Prof. Dr. Sururi AKTAŞ
İÇİNDEKİLER
ÜÇÜNCÜ BASKIYA ÖNSÖZ . 5
İÇİNDEKİLER . 7
KISALTMALAR.13
GİRİŞ 15
BİRİNCİ BÖLÜM
KLASİK LİBERAL HUKUKUN HAKLILAŞTIRILMASI:
DÜZEN VE KURALLARIN OLUŞUMUNDA RASYONEL
PLANLAMACILIĞA KARŞI EVRİM
I- Kurucu Rasyonalizmin Toplumsal Kurumlar ve
Hukuk Üzerindeki Etkisi 23
II- Liberal Gelenek ve Rasyonalizm. 32
III- Sosyal (Kültürel) Evrim 36
1- Zihnin Çevreyle Birlikte Evrimleşmesi36
2- Sosyal Evrim Darwinizm midir?39
3- Hayek’in Evrimci Düşüncesinin Karşılaştırmalı
Olarak Değerlendirilmesi .42
a) Hayek ve H. Spencer 42
b) Hayek ve Auguste Comte47
c) Hayek ve Emile Durkheim 48
4- Sosyal Evrim ve Evrimci Liberalizm Üzerine
Eleştiriler 50
a) Genel Olarak 50
b) Eleştiriler ve Yanıtları51
8 İçindekiler
IV- Genişlemiş (Büyük) Toplum ve Bilginin
Koordinasyonu 55
1- Genişlemiş Toplumda Bilginin Sınırsızlığı .55
2- Sınırsız Bilginin Koordinasyonu .57
3- Koordinasyon Formülüne Yöneltilen Eleştiriler.63
V- Düzen ve Kuralların Yapısı 65
1- Genel Olarak65
2- Düzen ve Kuralların Yapısal İlişkisi 65
3- Konunun Karşılaştırmalı Olarak Değerlendirilmesi.73
VI- Kendiliğinden Düzen Kavramı . 77
1- Genel Olarak77
2- Hayek’te Düzen Kavramı78
3- Kendiliğinden Düzen Kavramı ve Evrim İlişkisi79
4- Kendiliğinden Düzenlerin Ayırt Edici Özellikleri.81
5- Hayek’in Kendiliğinden Düzen Kavramına
Yöneltilen Eleştiriler 83
VII- Hayek’in Ontolojik ve Metodolojik Bireyciliği 90
1- Genel Olarak90
2- Bireyciliğe Yönelik Eleştiriler.93
3- Hayek’in Eleştirilere Yanıtı.97
İKİNCİ BÖLÜM
HUKUK KAVRAMINA YÖNELİK TEMEL
YAKLAŞIMLAR VE HAYEK’İN HUKUK ANLAYIŞI
I- Hukuk Kavramına Yönelik Temel Yaklaşımlar 107
1- Genel Olarak. 107
2- Hukuku Tek Boyuttan Kavrayan Yaklaşımlar. 110
a) Hukuksal Pozitivizm 110
İçindekiler 9
aa) İradeci Pozitivizm 110
bb) Normativist Pozitivizm. 112
cc) Hukuksal Pozitivizme Yönelik Eleştiriler . 113
b) Sosyolojik Pozitivizm 114
c) Faydacı Teori 116
d) İdeal Görüşlerin Hukuka Yaklaşımı . 117
3- Çok Boyutlu Hukuk Kavrayışları. 118
II- Hayek’te Hukuk Kavramına Genel Bir Bakış . 120
1- Genel Olarak 120
2- Hayek’te Hukukun Niteliği. 124
III- Hayek’te Hukukun Kaynağı Olarak “Adil Davranış
Kuralları” (Nomos) ve “Organizasyon Kuralları”
(Thesis) Ayrımı . 127
1- Genel Olarak 127
2- Kamu Hukuku-Özel Hukuk Ayrımı Bakımından
Adil Davranış Kuralları ve Organizasyon Kuralları 130
3- Organizasyon Kurallarının Niteliği . 133
4- Adil Davranış Kurallarının Niteliği 137
IV- Yasama Faaliyeti ve Sınırlandırılması. 140
1- Yasa Kavramının Yasama ile İlişkisi. 140
2- Yasama Meclisinin Bölünmesi: İki Kademeli Meclis 145
V- Hukuk Biliminde Formel (Biçimsel) Mantığın
Sınırlandırılması . 154
1- Hayek’te Mantığın Hukuk Alanındaki Rolü 154
a) Genel Olarak Hukuk-Mantık İlişkisi 154
b) Hayek’in Mantık Ötesi (Meta-Logic) Yargılama
Anlayışı . 157
2- Hukuk Düzeninin Olgusal Mantığının
Sürdürülmesinde Yargıcın İşlevi 161
10 İçindekiler
VI- Hayek’in Hukuk Teorisinde Hukuk Devleti (Rule of
Law) Kavramı 164
1- Genel Olarak Hukuk Devleti Kavramı . 164
2- Hayek’te Hukuk Devleti Kavramının Niteliği. 166
3- Hukuk Devleti ve Özgürlük 169
4- Sosyal Devlet, Müdahalecilik ve Hukuk Devleti 171
5- Hukuksal Belirlilik (Kesinlik) ve Hukuk Devleti
İlişkisi 177
VII- Hayek’in Hukuk Teorisinin Değerlendirilmesi 180
1- Hukuksal Pozitivizm Açısından . 180
a) Genel Olarak 180
b) İradeci Pozitivizm Açısından . 181
c) Hukuksal Normativizm Açısından . 184
d) Ahlâk-Hukuk Ayrımı Bakımından 189
2- Doğal Hukuk Teorisi Açısından. 193
a) Genel Olarak Doğal Hukuk Kavramı. 193
b) Doğal Hukuk Açısından Hayek’in Hukuk
Teorisi . 196
3- Faydacı Teori Açısından Değerlendirme . 201
a) Genel Olarak Faydacı Teori. 201
b) Faydacı Teori Açısından Hayek 204
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ADALET TEORİLERİ AÇISINDAN HAYEK’İN ADALET
KAVRAMI VE DEĞERLENDİRİLMESİ
I- Adalet Teorilerine Genel Bir Bakış. 213
1- Genel Olarak Adalet Kavramı. 213
2- Adaletin Türleri . 217
a) Düzeltici (Denkleştirici) Adalet 217
İçindekiler 11
b) Dağıtıcı Adalet. 219
c) Hakkaniyet. 221
3- Adalet Teorileri 222
a) Liberal Felsefede Adalet Kavramı. 222
aa) Prosedürel (Usulî) Adalet 222
bb) Sosyal Adalet . 224
cc) Faydacı Teori ve Adalet 226
b) Marxist Teoride Adalet Kavramı 228
II- Hayek’in Adalet Teorisi 230
1- Sosyal Adaletin Reddi. 230
a) Genel Olarak . 230
b) “Sosyal” Betimlemesinin Hayek İçin
Anlamsızlığı . 232
c) Adaletin Bilinçli Eylemlerle İlgili Bir Değer
Ölçüsü Oluşu. 238
d) Adalet’in Niteliğini “Kendiliğinden Düzen”
Belirleyebilir mi?. 240
e) Adalet Kavramının Negatif Karakterli Oluşu. 242
2- Hayek’te Düzeltici Adalet Ne Anlama Gelmektedir? . 244
3- Dağıtıcı Adalet ve Hayek . 246
a) Dağıtıcı Adaletin Haklılaştırılması 246
aa) James Buchanan’ın görüşü . 246
bb) David Miller’in Görüşü. 247
b) Dağıtıcı Adaleti Reddeden Görüş: Avusturya
İktisat Okulu 249
c) Hayek’in Dağıtıcı Adaleti Reddedişi 251
aa) Genel Olarak . 251
bb) Hayek’in Subjektif Değer Teorisi ve
Dağıtımcılık . 252
12 İçindekiler
cc) Liyakat Kriterine Göre Dağıtım 254
dd) İhtiyaç Kriterine Göre Dağıtım. 257
d) Dağıtıcı Adalet ve Fırsat Eşitliği 262
aa) Genel Olarak Eşitlik ve Adalet. 262
bb) Hayek’te Eşitlik ve Adalet İlişkisi 264
III- Hayek ve Diğer İki Liberal Adalet . 268
1- Hayek ve Robert Nozick 268
2- John Rawls ve Hayek 276
SONUÇ . 285
BİBLİYOGRAFYA 299
