İÇİNDEKİLER İçindekiler Sunuş (Prof. Dr. Ahmet MUMCU) 7 Sunuş (Doç. Dr. Seda ÖRSTEN ESİRGEN) 9 Önsöz 11 Kısaltmalar 19 Giriş 21 Birinci Bölüm TABİÎ HÂKİM İLKESİ I. TABİÎ HÂKİM İLKESİ VE UNSURLARI 29 A. Tanım ve Terminoloji 29 1. Tanım 29 2. Tabiî Hâkim – Kanunî Hâkim 34 3. Tabiî Hâkim – Tabiî Mahkeme 37 B. Tabiî Hâkim İlkesinin Unsurları 41 1. Öncedenlik 41 2. Kanunilik 47 C. Tabiî Hâkim İlkesi ile İlgili Diğer İlke ve Haklar 49 II. OLAĞANÜSTÜ MAHKEME/MERCİ KURMA YASAĞI 54 İkinci Bölüm TÜRK HUKUKUNDA TABİÎ HÂKİM İLKESİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ I. OSMANLI DÖNEMİ TÜRK HUKUKUNDA TABİÎ HÂKİM İLKESİNE YAKLAŞAN UYGULAMALAR 59 A. Genel Olarak 59 B. Tanzimat Öncesi Türk Hukukunda Kanunla Kurulmuş Tarafsız ve Bağımsız Mahkeme Önünde Yargılanma Hakkı 62 C. Tanzimat Sonrası Türk Hukukunda Kanunla Kurulmuş Tarafsız ve Bağımsız Mahkeme Önünde Yargılanma Hakkı 71 II. TÜRK ANAYASALARINDA TABİÎ HÂKİM İLKESİ 78 A. 1876 Kanun–i Esasi’de Tabiî Hâkim ilkesi 78 B. 1921 Teşkilat–ı Esasiye Kanunu’nda Tabiî Hâkim İlkesi 87 C. 1924 Teşkilat–ı Esasiye Kanunu’nda Tabiî Hâkim İlkesi 91 D. 1961 Anayasası’nda Tabiî Hâkim İlkesi 95 1. 12 Mart Ara Rejim Öncesi İlkenin Anayasa’daki Görünümü 95 2. 12 Mart Ara Rejimiyle Getirilen Yeni Düzenleme 100 E. 1982 Anayasası’nda Tabiî Hâkim İlkesi 105 Üçüncü Bölüm TÜRK YARGI TARİHİNDE OLAĞANÜSTÜ MAHKEMELER I. GENEL OLARAK 111 II. YILDIZ MAHKEMESİ 112 A. Sultan Abdülaziz’in Tartışmalı Vefatı 112 B. Yıldız Mahkemesi’nin Kurulması ve Yargılama 116 1. Mahkeme’nin Kurulması 116 2. Yargılama 121 C. Yıldız Mahkemesi’nin Tabiî Hâkim İlkesi ve Olağanüstü Merci Yasağı Bakımından Değerlendirilmesi 124 III. İSTİKLAL MAHKEMELERİ 134 A. Genel Olarak 134 B. Rejim Suçu İhdası: Hıyanet–i Vataniye Kanunu 135 C. Firariler Hakkında Kanun 138 D. Mahkemelerin Kurulması ve Yargılamalar 141 1. Birinci Dönem İstiklal Mahkemeleri (1920 – 1923) 141 2. İkinci Dönem İstiklal Mahkemeleri (1923 – 1927) 147 E. İstiklal Mahkemelerinin Tabiî Hâkim İlkesi ve Olağanüstü Merci Yasağı Bakımından Değerlendirilmesi 154 IV. TAHKİKAT KOMİSYONU 158 A. Türkiye’de Çok Partili Siyasal Rejime Geçiş 158 B. Tahkikat Komisyonu’nun Kurulmasına Giden Siyasî Ortam 166 C. Tahkikat Komisyonu’nun Kurulması ve Çalışmaları 168 D. Tahkikat Komisyonu’nun Tabiî Hâkim İlkesi ve Olağanüstü Merci Yasağı Bakımından Değerlendirilmesi 177 V. YÜKSEK ADALET DİVANI 182 A. 27 Mayıs 1960: Hükümet Darbesi ve Demokrat Partililerin Muhafaza Altına Alınmaları 182 B. Tutuklama ve Yargılama Kararlarının Alınması 184 1. Muhafaza Altına Almaktan Tutuklamaya 184 2. Sakıt İktidarı Yüksek Adalet Divanı’nda Yargılama Kararı 189 C. Yüksek Adalet Divanı’nın Kurulması ve Yargılamalar 194 D. Yüksek Adalet Divanı’nın Tabiî Hâkim İlkesi ve Olağanüstü Merci Yasağı Bakımından Değerlendirilmesi 200 VI. SIKIYÖNETİM ASKERİ MAHKEMELERİ 204 A. 1960–1971 Döneminde Türkiye’de Siyasal Gelişmeler 204 B. Olağanüstü Yönetim Usulü Olarak Sıkıyönetim ve 1402 Sayılı Sıkıyönetim Kanunu 208 C. Sıkıyönetim Askeri Mahkemelerinin Tabiî Hâkim İlkesi ve Olağanüstü Merci Yasağı Bakımından Değerlendirilmesi 213 Sonuç 221 Kaynakça 225 Kavramlar Dizini 237
