Takviye Edici Gıda Piyasasının Düzenlenmesi ve Denetlenmesi
Dr. Sümeyye KARABEKİROĞLU
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 5
ÖZET . 7
İÇİNDEKİLER 9
KISALTMALAR . 15
GİRİŞ .19
BİRİNCİ BÖLÜM
TAKVİYE EDİCİ GIDA KAVRAMI, SORUNLAR, KAMU DÜZENİ AÇISINDAN
TAKVİYE EDİCİ GIDA VE İLGİLİ MEVZUAT
TAKVİYE EDİCİ GIDANIN GELİŞİMİ VE TANIMI. 26
Takviye Edici Gıdanın Gelişimi 26
Takviye Edici Gıdanın Tanımlanması 28
Ulusal Mevzuatta Tanımı 29
Avrupa Birliği’nde Yapılan Tanım 30
Amerika Birleşik Devletleri Mevzuatındaki Tanımı . 32
TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLER AÇISINDAN TAKVİYE EDİCİ GIDA 33
Uluslararası Belgelerde Gıda Hakkı 33
Ulusal Düzenleme Açısından Gıda Hakkı 38
III. TAKVİYE EDİCİ GIDALARIN BAZI ÜRÜNLERDEN FARKI. 39
Beşerî Tıbbi Ürün (İlaç) . 39
Geleneksel Bitkisel Tıbbi Ürün 44
Özel Tıbbî Amaçlı Diyet Gıda 47
Bitkisel İlaç / Bitkisel Tıbbi Ürün . 49
TAKVİYE EDİCİ GIDALARIN ÜRETİMİ VE SINIFLANDIRILMASI 50
Takviye Edici Gıdaların Üretimi 50
Takviye Edici Gıdaların Sınıflandırılması . 50
Vitaminler 51
Mineraller 53
Bitkisel Takviyeler 54
TAKVİYE EDİCİ GIDALARIN KULLANIM AMAÇLARI VE PİYASASI 56
Takviye Edici Gıdaların Kullanım Amacı 56
Takviye Edici Gıda Piyasası . 58
10 İçindekiler
TAKVİYE EDİCİ GIDA KONUSUNDA YAŞANAN SORUNLAR .60
Ürün Kaynaklı Sorunlar .60
Düzenleme ve Yetkili Merci Sorunu 64
VII. TAKVİYE EDİCİ GIDA KONUSUNDAKİ DÜZENLEMELER.73
Ulusal Mevzuat .75
Anayasa75
Kanunlar.76
560 sayılı KHK (Mülga) 77
5179 sayılı Kanun (Mülga).78
5996 sayılı Kanun 79
Yönetmelikler.85
Gıdaların Üretimi Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Yönetmelik .85
Takviye Edicı ̇Gıdaların İthalatı, Üretimi, İşlenmesi ve Piyasaya
Arzına İlişkin Yönetmelik .86
Gıda ve Yemin Resmi Kontrollerine Dair Yönetmelik87
Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme
Yönetmeliği .88
Türk Gıda Kodeksi Beslenme ve Sağlık Beyanları Yönetmeliği
(Mülga)90
Gıda ve Takviye Edici Gıdalarda Sağlık Beyanı Kullanımı
Hakkında Yönetmelik 91
Tebliğ ve Talimatlar92
Türk Gıda Kodeksi Takviye Edici Gıdalar Tebliği 93
Takviye Edici Gıdaların Onay İşlemleri Uygulama Talimatı .93
Avrupa Birliği Mevzuatı .94
ABD Mevzuatı96
VIII. İDARE HUKUKU AÇISINDAN TAKVİYE EDİCİ GIDA 97
Kamu Düzeni Açısından Takviye Edici Gıda .98
Kamu Düzeni Kavramı ve Genel Sağlık Unsuru 98
Genel Sağlık ve Takviye Edici Gıdalar.105
Kolluk Açısından Takviye Edici Gıdalar 106
Kolluk Kavramı .106
İdari Kolluk 107
Genel ve Özel İdari Kolluk .110
Özel İdari Kolluk Olarak Gıda Kolluğu112
Kolluk Makamları .116
Genel İdari Kolluk Makamları117
Özel İdari Kolluk Makamları 117
İçindekiler 11
Kolluk Makamlarının Münasebetleri 118
Kolluk Yetkisinin Özel Hukuk Kişilerine Devri . 120
Kolluk İşlem ve Eylemleri 124
Düzenleyici İşlemler . 126
Bireysel İşlemler . 127
Kolluk Eylemleri 129
Kolluğun Kamu Hizmetinden Farkı Ve Yansımaları. 130
Genel Olarak Kolluk ve Kamu Hizmeti Farkı 130
Genel Sağlık Unsuru ile Sağlık Kamu Hizmeti Farkı . 134
İKİNCİ BÖLÜM
AVRUPA BİRLİĞİ VE ALMANYA’DA TAKVİYE EDİCİ GIDA PİYASASININ
DÜZENLENMESİ VE DENETLENMESİ
TAKVİYE EDİCİ GIDA KONUSUNDA AVRUPA BİRLİĞİ DÜZEYİNDE
DÜZENLEME VE DENETİM. 137
Genel Bilgiler 141
Sağlığın Yüksek Düzeyde Korunması Amacı 143
İç Pazarın Oluşturulması ve Kamu Sağlığı 145
Avrupa Gıda Düzenlemeleri 155
Yeşil Kitap (Grünbuch). 158
Gıda Güvenliğine İlişkin Beyaz Kitap . 160
178/2002/EC sayılı AB Tüzüğü 163
2002/46/EC sayılı AB Direktifi . 169
1169/2011/EC sayılı Gıda Bilgi Tüzüğü 173
2015/2283 (EU) sayılı Yeni Gıdalar Hakkında Tüzük 179
2017/625 (EU) sayılı Kontrol Tüzüğü. 181
Avrupa Gıda Güvenliği İlkeleri 187
Risk Analizi İlkesi (Risikoanalyse). 189
İhtiyatlılık İlkesi (Vorsorgeprinzip). 192
Şeffaflık İlkesi (Grundsätze der Transparenz) . 197
İzlenebilirlik (Rückverfolgbarkeit) . 199
Avrupa Gıda Güvenliği Otoriteleri 200
Avrupa Komisyonu (European Commission/ EC) 200
Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (European Food Safety Authority/
Europäische Behörde für Lebensmittelsicherheit/ EFSA) . 203
Gıda ve Yem Hızlı Alarm/Uyarı Sistemi (Rapid Alert System for Food
and Feed/ RASFF) . 208
12 İçindekiler
TAKVİYE EDİCİ GIDA KONUSUNDA ALMANYA’NIN DÜZENLEME VE
DENETİM YAPISI.213
Ulusal Yasal Düzenlemeler 217
Gıda Maddeleri, Emtia ve Yem Kanunu (Lebensmittel-
Bedarfsgegenstände- und Futtermittelgesetzbuch/ LFGB) .218
Gıda Takviyeleri Yönetmeliği (Verordnung über
Nahrungsergänzungsmittel/ NemV) 226
İdari Denetime Yetkili Organlar.234
Alman Federal Gıda ve Tarım Bakanlığı .237
Federal Tüketiciyi Koruma ve Gıda Güvenliği Ofisi 240
Federal Risk Değerlendirme Enstitüsü/ Bundesinstitut für
Risikobewertung (BfR) .248
Tüketicinin Korunmasına İlişkin Eyaletler Çalışma Grubu254
Gıda Çalışma Grupları 256
Almanya’da Ürünlerin Sınıflandırılması.258
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜRKİYE’DE TAKVİYE EDİCİ GIDA FAALİYETLERİNİN YÜRÜTÜLMESİ,
ONAY USULÜ VE İDARİ DENETİM
TAKVİYE EDİCİ GIDA FAALİYETİNİN YÜRÜTÜLMESİNDE ONAY USULÜ.263
Onay Kavramı263
Onayın Hukuki Niteliği.266
Takviye Edici Gıda Onayı .271
Onay Prosedürü .271
Onay Verme Süresi 283
TAKVİYE EDİCİ GIDA KONUSUNDA YETKİLİ MERCİLER .289
Merkezî Yönetim.289
Tarım ve Orman Bakanlığı290
Tarım ve Orman Bakanlığı Merkez Teşkilatı292
Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü .293
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü 294
Tarım ve Orman Bakanlığı Taşra Teşkilatı .295
Gıda Kontrol Laboratuvar Müdürlükleri296
Gıda ve Yem Kontrol Merkez Araştırma Enstitüsü
Müdürlüğü.298
iii. Bakanlık İl Müdürlükleri 298
Ulusal Gıda Kodeks Komisyonu.301
Takviye Edici Gıda Komisyonu.302
İçindekiler 13
Sağlık Bakanlığı 304
Ulusal Beslenme Konseyi 307
Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu. 308
Mahalli İdare Birimi Olarak Belediyeler 309
III. GIDA GÜVENLİĞİ KAPSAMINDA TAKVİYE EDİCİ GIDALARIN İDARİ DENETİMİ
VE İDARİ YAPTIRIMLAR 313
Resmi Kontroller. 313
Genel Olarak . 314
Gıda Güvenliği İlkelerinin Sağlanması . 317
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın Yetki ve Sorumlulukları . 325
Kontrol Yetkisinin Kısmen/Tamamen Devri 327
Kontrol Usulü 331
Resmi Kontrollerde Laboratuvarlar. 334
İhracat ve İthalatta Resmi Kontroller 339
İdari Yaptırımlar 340
Genel Olarak . 343
İdari Para Cezası 344
Toplatma Yaptırımı 350
El Koyma Yaptırımı 352
Mülkiyetin Kamuya Geçirilmesi Yaptırımı . 352
Faaliyeti Durdurma . 355
Onayın Geçici Olarak Askıya Alınması, İptali ve Kayıt İşleminin
İptali 355
İmha Etme/ Ettirme 356
İdari Yaptırım Kararlarına İtiraz. 356
İdari Başvuru Yolu. 358
Yargısal Denetim Yolu. 361
SONUÇ VE DEĞERLENDİRMELER.365
KAYNAKÇA 373
