Siyaset
Dr. Gökhan DÖNMEZ
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 7
İÇİNDEKİLER 9
KISALTMALAR 19
GİRİŞ 21
BİRİNCİ BÖLÜM SİYASET
I. SİYASET 23
A. Siyaset Kavramının Kökeni 23
B. Siyaset Kavramının Tanımları 25
C. Siyasetin Farklı Anlamları 27
II. SİYASET BİLİMİ 31
A. Siyaset Biliminin Gelişimi 31
B. Siyaset Biliminin Konusu 34
C. Siyaset Biliminin Kapsamı 37
D. Siyaset Biliminde Yöntem 38
1. Gözlem 39
2. Sınıflandırma 40
3. Yorumlama 40
E. Siyaset Bilimi İle İlgili Disiplinler 41
1. Siyaset Bilimine Katkıda Bulunan Bilimler 41
2. Siyaset Bilimine Katkıda Bulunan Disiplinler 43
F. Sonuç: Siyaset Biliminin Tanımı 43
BİRİNCİ BÖLÜM KAYNAKÇASI 44
İKİNCİ BÖLÜM SİYASÎ İDEOLOJİLER
I. SİYASÎ İDEOLOJİ 47
A. Siyasî İdeolojilerin Öğeleri 51
B. Siyasî İdeolojilerin Araçları 52
C. Siyasî İdeolojilerin Başarılı Olabilmesi İçin Gerekli Olan Şartlar 52
II. SİYASÎ İDEOLOJİ YELPAZESİ 53
A. Doğrusal Çizgi Modeli: Sağ ve Sol 54
B. At Nalı Modeli 55
C. İki Boyutlu Model (İki Boyutlu Tayf) 56
D. Üçgen Model 57
III. SİYASÎ İDEOLOJİİLER 57
A. Liberalizm 57
1. Klasik Liberalizm 59
2. Modern Liberalizm 61
B . Muhafazakârlık 62
1. Klasik (Geleneksel) Muhafazakârlık 63
2. Modern (Yeni) Muhafazakârlık 64
C. Sosyalizm 65
1. Marksizm 67
a. Ortodoks Marksizm'i 69
b. Modern Marksizm 69
2. Sosyal Demokrasi (Demokratik Sol) 70
D. Anarşizm 71
E. Faşizm. 72
F. Milliyetçilik 73
G. Dini Fundamentalizm 74
H. Alana Özgü İdeolojiler 75
1 . Ekolojizm 75
2. Feminizm 75
IV. İDEOLOJİLERİN GELECEĞİ 76
İKİNCİ BÖLÜM KAYNAKÇASI 78
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
SİYASÎ İKTİDAR VE SİYASETİN ÖRGÜTÜ OLARAK DEVLET KAVRAMI
I. İKTİDARIN ÇEŞİTLİ ANLAMLARI VE MEŞRULUK KAVRAMLARI 81
A. İktidar 81
B. Sosyal İktidar 84
C. Otorite 85
D. Siyasî İktidar 85
E. Siyasî İktidarla İlgili Geleneksel Meşruluk Teorileri 87
1. Teokratik (Kaynağını Dinden Alan) Görüşler 89
a. Doğaüstü İlahî Hukuk Doktrini 90
b. Providansiyel İlâhî Hukuk Doktrini 90
2. Demokratik Görüşler 91
a. Halk Egemenliği Teorisi 91
b. Millet (Ulus) Egemenliği Teorisi 93
c. Emredici Vekâlet ve Temsilî Vekâlet 97
II. SİYASÎ İKTİDARIN (OTORİTENİN) MEŞRULUK TEMELİNE GÖRE
SINIFLANDIRILMASI 101
A. Karizmatik Otorite 102
B. Geleneksel Otorite: 103
C. Hukukî Otorite 103
D. David Easton'un Tipolojisi 104
III. İKTİDARIN KURUMSALLAŞMIŞ HÂLİ: DEVLET 105
IV. DEVLET KÖKENİ İLGİLİ TEORİLER 107
A. Aile Teorisi 108
B. Biyolojik Teori 109
C. Kuvvet ve Mücadele Teorisi 109
D. Ekonomik Teori: Marksist Teori 109
E. Sosyal Sözleşme Teorisi 110
1. Thomas Hobbes 111
2. John Locke 111
3. Jean-Jacques Rousseau 112
V. DEVLETİN UNSURLARI 113
A. Ülke (Devletin Toprak Unsuru) 114
B. Millet (Devletin İnsan Unsuru) 115
C. Egemenlik (Devletin İktidar Unsuru) 117
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM KAYNAKÇASI 120
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM DEVLET ŞEKİLLERİ
I. GENEL OLARAK 123
II. EGEMENLİĞİN KAYNAĞINA GÖRE DEVLET ŞEKİLLERİ 123
A. Monarşi 124
1. Monarkın Yetkilerinin Sınırlanmasına Göre Monarşi Türleri 125
a. Mutlak Monarşi 125
b. Meşruti (Anayasal/Sınırlı) Monarşi 126
2. Monarkın Tahta Geçiş Biçimine Göre Monarşi Türleri 127
a. İrsî Monarşiler 127
b. Seçimli Monarşiler 128
B. Cumhuriyet 128
C. Değerlendirme 129
III. EGEMENLİĞİN YAPISINA GÖRE DEVLET ŞEKİLLERİ 130
A. Üniter Devlet 131
B. Karma Yapılı Devlet 133
1. Konfederasyon (Konfederal Devlet) 134
2. Federasyon (Federal Devlet) 134
3. Federasyon ile Konfederasyon Arasındaki Farklar 136
4. Federasyon ile Üniter Devlet Arasındaki Farklar 137
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM KAYNAKÇASI 139
BEŞİNCİ BÖLÜM DEMOKRASİ
I. DEMOKRASİ KAVRAMI 141
A. Demokrasinin Tanımları 141
B. Demokrasi Kavramının Kökeni ve Tarihi 144
II. DEMOKRASİ TEORİLERİ 146
A. Normatif Demokrasi Teorisi 146
B. Ampirik Demokrasi Teorisi 147
III. DEMOKRASİNİN ÖZELLİKLERİ 148
A. Etkili Siyasî Katılım ve Seçimler 148
B. Etkin Siyasî Makamların Seçimle İş Başına Gelmesi 149
C. Düzenli Aralıklarla Seçimlerin Yapılması 149
D. Seçimlerin Serbest Olması 149
E. Özgürlük ve Temel Kamu Haklarının Güvencesi 150
F. Eşitlik 150
G. Farklılaşma ve Siyasî Partiler 151
H . Hukukun Üstünlüğü 152
İ. Muhalefetin İktidar Olabilme Şansı 153
IV. EGEMENLİĞİN KULLANIŞ BİÇİMİNE GÖRE DEMOKRASİ MODELLERİ 154
A. Doğrudan Demokrasi 154
B . Yarı Doğrudan Demokrasi 156
1. Referandum 157
2. Halk Vetosu 157
3. Halk Teşebbüsü 158
4. Temsilcilerin Azli 159
C. Temsilî Demokrasi 160
BEŞİNCİ BÖLÜM KAYNAKÇASI 161
ALTINCI BÖLÜM SİYASAL KATILMA
I. SİYASAL KATILMA 165
A. Siyasal Katılma Düzeyi 169
B. Siyasal Katılma Biçimleri 171
II. SİYASAL KATILMAYI ETKİLEYEN FAKTÖRLER 174
A. Sosyo-Ekonomik Faktörler 174
B. Psikolojik ve Bireysel Faktörler 175
C. Siyasal ve Hukuksal Faktörler 175
III. SİYASAL KATILMADAN UZAKLAŞMA : “DEPOLİTİZASYON” 176
IV. DEMOKRATİK VE TOTALİTER REJİMLERDE SİYASAL KATILMA 176
ALTINCI BÖLÜM KAYNAKÇASI 178
YEDİNCİ BÖLÜM KAMUOYU
I. KAMUOYU NEDİR? 181
A. Kamuoyunun Doğuşu 182
B. Kamuoyunun Önemi 182
C. Kamuoyu Çeşitleri 183
II. KAMUOYUNUN OLUŞMA ŞARTLARI 183
A. Kamuoyunu Oluşturan Kaynaklar 184
B. Kamuoyunun Oluşumunda Süreçler 185
C. Kamuoyunun Oluşumunda Propaganda 187
III. KAMUOYU VE SİYASÎ REJİMLER 188
A. Demokratik Rejimlerde Kamuoyu 188
B. Baskıcı/Totaliter Rejimlerde Kamuoyu 188
C. Azgelişmiş Ülkelerde Kamuoyu 189
IV. DEĞERLENDİRME 189
YEDİNCİ BÖLÜM KAYNAKÇASI 190
SEKİZİNCİ BÖLÜM BASKI GRUPLARI
I. GENEL ÇERÇEVE 191
A. Çıkar Grupları 191
B. Baskı Grupları 191
II. BASKI GRUPLARININ TÜRLERİ 192
A. Bülent Daver ve Münci Kapani'nin Belirttiği Tipoloji 192
1. Profesyonel Baskı Grupları (Ortak Menfaatler Etrafında Toplanan
Gruplar) 192
2. İdeolojik Baskı Grupları (Ortak Tutumlar Etrafında Birleşen Gruplar) 193
B. Ahmet Taner Kışlalı'nın Belirttiği Tipoloji 194
1. Kitle Baskı Grupları 194
2. Kadro Baskı Grupları 194
3. Otoriter-Totaliter Baskı Grupları 195
C. Silahlı Kuvvetler (Ordu) Bir Kamusal Baskı Grubu mudur? 196
III. BASKI METOTLARI 200
A. İkna Yolu ve Tehdit 200
B. Para 201
1. Siyasal Partilere ve Adaylara Para Yardımı Yapılması 201
2. Rüşvet Verilmesi 201
C. Hükümet Faaliyetlerinin Baltalanması (Sabotaj) 201
D. Doğrudan Hareket 202
IV. DEĞERLENDİRME 202
SEKİZİNCİ BÖLÜM KAYNAKÇASI 203
DOKUZUNCU BÖLÜM HUKUK VE ANAYASA HUKUKU
I. HUKUKUN TANIMI 205
A. Hukukun Çeşitli Anlamları 206
1. Pozitif (Yürürlükteki) Hukuk 207
2. İdeal Hukuk (Doğal/Tabii Hukuk) 207
3. Mevzu Hukuk 207
B. Hukuk Sistemleri 208
1. Kara Avrupası (Roma) Hukuk Sistemi (Civil Law) 209
2. Anglo Sakson (Common Law) Hukuk Sistemi 210
3. İslam Hukuku Sistemi 211
4. Sosyalist Hukuk Sistemi 213
II. ANAYASA HUKUKU 213
A. Anayasa Hukukunun Tanımı 215
B. Anayasa Hukukunun Konusu 215
II. ANAYASA KAVRAMI 216
A. Terminoloji 216
B. Anayasanın Tanımı 217
1. Maddî (Geniş) Anlamda Anayasa 217
2. Şeklî (Dar) Anlamda Anayasa. 218
C. Anayasaların Sınıflandırılması 219
1. Metine Bağlılık Yönünden Anayasa Çeşitleri 220
a. Yazılı Anayasa 220
b. Yazısız, Kodifiye Edilmemiş (Geleneksel/Teamülî) Anayasa 221
2. Şekil Yönünden Anayasa Çeşitleri. 222
a. Yumuşak (Esnek) Anayasa 222
b. Katı (Esnek Olmayan) Anayasa 223
3. Ayrıntılarına Göre Anayasa Çeşitleri 224
a. Kazuistik (Ayrıntılı) Anayasa 225
b. Çerçeve Anayasa 225
4. Diğer Sınıflandırmalar 226
a. Üniter Devlet Anayasaları 226
b. Federal Devlet Anayasaları 226
DOKUZUNCU BÖLÜM KAYNAKÇASI 227
ONUNCU BÖLÜM TEMSİL VE SİYASÎ TEMSİL
I. TEMSİL KAVRAMI 229
II. SİYASÎ TEMSİL VE ÇEŞİTLERİ 231
A. Klasik Temsil Modelleri 233
1. Emredici Vekâlet Modeli 233
2. Temsilî Vekâlet Modeli 235
B. Diğer Temsil Modellerinin Sınıflandırılması 237
1. Mütevelli Modeli 237
2. Delege Modeli 238
3. Vekâlet Modeli 238
4. Benzerlik Modeli. 239
ONUNCU BÖLÜM KAYNAKÇASI 240
ONBİRİNCİ BÖLÜM SEÇİM SİSTEMLERİ
I. ÇOĞUNLUK SİSTEMİ 246
A. Tek Turlu Çoğunluk Sistemi 247
1. Tek isimli Tek Turlu Çoğunluk Sistemi 247
2. Listeli Tek Turlu Çoğunluk Sistemi 248
B. İki Turlu Çoğunluk Sistemi 250
1. Tek isimli İki Turlu Çoğunluk Sistemi 250
2. Listeli İki Turlu Çoğunluk Sistemi 251
C. Değerlendirme 252
II. NİSPÎ (ORANTILI) TEMSİL SİSTEMİ 253
A. Nispî Temsil Sisteminin Özellikleri 253
B. Nispî Temsil Sisteminin Çeşitleri 254
1. Ulusal Düzeyde (Tam) Nispî Temsil 254
2. Seçim Çevresi Düzeyinde (Yaklaştırmalı) Nispî Temsil 256
a. En Büyük Artık Usûlü 257
b. En Kuvvetli Ortalama Usûlü 258
c. Milli Bakiye (Ulusal Artık) Usûlü 259
d. D'Hont Usûlü 260
C. Nispî Temsil Sisteminde Seçim Barajları 261
D. Değerlendirme 262
III. KARMA SEÇİM SİSTEMLERİ 263
ONBİRİNCİ BÖLÜM KAYNAKÇASI 264
ONİKİNCİ BÖLÜM SİYASÎ PARTİLER
I. SİYASÎ PARTİLER 265
A. Siyasî Parti Nedir? 265
B. Siyasî Partilerin Tarihçesi 266
II. SİYASÎ PARTİLERİN FONKSİYONLARI 270
III. SİYASÎ PARTİ TİPOLOJİSİ 271
A. Yapılarına Göre Siyasî Partiler 272
1. Kadro Partileri 273
2. Kitle/Kütle Partileri 273
B. İşlevlerine Göre Partiler 274
1. Bireysel Temsil Partileri 274
2. Sosyal Bütünleşme Partileri 275
a. Demokratik Bütünleşme Partileri 275
b. Totaliter Bütünleşme Partileri 276
C. Disiplinli Olup Olmamalarına Göre Partiler 276
1. Serbest Partiler 276
2. Disiplinli Partiler 277
D. Türdeşlik Yönünden Partiler 277
1. Türdeş Partiler 278
2. Türdeş Olmayan Partiler 278
E. Siyasî Partilerde Yeni Sınıflandırma Denemeleri: Catch all Party
(Toplayıcı Parti), Kartel Parti, Medya Partisi. 278
IV. SİYASÎ PARTİ SİSTEMLERİ 281
A. Tek Parti Sistemi 282
1. Gerçek Tek-Parti Sistemi 283
2. Karmaşık Tek-Parti Sistemleri 283
B. İki (Çift) Parti Sistemi 285
C. Çok-Parti Sistemi 286
1. Ilımlı Çok-Parti Sistemi 286
2. Aşırı Çok-Parti Sistemi 287
V. SİYASİ PARTİLERİN GÖREVLERİ 288
ONİKİNCİ BÖLÜM KAYNAKÇASI 289
SONUÇ 291
DİZİN 297
