Sosyal Hakların Tarihsel Gelişimi: Düşünsel Temelleri ve Pozitif Hukuka Aktarılması

Sibel DENGİZ

İÇİNDEKİLER

ÖZET.5

ABSTRACT6

İÇİNDEKİLER.7

KISALTMALAR11

GİRİŞ.13

BİRİNCİ BÖLÜM

İNSAN HAKLARININ SOSYAL HAKLARA EVRİLİŞİ

İNSAN HAKLARININ ORTAYA ÇIKIŞI VE

GELİŞİMİ.15

İnsan Haklarının Düşünsel ve Tarihi Temelleri.16

İnsan Haklarının Dayanağı: İnsan Onuru 20

SOSYAL HAK KAVRAMI22

Sosyal Hakların Tarihsel Gelişimi.26

Tarihsel Süreç İçerisinde İlk Sosyal Hak Düzenlemeleri 27

III. MODERN DEVLETİN YENİ BİR ANLAM

KAZANMASI.34

Hukuk Devletinden Sosyal Devlete Geçiş.34

Sosyal Hakların Sağlayıcısı: Sosyal Devlet.37

1975 SONRASI KÜRESELLEŞME,

NEOLİBERALİZM VE SOSYAL DEVLET 43

SOSYAL HAKLARIN NORMATİF DEĞERİ47

SOSYAL HAKLARIN HUKUKİ NİTELİĞİ.47

Üç Statü Ayrımında Sosyal Hakların Yeri47

Bireysel ve Kolektif Yönü ile Sosyal Haklar49

Sosyal Hakların Konusuna Göre Sınıflandırması.50

Sosyal Hakların Dava Edilebilirliği52

İçindekiler

8

İnsan Haklarının Bölünmezliği İlkesi.54

İKİNCİ BÖLÜM

SOSYAL HAKLARIN POZİTİF HUKUKA AKTARILMASI

SOSYAL HAKLARIN ANAYASALLAŞMA SÜRECİ .57

1848 Anayasası57

1917 Tarihli Meksika Anayasası .59

1918 Sovyet Anayasası61

Weimar Anayasası.62

1920 Estonya Anayasası 64

1921 Polonya Anayasası 66

1931 İspanya Anayasası 67

1946 Tarihli Fransız Anayasası.68

İ. 1948 İtalyan Anayasası .69

Bonn Anayasası 71

Türk Anayasalarında Sosyal Haklar73

1961 Anayasası.73

1982 Anayasası.76

ULUSLARARARASI HUKUKTA SOSYAL HAK

DÜZENLEMELERİ78

ILO: Uluslararası Çalışma Örgütü.78

BM Nezdinde Sosyal Haklara İlişkin Sözleşmeler81

İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi.81

Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Sözleşme.83

Sözleşme’nin İçeriği83

EKSHS Komitesi 15. Genel Yorumuyla Tanınan

Yeni Bir Sosyal Hak: Su Hakkı 85

Cedaw .87

İçindekiler

9

Sözleşme’nin İçeriği87

Sosyal Haklar Alanında Örnek Bir Karar: Cedaw

Komitesi R.K.B Kararı89

BM Çocuk Hakları Sözleşmesi.91

BM Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme 93

Avrupa Konseyi Nezdinde Sosyal Hakların

Düzenlenmesi .95

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi.95

AİHS ve Gelişen Sosyal Haklar İçtihadı .95

AİHM’in Sosyal Haklara İlişkin Örnek Kararları.99

(1) Baykara v. Türkiye Kararı .99

(2) Panaitescu v. Romanya Kararı.101

Avrupa Sosyal Şartı 102

AB Nezdinde Sosyal Hakların Düzenlenmesi.107

Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı .107

Avrupa Harici Bölgesel Sosyal Hak Düzenlemeleri108

Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesi.108

Afrika İnsan ve Halkların Şartı.109

III. POZİTİF HUKUKÇA TANINAN BAŞLICA SOSYAL

HAKLAR 110

Eğitim Hakkı110

Eğitim Hakkı Kavramı ve Tarihsel Gelişimi 110

1982 Anayasası’nda Eğitim Hakkı .116

Sağlık Hakkı.117

Sağlık Hakkı Kavramı ve Tarihsel Gelişimi.117

1982 Anayasası’nda Sağlık Hakkı121

Çalışma Hakkı122

Çalışma Hakkının Kapsamı ve Tarihsel Gelişimi.122

İçindekiler

10

1982 Anayasası’nda Çalışma Hakkı.126

Sendikal Haklar .127

Sendikal Hak Kavramı ve Tarihsel Gelişimi127

1982 Anayasası’nda Sendikal Haklar.130

Toplu Pazarlık Hakkı .131

Toplu Pazarlık Kavramı ve Tarihsel Gelişimi131

1982 Anayasası’nda Toplu Pazarlık Hakkı 132

Grev Hakkı.132

Grev Hakkının Kapsamı ve Tarihsel Gelişimi132

1982 Anayasası’nda Grev Hakkı134

Sosyal Güvenlik Hakkı135

Sosyal Güvenlik Kavramı ve Tarihsel Gelişimi .135

1982 Anayasası’nda Sosyal Güvenlik Hakkı .138

Konut Hakkı 138

Konut Hakkı Kavramı ve Tarihsel Gelişimi.138

1982 Anayasası’nda Konut Hakkı140

SONUÇ143

KAYNAKÇA 147