Suçsuzluk Karinesi

İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 7
İÇİNDEKİLER 9
KISALTMALAR. 15
GİRİŞ 19
BİRİNCİ BÖLÜM
GENEL ANLAMI İLE SUÇSUZLUK KARİNESİ
I. SUÇSUZLUK KARİNESİNİN ANLAMI ÖNEMİ VE KAPSAMA ALANI 25
A. KAVRAM 31
B. SUÇSUZLUK KARİNESİNİN ANLAMI VE NİTELİĞİ 38
C. AİHM KARARLARI ÇERÇEVESİNDE SUÇSUZLUK KARİNESİNİN ETKİ
ALANI 42
1. Bir Suç İsnadının Bulunması Gereği 42
a) Suç Deyiminin Anlamı ve Kapsamı 44
aa) Suçun Niteliği 48
bb) Suçun Ulusal Hukuktaki Yeri 50
cc) Cezanın Niteliği ve Ağırlığı 52
b) Bir Suç İle İtham Edilmenin Anlamı ve Sınırları. 58
2. Karinenin Uygulama Alanı 65
3. Suç İsnadına Dayanan Bağlantılı Yargılamalarda Suçsuzluk
Karinesinin Uygulanması 73
II. ADİL YARGILANMA HAKKININ BİR UNSURU OLARAK SUÇSUZLUK KARİNESİ 82
III. KARİNENİN TARİHİ GELİŞİM SÜRECİ 94
A. İNSAN HAKLARINA İLİŞKİN ULUSLARARASI DÜZENLEMELER KAPSAMINDA 94
1. Avrupa Kıtası Bağlamında Karinenin Gelişimi 94
2. Amerika Kıtası Bağlamında Karinenin Gelişimi 97
3. Birleşmiş Milletler Kuruluşu Düzenlemeleri Kapsamında Karine 98

B. TÜRK HUKUKUNDA KARİNENİN GELİŞİMİ 100
1. Karinenin Cumhuriyet Dönemi Öncesi İzleri 100
2. Karinenin Cumhuriyet Dönemi Pozitif Hukukumuzdaki Gelişimi 104
İKİNCİ BÖLÜM
CEZA MUHAKEMESİNDE İSPAT-ŞÜPHENİN YENİLME ZORUNLULUĞU VE VİCDANİ KANAAT
I. CEZA MUHAKEMESİNDE İSPAT 107
A. İSPAT KAVRAMI 107
B. İSPAT KONUSU 109
C. İSPAT KÜLFETİ 111
II. İSPAT ARACI OLARAK DELİLLER 120
A. DELİL KAVRAMI VE İŞLEVİ 120
B. DELİLLERİN SERBESTLİĞİ İLKESİ 123
C. DELİLLERİN RESEN ARAŞTIRILMASI İLKESİ 128
D. DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE SONUÇ ÇIKARILMASI 131
III. İSPAT İÇİN ŞÜPHENİN YENİLMESİ ZORUNLULUĞU 136
A. ŞÜPHEYİ YENMENİN POZİTİF DAYANAKLARI 136
B. İSPAT İÇİN YENİLMESİ GEREKEN ŞÜPHE 137
1. ŞÜPHE KAVRAMI 138
2. ŞÜPHENİN NE ZAMAN YENİLMİŞ KABUL EDİLECEĞİ KONUSU 138
IV. İSPATIN ÖLÇÜSÜ OLARAK VİCDANİ KANAAT 143
V. ŞÜPHEDEN SANIĞIN YARARLANMASI İLKESİ 147
A. KAVRAM VE İLKENİN ANLAMI 147
B. TARİHİ GELİŞİM 150
1. Genel Olarak 150
2. İlkenin Gelişmesinde Savunmanın Etkisi 154
C. ŞÜPHEDEN SANIK YARARLANIR İLKESİNİN KAYNAĞI 155
D. POZİTİF HUKUKTAKİ TEMELLERİ 158
E. KARŞILAŞTIRMALI HUKUKDA ŞÜPHEDEN SANIK YARARLANIR İLKESİ 160
F. AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ KARARLARINDA ŞÜPHEDEN
SANIK YARARLANIR İLKESİ 164
G. ŞÜPHEDEN SANIK YARARLANIR İLKESİNİN KAPSAMI 172

1. Genel Olarak 172
2. Maddi Olaya İlişkin Şüphe 173
a) Suçun İspatına İlişkin Şüphe 174
b) Suçun Manevi Unsurunda Şüphe 178
c) Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Gerçekleştirilmesinde
Şüphe 183
d) Kusurluluğu Etkileyen Hallerde Şüphe 188
e) Suçun Özel Görünüş Şekillerinde Şüphe. 192
f) Suçun Ağırlaştırıcı/Nitelikli ve İndirim Sebeplerine İlişkin
Şüphe 194
g) Sanığın Kişiliği Konusunda Şüphe 196
H. İLKENİN GEÇERLİ OLMADIĞI DURUMLAR 198
1. Normun Yorumunda Şüphe Sanık Lehine Yorumlanamaz 198
2. Soyut ve Teorik Şüphelerde İlkenin Uygulanmaması 199
3. Bir Ceza Muhakemesi İşleminin Hukuka Uygun Olup Olmadığı Konusundaki Şüphe Lehe Yorumlanamaz 201
4. Hakaret Suçunda İsnad Edilen Olayın İspatında Şüphe Sanık
Lehine Yorumlanamaz 202
5. Eksik Soruşturmanın Bulunduğu Durumlarda Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi Uygulanamaz 203
6. Soruşturma Aşamasında Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesinin Uygulanmaması 205
İ. BERAAT KARARLARI VE İLKENİN KULLANILMASI SORUNU 207
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜRK CEZA KANUNUNDA VE CEZA MUHAKEMESİ KANUNUNDA SUÇSUZLUK KARİNESİNE İLİŞKİN DÜZENLEMELER
I. 5271 SAYILI CEZA MUHAKEMESİ KANUNUNDA SUÇSUZLUK KARİNESİ 211
A. GENEL OLARAK 216
B. KİŞİ ÖZGÜRLÜĞÜNÜ KISITLAYAN KORUMA TEDBİRLERİ VE
SUÇSUZLUK KARİNESİ 218
1. Genel Olarak CMK’da Koruma Tedbirleri ve Suçsuzluk Karinesi 233
2. Yakalama, Gözaltına Alma ve Suçsuzluk Karinesi 236
3. Ceza Muhakemesi Hukukunda En Etkili Koruma Tedbiri Olarak Tutuklama ve Suçsuzluk Karinesi 257

a) Genel Olarak 257
b) Tutuklama Tedbiri 261
c) Tutuklamanın Şartları 263
d) Tutuklamada Makul Süre 269
e) Tutuklamanın Amaçları 276
aa) Tutuklamada Sürelerin Amacı 277
bb) Tutuklamanın Korumaya İlişkin Amaçları 278
f) Haksız Tutuklama ve Yakalama Nedeniyle Tazminat Ödenmesi 282
g) Tutuklama Kararının Verilmesinin Toplumdaki Yansıması
ve Kişi Açısından Sonuçları 288
C. SUSMA HAKKI VE SUÇSUZLUK KARİNESİ 294
1. Genel Olarak 294
2. Uluslararası ve Ulusal Mevzuatlarda Susma Hakkı 297
3. Susma Hakkının Geçerli Olduğu Zaman Aralığı 299
4. Susma Hakkının Kapsamı 301
5. Susma Hakkının Niteliği 306
6. Susma Hakkının Sınırları 310
a) Şüphelinin veya Sanığın Bazı Tedbirlere Katlanma
Yükümlülüğü 310
b) Kimliği ile İlgili Bilgileri Doğru Cevaplama 313
c) Kendiliğinden Verilen Beyanlar 315
d) İfadesinde Gerçeği Söyleme ya da Söylememe Zorunluluğu 315
7. Susma Hakkının Kullanılmasının Sonuçları 317
8. Susma Hakkı İhlalleri 322
a) Sanığın Haklarının Bildirilmemesi 322
b) Yasak Sorgu Yöntemlerine Başvurulması 323
D. HUKUKA AYKIRI DELİLLER VE SUÇSUZLUK KARİNESİ 326
1. Genel Olarak 326
2. Hukuku Aykırı Deliller 327
3. Ceza Muhakemesinde Delil Çeşitleri ve Yasakları 332
a) Delil Çeşitleri 332
b) Delil Elde Etme Yasakları 336

4. Hukuka Aykırı Olarak Elde Edilen Delillerin Değerlendirilmesi
Konusu 341
5. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinde, Anayasa Mahkemesinde ve Yargıtay Uygulamasında Yasak Delil ve Hukuka Aykırı Elde
Edilmiş Delil 354
a) Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Yaklaşımı 354
b) Anayasa Mahkemesinin Yaklaşımı 360
c) Yargıtay’ın Yaklaşımı 364
6. Hukuka Aykırı Delillerin Dosyadan Çıkarılması Sorunu 374
E. CEZA MUHAKEMESİ KANUNUNDA, TÜRK CEZA KANUNUNDA VE 6284 SAYILI KANUNDAKİ BAZI MÜESSESELER İLE SUÇSUZLUK
KARİNESİ ARASINDAKİ BAĞLANTI 376
1. Ceza Muhakemesi Kanununda Düzenlenen Uzlaştırma ve
Suçsuzluk Karinesi 376
2. Türk Ceza Kanunu’nda Düzenlenen Ön Ödeme ve Suçsuzluk
Karinesi İlişkisi 383
3. Ceza Muhakemesi Kanununda Düzenlenen İletişimin Tespiti ve Suçsuzluk Karinesi 388
4. Ceza Muhakemesinde Vücuttan Örnek Alınması ve Suçsuzluk
Karinesi 393
5. Ceza Muhakemesinde Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
ve Suçsuzluk Karinesi 397
6. Ceza Muhakemesi Kanunundaki Yeni Düzenleme İhbar Kaydı
ve Suçsuzluk Karinesi 408
7. Cumhuriyet Savcısı ve Suçsuzluk Karinesi 412
8. Seri Muhakeme ve Basit Yargılama Usulü Bakımından
Suçsuzluk Karinesi 414
a) Seri Muhakeme Usulü ve Suçsuzluk Karinesi 414
b) Basit Yargılama Usulü ve Suçsuzluk Karinesi 422
9. 6284 Sayılı Kanunda Düzenlenen Tedbirlerin Uygulanmasının Suçsuzluk Karinesi Açısından Değerlendirilmesi 425
II. TÜRK CEZA KANUNUNDA SUÇSUZLUK KARİNESİNİ KORUYAN
HÜKÜMLER 442
A. GENEL OLARAK 442
B. SORUŞTURMANIN GİZLİLİĞİNİ İHLAL (TCK m. 285) DÜZENLEMESİ. 443
C. SES VE GÖRÜNTÜLERİN KAYDA ALINMASI (TCK m. 286) DÜZENLEMESİ 445

D. ADİL YARGILAMAYI ETKİLEMEYE TEŞEBBÜS (TCK m. 288) DÜZENLEMESİ 446
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
BASIN YOLUYLA ADLİ HABERLERİN VERİLİŞİ VE SUÇSUZLUK KARİNESİ
I. GENEL OLARAK 449
II. BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ VE SINIRLARI 451
A. BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ 451
B. BASIN ÖZGÜRLÜĞÜNÜN SINIRLARI 453
III. BASIN YOLUYLA ADLİ HABERLERİN VERİLİŞİ 456
A. ADLİ HABERLERİN VERİLİŞİNDE HUKUKA UYGUNLUK KRİTERLERİ 456
1. Gerçeklik 459
2. Güncellik 461
3. Kamu Yararı ve Toplumsal İlgi 462
4. Konu İle İfade Arasında Düşünsel Bağlılık 464
B. BASINA ADLİ OLAYLARA İLİŞKİN BİLGİ VERİLİŞİ. 465
C. BASININ ADLİ OLAYLARI AKTARIM BİÇİMİ 468
1. Soruşturma Aşamasında Basının Haber Aktarımı 472
2. Kovuşturma Evresinde Basının Haber Aktarımı 473
D. BASINDA ÇIKAN HABERLERLE İLGİLİ SUÇSUZLUK KARİNESİNİN
AİHM VE AYM KARARLARINDAKİ GÖRÜNÜMÜ 475
E. LEKELENMEME HAKKI. 478
SONUÇ. 483
KAYNAKÇA 495