1982 ANAYASASI’NIN YAPIM SÜRECİ
ŞULE ÖZSOY - 1982 Anayasası'na Gidiş Darbe Öncesianayasa Tartışmaları - Yeni Anayasa'nın Oluşum Evreleri - Anayasa Yapım Sürecine Yapılan Etkiler ÖNSÖZ ............................................................................v İÇİNDEKİLER.............................................................vii 1982 ANAYASASI’NIN YAPIM SÜRECİ ...................1 GİRİŞ ...............................................................................1 Ön Bölüm 1982 ANAYASASI’NA GİDİŞ: DARBE ÖNCESİ ANAYASA TARTIŞMALARI A. GENEL OLARAK....................................................................3 B. DEVLETÇİ TEZLER...............................................................5 1. Adalet Partisi Çevrelerinin Yaklaşım ve Önerileri ................................................................................5 2. Nisan 1980 Tercüman Seminerleri .................................9 a. Parlamenter Rejim İçinde Kuvvetli Yürütme Görüşü...........................................................9 b. Yarı-Başkanlık Rejimi İçinde Kuvvetli Yürütme Görüşü.........................................................12 c. Klasik Parlamenter Rejim Savunusu: Anayasa Değişikliği Dışında Çözüm Arayışları .14 3. Yeni Forum Anayasa Önerileri ......................................16 İÇİNDEKİLERviii a. Mevcut Durum Değerlendirmesi ...........................18 b. Parlamento ve Yapısı Hakkında Öneriler.............20 c. Kanun Yapılması Usulüne İlişkin Öneriler..........22 d. Yürütmeye İlişkin Görüşler.....................................23 e. Yargı Organlarına Yaklaşımlar................................24 f. Genel Değerlendirme ................................................25 C. ANAYASACI VE SOSYALİST TEZLER.........................25 1. Cumhuriyet Halk Partisi Çevrelerinin Yaklaşımı.............................................................................26 2. Diğer Sol Çevrelerin Tepkileri .......................................28 Birinci Bölüm YENİ ANAYASA’NIN OLUŞUM EVRELERİ A. 12 EYLÜL SONRASI, KURUCU MECLİS OLUŞANA KADAR GEÇEN SÜREÇ..............................35 1. 12 Eylül 1980 Sonrası Yapılanma ..................................35 2. Milli Güvenlik Konseyi’nin Anayasa ve Düzen Söylemi ................................................................................39 a. Genel Olarak................................................................39 b. Anayasa Düzeni Hakkında Kanunun Teorik Tahlili ve Pratik Amacı .............................................48 B. Asli Kurucu İktidarın Teorik Değerlendirilmesi ve 1982 Anayasası.....................................................................50 1. Asli Kuruculuk...................................................................50 a. Hukuk Dışı Bir Güç Olarak Bakan Görüş............51 b. Hukuk İçine Sokan Görüşler...................................52 c. 1982 Anayasası’nın Yeri ...........................................54 2. Demokratikleşme Sürecinde Yapılışına Göre Anayasalar ve 1982 Anayasası........................................59ix C. 1982 ANAYASASI’NIN KURUCU GÜÇLERİ..............66 1. Genel Olarak Anayasa Yapma Biçimleri......................66 2. 1982 Anayasası’nın Kuruculuk İktidarını Paylaşan Güçler; Pozitif Düzenleme.............................71 3. DM’nin Yapısal Tahlili.....................................................75 4. Kurucu Meclisin Oluşumu ve Yapısı Hakkında Kamuoyunda O Dönemde Yapılan Değerlendirmeler ..............................................................79 5. DM’nin Faaliyetleri...........................................................83 a. Anayasa Komisyonu’nun Kuruluşu ve İşleyişi ...........................................................................83 b. Genel Kurul Çalışmaları ..........................................86 6. Halkın Katılımı .................................................................98 İkinci Bölüm ANAYASA YAPIM SÜRECİNE YAPILAN ETKİLER A. YASAL DÜZENLEMELER YOLUYLA YAPILAN ETKİ....................................................................103 1. Siyasi Partilere ve Faaliyetlerine İlişkin Düzenleme....................................................................... 104 2. Yeni Anayasa Hakkında Görüş Bildirebilecekler ve Yasaklı Olanlara İlişkin Düzenleme ..................... 107 3. Anayasayı Tanıtma Görevi Adı Altında Yapılan Düzenleme....................................................................... 109 B. YENİ ANAYASA DÜZENİ HAKKINDA ÇEŞİTLİ ÇEVRELERİN, YAPIM SÜRECİ İÇİNDEKİ GÖRÜŞ VE BEKLENTİLERİ....................110 1. Kamuoyunda Tepki ve Öneriler..................................110 a. Taslak Öncesi ............................................................111 b. Taslak Sonrası............................................................118x aa. Siyasal Konular ..................................................118 bb. Özgürlükler........................................................ 120 2. Danışma Meclisi Anayasa Komisyonu’na Sunulan Görüşler ........................................................... 127 a. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi............... 127 b. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi .................................................................... 130 c. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi ................ 133 d. Danıştay – Yargıtay – Anayasa Mahkemesi ...... 136 e. Türkiye İşveren Sendikası’nın (TİSK) Görüşü ....................................................................... 140 f. Bir Kısım Sivil Toplum Kuruluşları ve Diğer Üniversitelerin Görüşleri........................................145 SONUÇ ........................................................................147 KAYNAKÇA ...............................................................151 "
