Medeni Usul Hukuku Cilt I
Prof. Dr. Süha TANRIVER
BİBLİYOGRAFYA 35
KISALTMALAR CETVELİ 71
§ 1. Yargı İşlevi ve Mahkeme Kavramları ile Mahkemelerin Kuruluşlarına Egemen Olan İlkeler ve Değişik Ölçütlere Göre Tasnifi 75
A. Yargı İşlevi Kavramı 75
B. Mahkeme Kavramı, Mahkemelerin Kuruluşlarına Egemen Olan İlkeler ve Değişik Ölçütlere Göre Tasnifi 78
I. Mahkeme Kavramı 78
II. Mahkemelerin Kuruluşlarına Egemen Olan İlkeler 80
1. Hukuk Devleti İlkesi 80
2. Lâiklik İlkesi 81
3. Kanunîlik İlkesi 82
4. Tabiî Hâkim İlkesi 83
a) Tabiî Hâkim İlkesinin, Tanımı ve Ögeleri 83
b) Tabiî Hâkim İlkesinin, Kanunî Hâkim İlkesinden Farklılaştığı Noktalar ve Amaçları 85
c) Tabiî Hâkim İlkesinin, Hukukî Dayanakları ve Boyutları 86
d) Tabiî Hâkim İlkesinin, Özel Mahkemelerin Kurulmasına Engel Teşkil Edip Etmeyeceği 91
e) Tabiî Hâkim İlkesinin Medenî Yargıyla İlişkisi 92
aa) Genel Olarak 92
bb) Mahkemelerin Görevlerine İlişkin Düzenlemelerin Tabiî Hâkim İlkesi Bağlamında Değerlendirilmesi 96
cc) Mahkemelerin Yetkisine İlişkin Düzenlemelerin Tabiî Hâkim İlkesi Bağlamında Değerlendirilmesi 98
dd) Hâkimin Yasaklılığı, Reddi ve Yargı Yeri Belirlenmesi (Merciî Tâyini) Kurumlarının Tabiî Hâkim İlkesi Bağlamında Değerlendirilmesi 99
5. Hukukî Güvenlik İlkesi 100
6. Yargı Ayrılığı İlkesi 101
III. Mahkemelerin Değişik Ölçütlere Göre Tasnifi 102
1. Kuruluş ve Çalışma Biçimlerine Göre 102
a) Tek Hâkimli Mahkemeler 102
b) Çok Hâkimli (Toplu) Mahkemeler 102
2. Yargı Sistemine İlişkin Derecelendirmede Bulundukları Yere Göre 105
a) İlk Derece Mahkemeleri 105
b) Üst Derece Mahkemeleri 105
3. Görmeyi Üstlenmiş Oldukları Uyuşmazlıkların Niteliklerine ya da Uyuşmazlığın Taraflarının İçinde Bulundukları Konuma Göre 107
a) Genel Mahkemeler (Genel Görevli Mahkemeler) 107
b) Özel Mahkemeler (Özel Görevli Mahkemeler) 107
§ 2. Medenî Yargı Kavramı ve Medenî Yargının Türleri 112
A. Medenî Yargı Kavramı 112
B. Medenî Yargının Türleri 112
I. Çekişmeli Yargı 112
II. Çekişmesiz Yargı 113
1. Genel Olarak 113
2. Çekişmesiz Yargıyla İlgili Olarak Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda Yer Alan Düzenlemeler 116
3. Dar Anlamda Çekişmesiz Yargıyla Çekişmeli Yargı Arasındaki Temel Farklılıklar 119
§ 3. Medenî Usûl Hukukunun Tanımı, Kamu Hukuku-Özel Hukuk Ayrımı İçerisindeki Yeri, Tarihsel Gelişimi, Kaynakları, Amacı, Maddî Özel Hukukla İlişkisi, Yer, Zaman ve Kişi Bakımından Uygulanma Alanı 120
A. Medenî Usûl Hukukunun Tanımı 120
B. Medenî Usûl Hukukunun Kamu Hukuku-Özel Hukuk Ayrımı İçerisindeki Yeri 120
C. Medenî Usûl Hukukunun Tarihsel Gelişimi 122
D. Medenî Usûl Hukukunun Kaynakları 123
E. Medenî Usûl Hukukunun Amacı 125
F. Medenî Usûl Hukukunun Maddî-Özel Hukukla İlişkisi 128
G. Medenî Usûl Hukuku Kurallarının
Yer Bakımından Uygulanması 129
H. Medenî Usûl Hukuku Kurallarının Zaman Bakımından Uygulanması 131
İ. Medenî Usûl Hukuku KurallarınınKişi Bakımından Uygulanması 133
§ 4. Medenî Yargı Alanında Görevli Mahkemeler 139
A. İlk Derece Mahkemeleri 139
I. Genel Mahkemeler 139
1. Sulh Hukuk Mahkemelerinin Kuruluş ve Görevleri 141
a) Kuruluşları 141
b) Görevleri 142
2. Asliye Hukuk Mahkemelerinin Kuruluş ve Görevleri 144
a) Kuruluşları 144
b) Görevleri 145
3. Sulh Hukuk Mahkemeleri ile Asliye Hukuk Mahkemeleri Arasındaki İlişki ve Bu İlişkiye Bağlanan Sonuçlar 146
a) Göreve İlişkin Kuralların Temel Nitelikleri 146
b) Göreve İlişkin Kurallara Uyulmamış Olmasının Sonuçları 147
II. Özel Mahkemeler 152
1. Asliye Ticaret Mahkemelerinin Kuruluş ve Görevleri 152
a) Kuruluşları 152
b) Görevleri 153
2. Aile Mahkemelerinin Kuruluş ve Görevleri 159
a) Kuruluşları 159
aa) Genel Olarak 159
bb) Aile Mahkemelerinde Görev Üstlenmiş Olanlar 161
aaa) Hâkimler 161
bbb) Uzmanlar 163
aaaa) Genel Olarak 163
bbbb) Hukukî Statüleri 164
ccc) Diğer Personel 165
b) Görevleri 165
aa) Genel Olarak 165
bb) Alınabilecek Olan Tedbirler veya Önlemler 168
aaa) 4787 sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usûllerine Dair Kanun Çerçevesinde 168
bbb) 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun Çerçevesinde 170
cc) Aile Mahkemelerinde Uygulanacak Olan Yargılama Usûlü 178
dd) Aile Mahkemesi Kararlarına Karşı Gidilebilecek Olan Kanun Yolları 186
3. Kadastro Mahkemelerinin Kuruluş ve Görevleri 188
a) Kuruluşları 188
b) Görevleri (Hukuk Mahkemesi Olarak) 189
4. Tüketici Mahkemelerinin Kuruluş ve Görevleri 191
a) Kuruluşları 191
b) Görevleri 193
5. İcra Mahkemelerinin Kuruluş ve Görevleri 198
a) Kuruluşları 198
b) Görevleri 200
6. İş Mahkemelerinin Kuruluş ve Görevleri 202
a) Kuruluşları 203
b) Görevleri 204
7. Fikrî ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemelerinin Kuruluş ve Görevleri 208
a) Kuruluşları 208
b) Görevleri 208
B. Üst Derece Mahkemeleri 209
I. Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş ve Görevleri 209
1. Kuruluşları 209
2. Bölge Adliye Mahkemelerinin Görevleri 214
a) Genel Olarak 214
b) Bölge Adliye Mahkemelerinin Denetim Süreci Bağlamında Üstlenmiş Olduğu İşlevin Niteliğinin Değerlendirilmesi 216
II. Yargıtay’ın Kuruluş ve Görevleri 219
1. Kuruluşu 220
2. Görevleri 222
a) Genel Olarak 222
b) Yargıtay’ın Denetim Süreci Bağlamında Üstlenmiş Olduğu İşlevin Niteliğinin Değerlendirilmesi 224
§ 5. Hukuk Mahkemelerinin Yetkisi 226
A. Genel Olarak 226
B. Yetki Kuralları 226
I. Genel Yetki Kuralı 226
1. Çekişmeli Yargı İşlerinde 226
a) Gerçek Kişiler Bakımından 226
b) Tüzel Kişiler Bakımından 228
2. Çekişmesiz Yargı İşlerinde 228
II. Özel Yetki Kuralları 228
1. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda
Yer Alan Özel Yetki Kuralları 229
a) Memur, İşçi, Öğrenci Gibi Bir Yerde Geçici Olarak Oturanlara Karşı Açılacak Olan Alacak veya
Taşınır Davalarında Yetki 229
b) Türkiye’de Yerleşim Yeri Bulunmayanlara Karşı Açılacak Olan Malvarlığı Haklarına İlişkin Davalarda Yetki 229
c) Sözleşmeden Doğan Davalarda Yetki 230
d) Mirastan Doğan Davalarda Yetki 232
e) Taşınmazın Aynından Doğan Davalarda Yetki 233
f) Karşı Davada Yetki 234
g) Şubeler ve Tüzel Kişilerle İlgili
Davalarda Yetki 234
h) Sigorta Sözleşmelerinden Doğan
Davalarda Yetki 235
ı) Haksız Fiilden Doğan Davalarda Yetki 235
2. Diğer Özel Kanunlarda Yer Alan Özel Yetki Kuralları 237
III. Yetki Kurallarının Niteliği 237
1. Kesin Yetki Kuralları ve Temel Nitelikleri 237
2. Kesin Olmayan Yetki Kuralları ve Temel Nitelikleri 240
IV. Yetki Sözleşmesi 241
1. Yetki Sözleşmesinin Tanımı ve Hukukî Niteliği 241
2. Yetki Sözleşmeleri Bağlamında Kanunla Getirilmiş Bulunan Sınırlamalar 243
3. Yetki Sözleşmesinin Geçerlilik Şartları 245
4. Yetki Sözleşmesinin Türleri ve Etkileri 247
V. Yetki İtirazı 250
1. Genel Olarak 250
a) Yetkinin Kesin Olduğu Hallerde Yetki İtirazı 250
b) Yetkinin Kesin Olmadığı Hallerde Yetki İtirazı 250
2. Yetki İtirazının İncelenmesi ve Sonuçları 251
a) Yetki İtirazının İncelenmesi 251
b) Yetki İtirazının Sonuçları 251
§ 6. Yargı Yerinin Belirlenmesi (Merci Tâyini) 256
A. Yargı Yeri Belirlenmesini Gerektiren Haller 256
B. Yargı Yeri Belirlenmesi İsteminin İncelenmesi ve
Karara Bağlanması 258
§ 7. Yargı Görevlileri 260
A. Genel Olarak 260
B. Hâkimler 261
I. Genel Olarak 261
II. Hâkimlerin Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı 266
1. Hâkimlerin Bağımsızlığı 266
2. Hâkimlerin Tarafsızlığı 270
a) Genel Olarak 270
b) Hâkimin Davaya Bakmaktan Yasaklı Olması 272
c) Hâkimin Reddi 274
aa) Ret Sebepleri 274
bb) Davanın Taraflarından Birisinin
Hâkimi Reddetmesi 275
aaa) Ret Talebinde Bulunulması Usûlü 275
bbb) Ret Talebinin İncelenmesi 278
cc) Hâkimin Kendisini Bizzat Reddetmesi
(Hâkimin Çekilmesi) 281
III. Hâkimlerin Sorumluluğu 282
1. Hâkimlerin Hukukî Sorumluluğu 282
a) Genel Olarak 282
b) Hukuk Hâkimleri Bakımından 283
aa) Hâkimlerin Hukukî Sorumluluğunun Niteliği ve Sorumluluk Sebepleri 283
bb) Devletin Sorumluluğunun Doğabilmesi İçin
Varlığı Gereken Şartlar 286
cc) Tazminat Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme ile Uygulanacak Olan Usûl 287
dd) Devletin Sorumlu Hâkime Rücû Etmesi 290
c) Ceza Hâkimleri Bakımından 291
aa) Hukukî Sorumluluğun Niteliği ve Sorumluluk Sebepleri 291
bb) Tazminat Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme ile Uygulanacak Olan Usûl 293
cc) Devletin Sorumlu Hâkime Rücû Etmesi 295
2. Hâkimlerin Disiplin Sorumluluğu 295
3. Hâkimlerin Cezaî Sorumluluğu 298
C. Cumhuriyet Savcıları 300
I. Genel Olarak 300
II. Cumhuriyet Savcılarının Sorumluluğu 304
1. Hukukî Sorumluluğu 304
2. Disiplin ve Ceza Sorumluluğu 307
D. Kalem Görevlileri 308
I. Genel Olarak 308
II. Kalem Çalışanları 309
1. Mahkeme Yazı İşleri Müdürleri 309
2. Zabıt Kâtipleri 311
3. Mübaşirler 312
E. Avukatlar 313
I. Genel Olarak 313
II. Avukatların Hakları 317
III. Avukatların Yükümlülükleri 319
IV. Avukatların Sorumluluğu 322
1. Avukatların Hukukî Sorumluluğu 322
2. Avukatların Disiplin Sorumluluğu 325
3. Avukatların Cezaî Sorumluluğu 328
V. Dava Vekilleri 330
F. Dava Takipçileri 331
G. Noterler 332
I. Genel Olarak 332
II. Noterlerin Hak ve Yükümlülükleri 336
III. Noterlerin Görevleri 337
IV. Noterlerin Sorumluluğu 340
1. Noterlerin Hukukî Sorumluluğu 340
2. Noterlerin Disiplin Sorumluluğu 342
3. Noterlerin Cezaî Sorumluluğu 344
§ 8. Medenî Yargılamaya Hâkim Olan İlkeler 350
A. Genel Olarak 350
B. Tasarruf İlkesi 350
C. Re’sen Harekete Geçme İlkesi 354
D. Taraflarca Getirilme İlkesi 354
I. Genel Olarak 354
II. Taraflarca Getirilme İlkesiyle İlişkili Bir Kurum Olarak
Hâkimin Davayı Aydınlatma Ödevi 356
E. Re’sen Araştırma İlkesi 361
F. İddia ve Savunmanın Teksifi İlkesi 362
G. Yargılamanın Hâkim Tarafından Yürütülmesi İlkesi 363
H. Yargılamanın Taraflarca Yürütülmesi İlkesi 364
İ. Yazılılık ve Sözlülük İlkeleri 364
J. Doğrudan Doğruyalık İlkesi 365
K. “Uygulanacak Hukuku Mahkeme Bilir” İlkesi
(Iura Novit Curia) 369
L. Aleniyet İlkesi 372
M. Usûl Ekonomisi İlkesi 378
N. Hukukî Dinlenilme Hakkına Riayet İlkesi 380
I. Genel Olarak 380
II. Hukukî Dinlenilme Hakkının Unsurları 386
1. Bilgilendirilmeyi Talep Hakkı 386
2. Açıklama Yapma ve İspat Hakkı 387
3. Dikkate Alınma Hakkı 389
O. Adil Yargılanma Hakkına Riayet İlkesi 391
I. Genel Olarak 391
II. Adil Yargılanma Hakkının Unsurları 393
1. Kanunî, Bağımsız ve Tarafsız Bir Mahkeme Önünde Yargılanma 394
2. Makul Sürede Yargılanma 395
3. Alenî Olarak Yargılanma 397
4. Hakkaniyete Uygun Olarak Yargılanma 398
III. Adil Yargılanma Hakkının İhlalinin Yaptırımları 402
P. Hâkimin, Tarafların Talepleriyle Bağlı Olması İlkesi 406
R. Delillerin Hâkim Tarafından Serbestçe Değerlendirilmesi
İlkesi 407
S. Dürüstlük İlkesi 410
I. Genel Olarak 410
II. Tarafların Gerçeği (Doğruyu) Söyleme Ödevi 415
§ 9. Usûl İşlemleri 422
A. Usûl İşlemi Kavramı ve Özellikleri 422
B. Usûl İşlemlerinin Türleri 424
I. Taraf Usûl İşlemleri 424
1. Genel Olarak 424
2. Türleri 426
a) Tek Yanlı Taraf Usûl İşlemleri 426
b) İki Yanlı Taraf Usûl İşlemleri (Usûl Sözleşmeleri) 427
II. Mahkeme Usûl İşlemleri 428
§ 10. Süreler, Adlî Tatil ve Eski Hale Getirme 433
A. Süreler 433
B. Adlî Tatil 435
C. Eski Hale Getirme 437
I. Eski Hale Getirmenin Koşulları 437
II. Eski Hale Getirme Talebi ve İncelenmesi 438
§ 11. Medenî Yargı Bağlamında Tebligat 440
A. Genel Olarak Tebligat Kavramı 440
B. Tebligat Çıkartabilecek Olan Merciler 441
C. Tebligat Yapılma Biçimleri 441
D. Kendisine Tebligat Yapılabilecek Kişiler 443
E. Tebligatın Yapılacağı Yer 445
F. Tebligatın Yapılacağı Zaman 447
G. Usûlsüz Tebligat 448
§ 12. Dava Hakkı, Davanın Hukukî Niteliği, Hukukî Yararla Sınırlı Bulunması ve Unsurları 449
A. Dava Hakkı ve Hukukî Niteliği 449
B. Dava Hakkının Hukukî Yararla Sınırlı Bulunması 455
C. Davanın Unsurları 458
I. Davada Taraf 458
1. Taraf Kavramına İlişkin Kuramlar 459
a) Maddî Taraf Kuramı 459
b) Şeklî Taraf Kuramı 460
c) İşlevsel Taraf Kuramı 461
2. Görüşümüz 462
II. Dava Konusu 467
1. Dava Konusuna İlişkin Kuramlar 468
a) Eski Maddî Hukuk Kuramları 469
b) Saf Usûli Kuramlar 470
aa) Talep Sonucu ve Vakıalar Karışımı Dava Konusunun Eşdeğerli Unsurlarıdır Kuramı 471
bb) Dava Konusunun Belirlenmesinde
Talep Sonucuna Vakıalar Karışımına Nazaran
Üstünlük Tanınmasını Öngören Kuram 473
cc) Dava Konusunun Yalnızca Talep Sonucuna Göre Belirlenmesini Öngören Kuram 474
c) Yeni Maddi Hukuk Kuramları 475
2. Görüşümüz 475
III. Dava Sebebi 477
1. Dava Sebebine İlişkin Kuramlar 478
a) Ferdileştirme Kuramı 478
b) Vakıalara Dayandırma Kuramı 479
2. Görüşümüz 480
§ 13. Davanın Taraflarının Ehliyetleri, Davayı Takip Yetkisi, Taraf Sıfatı ve Davada Temsilleri 485
A. Davanın Taraflarının Ehliyetleri 485
I. Davada Taraf Ehliyeti 485
1. Genel Olarak 485
2. Gerçek Kişilerin Davada Taraf Ehliyeti 487
3. Tüzel Kişilerin Davada Taraf Ehliyeti 491
II. Dava Ehliyeti 496
1. Gerçek Kişilerin Dava Ehliyeti 498
2. Tüzel Kişilerin Dava Ehliyeti 506
B. Davayı Takip Yetkisi 508
C. Taraf Sıfatı 512
D. Tarafta İradî Değişiklik 513
I. Genel Olarak 513
II. Karşı Tarafın Rızasıyla İradî Taraf Değişikliği 514
III. Hâkimin İzniyle Taraf Değişikliği 515
E. Tarafların Davada Temsili 517
I. Kanunî Temsil 517
II. İradî Temsil 523
1. Genel Olarak 523
2. Kimlerin Vekil Olarak Atanabileceği 524
3. Vekilin Yetkilendirilmesi 528
4. Davaya Vekâlette Özel Yetki Verilmesini Gerektiren İşlemler 533
5. Davaya Vekâletin Sona Ermesi 535
§ 14. Dava Arkadaşlığı 537
A. Mecburî Dava Arkadaşlığı 537
I. Maddî Mecburî Dava Arkadaşlığı 537
1. Genel Olarak 537
2. Maddi Mecburî Dava Arkadaşlığının Hükümleri 539
II. Şeklî Mecburî Dava Arkadaşlığı 542
B. İhtiyarî Dava Arkadaşlığı 543
I. Genel Olarak 543
II. İhtiyarî Dava Arkadaşlığının Hükümleri 544
§ 15. Davaya Müdahale ve Davanın İhbarı 546
A. Davaya Müdahale 546
I. Aslî Müdahale 546
1. Aslî Müdahalenin Tanımı ve Şartları 546
2. Aslî Müdahale Talebinde Bulunulması Usûlü, Talebin İncelenmesi ve Karara Bağlanması 547
II. Fer’î Müdahale 548
1. Fer’î Müdahalenin Tanımı ve Şartları 548
2. Fer’î Müdahale Talebinde Bulunulması Usûlü, Talebin İncelenmesi ve Karara Bağlanması 550
3. Fer’î Müdahilin Durumu 552
4. Fer’î Müdahale Etkisi 553
5. Fer’î Müdahale ile Aslî Müdahale Arasındaki Temel Farklılıklar 554
B. Davanın İhbarı 556
§ 16. Davada Teminat 560
A. Teminat Gösterilmesini Gerektiren Haller 560
B. Teminattan Muafiyeti Gerektiren Haller 562
C. Gösterilecek Olan Teminatın Kapsamı, Şekli, Teminat Kararının Alınması ve Gereğinin Yerine Getirilmemesinin Sonuçları 563
§ 17. Dava Çeşitleri 566
A. Mahkemeden İstenen Hukukî Himayeye Göre 566
I. Eda Davaları 566
II. Tespit Davaları 567
III. İnşaî Davalar 570
IV. Kısmî Dava 573
1. Genel Olarak 573
2. Manevi Tazminat Davalarının, Kısmî Dava Şeklinde Açılıp Açılamayacağı 579
V. Belirsiz Alacak Davası 581
1. Genel Olarak 581
2. Belirsiz Alacak Davacı Bağlamında Ortaya Çıkan Hukukî Sonuçlar 593
a) Medenî Usûl Hukuku Bakımından 593
b) Maddî Hukuk Bakımından 594
3. Belirsiz Alacak Davasının Kısmî Davayla İlişkisi 595
4. Belirsiz Alacak Davasının Tespit Davasıyla İlişkisi 596
5. Belirsiz Alacak Davası Bağlamında Münferit Usûl Hukuku Kurumlarının Değerlendirilmesi 596
6. Belirsiz Alacak Davasının İşlerlik Kazanabileceği Alanlar 598
a) Maddî Tazminat Alacakları 598
b) Manevî Tazminat Alacakları 600
c) İşçi Alacakları Bakımından Belirsiz Alacak Davası Kurumunun Değerlendirilmesi 603
d) Diğer Bazı Alacaklar 611
B. Talep Sonucunun Niceliğine Göre Dava Çeşitleri 613
I. Kümülatif Dava Yığılması 613
II. Terditli Dava 615
1. Genel Olarak 615
2. Terditli Davanın Kümülatif Dava Yığılmasıyla Karşılaştırılması 616
III. Seçimlik Dava 616
C. Dava Konusu Hakkın Niteliğine Göre Dava Çeşitleri 617
D. Tasnif Dışı Bir Dava Çeşidi Olarak Topluluk Davası 618
§ 18. Dava Şartları ve Dava Engelleri 662
A. Dava Şartları 662
I. Genel Olarak 662
II. Dava Şartlarının İncelenmesi 623
B. Dava Engelleri (İlk İtirazlar) 625
I. Genel Olarak 625
II. Dava Engelleri (İlk İtirazlar) ile Dava Şartları Arasındaki Farklılıklar 626
§ 19. Davanın Açılması ve Sonuçları 627
A. Davanın Açılması 627
I. Genel Olarak 627
II. Dava Dilekçesinin İçeriği 627
III. Dava Dilekçesinin Verilmesi 636
B. Davanın Açılmasının Sonuçları 639
I. Davanın Açılmasının Maddî Hukuk Bakımından Doğurduğu Sonuçlar 639
1. Zamanaşımının Kesilmesi 639
2. Hak Düşürücü Sürelerin Korunması 641
3. Bazı Şahısvarlığı Haklarının Malvarlığı Hakkına Dönüşmesi 641
4. İyiniyetin Kötüniyete Dönüşmesi 641
5. Davalının Temerrüde Düşmesi 642
II. Davanın Açılmasının Medenî Usûl Hukuku Bakımından Doğurduğu Sonuçlar 642
1. Mahkemenin Davayı Görme Zorunluluğunun Doğması 642
2. Dava Şartlarının Davanın Açıldığı Tarihe Göre Belirlenmesi 642
3. Davanın Açıldığı Tarihteki Duruma Göre Karara Bağlanması 643
4. Davanın Geri Alınması Yasağının Başlaması 643
5. Derdestliğin Ortaya Çıkması 644
a) Genel Olarak 644
b) Derdestlik itirazının Şartları 646
aa) Aynı Davanın Aynı Mahkemede ya da Başka Başka Mahkemelerde İki Kere Açılmış Olması 646
bb) Birinci Davanın Açılmış ve Halen Görülmekte Olması 646
cc) Birinci Dava ile İkinci Davanın Aynı Olması 647
aaa) Genel Olarak 647
bbb) Her İki Davanın Taraflarının Aynı Olması 647
ccc) Her İki Davanın Konularının Aynı Olması 649
ddd) Her İki Davanın Sebeplerinin Aynı Olması 653
c) Derdestlik İtirazının İleri Sürülmesi, İncelenmesi ve Karara Bağlanması 653
d) Derdestlik İtirazının Kesin Hüküm İtirazı İle Karşılaştırılması 655
6. Davanın Açılmış Olmasının Tarafların Dava Konusu Üzerinde Tasarrufta Bulunma Hakkını Ortadan Kaldırmaması 656
7. İhtiyatî Tedbir ve İhtiyatî Haczin Korunması 657
§ 20. Davaya Cevap 658
A. Genel Olarak 658
I. Davaya Cevap Verilmesi Şekilleri 658
1. Davanın Kabul Edilmesi 659
2. Süresi İçerisinde Cevap Dilekçesi Verilmemesi 659
3. Süresi İçerisinde Cevap Dilekçesi Verilmesi 660
II. Cevap Dilekçesinin İçeriği 663
III. Cevap Süresi 669
IV. Cevap Dilekçesinin Mahkemeye Verilmesi ve Sonuçları 669
V. Cevap Dilekçesiyle Birlikte Karşı Dava Açılması 670
§ 21. Cevaba Cevap ve İkinci Cevap Dilekçelerinin Verilmesi 675
A. Cevaba Cevap Dilekçesi Verilmesi 675
B. İkinci Cevap Dilekçesi Verilmesi 675
§ 22. İddianın (Davanın) ve Savunmanın, Genişletilmesi ile Değiştirilmesi Yasakları ve İstisnaları 677
A. İddianın (Davanın) Genişletilmesi ve Değiştirilmesi Yasağı 678
I. Yasağın Başlangıç Anı 678
II. Yasağın Kapsamına Giren Haller 679
III. Yasağın İstisnaları 682
B. Savunmanın Genişletilmesi ve Değiştirilmesi Yasağı 683
I. Yasağın Başlangıç Anı 683
II. Yasağın Kapsamına Giren Haller 683
III. Yasağın İstisnaları 686
§ 23. Ön İnceleme 687
A. Genel Olarak 687
B. Ön İnceleme Duruşması 691
§ 24. Tahkikat Aşaması 695
A. Genel Olarak Tahkikat 695
B. Tahkikatın İcra Ediliş Biçimi 697
I. Genel Olarak Oturum ve Duruşma Kavramları 697
II. Duruşma Düzeninin Sağlanması 698
III. Tarafların Duruşmaya Davet Edilmeleri ve Bu Davete İcabet Etmemelerinin Sonuçları 700
1. Tarafların Duruşmaya Davet Edilmeleri 700
2. Tarafların Duruşmaya Davete İcabet Etmemelerinin Sonuçları 701
IV. Duruşmaların İcrası 703
1. Genel Olarak 703
2. Ses ve Görüntü Nakli Yoluyla 705
C. Tutanaklar ve Dosyalar 708
I. Tutanaklar 708
II. Dosyalar 710
§ 25. İsticvap 712
A. Genel Olarak 712
B. İsticvap Usûlü 715
§ 26. Ön Sorun ve Bekletici Sorun 717
A. Ön Sorun 717
B. Bekletici Sorun 718
I. Genel Olarak 718
II. Bekletici Sorunun Türleri 719
1. Zorunlu Bekletici Sorun 719
2. İhtiyarî Bekletici Sorun 721
§ 27. Davaların Birleştirilmesi ve Ayrılması 724
A. Davaların Birleştirilmesi 724
I. Genel Olarak 724
II. Aynı Yargı Çevresinde Yer Alan Aynı Düzey ve Sıfattaki Hukuk Mahkemelerinde Açılmış Olan Davaların Birleştirilmesi Usûlü 726
III. Ayrı Yargı Çevrelerinde Yer Alan Aynı Düzey ve Sıfattaki Hukuk Mahkemelerinde Açılmış Olan Davaların Birleştirilmesi Usûlü 727
B. Davaların Ayrılması 728
§ 28. Islah 729
A. Genel Olarak 729
B. Islahın Konusu 730
C. Islahın Türleri 733
D. Islahın Şekli 734
E. Islahın Etkisi 735
§ 29. Dava Konusunun Devri 736
A. Genel Olarak 736
B. Dava Konusunun Davacı Tarafından Devri 736
C. Dava Konusunun Davalı Tarafından Devri 737
I. Genel Olarak 737
II. Aynı Davaya Dava Konusunu Devralmış Üçüncü Kişiye Karşı Devam Edilmesi 738
III. Dava Konusunu Devredene Karşı Davanın Tazminat Davasına Dönüştürülmesi 740
§ 30. İspat, Deliller ve Uzman Görüşü 741
A. İspat 741
I. Genel Olarak 741
II. İspat Hakkı 741
III. İspatın Konusu 744
IV. İspat Gereğini Ortadan Kaldıran Haller 749
1. İkrar 749
a) İkrarın Tanımı 749
b) İkrarın Türleri 750
aa) Yapıldığı Yere Göre 750
aaa) Mahkeme İçi İkrar 751
bbb) Mahkeme Dışı İkrar 753
bb) İçeriğine Göre 753
aaa) Basit İkrar (Âdî İkrar) 753
bbb) Vasıflı (Mevsuf) İkrar (Gerekçeli İnkâr) 754
ccc) Bileşik İkrar (Mürekkep İkrar) 754
aaaa) Bağlantılı (Murtabıt) Bileşik İkrar 755
bbbb) Bağlantısız (Gayrımurtabıt) Bileşik İkrar 755
cc) İkrarın Çekişmeli Olan Vakıanın Tamamını ya da Belli Bir Kesimini Kapsamasına Göre 755
aaa) Tam İkrar 755
bbb) Kısmî İkrar (Kısmî İnkâr) 756
c) İkrarın Bölünüp Bölünemeyeceği Sorunu 756
aa) Genel Olarak 756
bb) İçeriğine Göre Yapılan Ayrım Dikkate Alınarak İkrarın Bölünüp Bölünemeyeceği 757
aaa) Basit İkrarda 757
bbb) Kısmî İkrarda (Kısmî İnkârda) 758
ccc) Vasıflı İkrarda (Gerekçeli İnkârda) 758
ddd) Bağlantılı Bileşik İkrarda 759
eee) Bağlantısız Bileşik İkrarda 763
d) İkrardan Dönülmesi (Rücu Edilmesi) 764
2. Çekişmeli Olmayan Vakıalar 767
3. Herkesçe Bilinen Vakıalar 767
V. İspatın Türleri 768
1. İspat Faaliyetini Gerçekleştirecek Olanın İspat Yükü Kendisine Düşen Taraf Konumunda Bulunup Bulunmamasına Göre 768
2. İspatta Kullanılacak Delillerin İspatın Konusunu Oluşturan Vakıalarla İlişkili Olup Olmamasına Göre 770
a) Doğrudan İspat 770
b) Dolaylı İspat 770
aa) Genel Olarak 770
bb) Türleri 771
aaa) Emare İspatı 771
bbb) İlk Görünüş İspatı 771
cc) Emare İspatı ile İlk Görünüş İspatının Karşılaştırılması 773
3. Aranan İspat Ölçüsünün Derecesine Göre 774
a) Genel Olarak İspat Ölçüsü Kavramı 774
b) Tam İspat-Yaklaşık İspat 775
VI. İspatla İlgili Yükler 777
1. İspat Yükü 777
a) Terminolojik Tartışma 777
b) İspat Yükü (Objektif İspat Yükü-Maddî İspat Yükü) 777
aa) Genel Olarak 777
bb) İspat Yüküne İlişkin Temel Kural ve Bazı Özel Durumlar 780
aaa) İspat Yüküne İlişkin Temel Kural 780
bbb) İspat Yüküne İlişkin Bazı Özel Durumlar 781
aaaa) Kanunla İspat Yükünün Kime Düştüğünün Belirlenmiş Olduğu Haller 781
bbbb) Karineler 782
aaaaa) Genel Olarak 782
bbbbb) Kanunî Karineler 783
ccccc) Fiilî Karineler 788
cccc) İspat Sözleşmeleri 790
2. Delil İkâme Yükü (Subjektif İspat Yükü) 792
a) Soyut Delil İkâme Yükü 794
b) Somut Delil İkâme Yükü 794
3. İddia (ve Savunma) Yükü 795
4. Somutlaştırma Yükü 796
B. Deliller 798
I. Delil Kavramı 798
II. Delil Sistemleri 799
III. Delil Sözleşmesi 801
1. Genel Olarak 801
2. Delil Sözleşmesinin Türleri 802
a) Münhasır Delil Sözleşmesi 802
b) Münhasır Olmayan Delil Sözleşmesi 803
3. Delil Sözleşmesinin Geçerlilik Şartları 804
IV. Delillerin Gösterilmesi 806
1. Delillerin Kim Tarafından Gösterileceği 806
2. Delillerin Gösterilme Zamanı 807
a) Yazılı Yargılama Usûlünde 807
b) Basit Yargılama Usûlünde 811
V. Delillerin İbrazı 812
1. Genel Olarak 812
2. Ticari Defterlerin İbrazı ve Delil Olması 815
a) Ticari Defterlerin İbrazı 815
b) Ticari Defterlerin Delil Olarak Kullanılması 817
VI. Delillerin İncelenmesi 819
VII. İspat Hukuku Bağlamında Hukuka Aykırı Delillerin Durumu 820
VIII. Delillerin Türleri 827
1. Genel Olarak 827
2. Kesin Deliller 828
a) Senet 828
aa) Senet ve Belge Kavramı 828
aaa) Belge Kavramı 828
bbb) Senet Kavramı 830
bb) Senet Türleri 834
aaa) Adi Senetler 835
bbb) Resmî Senetler 835
aaaa) Genel Olarak 835
bbbb) Noter Senetleri 836
aaaaa) Genel Olarak 836
bbbbb) Türleri 837
aaaaaa) Düzenleme Biçimindeki Noter Senetleri 837
bbbbbb) Onaylama Biçimindeki Noter Senetleri 838
cccc) Yabancı Resmî Belgelerin Durumu 839
cc) Senetlerde Sahtelik Olgusunun İleri Sürülmesi, Sonuçları ve Cereyan Edecek Olan Yargılama 841
aaa) Senetlerde Sahtelik Olgusunun İleri
Sürülmesi ve Sonuçları 841
aaaa) Âdî Senetler Bakımından 841
bbbb) Resmî Senetler Bakımından 847
bbb) Senetlerde Sahtelik Olgusuna İlişkin Olarak Cereyan Edecek Yargılama 848
dd) Senetle İspata İlişkin Kurallar 850
aaa) Senetle İspat Zorunluluğu Kuralı 850
aaaa) Genel Olarak 850
bbbb) Senetle İspat Zorunluluğu Kuralının
İstisnaları 852
aaaaa) Senet Alınmasında Manevî İmkansızlık Bulunan Haller 852
bbbbb) Senet Alınmasında Maddî İmkansızlık Bulunan Haller 854
ccccc) Delil Başlangıcı 854
ddddd) Diğer İstisnalar 856
bbb) Senede Karşı Senetle İspat Zorunluluğu Kuralı 857
aaaa) Genel Olarak 857
bbbb) Senede Karşı Senetle İspat
Zorunluluğu Kuralının İstisnaları 860
b) Kesin Hüküm 862
c) Yemin 863
aa) Genel Olarak 863
bb) Yemin Teklifi 864
cc) Yemin Teklifi Üzerine Karşı Tarafın
Takınabileceği Tutumlar 865
dd) Kendisine Yemin Teklif Edilmiş Olan Tarafın Yemin İçin Davet Edilmesi 866
ee) Yeminin Edası 866
3. Takdirî Deliller 869
a) Tanık Beyanı 869
aa) Genel Olarak 869
bb) Tanıkların Gösterilmesi 871
cc) Tanıklıktan Çekilme 873
dd) Tanığın Dinlenilmesi 876
ee) Tanık Beyanlarının Değerlendirilmesi 878
b) Bilirkişinin Oy ve Görüşü 880
aa) Genel Olarak Bilirkişilik ve Benzer Kurumlarla Karşılaştırılması 880
aaa) Genel Olarak Bilirkişilik 880
bbb) Bilirkişiliğin, Benzer Kurumlarla Karşılaştırılması 881
aaaa) Bilirkişinin Tanıkla Karşılaştırılması 881
bbbb) Bilirkişinin, Aile Mahkemelerinde Görev Yapan Uzmanlarla Karşılaştırılması 882
cccc) Bilirkişinin, Hakem-Bilirkişi ile Karşılaştırılması 884
bb) Hangi Hususlarda Bilirkişiye Başvurulabileceği 886
cc) Bilirkişinin Sayısı, Nitelikleri ve Görevlendirilmesi 893
aaa) Bilirkişinin Sayısı 893
bbb) Bilirkişinin Nitelikleri 893
ccc) Bilirkişinin Görevlendirilmesi 898
dd) Bilirkişinin Görevini Yapmaktan Yasaklı Olması ve Reddi 905
ee) Bilirkişilik Görevinin Kapsamı, Niteliği ve Bilirkişinin Hukukî Statüsü 906
ff) Bilirkişinin Yükümlülükleri ve Yetkileri 910
aaa) Bilirkişinin Yükümlülükleri 910
aaaa) Bazı Hallerde Bilirkişilik Görevini Kabul Yükümlülüğü 910
bbbb)Davete (Celpnameye)
İcabet Etme Yükümlülüğü 912
cccc) Yemin Etme Yükümlülüğü 912
dddd) Bildirimde Bulunma
Yükümlülüğü 914
eeee) Doğruyu (Gerçeği) Beyan Yükümlülüğü 915
ffff) Tarafsız Davranma Yükümlülüğü 916
gggg)Görevini Sadakat ve Özenle Yerine Getirme Yükümlülüğü 919
hhhh) Görevini Bizzat Yerine Getirme Yükümlülüğü 920
ıııı) Sır Saklama Yükümlülüğü 921
iiii) Bazı Hallerde Tarafların Reddetmesini Beklemeden Kendisinin Görevden Alınmasını Yahut Kendi Kendisini Reddetme Yükümlülüğü 922
jjjj) Kurul Olarak Görevlendirilme Hâlinde İstişare ve Müzakerelerde Bulunma Yükümlülüğü 923
kkkk)Kendisini Atayan Mahkemeyle
İlişki İçerisinde Olma Yükümlülüğü 924
llll) Süresi İçerisinde Bilgisine Başvurulan Konuda Oy ve Görüş Bildirme Yükümlülüğü 925
aaaaa) Genel Olarak 925
bbbbb) Bilirkişinin Görev
Alanı ile Sınırlarının Belirlenmesi 926
ccccc) Bilirkişi İncelemesi 928
ddddd) Bilirkişinin Oy ve Görüşünü Açıklaması 929
aaaaaa) Genel Olarak 929
bbbbbb) Bilirkişinin Oy ve Görüşünü Sözlü Olarak Açıklaması 930
cccccc) Bilirkişinin Oy ve Görüşünü Yazılı Olarak Bildirmesi 931
aaaaaaa) Genel Olarak Bilirkişi Raporu ve Raporla Eklerinin Tevdii ve Süresi 931
bbbbbbb) Bilirkişi Raporuna
İtiraz ve İtiraz Üzerine Mahkemece Alınabilecek Olan Kararlar 935
eeeee) Bilirkişinin Oy ve Görüşünün Değerlendirilmesi 936
bbb) Bilirkişinin Yetkileri 939
aaaa) Ücret ve Giderlerinin Ödenmesini
Talep Etme Yetkisi 939
aaaaa) Genel Olarak 939
bbbbb) Bilirkişinin Ücretinin Tutarının Belirlenmesi 940
ccccc) Bilirkişinin Ücretinin Ödenmesi ve Ödenecek Olan Ücretin Kimin Tarafından Karşılanacağı 941
bbbb) Bilirkişinin Çekinme Yetkisi 944
cccc) Bilgi Alma Yetkisi 944
dddd) İnceleme Konusunu Teşkil Eden Nesne, Eşya yahut Kişi Üzerinde Bazı Tasarruflarda Bulunabilme Yetkisi 945
gg) Bilirkişinin Hukukî, Disiplin ve Cezaî Sorumluluğu 946
aaa) Bilirkişinin Hukukî Sorumluluğu 946
aaaa) Genel Olarak 946
bbbb) Bilirkişinin, Raporun Hazırlanmasın¬dan Önceki Evrede, Rapora Hazırlık Bağlamında Gerçekleştirmiş Olduğu Tasarruflardan Kaynaklanan Zarar¬lardan Doğan Hukukî
Sorumluluğu 946
cccc) Bilirkişinin Gerçeğe Aykırı Rapor Vermiş Olmasından Kaynaklanan Zararlardan Doğan Hukukî Sorumlulu¬ğu 947
aaaaa) Genel Olarak 947
bbbbb) Devletin Sorumluluğunun Doğabilmesi İçin Varlığı Gereken Şartlar 949
ccccc) Tazminat Davasının Açılacağı Mahkeme ve Uygulanacak Olan Usûl 950
ddddd) Devletin Kusurlu Bilirkişiye Rücu Etmesi 953
bbb) Bilirkişinin Disiplin Sorumluluğu 954
ccc) Bilirkişinin Cezaî Sorumluluğu 956
aaaa) Bilirkişinin Türk Ceza Kanunu Bağlamında Hukukî Durumu 956
bbbb) Bilirkişinin Kendisine Karşı
İşlenecek Olan Suçlar 957
cccc) Bilirkişi Tarafından İşlenebilecek Olan Suçlar 957
c) Keşif İncelemesi 960
aa) Genel Olarak 960
bb) Keşfe Katlanma Zorunluluğu 962
aaa) Genel Olarak 962
bbb) Soybağının Tespitiyle İlgili Davalar
Bağlamında Keşfe Katlanma Zorunluluğu 963
C. Uzman Görüşü 970
I. Genel Olarak 970
II. Bilirkişinin Uzman (Taraf Bilirkişisi) ile Karşılaştırılması 974
§ 31. Sözlü Yargılama 977
§ 32. Kararlar 979
A. Genel Olarak Karar Kavramı 979
B. Verilebilecek Olan Karar Türleri 980
I. Ara Kararları 980
II. Nihaî Kararlar 983
1. Genel Olarak 983
2. Türleri 983
a) Usûle İlişkin Nihaî Kararlar 983
b) Esasa İlişkin Nihaî Kararlar (Hüküm) 984
aa) Genel Olarak 984
bb) Şarta Bağlı Hüküm Verilip Verilemeyeceği Sorunu 986
cc) Hükmün İçeriği 991
dd) Hükmün Verilmesi ve Taraflara Bildirilmesi 993
ee) Hükmün Doğurduğu Sonuçlar 996
ff) Hükmün Tavzihi 996
aaa) Genel Olarak 996
bbb) Tavzih Talebinde Bulunulması ve
İncelenmesi 997
gg) Hükmün Tashihi 998
c) Hüküm Verilmesine İhtiyaç Kalmadan Davayı
Sona Erdiren Hâller 999
aa) Davaya Son Veren Taraf İşlemleri 999
aaa) Davadan Feragat 999
aaaa) Davadan Feragatin Tanımı ve Hukukî Niteliği 999
bbbb) Davadan Feragatin Şekli 1004
cccc) Davadan Feragatin Hükmü 1005
dddd) Davadan Feragatin İptali 1008
eeee) Davadan Feragatin Davanın Geri Alınması ile Karşılaştırılması 1009
bbb) Davayı Kabul 1010
aaaa) Davayı Kabulün Tanımı ve Hukukî Niteliği 1010
bbbb) Davayı Kabulün Şekli 1014
cccc) Davayı Kabulün Hükümleri 1016
aaaaa) Davayı Sona Erdirme 1016
bbbbb) Cebrî İcra Yoluyla Yerine Getirilebilme 1019
dddd) Davayı Kabulün İptali 1020
eeee) Davayı Kabulün İkrar ile Karşılaştırılması 1021
ccc) Sulh 1022
aaaa) Sulhün Tanımı, İçeriği ve Hukukî Niteliği 1022
bbbb) Sulhün Şekli 1027
cccc) Sulhün Hükümleri 1030
aaaaa) Davanın Sona Ermesini
Sağlama 1030
bbbbb) Cebrî İcra Yoluyla Yerine
Getirilebilme 1034
bb) Davanın Konusuz Kalması 1035
§ 33. Yargılama Harç ve Giderleri 1038
A. Yargılama Harçları 1038
I. Genel Olarak 1038
II. Kapsamı 1038
1. Başvurma Harcı 1039
2. Karar ve İlâm Harcı 1039
3. Celse Harcı 1041
B. Yargılama Giderleri 1041
I. Genel Olarak 1041
II. Vekâlet Ücreti 1045
C. Yargılama Harç ve Giderlerinin Kime Yükletileceği 1048
§ 34. Adlî Yardım 1053
A. Genel Olarak 1053
B. Adlî Yardımdan Yararlanabilecek Olan Kişiler 1054
C. Adlî Yardım Talebinde Bulunabilmek İçin Varlığı Gereken Koşullar 1054
D. Adlî Yardım Talebinde Bulunulması, Talebin İncelenmesi ve Karara Bağlanması 1056
§ 35. Basit Yargılama Usûlü 1060
A. Genel Olarak 1060
B. Basit Yargılama Usûlüne Tâbi Olan Dava ve İşler 1060
C. Basit Yargılama Usûlünün Özellikleri 1061
