Çok Uluslu Şirketlerin Uluslararası Hukuk Kişiliği

Deniz Baran

Günümüzün küreselleşmiş dünyasında çok uluslu şirketlerin dünyanın dört bir yanında ve birbiriyle bütünleşmiş bir biçimde yürüttükleri faaliyetlerin ekonomik olduğu kadar derin toplumsal ve siyasi sonuçları vardır. Bu sonuçlar uluslararası sistemi ve ilişkileri doğrudan etkilemektedir. Öyle ki bu etkinin seviyesi kimi zaman devletlerin yarattıkları etkinin üzerine çıkabilmektedir. Bu sebeple, çok uluslu şirketlerin faaliyetlerinin ulusal hukuk sistemlerinin ortaya koyduğu çerçeveleri aşan bir hukuki düzleme oturtulması ihtiyacı günbegün artmaktadır. Nitekim bu ihtiyaç karşılıksız kalmamış ve bugüne kadar, çok uluslu şirketlere uluslararası hukuk kapsamında değerlendirilebilecek bazı haklar ve yükümlülükler verilmiştir. Söz konusu hakların ve yükümlülüklerin bu şirketleri uluslararası hukuk kişiliğine sahip bir konuma getirip getirmediği meselesi de kaçınılmaz bir tartışma konusu haline gelmiştir.(ARKA KAPAKTAN)
İçindekiler
Giriş
Birinci Bölüm
Çok Uluslu Şirketlerin Gelişimi
1.1. Çok Uluslu Şirket Kavramı
1.2. Küreselleşme ve Çok Uluslu Şirketlerin Uluslararası Alanda Artan Etkisi
İkinci Bölüm
Uluslararası Hukuk Kişiliği Kavramı
2.1. Uluslararası Hukuk Kişiliği Tartışmalarının Kaynağı Olarak Devletdışı Aktörler Olgusu
2.2. Uluslararası Hukuk Kişiliği Teorileri
2.2.1. Geleneksel Görüşler
2.2.2. Yenilikçi Görüşler
2.3. Uluslararası Hukuk Kişiliği Teorilerine Yönelik Değerlendirme
Üçüncü Bölüm
Çok Uluslu Şirketlerin Uluslararası Hukuk Kişiliğinin Değerlendirilmesi
3.1. Çok Uluslu Şirketlerin Uluslararası Hukuktan Doğan Hakları
3.1.1. Uluslararası Teamül Hukukuna Göre Var Olan Haklar
3.1.2. Uluslararası Yatırım Anlaşmalarıyla Verilen Haklar
3.1.3. Uluslararasılaşmış Sözleşmeler
3.1.4. Uluslararası Hukuk Normlarının Yaratılmasına Katılım Hakkı
3.1.5. Uluslararası Uyuşmazlık Çözüm Mekanizmalarına Doğrudan Erişim
3.2. Çok Uluslu Şirketlerin Uluslararası Hukuktan Doğan Yükümlülükleri
Sonuç
Kaynakça