Aracı, Düzenleyici ve Durumsal Etki Analizleri

Prof. Dr. Sait Gürbüz

Bu kitap, birbiriyle yakında ilişkili olan ve araştırmacılar tarafından sık sık karıştırılan iki konuya odaklanmaktadır: Aracılık ve düzenleyicilik etkileri. Soysal bilimlerde, iki değişken arasındaki nedensel ilişkinin tam olarak anlaşılabilmesi bahse konu ilişkinin nasıl ve hangi durumlarda meydana geldiğine de bağlıdır. Başka bir anlatımla, X ve Y değişkeni arasındaki ilişkinin nasıl bir bağlantı mekanizması ile gerçekleştiği (aracılık-mediation) ya da X ve Y arasındaki ilişkinin hangi durumlarda değiştiği (düzenleyicilik-moderation) sosyal gerçekliğin tam anlaşılması bakımından önemli görülmektedir. Her ne kadar bu kavramlar basit gibi algılansa da, aracılık ve düzenleyicilik etkilerinin istatistiksel olarak nasıl test edileceği, görece karmaşık ve tartışmalıdır. 

Bu kitabın amacı; aracı, düzenleyici ve durumsal aracı etkileri içeren araştırma modellerinin kavramsal yönlerini ve bu modellerin pratik şekilde nasıl analiz edileceğini örnek veri setleri üzerinden açıklamaktır. Kitabın hedef kitlesi; sosyal gerçekliğe dair araştırma hipotezlerini görgül (empirical) veriler üzerinden test etmek isteyen araştırmacılar, öğrenciler ve bilim insanlarıdır. Kitapta, aracı ve düzenleyici etki analizleri son yıllarda yaygınlaşmaya başlayan ve bahse konu analizler için oldukça pratik sonuçlar üreten Process Makro (IBM SPSS üzerinden çalışmaktadır) uygulaması ile ele alınmıştır. Okuyucunun kitapta anlatılan analizleri, bizzat yaparak öğrenmesini sağlamak amacıyla gerçek deneklerden toplanmış birçok örnek veri dosyası kitabın tanıtımının yapıldığı web sitesinde (www.seckin.com.tr) kullanıma sunulmuştur.

	Aracılık Etkisi
	Düzenleyicilik Etkisi
	Durumsal Aracılık Etkisi
	Process Makro ile Veri Analizi ve Raporlama