^{Soruşturma Evresinde}Şüphelinin İfadesinin Alınması

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
6. Baskıya Önsöz 7
5. Baskıya Önsöz 9
4. Baskıya Önsöz 11
3. Baskıya Önsöz 13
Önsöz 15
Kısaltmalar 27
Giriş 31
BİRİNCİ KISIM
SORUŞTURMA EVRESİ, ŞÜPHELİ VE İFADE ALMA KAVRAMLARI İLE İFADE ALMANIN TARİHİ GELİŞİMİ – ŞÜPHELİNİN DELİL FONKSİYONU VE ŞÜPHELİNİN İFADESİNİN ALINMASINDAKİ ESASLAR
1. Bölüm
SORUŞTURMA EVRESİ, ŞÜPHELİ VE İFADE ALMA KAVRAMLARI İLE
İFADE ALMANIN TARİHİ GELİŞİMİ
I. SORUŞTURMA EVRESİ KAVRAMI 35
A. Genel Olarak 35
B. Soruşturma Evresinin Önemi 37
C. Soruşturma Evresinin Yürütülmesi 37
1. Genel Olarak 37
2. Soruşturma Evresinin Görevi 39
3. Soruşturma Evresinin Özellikleri 39
a. Yazılılık 39
b. Gizlilik 40
c. Dağınıklılık 41
II. ŞÜPHELİ KAVRAMI 41
A. Genel Olarak 41
B. Zanlı 44
C. Şüpheli 46
D. Şüpheliliğin Şartları 47
1. Şüphe 47
2. Ceza Soruşturması 49
E. Şüphelilik Sıfatının Kazanıldığı ve Sona Erdiği An 52
1. Şüpheliliğin Gerçekleştiği An 52
a. Subjektif Teori 52
b. Objektif Teori 53
c. Karma Teori 53
d. Değerlendirme 54
2. Şüpheliliğin Sona Erdiği An 55
III. İFADE ALMA KAVRAMI VE ÇEŞİTLERİ 56
A. İfade Alma Kavramı 56
B. İfade Alma Kapsamına Girmeyen Durumlar 57
1. Tanık Açıklamaları 57
2. Kendiliğinden Yapılan (İradî) Açıklamalar 59
3. Bilgi Toplama Aşamasında Alınan Açıklamalar (Önsorgu) 60
C. İfade Almanın Çeşitleri 63
1. Kişisel Bakımdan 63
a. Kollukta İfade Alma 63
b. Savcılıkta İfade Alma 66
c. Hâkimin Sorguya Çekmesi 67
d. Soruşturmacının İfade Alması 68
2. Fonksiyonel Bakımdan 70
a. Araştırma İfadesi 70
b. Doğrulatma İfadesi 70
IV. İFADE ALMANIN TARİHİ GELİŞİMİ 71
A. Genel Olarak 71
B. Batı’da 72
1. Eski Yunan ve Roma’da 72
2. Cermenlerde 74
3. Müşterek Hukukta 74
4. Yeni Zamanlar Hukukunda 77
C. Türk Hukuk Tarihinde 81
2. Bölüm
ŞÜPHELİNİN HUKUKÎ DURUMU, DELİL FONKSİYONU VE
ŞÜPHELİNİN İFADESİNİN ALINMASINDA
UYULMASI GEREKLİ ESASLAR
I. ŞÜPHELİNİN HUKUKÎ DURUMU 85
A. Genel Olarak 85
B. Şüphelinin “Soruşturma Konusu” ve “Muhakeme Sujesi” Şeklinde İkili Konumu 87
II. ŞÜPHELİNİN DELİL FONKSİYONU 89
A. Genel Olarak 89
B. Şüpheli–Sanık Beyanı 91
C. Şüphelinin–Sanığın Delil Fonksiyonunun Sınırlanması 93
III. ŞÜPHELİNİN İFADESİNİN ALINMASINDA UYULMASI GEREKLİ ESASLAR 94
A. Genel Olarak 94
B. İlkeler 95
1. Hukuk Devleti İlkesi 95
2. Susma Hakkı İlkesi 98
3. İnsan Onurunun Dokunulmazlığı İlkesi 99
4. İşkence Yasağı İlkesi 101
5. Dürüst İşlem İlkesi 103
6. Meramını Anlatabilme İlkesi 104
7. Suçsuzluk Karinesi İlkesi 106
8. Özel Hayatın Gizliliği İlkesi 109
İKİNCİ KISIM
ŞÜPHELİNİN İFADESİNİN ALINMASI – İFADE PSİKOLOJİSİ –
İFADE ALMA TEKNİK VE TAKTİĞİ – İFADENİN DEĞERLENDİRİLMESİ
1. Bölüm
ŞÜPHELİNİN İFADESİNİN ALINMASI
I. İFADE ALMANIN AMACI VE FONKSİYONU 115
A. İfade Almanın Amacı 115
B. İfade Almanın Fonksiyonu 116
II. İFADE ALMANIN ŞEKLİ 117
A. Sözlü İfade Alma 117
B. Yazılı İfade Alma 117
III. İFADE ALMANIN ŞARTLARI 119
A. İfade Alanın Yetkili Olması 119
B. Şüphelinin Cezalandırılabilir ve Koğuşturulabilir Olması 120
C. Şühelinin İfade Verebilme Yeteneğine Sahip Olması 122
IV. İFADE ALMADA HAZIR BULUNMA HAKKI OLANLAR 126
V. İFADE ALMANIN HAZIRLANMASI 127
A. Dosyanın Hazırlanması 127
B. Şüphelinin Daveti 128
1. Genel Olarak 128
2. Zorla Getirme 129
C. İfade Almanın Yeri ve Zamanı 130
VI. İFADE ALMANIN YÜRÜYÜŞÜ 132
A. Genel Olarak 132
B. Kişiliğe İlişkin İfade Alma 132
1. Kimliğe İlişkin İfade Alma 133
2. Kişisel İlişkilere İlişkin İfade Alma 138
C. Şüpheliye Haklarının Öğretilmesi 141
1. Genel Olarak 141
2. Öğretme Görevi Olanlar 144
3. Öğretme Görevinin Kapsamı 145
a. İsnad Edilen Fiilin Bildirilmesi 145
b. Susma Hakkı 149
aa. Genel Olarak 149
bb. Şekli ve Zamanı 157
c. Müdafiden Yararlanma Hakkı 159
aa. Genel Olarak 159
bb. Müdafiin Tayini 170
aaa. Şüphelinin Müdafi Tayini 170
bbb. Baronun Müdafi Tayini 170
ccc. Müdafiin Tayininde Usul 182
ddd. Müdafi Sayısı 184
cc. Müdafiin Yetkileri 184
aaa. Şüpheli ile Görüşme ve Hukukî Yardımda Bulunma Yetkisi 186
bbb. Şüphelinin İfadesi Alınırken Hazır Bulunma Yetkisi 193
ccc. Dosyayı İnceleme Yetkisi 197
aaaa. Genel Olarak 197
bbbb. Dosyayı İnceleme Yetkisinin Sınırlanması 198
cccc. AİHM Kararları Işığında Dosyayı İnceleme Yetkisinin Sınırlanması 206
1. 30.3.1989 tarihli Lamy/Belçika Kararı 207
2. 18.03.1997 tarihli Foucher/Fransa Kararı 208
3. 16.02.2000 tarihli Rowe ve Davis/Birleşik Krallık Kararı 208
4. 13.2.2001 tarihli Garcia Alva/Almanya Kararı 209
5. 13.2.2001 tarihli Lietzow/Almanya Kararı 209
6. 13.2.2001 tarihli Schöps/Almanya Kararı 210
7. 12.5.2005 tarihli Öcalan/Türkiye Kararı 211
8. 9.7.2009 tarihli Mooren/Almanya Kararı 212
dddd. CMK n.153/2’nin AİHM Kararları Işığında Değerlendirilmesi 213
eeee. Bizzat Sanığa Dosya İnceleme Hakkının Tanınması 214
dd. Müdafiin Ücreti 215
d. Yakınlarından İstediğine Yakalandığının Haber Verilmesi Hakkı 218
e. Delillerin Ortaya Konulmasını Talep Hakkı 219
D. Esasa İlişkin İfade Alma 220
E. Teşhis, Yüzleştirme ve Yer Gösterme 222
1. Teşhis (Tanıma) 222
a. Sıraya Dizme Usulü ile Teşhis 222
b. Resimden Teşhis 225
2. Yüzleştirme 226
3. Yer Gösterme 228
F. Şüphelinin İfadesinin Sabitleştirilmesi 230
1. Genel Olarak 230
2. Sabitleştirmenin Çeşitleri 230
a. Tutanağa Geçirme 230
b. Banda Almalar ve Benzeri Kayıtlar 234
aa. Bant Kaydı, İfadenin Sabitleştirilmesi Yönünden Elverişli Bir Araç mıdır? 235
bb. Bant, Delil Olarak Kullanılabilir mi? 236
cc. Kanuna Aykırı Olarak Oluşturulan Bant Kayıtları 238
3. Eksik Kaynaklar ve Onlarla Mücadele 240
4. İyi Bir Tutanak Nasıl Olmalıdır 241
5. Tutanakların Yetersizliğinin Nedenleri 241
2. Bölüm
İFADE PSİKOLOJİSİ
I. GENEL OLARAK 245
II. İFADE ALMANIN PSİKOLOJİSİ 246
A. İfade Alanın Kişiliği ve Durumu 247
1. İş Durumu 247
2. Eğitim Durumu 248
3. İfade Alanın Kişiliği 248
B. Şüphelinin Kişiliği ve Durumu 251
C. Başarılı Bir İfade Almanın Esasları 253
III. İFADE ALMANIN ŞARTLARI VE YANLIŞ KAYNAKLARI 254
A. Algılama 254
B. Hafıza ve Hatırlama 257
C. Tekrar Verme 258
IV. YALAN VE İTİRAF PSİKOLOJİSİ 260
A. Yalan 260
1. Şüpheli Yalanı 261
2. Tanığın Yalanı 262
3. Yalanın Nedenleri 263
B. İtiraf 263
1. İtiraf Şekilleri 265
a. Mantıklı İtiraf 265
b. Duygulu İtiraf 266
c. Psikopatolojik Şartlı İtiraf 266
2. İtiraf Saikleri ve İtirafa Hazır Olmanın Belirtileri 266
a. İtiraf Saikleri 266
b. İtirafa Hazır Olmanın Belirtileri 267
3. Gerçek Dışı İtiraf 268
4. İtirafın Geri Alınması 269
3. Bölüm
İFADE ALMA TEKNİK VE TAKTİĞİ
I. GENEL OLARAK 271
II. GENEL İFADE ALMA KURALLARI 273
A. Hazırlık Çalışmaları 273
1. Dosyanın Çalışılması 273
2. Hukuk Bilgisi 274
3. Şüphelinin Kişiliğinin Öğrenilmesi 274
B. İfade Alma Zamanının Seçimi 276
C. İfade Alma Yerinin Seçimi 276
D. İfade Alanın Davranışı ve Rahatsız Edici Hususların Bulunmaması 279
E. Şüphelinin İfade Vermedeki Davranışı ve İfade Alanın Tepkileri 282
F. Soru Sorma Teknik ve Taktiği 284
1. Soru Sorma Tekniği 284
2. Soru Sorma Taktiği 288
G. İfadenin Kontrolü 292
H. Dinlenme Aralarının Düzenlenmesi 295
III. ÖZEL İFADE ALMA KURALLARI 298
A. İtiraf Eden Şüphelinin İfadesinin Alınması 298
1. Genel Olarak 298
2. İkrarın İnkâra Karşı Güvenceye Alınması 302
B. İtiraf Etmeyen Şüphelinin İfadesinin Alınması 303
C. Susan Şüphelinin İfadesinin Alınması 305
1. Tamamen Susan Şüpheli 305
2. Kısmen Susan Şüpheli 306
D. İnkâr Eden Şüphelinin İfadesinin Alınması 306
1. Genel Olarak İnkâr Eden Şüpheli 306
2. Kısmen İnkâr Eden Şüpheli 309
IV. ÇOCUKLARIN, GENÇLERİN, KADINLARIN VE YAŞLILARIN İFADESİNİN ALINMASI 309
A. Çocukların İfadesinin Alınması 309
1. Şüpheli Çocukların 309
2. Mağdur Çocukların 314
3. Adli Görüşme Odaları 316
B. Gençlerin İfadesinin Alınması 319
C. Kadınların İfadesinin Alınması 320
D. Yaşlıların İfadesinin Alınması 321
E. Yabancıların İfadesinin Alınması 321
4. Bölüm
İFADENİN DEĞERLENDİRİLMESİ
I. GENEL OLARAK 325
II. DEĞERLENDİRME 330
III. DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ 331
A. Genel Olarak 331
B. Gerçek ve Yalan İfade Belirtileri 333
1. Gerçek İfade Belirtileri 333
2. Yalan İfade Belirtileri 334
C. İfade Davranışı 335
ÜÇÜNCÜ KISIM
DELİL YASAKLARI (İFADE ALMA KURALLARINA AYKIRILIK HALİNDE ALINAN İFADELERİN HUKUKİ DEĞERİ)
I. DELİL YASAKLARI KAVRAMI, GÖREVİ VE SONUCU 337
A. Delil Yasakları Kavramı 337
B. Delil Yasaklarının Görevi 340
C. Delil Yasaklarının Sonucu 341
II. DELİL YASAKLARI DURUMLARI 344
A. Genel Olarak 344
B. Şüpheli ve Sanığa Haklarının Öğretilmemesi (Aydınlatma Yükümlülüğünün İhlâli) 344
1. Genel Olarak 344
2. Bizdeki Durum 349
C. Yasak İfade Alma Yöntemlerinin Kullanılması 352
1. Genel Olarak 352
2. Yasak İfade Alma Uygulamaları 355
a. Şüpheli ve Sanığı Açık Olmayan Şeyler İçerisinde Suçlamada Bırakma Yasağı 355
b. Şüpheli ve Sanığın İfadelerini Görmemezlikten Gelme Yasağı 356
c. Şüpheli ve Sanığın Bedeni Üzerindeki Şiddet veya Acı Doğuran Etkilerde Bulunma Yasağı 356
d. Bazı Maddelerin Verilmesi Yasağı 356
e. Şüpheli ve Sanığın Ruhu Üzerinde Kuvvetli Etkilerde Bulunma Yasağı 357
f. Telkinde Bulunma Yasağı 358
g. Hipnoz Yasağı 358
h. Karanlık, Şüpheli veya Yanıltıcı Soruların Sorulması Yasağı 359
ı. Aldatma Yasağı 359
i. Tehdit Yasağı 359
k. Vaatte Bulunma Yasağı 360
l. Şüpheli ve Sanığın Bedenî veya Ruhî Mevcut İstisnaî Durumlarından Faydalanma Yasağı 360
m. İfade Almayı Doğrudan Doğruya Takip Eden Yasaklar 361
n. İfade Alma Hükümlerini Dolanma Yasakları 361
o. Bazı Araçların Uygulanması Yasağı 361
3. CMK 148’de Belirtilen Yasak İfade Alma ve Sorgu Usulleri 362
a. Uygulama Alanı 362
aa. Yöneldiği Kişiler 362
aaa. Genel Olarak 362
bbb. Özel Kişiler Tarafından Elde Edilen Hukuka Aykırı Deliller 364
bb. İlli Bağlantı 368
b. İfade Almada Geçerlilik 369
c. Yasak İfade Alma Yöntemleri 370
aa. Kötü Davranma 371
bb. İşkence 372
cc. İlaç Verme 374
dd. Yorma 376
ee. Aldatma 378
ff. Cebir 381
gg. Tehditte Bulunma 382
hh. Bazı Araçlar Uygulama 382
ıı. Kanuna Aykırı Bir Yarar Vaat Etme 384
ii. Diğer Yasak Yöntemler 385
kk. Kollukta Alınan İfadede Müdafiin Hazır Bulunmaması 386
ll. Şüphelinin Aynı Olayla İlgili Olarak Kolluk Tarafından Yeniden İfadesinin Alınması 387
d. Şüpheli ve Sanığın Rızasının Dikkate Alınmaması 387
D. Değerlendirme Yasakları 389
1. Genel Olarak 389
2. CMK m. 217/2’de Düzenlenen Mutlak Değerlendirme Yasağı 389
3. Delil Yasaklarının Uzak Etkisi 392
a. Genel Olarak 392
b. Bizdeki Durum 398
aa. CMUK’da 398
bb. CMK’da 400
Yararlanılan Kaynaklar 403
Kavramlar Dizini 419