Tadil Sözleşmesi

Kerem ÖZ

ÖNSÖZ v
İÇİNDEKİLER . vii
KISALTMA CETVELİ . xiii
GİRİŞ 1
I. KONUNUN SEÇİMİNDEKİ ETKENLER VE İNCELEME TARZI 4
II.TERMİNOLOJİ TERCİHİ 5
A. Tadil Terimi . 6
B. Dar Anlamda Tadil ve Geniş Anlamda Tadil. 7
C. Temel Sözleşme ve Yan Sözleşme. 8
D. Bağımlı Sözleşme ve Bağımsız Sözleşme 8
III. FARKLI HUKUK SİSTEMLERİ İÇERİSİNDE TADİL SÖZLEŞMESİ 9
A. Eski Hukuk Sistemleri 9
1. İslam Hukuku’nda Tadil Sözleşmesi .9
2. Roma Hukuku’nda Tadil Sözleşmesi . 12
B. Modern Hukuk Sistemleri .16
1. Kıta Avrupası Hukuku 16
a)Alman Hukuku’nda Tadil Sözleşmesi 16
b)Avusturya Hukuku’nda Tadil Sözleşmesi 17
2. Çin Örneğinde Uzak Doğu Hukuku 19
BİRİNCİ BÖLÜM - TADİL SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ, KONUNUN SINIRLARININ BELİRLENMESİ VE TADİL SÖZLEŞMESİNİN BENZER KURUMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI .21
I. TADİL SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ VE TANIMI. 21
A. Tadil Sözleşmesinin Hukuki Niteliği 22
1. Alacak Hakkına Yaptığı Etki Bakımından Tadil Sözleşmesi 22
a)Tasarruf Sözleşmesi Görüşü .23
b)Çift Nitelikli Sözleşme Görüşü.24
c)Görüşlerin Değerlendirilmesi27
c.1. Edim Yükünü Arttıran Tadil Sözleşmeleri . 27
c.1.1. Mevcut Edimde Değişiklik YapılmasıSuretiyle Edim Yükünün Arttırılması . 27
c.1.2. Yeni Edim Yükü Tesis Edilmesi SuretiyleEdim Yükünün Arttırılması 29
c.2. Edim Yükünü Azaltan (İbra Etkisi Yaratan) Tadil Sözleşmeleri 30
c.3. Edim Yüküne Etki Etmeyen Tadil Sözleşmeleri 30
2. İsimsiz Sözleşme Olarak Tadil Sözleşmesi 31
3. Sebepten Soyut Sözleşme Olarak Tadil Sözleşmesi. 33
4. Bağımlı Bir Yan Sözleşme Olarak Tadil Sözleşmesi . 35
5. Tadil Sözleşmesinin Tabi Olduğu Hükümler 36
B. Tadil Sözleşmesinin Tanımı 37
II. KONUNUN SINIRLARININ BELİRLENMESİ .37
1.Sözleşmeye Dayanan Borç İlişkisinde Değişiklik YapılmasıHâlleri 38
a)Belirlenen Sözleşme İçeriğinin Değiştirilmesi.39
b)Münferit Borcun veya Borç İlişkisinin Sona Erdirilmesi.41
b.1. Münferit Borcun Sona Erdirilmesi . 42
b.2. Borç İlişkisinin Sona Erdirilmesi 42
c)Taraf Değişiklikleri 43
2. Sözleşmeye Dayanan Borç İlişkisinde DeğişiklikYapılabilmesinin Kaynakları . 48
a)Hâkim Kararı.48
a.1. Hâkim Kararı Uyarınca Dar Anlamda Sözleşme
Tadili . 49
a.1.1. Sözleşmenin Hâkim Tarafından
Yorumlanması. 49
a.1.2. Sözleşmenin Hâkim TarafındanTamamlanması . 51
a.1.3. Sözleşmenin Hâkim Tarafından DeğişenKoşullara Uyarlanması . 52
a.2. Hâkim Kararı Uyarınca Geniş Anlamda Sözleşme Tadili . 54
a.2.1. Hâkim Kararı Uyarınca Taraf
Değişikliği . 54
a.2.2. Hâkim Kararı Uyarınca SözleşmeninSona Ermesi 55
b)Kanun Hükmüne Dayanan Taraf Değişiklikleri 55
c)Tarafların İradesi 56
c.1. Sözleşmeden Doğan Seçimlik Borç ve Seçim Hakkının Kullanılması 56
c.2. Tadil Sözleşmesi. 59
Ara Sonuç 59
III. TADİL SÖZLEŞMESİNİN BENZER KURUMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI 60
A. İbra ve Tadil Sözleşmesi 60
B. Bozma Sözleşmesi ve Tadil Sözleşmesi.62
C. Yenileme ve Tadil Sözleşmesi .64
D. Takas ve Tadil Sözleşmesi . 66
E. Mahkeme Dışı Sulh ve Tadil Sözleşmesi .68
F. Borcun İfasını İstememe Vaadi ve Tadil Sözleşmesi .69
G. İfa Uğruna Edim ve Tadil Sözleşmesi70
H. Tescil, Terkin ve Tadil Sözleşmesi 73
İKİNCİ BÖLÜM - TADİL SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ DAYANAĞI VE ÖZELLİKLERİ.75
I. TADİL SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ DAYANAĞI OLARAK SÖZLEŞME SERBESTİSİ İLKESİ 75
A. Sözleşme Serbestisi İlkesinin Sınırları .78
B. Sözleşme Serbestisi İlkesinin Sınırı Olarak Tadil Yasakları 79
1. TBK m. 27 Sınırlamalarının Tadil Sözleşmesine Etkisi 79
2. Özel Olarak Tadil Yasağı Öngörülen Bazı Haller 79
II. TADİL SÖZLEŞMESİNİN ÖZELLİKLERİ 81
A. Tarafların Anlaşması 81
1.Genel Olarak. 81
2. Tarafların Açık İrade Beyanları Üzerinden Anlaşması 83
3. Tarafların Örtülü Kabul Beyanları Üzerinden Anlaşması . 84
B. Tadil Sözleşmesinin Konusu 84
1. Mevcut Temel Sözleşme 85
2. Geçerli Temel Sözleşme 85
3. Sona Ermemiş Temel Sözleşme . 86
C. Tadil Sözleşmesinin İçeriği 87
D. Tadil Sözleşmesinin Tarafları.89
1. Tadil Sözleşmesinde Tarafların Hukuki İşlem Ehliyeti . 89
a)Genel Hatlarıyla Fiil Ehliyeti90
b)Tadil Sözleşmesinin Tarafı Olarak Gerçek Kişiler ve FiilEhliyeti .91
b.1. Tadil Sözleşmesinin Tarafı Olarak Fiil Ehliyeti Yönünden Tam Ehliyetli Gerçek Kişiler. 91
b.2. Tadil Sözleşmesinin Tarafı Olarak Fiil Ehliyeti Yönünden Tam Ehliyetsiz Gerçek Kişiler 92
b.3. Tadil Sözleşmesinin Tarafı Olarak Fiil Ehliyeti Yönünden Sınırlı Ehliyetsiz Gerçek Kişiler 92
b.4. Tadil Sözleşmesinin Tarafı Olarak Fiil Ehliyeti Yönünden Sınırlı Ehliyetli Gerçek Kişiler 95
c)Tadil Sözleşmesinin Tarafı Olarak Tüzel Kişiler ve FiilEhliyeti .96
d)Tadil Sözleşmesi ve Tasarruf Yetkisi 97
2. Tadil Sözleşmesinde Temsil. 98
E. Tadil Sözleşmesinin Şekli 99
1. Şekle Tabi Temel Sözleşmenin Tadili 100
a)Kanuni Yazılı Şekle Tabi Temel Sözleşmenin Tadili 103
a.1. Kanuni Yazılı Şekle Tabi Temel Sözleşmenin Esaslı Noktalarını Hedef Alan Tadil Sözleşmesinin Şekli 103
a.1.1. Kanuni Yazılı Şekle Tabi Temel Sözleşmenin EsaslıNoktaları Kapsamında Asli Edim Yükümünü Hafifleten veya Ortadan Kaldıran Tadil Sözleşmesi 103
a.1.2. Kanuni Yazılı Şekle Tabi Temel Sözleşmenin EsaslıNoktaları Kapsamında Asli Edim Yükünü Arttıran Tadil Sözleşmesi . 105
a.2. Kanuni Yazılı Şekle Tabi Temel Sözleşmenin Yan Noktalarını Hedef Alan Tadil Sözleşmesinin Şekli 106
b)İradi Şekle Tabi Temel Sözleşmenin Tadili 106
2. Şekle Tabi Olmayan Temel Sözleşmenin Tadili . 108
F. Tadil Sözleşmesinin Kurulma Zamanı ve Etkisi 108
1. Tadil Sözleşmesinin Kurulma Zamanı . 108
2. Tadil Sözleşmesinin İleriye Etkili Hüküm Doğurması 110
G. Özün Korunması Unsuru 111
H. Devamlılık Unsuru . 114
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM - TADİL SÖZLEŞMESİNİN BAZI ÇEŞİTLERİ . 115
I. İfaya İlişkin Tadil Sözleşmeleri 115
A. İfa Konusuna İlişkin Tadil Sözleşmesi. 118
1.Genel Olarak .118
2.İfa Yerine Edim Sözleşmesi (datio in solutum) . 119
B. İfanın Taraflarını Konu Alan Tadil Sözleşmesi . 125
1.İfanın Pasif Tarafını Konu Alan Tadil Sözleşmesi128
a)Genel Olarak 128
b)Şahsi Edim Yükü Çerçevesinde Üçüncü Kişinin İfasınaİlişkin Tadil Sözleşmesi ve Edim Üzerindeki Etkisi . 131
c)Maddi Edim Yükü Çerçevesinde Üçüncü Kişinin İfaYasağı Sözleşmesi ve Edim Üzerindeki Etkisi 135
2.İfanın Aktif Tarafını Konu Alan Tadil Sözleşmesi .137
a)Genel Olarak 137
b)Üçüncü Kişiye İfa Yükümlülüğünün Özel GörünümüOlarak Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme 140
C. İfa Yerinin Değiştirilmesine İlişkin Tadil Sözleşmesi . 147
D. İfa Zamanının Değiştirilmesine İlişkin Tadil Sözleşmesi 151
1.Genel Olarak .151
2.Erteleme Sözleşmesi 154
3.Erken İfayı Yasaklayan Sözleşme157
II.Diğer Tadil Sözleşmeleri 159
A. Ceza Koşulu Anlaşması 159
B. Faiz Anlaşması 165
SONUÇ. 169
YARARLANILAN KAYNAKLAR. 173