^{Son Değişikliklerle Güncellenmiş Aihm, Aym ve Yargıtay Kararları Işığında}Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat Davaları

- Haksız Yakalama, Gözaltı, Tutuklama, Arama ve El Koyma Nedeniyle Tazminat Talebi (CMK. m. 141/1).

- Suç Soruşturması veya Kovuşturması Sırasında Kişisel Kusur, Haksız Fiil veya Diğer Sorumluluk Hâlleri de Dâhil Olmak Üzere Hâkimler ve Cumhuriyet Savcılarının Verdikleri Kararlar veya Yaptıkları İşlemler Nedeniyle Tazminat Talebi ve Maddenin Kapsamı (CMK. m. 141/3).

- Bireysel Başvuru ile CMK 141 vd. Maddeleri Arasındaki Öncelik İlişkisi.

- AİHM ve AYM Kararlarına Göre, CMK 141 vd. Maddeleri Tüketilmesi Gereken Etkili Bir Yol Mudur?

- Koruma Tedbirleri Nedeniyle Açılan Tazminat Davalarında Uygulanacak Usuller nelerdir?

- Güncel AİHM, AYM ve Yargıtay İçtihatları.

- Uygulamada Öne Çıkan Sorunlar ve Çözüm Önerileri.

ÖNSÖZ 9

İÇİNDEKİLER 13

KISALTMALAR 21

GİRİŞ 23

BİRİNCİ BÖLÜM

KORUMA TEDBİRLERİ NEDENİYLE AÇILACAK

TAZMİNAT DAVALARININ HUKUKİ DAYANAĞI

I. MİLLETLERARASI DÜZENLEMELER 29

A. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 29

1) Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin Özgürlük ve Güvenlik

Hakkı Başlıklı 5. Maddesi 29

2) Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin Özgürlük ve Güvenlik

Hakkı Başlıklı 5. Maddesi ile Ceza Muhakemesi Kanun’unun

94. Maddesi Arasındaki İlişki 39

3) Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin Adil Yargılanma Hakkı

Başlıklı 6. Maddesi 45

4) Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin Özgürlük ve Güvenlik

Hakkı Başlıklı 5. Maddesi ve Adil Yargılanma Hakkı Başlıklı

6. Maddesi ile İlgili Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Anayasa

Mahkemesi ve Yargıtay Kararları 50

a) Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları 50

b) Anayasa Mahkemesi Kararları 59

c) Yargıtay kararları 65

aa) AİHS m. 5 ve 6 ile Bağlantılı olarak CMK 141/3. Maddesi

Hükmünün Kapsamının Değerlendirilmesi ve Konu ile

İlgili Yargıtay Kararları 65

bb) CMK 141/3. Maddesi Hükmünün Yorumu ve Kapsamı ile

İlgili Verilen Nihai Yargıtay Kararlarının

Değerlendirilmesine İlişkin Anayasa Mahkemesi Kararları 73

II. MİLLİ DÜZENLEMELER 83

A. Anayasa 83

1) Anayasanın “Temel Hak ve Hürriyetlerin Niteliği” Başlıklı

12. Maddesi ile “Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlanması” 

Başlıklı 13. Maddesi 84

2) Anayasanın “Kişi Hürriyeti ve Güvenliği” Başlıklı 19. Maddesi 90

3) Anayasanın “Milletlerarası Antlaşmaları Uygun Bulma” Başlıklı

90. Maddesi 97

4) Bireysel Başvuru Yolu ile Ceza Muhakemesi Kanun’u 141. ve

Devamı Maddeleri Uyarınca Açılacak Tazminat Davaları Arasındaki

Öncelik İlişkisi 100

a) Bireysel Başvuru Yolu 100

aa) Genel Olarak 100

bb) Bireysel Başvurunun Konusu 124

cc) Bireysel Başvuru Yolunun İkincilliği ile Takdir Alanı

Doktrininin ve Kanun Yolu Şikâyeti Yasağının İstisnaları 141

dd) Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları ile Anayasa

Mahkemesi Kararlarının Bağlayıcılığı 152

aaa) Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarının

Bağlayıcılığı 152

bbb) Anayasa Mahkemesi Kararlarının Bağlayıcılığı 156

b) Ceza Muhakemesi Kanun’u 141. ve Devamı Maddeleri

Uyarınca Açılacak Tazminat Davalarının Etkili Bir Yol Olup

Olmadığı Hususu 172

c) Azami Tutukluluk Sürelerinin Yargı Kararları Işığında

Değerlendirilmesi 200

B. Ceza Muhakemesi Kanunu Düzenlemesi 208

1) Koruma Tedbirlerine Hükmedebilme Şartları 208

a) Yakalama 209

aa) Ceza Muhakemesi Kanun’u m. 98’e Göre Yakalama 209

bb) Ceza Muhakemesi Kanun’u m. 94 Hükmüne Göre

Yakalama 214

b) Gözaltına Alma 216

c) Tutuklama 218

d) Arama 224

e) El koyma 226

2) Koruma Tedbiri Nedeniyle Tazminata Hükmedebilme Şartları 229

3) Ceza Muhakemesi Kanun’unun “Tazminat istemi” Başlıklı

141. Maddesi ile “Tazminat isteminin koşulları” Başlıklı

142. Maddesi 230

a) Tazminat İsteminin Esasa İlişkin Koşulları 230

aa) Kanunlarda Belirtilen Koşullar Dışında Yakalanan,

Tutuklanan veya Tutukluluğunun Devamına Karar

Verilen 231

bb) Kanunî Gözaltı Süresi İçinde Hâkim Önüne Çıkarılmayan 255

cc) Kanunî Hakları Hatırlatılmadan veya Hatırlatılan

Haklarından Yararlandırılma İsteği Yerine Getirilmeden

Tutuklanan 256

dd) Kanuna Uygun Olarak Tutuklandığı Hâlde Makul Sürede

Yargılama Mercii Huzuruna Çıkarılmayan ve Bu Süre

İçinde Hakkında Hüküm Verilmeyen 259

ee) Kanuna Uygun Olarak Yakalandıktan veya

Tutuklandıktan Sonra Haklarında Kovuşturmaya Yer

Olmadığına veya Beraatlerine Karar Verilen 280

ff) Mahkûm Olup da Gözaltı ve Tutuklulukta Geçirdiği

Süreleri, Hükümlülük Sürelerinden Fazla Olan veya

İşlediği Suç İçin Kanunda Öngörülen Cezanın Sadece

Para Cezası Olması Sebebiyle Zorunlu Olarak Bu

Cezayla Cezalandırılan 281

gg) Yakalama veya Tutuklama Sebepleri ve Haklarındaki

Suçlamalar Kendilerine, Yazıyla veya Bunun Hemen

Olanaklı Bulunmadığı Hâllerde Sözle Açıklanmayan 285

hh) Yakalanmaları veya Tutuklanmaları Yakınlarına

Bildirilmeyen 286

ii) Hakkındaki Arama Kararı Ölçüsüz Bir Şekilde

Gerçekleştirilen 287

jj) Eşyasına veya Diğer Malvarlığı Değerlerine, Koşulları

Oluşmadığı Halde El Konulan veya Korunması İçin

Gerekli Tedbirler Alınmayan ya da Eşyası veya Diğer

Malvarlığı Değerleri Amaç Dışı Kullanılan veya

Zamanında Geri Verilmeyen  288

kk) Yakalama veya Tutuklama İşlemine Karşı Kanunda

Öngörülen Başvuru İmkânlarından Yararlandırılmayan 291

ll) CMK M. 141/3 Hükmüne Göre Tazminat İstemi 296

b) Tazminat İsteminin Usule İlişkin Koşulları 349

4) Ceza Muhakemesi Kanun’unun “Tazminatın geri alınması” 

Başlıklı” 143. Maddesi 355

5) Ceza Muhakemesi Kanun’unun “Tazminat isteyemeyecek kişiler”

Başlıklı 144. Maddesinin Muhtevası 356

C. 466 Sayılı Kanun Dışı Yakalanan veya Tutuklanan Kimselere

Tazminat Verilmesi Hakkında Kanun’ un Düzenlemesi 362

İKİNCİ BÖLÜM

KORUMA TEDBİRLERİ NEDENİYLE AÇILACAK TAZMİNAT

DAVALARI VE BU DAVALARDA UYGULANACAK USUL

I. MANEVİ TAZMİNAT DAVASI 373

II. MADDİ TAZMİNAT DAVASI 391

III. MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT DAVALARINDA

UYGULANACAK ORTAK HÜKÜMLER 405

A. Dava Açma Yetkisi 406

B. Yetkili ve Görevli Mahkeme 428

1) Yetkili Mahkeme 428

2) Görevli Mahkeme 432

C. Dava Açma İçin Öngörülen Hak Düşürücü Süreler 435

1) 466 Sayılı Kanun Dışı Yakalanan veya Tutuklanan Kimselere

Tazminat Verilmesi Hakkında Kanun’ a Göre Dava Açma Süresi 435

2) 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanun’una Göre Dava Açma

Süresi 444

D. Cumhuriyet Savcısının Duruşmalarda Bulunma Zorunluluğu ile

Tarafların Yokluğunda Karar Verilmesi 453

E. Taleple Bağlılık 455

F. Resmî Tatillerin Düşülmesi Sorunu 459

G. Davacının Bizzat Dinlenilmesi Gerekliliği 460

H. Gerçek Zararların Talep Edilmesi 466

I. Asgari Ücret Üzerinden Tazminata Hükmetme 466

J. Vekâlet Ücreti ve Yargılama Gideri 469

K. Islah ve Faiz 488

L. Tazminat Davası Açmak İçin Beraat Hükmünün Kesinleşmesinin

Gerekip Gerekmediği Hususu 492

M. Uyuşturucu Madde Ticareti ve Bulundurma Suçlarında Tazminat

Talebi 494

N. Yakalama ve Gözaltı Durumunda Tazminat Talebi 505

O. Ceza Verilmesine Yer Olmadığına Dair Karara Göre Tazminat

İstemi 510

Ö. Şikâyetten Vazgeçme Sebebiyle Düşme Kararında Tazminat İstemi 515

P. Sonradan Yürürlüğe Giren Kanun Sebebiyle Durumları Tazminat

İstemeye Uygun Hale Gelenler 516

R. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararına İlişkin Tazminat

İstemi 520

S. Uzun Tutukluluk Süresi Bakımından (m.141/1-a-d ve f kapsamında)

Tazminat İstemi 527

Ş. İnfaz Aşamasında Meydana Gelen Hukuka Aykırılıklar Sebebiyle

Tazminat İstemi 535

T. Tazyik Hapsinde Tazminat İstemi 538

U. Tazminat İçin Tutuklama Kararı Verilen Her Suçtan Beraat Edilmesi

Gerekliliği 540

Ü. Yargılamanın Yenilenmesi Sonucunda Beraat veya Ceza Verilmesine

Yer Olmadığına Karar Verilmesi Halinde Tazminat İstemi 553

W. Arama Kararı ve İcrası Nedeniyle Tazminat İstemi 554

V. El Koyma Tedbiri Nedeniyle Tazminat İstemi 560

Y. Ceza Muhakemesi Kanun’unun 143. Maddesi Uyarınca Tazminatın

Geri Alınması 568

Z. Ceza Muhakemesi Kanun’unun 144. Maddesi Uyarınca Tazminat

İsteyemeyecek Kişiler 568

IV. CEZA MUHAKEMESİ KANUN’UNUN 141. VE DEVAMI

MADDELERİ UYARINCA AÇILACAK TAZMİNAT

DAVALARINDA MAHKEMECE VERİLEBİLECEK KARARLAR 579

A. Dilekçenin Reddi Kararı 580

B. Yetkisizlik Kararı 587

C. Davanın Süreden Reddi Kararı 587

D. Davanın Usulden ve Esastan Reddi Kararı 591

E. Davanın Husumet Yokluğu Nedeniyle Reddi Kararı 596

F. Davanın Kabulü Kararı 600

V. CEZA MUHAKEMESİ KANUN’UNUN 141. VE DEVAMI

MADDELERİ UYARINCA AÇILACAK TAZMİNAT

DAVALARINDA MAHKEMECE VERİLEBİLECEK

KARARLARA KARŞI BAŞVURULABİLECEK KANUN

YOLLARI 601

VI. TAZMİNATA İLİŞKİN MAHKEME KARARLARININ İCRASI 609

VII. SUÇ SORUŞTURMASI VEYA KOVUŞTURMASI SIRASINDA

KİŞİSEL KUSUR, HAKSIZ FİİL VEYA DİĞER SORUMLULUK

HÂLLERİ DE DÂHİL OLMAK ÜZERE HÂKİMLER VE

CUMHURİYET SAVCILARININ VERDİKLERİ KARARLAR

VEYA YAPTIKLARI İŞLEMLER NEDENİYLE HAKLARINDA

TAZMİNAT DAVASI AÇILMASI 611

SONUÇ 621

TAVSİYE VE KANUN DEĞİŞİKLİĞİ ÖNERİSİ 631

EKLER 635

I. KONUYLA İLGİLİ MEVZUATLAR 637

A- Türkiye Cumhuriyeti Anayasası 637

B. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 647

1. İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin

Sözleşme 647

2. İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin

Sözleşme’ye Ek Protokol 669

3. İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin

Sözleşme ile Bu Sözleşme’ye Ek Birinci Protokol’de Tanınmış

Bulunan Haklardan ve Özgürlüklerden Başka Haklar ve

Özgürlükler Tanıyan Protokol No. 4 671

4. İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin

Sözleşme’ye Ek, Ölüm Cezasının Kaldırılmasına Dair Protokol

No. 6 675

5. İnsan Hakları Ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin

Sözleşme’ye Protokol No. 7 679

6. İnsan Hakları Ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin

Sözleşme’ye Protokol No. 12 685

7. İnsan Hakları Ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin

Sözleşme’ye Ek, Ölüm Cezasının Her Durumda Kaldırılmasına

Dair Protokol No. 13 689

C. Ceza Muhakemesi Kanunu 693

D. 466 Sayılı Kanun Dışı Yakalanan veya Tutuklanan Kimselere

Tazminat Verilmesi Hakkında Kanun’ un Düzenlemesi 737

E. Polis Vazife ve Salȃhiyet Kanunu   741

F. Adlî ve Önleme Aramaları Yönetmeliği 767

G. Yakalama, Gözaltına Alma ve İfade Alma Yönetmeliği 793

II. KONUYLA İLGİLİ YARGITAY KARARLARI 815

A. Dava Açma Süresi ile İlgili Kararlar 815

1) 466 Sayılı Yasaya Göre Dava Açma Süresi ile İlgili Kararlar 815

2. CMK’ya Göre Dava Açma Süresi ile İlgili Kararlar 849

B. Davaların En Az Giderle ve Mümkün Olan Süratle Sonuçlandırılması

İlkesi 855

C. Makul Sürede Hâkim Huzuruna Çıkarılmama Gerekçesi ile İlgili

Kararlar 859

D. Vekâlet Ücreti ile İlgili Kararlar 865

E. Haksız El Koyma ve Arama Nedeniyle Açılan Tazminat Davalarına

İlişkin Kararlar 871

F. Vekâletname, Vasi ve Davacının Dinlenmesi ile İlgili Kararlar 913

G. Haksız Yakalama ve Gözaltı ile İlgili Kararlar 921

Ğ. Maddi ve Manevi Tazminatın Kapsamı ve Miktarı ile İlgili Kararlar 925

H. Uzun Tutukluluk Süreleri ile İlgili Kararlar 951

I. Islah ve Faiz ile İlgili Kararlar 957

İ. Uyuşturucu Madde Ticareti ve Kullanma Suçuna İlişkin Tazminat

Talebi ile İlgili Kararlar 967

J. Tazminat Davası Açma Şartları ile İlgili Kararlar 977

K. CMK’NIN 144 ve 323. Maddeleri ile İlgili Kararlar 981

L. İnfaz Aşaması ile İlgili Kararlar 999

M. Hâkim ve Savcıların Sorumluluğu ile İlgili Kararlar 1003

N. Aynı Dosya Kapsamında Beraat ve Düşme Kararı Birlikte

Verildiğinde Tazminat İstemi 1037

O. 18.06.2014 Tarih ve 6545 Sayılı Kanunun 70. Maddesiyle

CMK’nın 141. Maddesine Eklenen 3. Fıkra ile 1. Fıkranın

Kapsamı ile İlgili Kararlar 1049

Ö. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararları Nedeniyle

Açılan Tazminat Davaları ile İlgili Kararlar 1055

P. Yetkili Mahkeme ile İlgili Kararlar 1059

R. Temyiz Sınırı ile İlgili Kararlar 1061

S. Anayasa Mahkemesinin CMK 141 ve Devamı Maddeleri İle İlgili

Kararları 1063

KAYNAKÇA 1117