Sosyal Güvenlik Sosyolojisi
Sosyal Güvenlik Sosyolojisi
Doç. Dr. Sevda DEMİRBİLEK
Esas Olarak Hukuk Ve Ekonomi Dallarının İlgi Alanına Girmiş Ve Bu Kapsamda Araştırılmış Bir Konu Olan Sosyal Güvenlik, Aslında Sosyal Bir Boyuta Da Sahiptir. Bununla Birlikte, Konunun Sosyal Yönünü Ele Alan Çalışma Sayısı Oldukça Azdır. Doçentlik Takdim Tezi Olarak Hazırlanmış Olan Bu Eser, Sosyal Güvenliği Sosyolojik Bir Bakış Açısıyla Ve Yeni Bir Alt Sosyoloji Dalı Niteliğindeki Sosyal Güvenlik Sosyolojisi Bağlamında İncelemeyi Amaçlamıştır.
İÇİNDEKİLER
KISALTMALAR 7
ŞEKİLLER LİSTESİ 8
TABLOLAR LİSTESİ 8
GİRİŞ 15
BİRİNCİ BÖLÜM
KAVRAMSAL ÇERÇEVE
I. ÇEŞİTLİ YÖNLERİYLE SOSYAL GÜVENLİK 17
A. TERİM OLARAK 17
B. TANIMI 18
C. NİTELİĞİ 21
D. GELİŞİMİ 23
1. Endüstrileşme Öncesi 23
2. Endüstri Devrimi ile İkinci Dünya Savaşı Arası 24
3. İkinci Dünya Savaşı Sonrası 25
4. Güncel Gelişme ve Eğilimler 28
E. YÖNTEMLERİ 32
1. Sosyal Sigorta 34
a. Tanımı 34
b. Gelişimi ve Özellikleri 35
2. Sosyal Yardım 36
a. Tanımı 37
b. Gelişimi ve Özellikleri 37
3. Sosyal Hizmet 40
a. Tanımı 40
b. Gelişimi ve Özellikleri 42
F. SOSYAL SORUN İLE İLİŞKİSİ 45
II. ÇEŞİTLİ YÖNLERİYLE SOSYOLOJİ 48
A. TANIMI VE NİTELİĞİ 48
B. GELİŞİMİ 52
C. SOSYAL SORUN İLE İLİŞKİSİ 54
III. SOSYAL GÜVENLİK VE SOSYOLOJİ ETKİLEŞİMİ:
SOSYAL GÜVENLİK SOSYOLOJİSİ 58
A. TANIMI VE NİTELİĞİ 58
1. Tanımı 58
2. Niteliği 60
aa. Sosyolojinin Sosyal Güvenliğe Etkisi 60
bb. Sosyal Güvenliğin Sosyolojiye Etkisi 65
B. GELİŞİMİ 67
İKİNCİ BÖLÜM
SOSYAL GÜVENLİĞİN VE SOSYOLOJİNİN ORTAK İLGİ ALANI OLARAK SOSYAL SORUN
I. SOSYAL SORUN KAVRAMI VE
TEORİK ÇERÇEVESİ 81
A. TANIMI VE UNSURLARI 81
1. Tanımı 81
2. Unsurları 83
a. Etkin Bir Grubun Varlığı ve Sosyal Durumu
Bir Sorun Olarak İleri Sürmesi 84
b. Sorunun Çok Sayıda Bireyi Etkilemesi 85
c. Sorunun Bireysel, Sosyo-Psikolojik ve/veya
Sosyolojik Faktörler Nedeniyle Ortaya Çıkması 87
d. Sorunun Bireysel, Sosyo-Psikolojik ve/veya
Sosyolojik Sonuçlara Sahip Olması 88
e. Sorunun Kolektif Eylem Aracılığıyla
Çözümlenmeye Çalışılması 88
B. ÖZELLİKLERİ 89
C. TÜRLERİ 92
D. NEDENLERİ VE ÇÖZÜM YOLLARI 94
1. Nedenleri 94
2. Çözüm Yolları 98
E. YAKLAŞIMLARI 103
1. Genel Bilgiler 103
2. Türleri 108
a. Fonksiyonalist Yaklaşım 110
b. Çatışma Yaklaşımı 115
c. Etkileşimci Yaklaşım 118
II. SOSYAL SORUNLARIN KÖKENLERİ VE
GELİŞİMİ 120
A. ENDÜSTRİ TOPLUMUNDA SOSYAL SORUNLAR 120
1. Endüstrileşme Aşaması 120
2. Devletin Sosyal Sorunlara Müdahalesi 122
B. ENDÜSTRİ SONRASI TOPLUMDA
SOSYAL SORUNLAR 125
1. Sosyal Devletin Sorgulanması ve Endüstri Sonrası
Toplum Aşamasına Geçiş 125
2. Küreselleşme Süreci ve Sosyal Sorunlar 129
a. Sosyal Sorunların Küresel Düzeyde İncelenmesi 130
b. Küresel Sosyal Sorunlar 131
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
SOSYAL GÜVENLİK SOSYOLOJİSİNİN İLGİ ALANLARI
I. SAĞLIK 143
A. SOSYAL SORUN ALANI OLARAK SAĞLIK 143
1. Sağlık Kavramı 143
2. Sağlık Sorununun Genel Görünümü 146
a. Sağlığın Sosyal Sorun Niteliği Kazanması 147
b. Sağlığa Sosyal Sorun Niteliği Kazandıran
Faktörler 148
aa. Sağlık Hizmetlerinden Faydalanmada
Eşitsizlik 149
bb. Yaşlılara Yönelik Sağlık Bakımı ve
Artan Bakım Maliyetleri 152
cc. Sağlığa Ayrılan Payın Yetersizliği ve
Tıbbi Bakım Maliyetlerinde Artış 153
dd. Önleyici Tıbba Yeterli Önemin
Verilmemesi 155
ee. Gereksiz-Zarar Verici Bakım ve Tedavi 156
ff. Kar Odaklı Tıbbi Bakım Anlayışı 157
gg. Sağlık Hizmetlerinde Kalite Yetersizliği 157
hh. Özürlüler ile AIDS ve Benzeri Hastalık
Taşıyanlara Yönelik Ayrımcılık 159
B. SOSYOLOJİK BOYUTU 160
1. Sağlık-Sosyoloji İlişkisi 160
2. Sosyolojik Yaklaşımlar Çerçevesinde Sağlık 163
a. Fonksiyonalist Yaklaşım 163
b. Çatışma Yaklaşımı 164
c. Etkileşimci Yaklaşım 165
C. SOSYAL GÜVENLİK BOYUTU 167
1. Primli Rejim 169
2. Primsiz Rejim 171
II. AİLE 174
A. SOSYAL SORUN ALANI OLARAK AİLE 174
1. Aile Kavramı 174
2. Aile Sorununun Genel Görünümü 175
a. Ailenin Sosyal Sorun Niteliği Kazanması 175
b. Aileye Sosyal Sorun Niteliği Kazandıran
Faktörler 178
aa. Boşanma 180
bb. Evlilik Dışı Çocuk Sahibi Olma ve
Tek Ebeveynli Aileler 183
cc. Şiddet 186
dd. Çalışan Kadınlar ve Aile Yükümlülükleri 189
B. SOSYOLOJİK BOYUTU 192
1. Aile-Sosyoloji İlişkisi 192
2. Sosyolojik Yaklaşımlar Çerçevesinde Aile 197
a. Fonksiyonalist Yaklaşım 197
b. Çatışma Yaklaşımı 199
c. Etkileşimci Yaklaşım 200
C. SOSYAL GÜVENLİK BOYUTU 201
1. Primli Rejim 203
2. Primsiz Rejim 205
III. YAŞLILIK 210
A. SOSYAL SORUN ALANI OLARAK YAŞLILIK 210
1. Yaşlılık Kavramı 210
2. Yaşlılık Sorununun Genel Görünümü 213
a. Yaşlılığın Sosyal Sorun Niteliği Kazanması 213
b. Yaşlılığa Sosyal Sorun Niteliği Kazandıran
Faktörler 216
aa. Statü Değişimi ve Ayrımcılık 217
bb. Emeklilik Süreci ve Ekonomik Koşullarda
Değişme 219
cc. Artan Sağlık Bakımı İhtiyacı 223
dd. Aile İlişkilerinin Değişmesi ve
Yaşlı Bakımı 223
ee. Sosyal Yaşamdan Soyutlanma ve
Yalnızlık 225
ff. Ölüm Korkusu 227
B. SOSYOLOJİK BOYUTU 227
1. Yaşlılık-Sosyoloji İlişkisi 227
2. Sosyolojik Yaklaşımlar Çerçevesinde Yaşlılık 229
a. Fonksiyonalist Yaklaşım 229
b. Çatışmacı Yaklaşım 231
c. Etkileşimci Yaklaşım 233
C. SOSYAL GÜVENLİK BOYUTU 234
1. Primli Rejim 236
2. Primsiz Rejim 240
IV. YOKSULLUK 248
A. SOSYAL SORUN ALANI OLARAK
YOKSULLUK 248
1. Yoksulluk Kavramı 248
2. Yoksulluk Sorununun Genel Görünümü 252
a. Yoksulluğun Sosyal Sorun Niteliği
Kazanması 252
b. Yoksulluğa Sosyal Sorun Niteliği Kazandıran
Faktörler 258
aa. Patolojik Nedenler 258
aaa. Bireysel Açıklamalar 258
bbb. Ailevi Açıklamalar 259
ccc. Alt Kültür Açıklamaları 260
bb. Yapısal Nedenler 262
aaa. Refah Eksikliği Olarak Yoksulluk 262
bbb. Yapısallaşmış Dezavantajlar 262
ccc. Sınıfaltı Nosyonu 263
B. SOSYOLOJİK BOYUTU 265
1. Yoksulluk-Sosyoloji İlişkisi 265
2. Sosyolojik Yaklaşımlar Çerçevesinde Yoksulluk 268
a. Fonksiyonalist Yaklaşım 268
b. Çatışma Yaklaşımı 273
c. Etkileşimci Yaklaşım 275
C. SOSYAL GÜVENLİK BOYUTU 277
1. Primli Rejim 279
2. Primsiz Rejim 284
SONUÇ 313
KAYNAKÇA 317
