Hukuk Uyuşmazlıkları Bağlamında Arabuluculuk
Prof. Dr. Süha TANRIVER
- | Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Kavramı, Alternatif Uyuşmazlık Çözümlerinin Olumlu ve Olumsuz Yönleri ve Türleri |
- | Arabuluculuk Kurumunun Uygulama Alanı, İşleyişine Egemen Olan İlkeler ve Arabulucu Sıfatıyla Faaliyet Gösterebilmek İçin Varlığı Aranan Koşullar |
- | Arabuluculuk Kurumuna İşlerlik Kazandırabilmesi İçin Yapılması Gereken Sözleşmeler, Arabulucunun Sayısı Seçimi, Hakları, Yükümlülükleri ve Denetimi |
- | Arabuluculuğa Başvuru, Arabuluculuk Sürecinin Başlaması, Yürütülmesi, Sona Ermesi, Dava Şartı Arabuluculuk ve Arabuluculuğun Kurumsal Yapısı, Sosyolojik ve Psikolojik Açılardan Değerlendirilmesi |
İÇİNDEKİLER
Sayfa
ÖNSÖZ 5
İÇİNDEKİLER 7
BİBLİYOGRAFYA 15
KISALTMALAR CETVELİ 21
GİRİŞ 23
BİRİNCİ BÖLÜM
ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜ KAVRAMI, ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMLERİNİN OLUMLU VE OLUMSUZ YÖNLERİ VE TÜRLERİ
§ 1 Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Kavramı, Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yöntemlerinin Olumlu ve Olumsuz Yönleri 27
A Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Kavramı 27
B Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yollarının Olumlu ve Olumsuz Yönleri 28
I Olumlu Yönleri 28
II Olumsuz Yönleri 29
§ 2 Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Türleri 31
A Genel Olarak 31
B Türleri 31
I Müzakere 31
II Tarafsız Ön Değerlendirme 32
III Vakıaların Saptanması Yöntemi 33
IV Kısa Duruşma Yöntemi 35
V Kısa Jüri Yargılaması 37
VI Hâkim Kiralama 37
VII Arabuluculuk-Tahkim Yöntemi 38
VIII Arabuluculuk ve Uzlaştırma 39
1 Kuramsal Çerçevede Arabuluculuk ve Uzlaştırma Kavramları 39
a) Arabuluculuk 39
b) Uzlaştırma 41
c) Arabuluculuk ile Uzlaştırma Arasındaki Temel Farklılıklar 42
ç) Arabuluculuğun Tasnifi 43
aa) Arabulucunun Niteliklerine ve Arabuluculuk Sürecinin Yürütümünde Tabi Olunacak Rejime Göre 43
bb) Arabuluculuk Faaliyetinin Taşımış Bulunduğu Özelliklere ya da Arabulucunun Süreç İçerisinde Üstlenmiş Olduğu İşlevin Niteliğine Göre 44
cc) Süreç İçerisinde İşlev Üstlenen Arabulucunun Sayısına Göre 46
çç) Arabuluculuk Sürecinin İşleyişinde
Kurumsal Bir Yapının Yardımının Alınıp Alınmamasına Göre 47
2 Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nun Öngördüğü Arabuluculuk Modelinin Kuramsal Bazda İrdelenmesi 47
İKİNCİ BÖLÜM
ARABULUCULUK KURUMUNUN UYGULANMA ALANI, İŞLEYİŞİNE EGEMEN OLAN İLKELER VE ARABULUCU SIFATIYLA FAALİYET GÖSTEREBİLMEK İÇİN VARLIĞI ARANAN KOŞULLAR
§ 3 Arabuluculuk Kurumunun Uygulanma Alanı 51
A Genel Olarak 51
B Belirli Hukukî Uyuşmazlık Tipleri ile İşlerin Arabuluculuk Kurumunun Uygulanma Alanının Tayini Bağlamında İrdelenmesi 52
§ 4 Arabuluculuk Kurumunun İşleyişine Egemen Olan İlkeler 56
A İhtiyarîlik (İradîlik) İlkesi 56
B Tarafların Eşitliği İlkesi 56
C Gizlilik İlkesi 57
§ 5 Arabulucu Sıfatıyla Faaliyet Gösterebilmek İçin Varlığı Aranan Koşullar 62
A Genel Olarak 62
B Varlığı Aranan Koşullar 62
I Gerçek Kişi Olmak 62
II Türk Vatandaşı Olmak 63
III Mesleğinde En Az Beş Yıllık Kıdeme Sahip Hukuk Fakültesi Mezunu Olmak 63
IV Tam Ehliyetli Olmak 64
V Kişilik Özellikleri İtibariyle Arabuluculuk Mesleğini İcraya Elverişli Olmak 64
VI Arabuluculuk Eğitimini Tamamlamak ve Adalet Bakanlığı’nca Yapılacak Olan Yazılı Sınavda Başarılı Olmak 65
1 Arabuluculuk Eğitimi 65
a) Genel Olarak 65
b) Arabuluculuk Eğitiminin Kapsamı 66
c) Arabuluculuk Eğitimi Verebilecek Olan
Kuruluşlar 66
ç) Eğitim Kuruluşlarına Verilen İznin İptali ve Denetlenmeleri 68
2 Arabuluculuk Sınavı 70
VII Diğer Koşullar 72
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ARABULUCULUK KURUMUNA İŞLERLİK KAZANDIRILABİLMESİ İÇİN YAPILMASI GEREKEN SÖZLEŞMELER, ARABULUCUNUN SAYISI, SEÇİMİ, HAKLARI, YÜKÜMLÜLÜKLERİ VE DENETİMİ
§ 6 Arabuluculuk Kurumuna İşlerlik Kazandırılabilmesi
İçin Yapılması Gereken Sözleşmeler, Arabulucunun
Sayısı ve Seçimi 77
A Arabuluculuk Kurumuna İşlerlik Kazandırılabilmesi İçin Yapılması Gereken Sözleşmeler 77
I Genel Olarak 77
II Yapılması Gereken Sözleşmeler 78
1 Arabuluculuk Sözleşmesi 78
a) Genel Olarak 78
b) Hukukî Niteliği 79
2 Arabulucu Sözleşmesi 82
a) Genel Olarak 82
b) Hukukî Niteliği 83
B Arabulucunun Sayısı ve Seçimi 88
§ 7 Arabulucunun Hakları 90
A Genel Olarak 90
B Arabulucunun Hakları 90
I Arabulucu Unvanını Kullanma Hakkı 90
II Ücret ve Masraf İsteme Hakkı 91
III Avans İsteme Hakkı 94
IV Taraflarla Görüşme ve İletişim Kurma Hakkı 95
§ 8 Arabulucunun Yükümlülükleri 96
A Görevini Özenle ve Tarafsız Bir Biçimde Yerine Getirme Yükümlülüğü 96
B Taraflara Eşit İşlemde Bulunma Yükümlülüğü 99
C Görevini Şahsen Yerine Getirme Yükümlülüğü 100
Ç Tarafları Bilgilendirme ve Arabuluculuk Görevini Kabulden Kaçınma Yükümlülüğü 100
D Tarafları Aydınlatma Yükümlülüğü 101
E Reklâm Yasağına Uyma Yükümlülüğü 102
F Sır Saklama Yükümlülüğü 104
G Belgeleri Saklama Yükümlülüğü 105
Ğ Aidat Ödeme Yükümlülüğü 105
H Arabuluculuk Uygulamasının Geliştirilmesine Katkı Sağlama Yükümlülüğü 105
§ 9 Arabulucunun Denetimi 107
A Genel Olarak 107
B Denetimin Kapsamı ile Denetim Sürecinin İşleyişi 107
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ARABULUCULUĞA BAŞVURU, ARABULUCULUK SÜRECİNİN BAŞLAMASI, YÜRÜTÜLMESİ, SONA ERMESİ, DAVA ŞARTI ARABULUCULUK VE ARABULUCULUĞUN KURUMSAL YAPISI, SOSYOLOJİK VE PSİKOLOJİK AÇILARDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
§ 10 Arabuluculuk Sürecinin Başlaması, Yürütülmesi ve Sona Ermesi 111
A Arabuluculuğa Başvuru 111
B Arabuluculuk Sürecinin Başlaması 112
C Arabuluculuk Sürecinin Yürütülmesi 112
Ç Arabuluculuk Sürecinin Sona Ermesi 119
I Genel Olarak 119
II Tarafların Anlaşmasıyla Sona Ermesi 120
III Tarafların Anlaşması Dışındaki Diğer Nedenlerle Sona Ermesi 125
§ 11 Dava Şartı Arabuluculuk 127
A Genel Olarak 127
B Dava Şartı Arabuluculuğun Kapsamı 129
I Genel Olarak 129
II Kapsamı 131
1 İş Uyuşmazlıkları 131
2 Ticarî Uyuşmazlıklar 131
3 Tüketici Uyuşmazlıkları 132
4 Münferit Bazı Davaların ve İşlerin Durumlarının İrdelenmesi 134
a) Fikrî Mülkiyet Hukukuna İlişkin Mevzuattan Kaynaklanan Davalar 134
b) Sınaî Mülkiyet Hukukuna İlişkin Mevzuattan Kaynaklanan Davalar 135
c) İflâsa İlişkin Davalar 136
ç) Konkordatoya İlişkin Davalar 138
d) İtirazın İptali Davası 138
e) Menfi Tespit Davası 140
f) Borçtan Kurtulma Davası 141
g) İstirdat Davası 141
ğ) İhtiyati Tedbir ve İhtiyati Haciz 142
C Arabulucuya Başvuru Zorunluluğunun Dava Şartı
Sayılmasının Dava Şartlarının Temel Esprisi Bağlamında Değerlendirilmesi 142
Ç Dava Şartı Arabuluculuğun Hak Arama Özgürlüğünün Önünde Bir Engel Oluşturup Oluşturmadığı 144
D Dava Şartı Arabuluculuk Sürecinin Başlaması ve Arabulucunun Görevlendirilmesi 148
I Arabuluculuk Sürecinin Başlaması 148
II Arabulucunun Görevlendirilmesi 149
1 Genel Olarak 149
2 Arabulucunun Hukukî Statüsü ve Sorumluluğu 151
III Dava Şartı Arabuluculuk Sürecinin İşleyişi ile Sevk ve İdaresi 153
IV Dava Şartı Arabuluculuk Sürecinin Sona Ermesi 155
V Dava Şartı Arabuluculukta Ücret ve Arabuluculuk Bürosu Tarafından Yapılan Zarurî Giderler 157
VI Dava Şartı Arabuluculuğun Dava Tipolojisi Bağlamında İrdelendiği Bazı Özel Durumlar 158
1 Kümülatif Dava Yığılması 158
2 Terditli Dava 159
3 Seçimlik Dava 160
4 Kısmî Dava 160
5 Belirsiz Alacak Davası 162
6 Karşı Dava 163
7 Topluluk Davası 164
§ 12 Arabuluculuğun Kurumsal Yapısı (Teşkilatlanması) 166
A Genel Olarak 166
B Arabuluculuğun Kurumsal Yapısına Dahil Birimler 166
I Arabuluculuk Daire Başkanlığı 166
II Arabuluculuk Kurulu 168
III Adliye Arabuluculuk Büroları 170
§ 13 Arabuluculuk Kurumuna Duyulan Tepkiler ya da Oluşturulan Dirençlerin Sosyolojik ve Psikolojik Boyutları Gözetilerek İrdelenmesi ve Değerlendirilmesi 172
A İdeolojik Bir Temele Dayanan Kaygılar ve Bunun Aşılması 172
B Hukuksal Barışın, Ancak Devlet Mahkemeleri Aracılığıyla Sağlanabileceği, Bunun Zarurî Olduğu Yönündeki Direnç ve Bu Direncin Aşılması 176
C Uyuşmazlık İçine Düşmüş Olan Tarafların, Sadece Hukukî Bir Çözümün Bulunmasına İhtiyaç Duydukları Yönündeki Ön Kabul ve Bunun Aşılması 177
Ç Diğer Endişeler Yahut Dirençler ve Bunların Aşılması 177
SONUÇ 183