%5
Borçlar Hukuku Genel Hükümler Ders Kitabı
Basım Tarihi
2025-01
Sayfa Sayısı
816
Kapak Türü
Karton
Kağıt Türü
1.Hamur
Basım Yeri
Ankara
Stok Kodu
9789750298547
Boyut
16x24
Baskı
1
Prof. Dr. Osman Gökhan ANTALYA
Prof. Dr. Faruk ACAR
Dr. Öğr. Üyesi Çisil DURGUN ARSLAN
Dr. Öğr. Üyesi Başak GÖRGEÇ
Dr. Öğr. Üyesi Işıl YELKENCİ
İÇİNDEKİLER
Önsöz
V
Giriş:
BORÇLAR HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI
§ 1. BORÇLAR HUKUKUNUN KONUSU, TARİHÇESİ VE KAYNAKLARI
1
I. BORÇLAR HUKUKUNUN KONUSU
1
II. BORÇLAR HUKUKUNUN TARİHÇESİ
1
III. TÜRK BORÇLAR KANUNU’NUN YÜRÜRLÜĞÜ VE ZAMAN BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI
1
IV. ÖZEL HUKUKUN BÜTÜNLÜĞÜ İLKESİ IŞIĞINDA TÜRK BORÇLAR KANUNU’NUN YERİ VE ÖNEMİ
2
§ 2. BORÇ VE BORÇ İLİŞKİSİ
4
I. DAR ANLAMDA BORÇ (BORÇ)
4
II. GENİŞ ANLAMDA BORÇ (BORÇ İLİŞKİSİ)
4
§ 3. BORÇ İLİŞKİSİNİN BORÇLULAR YÖNÜNDEN KAPSAMI: YÜKÜMLÜLÜK (BORÇ)
6
I. BİRİNCİ DERECE YÜKÜMLÜLÜKLER
6
A. Asli Edim Yükümlülükleri
6
B. Yan Edim Yükümlülükleri
7
C. Yan Yükümlülükler
7
1. İfaya Yardımcı Yan Yükümlülükler
7
2. Koruma Yükümlülükleri
8
a. Genel Olarak
8
b. Edim Yükümlülüğünden Bağımsız Borç İlişkisi
8
II. İKİNCİ DERECE (TALİ) YÜKÜMLÜLÜKLER (İFA YERİNE TAZMİN YÜKÜMLÜLÜĞÜ)
8
III. YÜKLEME (MÜKELLEFİYET) VE YÜKÜM (KÜLFET)
9
§ 4. BORÇ İLİŞKİSİNİN ALACAKLILAR YÖNÜNDEN KAPSAMI: ALACAK HAKKI
10
I. ESAS HAK: ALACAK HAKKI
10
A. Alacak Hakkının Nisbiliği İlkesi
10
1. Kural: Alacak Hakkının Nisbiliği İlkesi
10
2. Alacak Hakkının Nisbiliği İlkesinin İstisnaları
10
a. Üçüncü Kişilerin Ahlaka Aykırı Davranıştan Sorumluluğu
10
b. Borç İlişkisinin Üçüncü Kişilere Etkili Olduğu Durumlar
11
aa. Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme
11
bb. Üçüncü Kişiyi Koruyucu Etkili Sözleşme
11
c. Borç İlişkisinden Doğan Alacak Hakkının İleri Sürülebileceği Çevrenin Genişlemesi
11
aa. Eşyaya Bağlı Borçlar
11
bb. Tapu Kütüğüne Şerh Edilen Kişisel Haklar
12
B. Alacak Hakkı ve Talep Hakkı
12
1. Talep Hakkı
12
2. Taleplerin Yarışması
12
3. Eksik (Tabii) Borçlar
13
a. Kavram
13
b. Çeşitleri
13
aa. Kumar ve Bahis Borçları
13
bb. Evlenme Simsarlığı Sözleşmesinden Doğan Ücret Ödeme Borcu
13
cc. Ahlaki Vazifeden Doğan Borçlar
14
dd. Sözleşmeden Doğan Eksik Borçlar
14
ee. Zamanaşımına Uğramış Borçlar
14
ff. Konkordato Dışı Borçlar
14
II. FER’İ (BAĞLI) HAKLAR
14
III. TALİ (İKİNCİL) HAKLAR
15
A. Yenilik Doğuran Haklar
15
1. Kavram
15
2. Çeşitleri
15
a. Konularına Göre
15
aa. Kurucu Yenilik Doğuran Haklar
15
bb. Değiştirici Yenilik Doğuran Haklar
16
cc. Bozucu Yenilik Doğuran Haklar
16
b. Kullanma Şekline Göre
16
aa. (İradi) Yenilik Doğuran Haklar
16
bb. Yenilik Doğuran Dava Hakları
16
3. Yenilik Doğuran Hakların Ortak Özellikleri
16
B. Def’iler (Karşı Haklar)
17
1. Kavram
17
a. (Dar Anlamda) Def’iler
17
b. İtirazlar
17
2. (Dar Anlamda) Def’i ile İtiraz Arasındaki Farklar
18
C. Yönetim (Temsil) Hakları
18
§ 5. BORCUN UNSURLARI: TARAFLARI VE KONUSU (EDİM)
19
I. BORCUN TARAFLARI
19
II. BORCUN KONUSU: EDİM
19
A. Kavram
19
B. Edimin Geçerlilik Unsurları
19
1. Edim Hukuken Korunan Yarar Sağlamalı
19
2. Edim Belirli veya En Azından Belirlenebilir Olmalı
19
3. Edim İmkânsız, Hukuka, Ahlaka ve Kişilik Hakkına Aykırı Olmamalı
20
C. Edimin Görünüş Şekilleri: Edim Davranışı ve Edim Sonucu
20
D. Çeşitleri
20
1. Davranış Şekli Bakımından
20
a. Olumlu Edim
20
b. Olumsuz Edim
21
2. İfa Süresi Bakımından
21
a. Ani Edim ve Sürekli Edim Ayrımı
21
b. Ani Edim ve Sürekli Edim Ayrımının Hukuki Sonuçları
22
c. Dönemli (Aralıklı) Edim
22
3. Bölünebilirliği Bakımından
22
E. Parça ve Çeşit (Cins) Borcu
22
1. Kavram
22
2. Ayrımın Misli Eşya ve Gayri Misli Eşya Ayrımı ile İlişkisi
23
3. Ayrımın Hukuki Sonuçları
23
F. Seçimlik Borçlar
23
§ 6. BORÇ VE SORUMLULUK
25
I. KAVRAM
25
A. “… İle” Sorumluluk
25
B. “…den” Sorumluluk
25
II. SORUMLULUK HUKUKUNA HÂKİM OLAN İLKELER
25
A. Kişisel Sorumluluk İlkesi
25
B. Malvarlığı ile Sorumluluk İlkesi
25
C. Parasal Değer ile Sorumluluk İlkesi
25
III. MALVARLIĞI İLE SORUMLULUK İLKESİ
26
A. Kural: Borçlunun Malvarlığı ile Sınırsız Sorumluluğu
26
B. İstisna: Sınırlı Sorumluluk
26
IV. SORUMLULUK VE TEMİNAT
26
Birinci Bölüm
BORÇ İLİŞKİSİNİN KAYNAKLARI
§ 7. BORÇ İLİŞKİSİNİN KAYNAKLARINA GENEL BAKIŞ
27
I. TBK’NIN GENEL HÜKÜMLERİNDE SAYILAN BORÇ İLİŞKİSİNİN TEMEL KAYNAKLARI
27
II. BORÇ İLİŞKİSİNİN DİĞER KAYNAKLARI
27
Birinci Ayırım
HUKUKİ İŞLEMDEN (SÖZLEŞMEDEN) DOĞAN BORÇ İLİŞKİLERİ
§ 8. HUKUKİ İŞLEM
28
I. HUKUKİ İŞLEM KAVRAMI
28
A. Kavram
28
B. Hukuki İşlemin Kurucu Unsuru: İrade Açıklaması
28
1. Hukuki İşlemle İrade Açıklaması Arasındaki İlişki
28
2. İrade Açıklaması Kavramı
29
3. İrade Açıklamasının Unsurları
29
a. İrade
29
b. Açıklama
29
4. İrade Açıklamasının Türleri
30
a. Açık ve Örtülü İrade Açıklaması Ayrımı
30
aa. Açık İrade Açıklaması
30
bb. Örtülü İrade Açıklaması
30
b. Ulaşması Gerekli Olan ve Ulaşması Gerekli Olmayan İrade Açıklaması Ayrımı
31
C. Hukuki İşlemin Geçerlilik Unsurları
31
1. Kesin Geçerlilik Unsurları
31
2. Dayanılabilir Geçerlilik Unsurları
32
D. Hukuki İşlemin Tamamlayıcı (Etkinlik) Unsurları
32
II. HUKUKİ İŞLEM ÇEŞİTLERİ
33
A. İşleme Katılan Kişi Sayısı Bakımından: Tek Taraflı Hukuki İşlemler ile İki veya Çok Taraflı Hukuki İşlemler
33
1. Tek Taraflı Hukuki İşlemler
33
2. İki veya Çok Taraflı Hukuki İşlemler
33
a. Sözleşmeler
33
b. Kararlar
33
B. İşlemin Malvarlığına Yaptığı Etki Bakımından: Kazandırma İşlemi, Borçlandırıcı İşlem ve Tasarruf İşlemi
34
1. Kazandırma İşlemi
34
a. Kazandırma İşlemi Çeşitleri
34
b. Kazandırma İşleminin Hukuki Sebebi
34
aa. İfa Sebebi
35
bb. Alacak Sebebi
35
cc. Bağışlama Sebebi
35
dd. Teminat Sebebi
35
ee. Diğer Sebepler
35
2. Borçlandırıcı İşlem ve Tasarruf İşlemi
36
a. Borçlandırıcı İşlem
36
aa. Genel Olarak
36
bb. Sebepten Soyut Borçlandırıcı İşlem: Soyut Borç Tanıması
36
b. Tasarruf İşlemi
37
aa. Genel Olarak
37
bb. Tasarruf İşleminin Sebebe Bağlılığı (İlliliği) veya Sebepten Soyutluğu (Mücerretliği)
37
aaa. Genel Olarak
37
bbb. Önemli Uygulama Alanları
38
c. Borçlandırıcı İşlem ve Tasarruf İşleminin Ayrılığı İlkesi
38
C. Sonuçlarını Doğurduğu An Bakımından: Sağlararası Hukuki İşlemler ve Ölüme Bağlı Hukuki İşlemler
38
§ 9. HUKUKİ İŞLEMİN GEÇERSİZLİĞİ
39
I. YOKLUK
39
II. MODERN GEÇERSİZLİK TEORİSİ: KESİN GEÇERSİZLİK VE İPTAL EDİLEBİLİRLİK AYRIMININ AŞILMASI
39
III. GEÇERSİZLİK (HÜKÜMSÜZLÜK)
40
A. Kesin Hükümsüzlük
40
1. Kavram
40
2. Kesin Hükümsüz İşlemin Tahvil (Dönüştürme) Yoluyla Hüküm ve Sonuç Doğurması
41
3. Kesin Hükümsüz İşlemin Dürüstlük Kuralı Vasıtasıyla Hüküm ve Sonuç Doğurması
41
4. Kesin Hükümsüzlük Sebepleri
41
5. Tam Kesin Hükümsüzlük – Kısmi Kesin Hükümsüzlük
42
a. Kural: Geçerli Hükümlerle Sözleşmenin Bağlayıcılığı
42
b. İstisna: Sözleşmenin Tamamının Hükümsüzlüğü
43
6. Esnek Geçersizlik Hâlleri
43
a. Geçersizliği İleri Sürebilecek Olan Çevrenin Daralması
44
b. Geçersizliğin Etkisinin Ağırlaşması
45
c. Geçersizliğin Etkisinin Yürürlüğe Girdiği Anın Değişmesi
45
B. Düzeltilebilir Geçersizlik (Düzeltilebilir Hükümsüzlük)
45
1. Kavram
45
2. Hukuki Sonuçlar
46
C. Askıda Geçersizlik (Askıda Hükümsüzlük)
46
1. Kavram
46
§ 10. TEK TARAFLI HUKUKİ İŞLEMDEN DOĞAN BORÇLAR: DUYURU YOLUYLA ÖDÜL SÖZÜ VERME
48
I. GENEL OLARAK TEK TARAFLI HUKUKİ İŞLEMDEN DOĞAN BORÇLAR
48
II. DUYURU YOLUYLA ÖDÜL SÖZÜ VERME
48
A. Hukuki Niteliği
48
B. Duyuru Yoluyla Ödül Sözü Vermenin Unsurları
48
C. Duyuru Yoluyla Ödül Sözü Vermenin Sonuçları
49
D. Duyuru Yoluyla Verilmiş Ödül Sözünden Cayma veya Sonucun Engellenmesi
50
E. Ödüllü Yarışma
50
§ 11. SÖZLEŞME GÖRÜŞMELERİ
51
I. SÖZLEŞME GÖRÜŞMELERİ SÜRESİNCE DÜRÜSTLÜK KURALINDAN DOĞAN BORÇ İLİŞKİLERİ
51
A. Sözleşme Görüşmelerinde Kusurlu Davranıştan Doğan Sorumluluk (Culpa in Contrahendo)
51
1. Kavram
51
2. Unsurları
51
a. Sözleşme Görüşmelerinden Doğan Yükümlülüklere Aykırı Davranış
51
b. Diğer Unsurlar: Kusur, Zarar ve Uygun Nedensellik Bağı
52
3. Hukuki Sonuçları
52
B. Güven İlişkisinden Doğan Sorumluluk (Güven Sorumluluğu)
53
1. Kavram
53
2. Unsurları
53
a. Taraflar Arasında Güven İlişkisi Söz Konusu Olmalı
53
b. Güvenin Boşa Çıkmış Olması
54
c. Diğer Unsurlar: Kusur, Zarar ve Uygun Nedensellik Bağı
54
3. Hukuki Sonuçları
54
4. Örnek: Swissair Kararı
54
II. SÖZLEŞME GÖRÜŞMELERİ ANLAŞMALARI
55
A. Görünüm Şekilleri
55
B. Sözleşme Görüşmeleri Anlaşmalarının Konuları
55
III. ASIL SÖZLEŞMENİN KURULMASINI SAĞLAYAN VEYA ONUN HÜKÜMLERİNİ BELİRLEYEN SÖZLEŞMELER
56
A. Asıl Sözleşmenin Kurulmasını Sağlayan Sözleşmeler
56
B. Asıl Sözleşmenin Hükümlerini Belirleyen Sözleşmeler (Çerçeve Sözleşmeler)
56
§ 12. SÖZLEŞME KAVRAMI VE TÜRLERİ
57
I. SÖZLEŞME KAVRAMI
57
II. SÖZLEŞME TÜRLERİ
57
A. Bir Tarafa Borç Yükleyen Sözleşmeler
57
B. İki Tarafa Borç Yükleyen Sözleşmeler (İki Taraflı Sözleşmeler)
57
1. Tam İki Tarafa Borç Yükleyen Sözleşmeler (Karşılıklı Borç Yükleyen Sözleşmeler)
58
2. Eksik İki Tarafa Borç Yükleyen Sözleşmeler
58
§ 13. SÖZLEŞMENİN KURULMASI
59
I. İRADE AÇIKLAMALARININ BİRBİRİNE UYGUN OLMASI
59
A. Fiili Uygunluk ve Varsayımsal Uygunluk
59
B. İrade Açıklamalarının Anlamlandırılması: Yorum
60
C. İrade Açıklamalarının Uygunluğu ile İrade Bozukluğu Arasındaki İlişki
61
D. İrade Açıklamalarının Birbirine Uygunluğunun Kapsamı
61
1. Esaslı Noktalar
62
a. Objektif Esaslı Noktalar
62
b. Subjektif Esaslı Noktalar
62
2. İkinci Derecedeki Noktalar
62
a. Objektif İkinci Derecedeki Noktalar
63
b. Subjektif İkinci Derecedeki Noktalar
63
E. Özel Bir Sorun: Sözleşme Taraflarının Kullandıkları Genel İşlem Koşullarının Çatışması
63
II. İRADE AÇIKLAMALARININ KARŞILIKLI OLMASI
64
A. Öneri
64
1. Öneri Kavramı ve Unsurları
64
2. Öneriden Ayrılması Gereken Bir Kavram: Öneriye Davet
64
3. Açık veya Örtülü Öneri
65
4. Önerinin Hüküm ve Sonuçları
65
a. Süreli Öneride Bağlılık Süresi
66
b. Süresiz Öneride Bağlılık Süresi
66
aa. Hazırlar Arasındaki Süresiz Öneri
66
bb. Hazır Olmayanlar Arasındaki Süresiz Öneri
67
aaa. Önerinin Karşı Tarafa Geç Ulaşması (TBK m. 5/II)
67
bbb. Zamanında Gönderilen Kabulün Geç Ulaşması (TBK m. 5/III)
67
5. Önerinin Geri Alınması
68
a. Hazırlar Arasındaki Öneriler
68
b. Hazır Olmayanlar Arasındaki Öneriler
68
6. Bazı Özel Durumlar
69
a. Ismarlanmamış Şeyin Gönderilmesinin Öneri Sayılmaması
69
b. Fiyatını Göstererek Mal Sergilemenin veya Fiyat Listesi Benzeri Göndermenin Herkese Açık Öneri Sayılması
69
aa. Fiyat Listesi ve Benzerlerinin Gönderilmesi
69
bb. Fiyatını Göstererek Mal Sergilemek
70
c. Elektronik Ortamda Öneri
70
B. Kabul
71
1. Kabul Kavramı ve Unsurları
71
2. Açık ve Örtülü Kabul
71
a. Açık Kabul
71
b. Örtülü Kabul
71
aa. İşin Özelliği ve Durumun Gereği Olarak Susmanın Kabul Sayılması
72
bb. Kanun Gereği Susmaya Kabul Sonucu Bağlanması
72
3. Kabulün Hüküm ve Sonuçları
72
4. Kabulün Geri Alınması
72
III. SÖZLEŞMENİN KURULDUĞU AN
72
IV. SÖZLEŞMENİN HÜKÜM VE SONUÇLARINI MEYDANA GETİRDİĞİ AN
73
§ 14. İRADE İLE AÇIKLAMANIN BİRBİRİNE UYGUN OLMAMASI HALLERİ
74
I. İRADE İLE AÇIKLAMANIN BİRBİRİNE UYGUN OLMADIĞI HALLERE GENEL BAKIŞ
74
II. ZİHNİ KAYIT
74
III. LATİFE BEYANI (CİDDİ OLMAYAN AÇIKLAMA
75
IV. MUVAZAALI İŞLEM (DANIŞIKLI İŞLEM)
75
A. Kavram
75
B. Unsurları
75
1. Görünürdeki İşlem
75
2. Muvazaa Anlaşması
75
3. Aldatma Kastı
76
4. Gizli İşlem
76
C. Muvazaa Çeşitleri
76
1. Basit Muvazaa (Mutlak Muvazaa)
76
2. Nitelikli Muvazaa (Nisbi Muvazaa)
76
D. Yaptırımı
77
1. Görünürdeki Sözleşmenin Geçersizliği
77
a. Kural: Kesin Hükümsüzlük
77
b. İstisna: Özel Kanun Hükümleri
78
2. Gizli Sözleşmenin Geçerliliği
78
3. Özel Bir Durum: Kısmi Muvazaa Durumunda Geçersizlik
79
E. Muvazaa ile İnançlı İşlemin Karşılaştırılması
79
1. İnançlı İşlem Kavramı ve Unsurları
79
2. İnançlı İşlem ile Muvazaanın Benzerlikleri ve Farklılıkları
80
F. Muvazaa ile Namı Müstearın Karşılaştırılması
81
G. Muvazaa ile Kanuna Karşı Hilenin Karşılaştırılması
81
V. İRADE BOZUKLUKLARI
82
A. Yanılma (Hata)
82
1. Kavram
82
2. Esaslı Yanılmanın Koşulları
82
a. Açıklamada Yanılmanın Esaslı Olması
82
aa. Sözleşmenin Niteliğinde Yanılma
83
bb. Sözleşmenin Konusunda Yanılma
83
cc. Sözleşmenin Karşı Tarafının Kimliğinde Yanılma
84
dd. Sözleşmede Dikkate Alınan Kişinin Kimliğinde Yanılma
84
ee. Miktarda Yanılma
84
b. Saik Yanılmasının Esaslı Olması (Temel Yanılması)
85
aa. Genel Olarak Saik Yanılması
85
bb. Saik Yanılmasının Esaslı Olmasının (Temel Yanılmasının) Koşulları
85
aaa. Subjektif Unsur
86
bbb. Objektif Unsur
86
cc. Gelecekteki Olgulara İlişkin Yanılmanın Temel Yanılması Teşkil Edip Edemeyeceği Sorunu
86
c. İletmede Yanılmanın Esaslı Olması
87
3. Esaslı Yanılmanın Sonuçları
87
a. Sözleşmeye Etkisi: Yanılanın Onama veya Onamama Hakkı
87
aa. Yanılanın Sözleşmeyi Onaması veya Onamış Sayılması
88
bb. Yanılanın Sözleşmeyi Onamaması
88
b. Tazminat: Karşı Tarafın Uğradığı Olumsuz Zararın Tazmini
88
B. Aldatma (Hile)
89
1. Kavram
89
2. Koşulları
90
a. Aldatma Davranışında Bulunulmuş Olması
90
b. Aldatma Davranışının Karşı Sözleşen veya Onun Yardımından Yararlandığı Kişi Tarafından Yapılmış Olması
90
c. Aldatma Kastı Bulunması
91
d. Aldatmanın Hukuka Aykırı Olması
91
e. Uygun Nedensellik Bağı: Sözleşme Aldatmanın Etkisiyle Kurulmuş Olmalı
91
3. Sonuçları
91
a. Sözleşmeye Etkisi: Aldatılanın Onama veya Onamama Hakkı
91
b. Tazminat: Aldatılanın Uğradığı Zararın Tazmini
92
C. Korkutma (İkrah)
92
1. Kavram
92
2. Koşulları
92
a. Korkutma Davranışında Bulunulmuş Olması
92
b. Korkutma Davranışının Karşı Sözleşen veya Onun Yardımından Yararlandığı Kişi Yahut Üçüncü Kişi Tarafından Yapılmış Olması
92
c. Korkutmanın Tehlike Doğurması
93
d. Korkutulanın İçinde Bulunduğu Durum Bakımından Tehlikenin Doğduğuna İnanmakta Haklı Olması
93
e. Korkutma Kastı Bulunması
93
f. Korkutma Hukuka Aykırı Olmalı
93
g. Uygun Nedensellik Bağı: Sözleşme Korkutmanın Etkisiyle Kurulmuş Olmalı
94
3. Sonuçları
94
a. Sözleşmeye Etkisi: Aldatılanın Onama veya Onamama Hakkı
94
b. Tazminat
95
aa. Korkutulanın Uğradığı Zararın Tazmini
95
bb. Karşı Tarafın Uğradığı Zararın Tazmini
95
§ 15. AŞIRI YARARLANMA (GABİN)
96
I. KAVRAM
96
II. KOŞULLARI
96
A. Objektif Unsur: Sözleşmede Karşı Edimler Arasında Açık Oransızlık Olması
96
B. Subjektif Unsur
97
C. Sömürme Kastı
97
V. YAPTIRIMI
97
A. Sözleşmeye Etkisi
97
B. Zarar Görenin Seçimlik Hakkı
97
1. İptal Hakkı
98
2. Kısmi İptal Hakkı: Edimler Arasındaki Oransızlığın Giderilmesini Talep Hakkı
98
3. Hakkın Kullanılabileceği Süre
98
C. Zarar Görenin Zararının Tazmini
99
§ 16. SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ
100
I. SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ KAVRAMI
100
II. SÖZLEŞME KURMA VEYA KURMAMA ÖZGÜRLÜĞÜ VE İSTİSNALARI
100
A. Kanundan Doğan Sözleşme Kurma Zorunluluğu
100
1. Özel Hukuk Kökenli Kanunlardan Doğan Sözleşme Yapma Zorunluluğu
100
2. Kamu Hukuku Kökenli Kanunlardan Doğan Sözleşme Yapma Zorunluluğu
101
B. Hukuki İşlemden Doğan Sözleşme Yapma Zorunluluğu
101
1. Önsözleşme
101
2. Opsiyon Sözleşmesi
102
III. SÖZLEŞMENİN İÇERİĞİNİ DÜZENLEME ÖZGÜRLÜĞÜ VE SINIRLARI
103
A. Sözleşmenin İçeriğini Düzenleme Özgürlüğünü Sınırlayan Hâller
103
1. Emredici Hukuk Kurallarına Aykırılık
103
2. Ahlaka, Kamu Düzenine ve Kişilik Hakkına Aykırılık
104
a. Ahlaka Aykırılık
104
b. Kamu Düzenine Aykırılık
104
c. Kişilik Hakkına Aykırılık
105
3. Konusu Başlangıçta Objektif Olarak İmkânsız Olan Sözleşmeler
105
C. Sınırlara Aykırılığın Yaptırımı: Kesin Hükümsüzlük
106
§ 17. GENEL İŞLEM KOŞULLARI
107
I. GENEL OLARAK
107
A. Bireysel Sözleşmeden Standart Sözleşmeye Geçiş
107
B. İdari ve Yargısal Denetim
107
C. Yargısal Denetime Genel Bakış
108
II. KONUSU
109
III. UYGULAMA ALANI
109
A. TBK m. 20–25’in Tüketici Standart Sözleşmelerine Uygulanması
109
B. TBK m. 20–25’in Ticari Standart Sözleşmelere Uygulanmaması
110
C. TBK m. 20–25’in Katılmalı Sözleşmelere Uygulanması
111
IV. YARGISAL DENETİM AŞAMALARI
111
A. Ön Kontrol Aşaması: Genel İşlem Koşulu Nitelendirmesi
112
B. Kapsam Denetimi: Genel İşlem Koşulunun Sözleşme Kapsamına Girip Girmediğine İlişkin Denetim
113
1. Genel Kapsam Denetimi
113
a. İlişkilendirme (Dahil Olma) Denetimi
113
b. Yürürlük Denetimi
114
2. Özel Kapsam Denetimi
115
3. Kapsam Denetimine Aykırılığın Yaptırımı: Yazılmamış Sayılma
116
C. Yorum Denetimi
116
D. İçerik Denetimi
117
1. Genel İçerik Denetimi
117
a. Genel Olarak
117
b. Konusu
117
c. Unsurları
118
aa. Karşı Sözleşenin Aleyhine veya Onun Durumunu Ağırlaştırıcı Bir Kayıt Olması
118
bb. Dürüstlük Kuralına Aykırılık
118
d. Genel İçerik Denetimine Aykırılığın Yaptırımı: Kısmi Kesin Hükümsüzlük
118
2. Özel İçerik Denetimi: Değiştirme Yasağı
119
a. Kavram
119
b. Özel İçerik Denetimine Aykırılığın Yaptırımı: Yazılmamış Sayılma
119
V. GENEL BAKIŞ
119
§ 18. ŞEKİL ÖZGÜRLÜĞÜ
125
I. GENEL OLARAK
125
II. ŞEKLİN ÇEŞİTLERİ
125
A. Amaçlarına Göre Şekil Çeşitleri
125
1. Geçerlilik Şartı Olarak Şekil (Geçerlilik Şekli)
125
a. Yasal Geçerlilik Şekli
126
b. İradi Geçerlilik Şekli
126
2. İspat Şartı Olarak Şekil (İspat Şekli)
126
B. Yapılış Tarzına Göre Şekil Çeşitleri
126
1. Sözlü Şekil
127
2. Adi Yazılı Şekil
127
a. Adi Yazılı Şeklin Unsurları
127
aa. Metin
127
bb. İmza
128
aaa. Borç Altına Girenin İmzasının Gerekli ve Yeterli Olması
128
a’. Kural: El Yazılı İmza
128
b’. İstisna: Güvenli Elektronik İmza
129
c’. İstisna: El Yazısı Dışında Başka Bir Araçla Atılan İmza
129
d’. İstisna: İmza Yerine Geçen Parmak İzi, İşaret ve Mühür
130
bbb. İmzanın Yeri
130
ccc. Görme Engellilerin İmzası
130
b. Yazılı Şekil Yerine Geçen Metinler
131
3. Nitelikli Yazılı Şekil
131
4. Resmi Şekil
131
a. Kavram
131
b. Resmi Sözleşme Düzenlemeye Yetkili Kişiler
132
III. ŞEKLİN KAPSAMI
132
IV. ŞEKLE TÂBİ SÖZLEŞMELERDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASI
133
A. Geçerliliği Şekle Tâbi Sözleşmelerde Değişiklik
133
B. İspatı Şekle Tâbi Sözleşmelerde Değişiklik
133
V. ŞEKLE UYULMAMASININ SONUÇLARI
133
A. Kural: Kesin Hükümsüzlük/Esnek Geçersizlik
133
B. Hukuki İşlemin İstisnaen Hüküm ve Sonuçlarını Doğurması
134
1. Tahvil (Dönüştürme)
134
2. Şekil Noksanı Sebebiyle Geçersizliği İleri Sürmenin Dürüstlük Kuralına Aykırı Olması (Hakkın Açıkça Kötüye Kullanılması)
135
a. Dürüstlük Kuralına Aykırı Olan (Hakkın Kötüye Kullanıldığı) Haller
135
b. Dürüstlük Kuralının Aykırılığı Düzeltmesi: Şekil Eksikliği Bulunan Sözleşmenin Geçerli Sayılması
136
§ 19. SÖZLEŞMELERİN YORUMU
137
I. GENEL OLARAK
137
II. KURAL: GERÇEK VE ORTAK İRADEYE UYGUN YORUM
137
III. YORUM ARAÇLARI
137
IV. YORUM İLKELERİ
138
§ 20. TEMSİL
139
I. KAVRAM
139
II. UYGULAMA ALANI
139
III. BENZER KAVRAMLARDAN FARKI
140
IV. ÇEŞİTLERİ
141
A. Dolaylı Temsil
141
B. Doğrudan Temsil
141
V. YETKİLİ TEMSİL
141
A. Temsil Olunan Adına ve Hesabına Hareket
142
1. Kural: Temsilci Olduğunu Açıklama
142
2. İstisna: İlgili İçin Açık/Örtülü İşlem
142
a. İlgili İçin Açık İşlem
142
b. İlgili İçin Örtülü İşlem
143
B. Temsil Yetkisinin Bulunması
143
1. Temsil Yetkisi Verilmesi
143
a. Temsil Yetkisinin Açık veya Örtülü Olarak Verilmesi
143
b. Temsil Yetkisi Verilmesinin Şekli
144
2. Temsil Yetkisinin Temel İlişkiden Bağımsızlığı
145
3. Temsilde Ehliyet
145
a. Temsil Olunan Açısından
145
b. Temsilci Açısından
146
4. Temsil Yetkisinin Çeşitleri
146
a. Veriliş Şekline Göre: İç Temsil Yetkisi – Dış Temsil Yetkisi
146
b. Yetkili Olan Kişilere Göre: Tek Başına Temsil Yetkisi – Birlikte Temsil Yetkisi
147
c. Alt Temsil Yetkisi
147
5. Temsil Yetkisinin Kapsamı
148
a. Konusuna Göre Temsil Yetkisi
148
aa. Genel Temsil Yetkisi
148
bb. Özel Temsil Yetkisi
148
b. Temsil Yetkisinin Sınırlanması
150
c. Temsilcinin Temsil Yetkisini Talimatlara Uygun Kullanması
150
d. Özel Durumlar: Temsilcinin Kendi Kendisiyle veya İki Tarafın Temsilcisi Olarak İşlem Yapması
151
6. Temsil Yetkisinin Sona Ermesi
151
a. Sona Erme Sebepleri
151
aa. Yetkinin Geri Alınması (Azil)
152
bb. Diğer Sona Erme Sebepleri
152
b. Sona Ermenin Sonuçları ve İyiniyetli Üçüncü Kişinin Korunması
153
aa. İyiniyetli Temsilcinin Yaptığı Hukuki İşlemde İyiniyetli Üçüncü Kişinin TBK m. 45 Hükmü Uyarınca Korunması (Çifte İyiniyet)
154
bb. Temsil Yetkisi Geri Alınmış Olan Kötüniyetli Yetkisiz Temsilcinin Yaptığı Hukuki İşlemde İyiniyetli Üçüncü Kişinin Korunması
154
aaa. Temsil Yetkisi Alınmadan Önce Yetki Belgesi İbraz Edilen İyiniyetli Üçüncü Kişinin TBK m. 42/III Hükmü Uyarınca Korunması
154
bbb. Temsil Yetkisi Alındıktan Sonra Yetki Belgesi İbraz Edilen İyiniyetli Üçüncü Kişinin TBK m. 41/II Hükmü Uyarınca Korunması
155
cc. İyiniyetli Üçüncü Kişinin TBK m. 44 Hükmü Uyarınca Tazminat Vasıtasıyla Korunması
155
VI. YETKİSİZ TEMSİL
156
A. Yetkisiz Temsil Kavramı ve Görünüm Biçimleri
156
B. İşlemin Askıda Geçersiz Olması
156
C. Temsil Olunanın İşlemi Onaması veya Onamaması
157
1. Temsil Olunanın İşlemi Onaması Hâlinde
157
a. Sözleşmeyle Bağlı Olma
157
b. Tazminat
157
2. Temsil Olunanın İşlemi Onamaması Hâlinde
158
a. Sözleşmeyle Bağlı Olmama
158
b. Tazminat
158
aa. Üçüncü Kişinin Yetkisiz Temsilciden Tazminat Talebi
158
aaa. Yetkisiz Temsilcinin Kusuru Aranmaksızın Üçüncü Kişinin Olumsuz Zararının Tazmini (TBK m. 47/I)
158
bbb. Yetkisiz Temsilcinin Kusuruyla Sebebiyet Verdiği Üçüncü Kişinin Olumlu Zararının Tazmini: Hakkaniyet Tazminatı (TBK m. 47/II
159
bb. Üçüncü Kişinin Temsil Olunandan Tazminat Talebi
159
aaa. Temsil Olunanın TBK m. 44/II Uyarınca Sorumluluğu
159
bbb. Temsil Olunanın İfa Yardımcısının Davranışından Dolayı Sorumluluğu
159
c. Sebepsiz Zenginleşme
160
D. Temsil Olunanla Yetkisiz Temsilci Arasındaki İlişki ve Bu İlişkiden Doğan Hak ve Yükümlülükler
160
VII. TEMSİL YETKİSİNİN DÜRÜSTLÜK KURALINA AYKIRI OLARAK KULLANILMASI (TEMSİL YETKİSİNİN KÖTÜYE KULLANILMASI)
160
İkinci Ayırım
HAKSIZ FİİLDEN DOĞAN BORÇ İLİŞKİSİ
§ 21. HAKSIZ FİİL VE HUKUKİ SORUMLULUK
161
I. GENEL OLARAK
161
II. AMACI
161
III. SORUMLULUK VE SİGORTA ARASINDAKİ İLİŞKİ
162
IV. AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNDA SÖZLEŞME DIŞI SORUMLULUK HUKUKUNDAKİ GELİŞMELER
162
V. İSVİÇRE HUKUKUNDA SORUMLULUK HUKUKUNDAKİ GELİŞMELER
162
VI. HAKSIZ FİİL SORUMLULUĞUNUN DAYANDIĞI ESASLAR VE SORUMLULUK ÇEŞİTLERİ
163
A. Kusur Sorumluluğu
163
B. Kusursuz Sorumluluk
164
1. Genel Olarak
164
a. Hakkaniyet Düşüncesi
164
b. Hakimiyet (Objektif Özen Yükümünün İhlali) Düşüncesi
164
c. Tehlike Düşüncesi
165
2. Kusursuz Sorumluluk Halleri
165
VII. BENZER TALEPLERLE OLAN İLİŞKİSİ
165
A. Hukuki İşlemlerden Doğan Taleplerle
165
B. Sebepsiz Zenginleşmeden Doğan Taleplerle
165
C. Vekaletsiz İşgörmeden Doğan Taleplerle
166
§ 22. DAR ANLAMDA HAKSIZ FİİL (KUSUR) SORUMLULUĞU
167
I. KUSUR SORUMLULUĞU
167
II. FİİL (DAVRANIŞ)
167
A. Kavram
167
B. Çeşitleri
168
1. Olumlu Fiil (Davranış)
168
2. Olumsuz Fiil (Davranış)
168
§ 23. KUSURLU FİİL
170
I. KUSUR KAVRAMI
170
II. KUSURUN FONKSİYONU
171
A. Zarar Verenin Sorumluluğunu Doğurması
171
B. Tazminatın Kapsamının Belirlenmesi
171
C. Zarar Verenin Sorumluluğunu Sona Erdirmesi
171
D. İç İlişkide Zararın Paylaştırılması
171
III. KUSURUN SUBJEKTİF YÖNÜ: KUSUR EHLİYETİ
171
IV. KUSURUN OBJEKTİF YÖNÜ
172
A. Kusuru Açıklayan Görüşler
172
1. Subjektif Teori
172
2. Objektif Teori
172
B. Kusurun Objektif Yönden Çeşitleri
173
1. İstem
173
a. Kast
173
b. Direkt İstem
173
c. Muhtemel İstem
173
2. Kast
174
a. Kastın Unsurları
174
aa. Öngörme (Tasavvur)
174
bb. İsteme (İrade)
174
b. Kastın Çeşitleri
175
aa. Doğrudan Kast
175
bb. Dolaylı Kast
175
3. İhmal
175
a. Kavram
175
b. İhmalin Belirlenmesi (İhmalin Objekleştirilmesi)
176
c. İhmalin Belirlenmesinde Yararlanılacak Yardımcı Unsurlar
176
d. İhmalin (Kusurun) Hukuka Aykırılıktan Ayırt Edilmesi
177
e. İhmal Çeşitleri
177
aa. Ağır İhmal – Hafif İhmal
177
bb. Bilinçli İhmal – Bilinçsiz İhmal
178
4. Ağır Kusur – Hafif Kusur
178
§ 24. HUKUKA AYKIRI FİİL
179
I. KAVRAM
179
II. HUKUKA AYKIRILIĞI AÇIKLAYAN GÖRÜŞLER
179
A. Subjektif Hukuka Aykırılık Görüşü
179
B. Objektif Hukuka Aykırılık Görüşü
179
III. TANIM
180
IV. HUKUKA AYKIRI DAVRANIŞLAR
181
A. Yasak Kuralı
181
1. Yasak Kuralı Bir Davranış Kuralı Olmalı
181
b. Ahlaka Aykırılık
181
aa. Ahlaka Aykırılıktan Sorumluluğun Şartları
182
aaa. Ahlaki Yasak Kuralına Aykırı Fiil
182
bbb. Başkasına Kasten Zarar Veren Fiil
182
ccc. Zarar
183
ddd. Uygun Nedensellik Bağı
183
bb. Uygulama Örnekleri
183
cc. Yaptırımı
183
2. Yasak Kuralın Amacı Doğrudan Doğruya Malvarlığı veya Kişi Varlığı Değerlerini Zarardan Koruma Olmalı
183
a. Mutlak Hakkı Koruma Kuralı ile Koruma
184
b. Koruma Kuralı ile Koruma
185
aa. Genel Olarak
185
bb. Koruma Kuralının Belirlenmesi
185
cc. Kuralın (Normun) Koruma Amacı Görüşü
185
aaa. Genel Olarak
185
bbb. Kuralın Koruma Amacının Korunacak Kişileri Belirlemesi
187
ccc. Kuralın Koruma Amacının Korunacak Malvarlığı ve Kişi Varlığı Değerlerini Belirlemesi
188
c. Tehlike Kuralı
188
d. Yalın (Diğer) Malvarlığı Zararlarında Hukuka Aykırılık
189
e. Nisbi Hakka Aykırılıkta Hukuka Aykırılık
189
f. Dürüstlük Kuralına Aykırılık
189
B. Yasak Kuralına Aykırı Fiil
190
1. Olumlu Fiille Hukuka Aykırılık
190
2. Olumsuz Fiille Hukuka Aykırılık
190
a. Yazılı Bir Hukuk Kuralı Olumsuz Bir Davranışta Bulunmamayı Yasak Kuralı Olarak Öngörüyorsa
190
b. Kaçınma Fiili Ahlaka Aykırı Fiil Teşkil Ediyorsa
191
c. Kaçınma Fiili Tehlike Kuralına Aykırılık Teşkil Ediyorsa
191
C. Hukuka Aykırılık Bağı
191
V. HUKUKA AYKIRILIĞI ORTADAN KALDIRAN HALLER
192
A. Genel Olarak
192
B. Yasal Bir Yetkinin Kullanılması
192
C. Zarar Görenin Rızası
193
D. Üstün Nitelikte Özel ve Kamusal Yarar
194
E. Hakkını Kendi Gücüyle Koruması
195
1. Kavram
195
2. Şartları
195
a. Hakkın Korunması
195
b. Diğer Yasal Koruma Yollarıyla Korunmanın Zamanında Yapılabilmesinin Mümkün Olmaması
196
c. Fiili Gücün Kullanılmaması Durumunda Hakkın İleri Sürülmesinin Güçleşecek Olması
196
d. Fiili Gücün Kullanılması Hakkı Korumaya Elverişli ve Orantılı Olmalı
196
3. Sonuçları
196
F. Haklı Savunma (Meşru Müdafaa
196
1. Kavram
196
2. Şartları
196
a. Savunanın veya Üçüncü Bir Kişinin Şahıs ve Mallarına Saldırı Olmalı
196
b. Saldırı Mevcut Olmalı
197
c. Saldırı Devam Etmeli
197
d. Saldırı Hukuka Aykırı Olmalı
197
e. Savunma Bizzat Saldırana Karşı Yapılmalı
197
f. Saldırının Onunla Orantılı Savunma ile Ortadan Kaldırılması Zorunluluğu
198
3. Sonuçları: Sorumsuzluk
198
G. Zorunluluk (Iztırar Hali)
198
1. Kavram
198
2. Şartları
198
a. Kendisinin veya Başkasının Şahıs ve Malları İçin Açık Ya Da Yakın Bir Zarar Tehlikesi Söz Konusu Olmalı
198
b. Tehlike Bir Kişinin Mallarına Zarar Verme Tehlikesinin Önlenmesi İçin Gerekli Olmalı
199
c. Diğer Bir Kişinin Malına Verilen Zarar Tehlike ile Orantılı Olmalı
199
3. Sonuçları: Giderim Sorumluluğu
199
§ 25. ZARAR VERİCİ DAVRANIŞ
201
I. ZARAR KAVRAMI
201
II. ZARAR ÇEŞİTLERİ
201
A. Maddi Zarar
201
1. Kavram
203
2. Hesaplama Yöntemleri
204
a. Objektif Hesaplama Yöntemi
204
b. Subjektif Hesaplama Yöntemi
204
3. Maddi Zararın Belirlenme Anı
205
4. Maddi Zararın Görünüm Şekilleri
206
a. Fiili Zarar ve Yoksun Kalınan Kar
206
aa. Fiili Zarar
206
bb. Yoksun Kalınan Kazanç/Kar
207
b. Doğrudan Zarar ve Dolaylı Zarar
208
aa. Doğrudan Zarar
208
bb. Dolaylı Zarar
209
c. Dolayısıyla Zarar Görenin Zararı: Yansıma Zarar
209
d. Normatif Zarar
210
aa. Genel Olarak
210
bb. Zarar Görenin Şeyi Kullanma İmkanından Mahrum Kalmasından Doğan Zararı
211
e. Mevcut Zarar, Müstakbel (Gelecekteki) Zarar, Muhtemel (Olası) Zarar
212
f. Ölüm ve Bedensel Zarar, Eşyaya İlişkin Zarar ve Diğer Zararlar
212
aa. Ölüm ve Bedensel Zarar
212
aaa. Bedensel Zarar
213
a’. Genel Olarak
213
b’. Geçici Bedensel Zarar – Sürekli Bedensel Zarar
214
c’. Bedensel Zarar Kalemleri
214
aa’. Tedavi Giderleri
214
bb’. Kazanç Zararları
215
cc’. Çalışma Gücünün Azalmasından ya da Yitirilmesinden Doğan Zararlar
216
dd’. Ekonomik Geleceğin Sarsılmasından Doğan Zararlar
218
bbb. Ölüm Halinde Uğranılan Zararlar
218
a’. Ölenin Mirasçılarının Uğradığı Zararlar
219
aa’. Cenaze Giderleri
219
bb’. Ölüm Hemen Gerçekleşmemişse
219
aaa’. Tedavi Giderleri
219
bbb’. Çalışma Gücünün Azalmasından ya da Yitirilmesinden Doğan Zararlar
219
b’. Ölenin Desteğinden Yoksun Kalan Kişilerin Uğradığı Zararlar (Destekten Yoksun Kalma Tazminatı
219
aa’. Genel Olarak
219
bb’. Özellikleri
220
cc’. Unsurları
220
aaa’. Destek Görenin Bakım/Destek İlişkisinin Sona Ermesi
221
a’’. Destek İlişkisi
221
aa’’. Destek Tarafından Bakılması
221
aaa’’. Destek Kavramı
221
bbb’’. Destek Çeşitleri
221
ccc’’. Desteğin Destek Görene Bakması (Bakım Yardımı)
222
ddd’’. Destek Tipleri
223
bb’’. Destek Görenin Bakım İhtiyacı
223
aaa’’. Destek Gören
223
bbb’’. Bakım İhtiyacı Unsuru
224
b’’. Bakım İlişkisinin Desteğin Ölmesi Sebebiyle Sona Ermesi
224
bbb’. Bakım İlişkisinin Sona Ermesi Sebebiyle Destek Görenin Zarara Uğraması (Destek Zararı)
224
ccc’. Ölüm Sebebiyle Sorumluluğun Söz Konusu Olması
224
dd’. Destekten Yoksun Kalma (Destek) Zararının Belirlenmesi
224
aaa’. Genel Olarak
224
bbb’. Destek Zararının Belirlenmesi
225
a’’. Genel Olarak
225
b’’. Desteğin Gelirinin ve Diğer Gelir Değerlerinin Belirlenmesi
225
c’’. Desteğin Gelirinin Netleştirilmesi
226
d’’. Destek Görene Gelirden Ayrılacak – Destek – Payın Belirlenmesi
226
e’’. Bakım Yardım Süresinin ve İhtiyaç Süresinin Belirlenmesi (Destek Süresi)
226
aa’’. Desteğin Bakım Süresi
227
bb’’. Destek Görenin İhtiyaç Süresi
227
f’’. Zararın İndirilmesi
228
aa’’. Genel Olarak
228
bb’’. Zarardan İndirim Kalemleri
228
aaa’’. Miras Kazanımları
228
bbb’’. Mal Rejiminin Tasfiyesinden Doğan Alacaklar
229
ccc’’. Sigorta Tazminatları
229
a’’’. Sosyal Güvenlik Kurumu Ödemeleri
229
b’’’. İfa Amacını Taşımayan Ödemelerin Tazminattan İndirilememesi
230
c’’’. Özel Sigorta Ödemeleri
230
ddd’’. Eşin Evlenme Şansı
230
ccc’. Denkleştirme
230
ddd’. Tazminatın Belirlenmesi (Zararı Azaltan ve Kaldıran Hallerin Dikkate Alınması)
231
a’’. Genel Olarak
231
b’’. Hesaplanan Tazminat Miktarından Hakkaniyet Sebebiyle İndirim Yapılamaması
231
eee’. Tazminatın Şekli
231
bb. Eşyaya İlişkin Zarar
232
aaa. Kavram
232
bbb. Eşyanın Zarara Uğraması
232
a’. Eşyanın Hasara Uğraması
232
b’. Eşyanın Yok Olması veya Fonksiyonun Ortadan Kalkması
232
ccc. Zararın Tazmini Yöntemleri
233
a’. Objektif Yöntem
233
b’. Subjektif Yöntem
233
c’. Zararı Belirleme Yöntemi
233
d’. Zararın Belirleneceği An
234
e’. Zararın Belirleneceği Yer
234
cc. Diğer Zararlar
234
B. Manevi Zarar
234
1. Kavram
234
2. Manevi Tazminatın Amacı
235
a. Giderim Görüşü
235
b. Cezalandırma Görüşü
235
c. Önleme Görüşü
235
d. Tatmin Görüşü
235
e. Karma Görüş: Denkleştirme Amacı
236
3. Manevi Zararın Niteliği
236
a. Subjektif Görüş
236
b. Objektif Görüş
237
c. Karma Görüş
237
4. Manevi Zararın Görünüm Şekilleri
238
a. Genel Olarak
238
b. Kişilik Hakkının Zedelenmesi Halinde Manevi Tazminat
238
aa. Genel Olarak
238
bb. Kişilik Hakkına Saldırı Sebebiyle Manevi Zararın Giderimi
239
aaa. Bir Kişinin Kişilik Hakkının Hukuka Aykırı Olarak Zedelenmesi
239
a’. Genel Olarak
239
b’. Kişilik Varlığı Değerleri
239
aa’. Genel Olarak
239
bb’. Kişisel Alanın İhlali Şekli Olarak Özel ve Gizlilik Alanı İhlali
239
cc’. Şeref ve Haysiyet İhlali
240
dd’. Cinsel Yaşam İhlalinde, Cinsel Tacizde ve Psikolojik Tacizde
241
ee’. Eşyanın Zarara Uğramasında
242
c’. Kişilik Varlığı Değerlerinin Korunması
243
bbb. Manevi Zararın Bulunması
244
a’. Genel Olarak
244
b’. Ağır Kişilik Hakkı Zedelenmesinin Aranmaması
244
c’. Manevi Zararın Başka Surette Giderilmesinin Gerekmemesi
244
ccc. Manevi Zarar ile Fiil Arasında Uygun Nedensellik (İlliyet) Bağının Bulunması
244
ddd. Sorumlunun Kusuru veya Kusursuz Sorumluluk Halinden Sorumlu Olması
244
cc. Değerlendirme Anı
245
dd. Giderim Biçimi
245
aaa. Kural: Nakden Ödeme
245
a’. Para Ödemesi
245
b’. Para Ödeme Miktarının Belirlenmesi
245
aa’. Genel Olarak
245
bb’. Manevi Tazminatın Hesaplanması Yöntemleri
245
aaa’. Klasik Yaklaşımlar
246
a’’. Somut Olayın Özelliklerini Değerlendirme Yöntemi
246
b’’. Emsal Karar Karşılaştırma Yöntemi
246
c’’. Tarife Cetveli Yöntemi
246
bbb’. İki Aşamalı Yöntem
246
a’’. İlk Aşama: Kişilik Değeri Değerinin İhlalinin Objektif Değerlendirilmesi
247
b’’. İkinci Aşama: Elem ve Izdırabın Olayın Özelliklerine Göre Subjektif Değerlendirilmesi
247
ccc’. Ekonomik Analiz Yöntemi
247
cc’. Miktarın Belirlenmesinde Dikkate Alınacak Faktörler
248
aaa’. Olayın Özellikleri
248
bbb’. Manevi Zararın ve İhlalin Şiddeti (Ağırlığı)
248
ccc’. Kusurun Ağırlığı
249
ddd’. Diğer Faktörler
249
dd’. Paranın Miktarı
250
ee’. Tazminatın Üçüncü Kişiye Ödenmesi
250
bbb. Tazminat Miktarı Yerine Diğer Bir Giderim Biçimi Kararlaştırılması veya Bunların Tazminata Eklenmesi
250
a’. Genel Olarak
250
b’. Diğer Tazminat Biçimleri
251
aa’. Kınama Kararı
251
bb’. Kınama Kararının Yayınlanması
251
cc'. Diğer Giderim Biçimleri
251
c. Bedensel Bütünlüğü Zedeleme ve Ölüm Halinde Manevi Tazminat
252
aa. Bedensel Bütünlüğü Zedelenenin Manevi Tazminatı
252
aaa. Genel Olarak
252
bbb. Özel Hallerin Manevi Tazminatın Hukuki Olgusu Olmadığı
252
ccc. Kişinin Bedensel Bütünlüğünün Zedelenmesi
252
bb. Ağır Bedensel Zarar Görenin veya Ölenin Yakınlarının Manevi Tazminatı
253
aaa. Genel Olarak
253
bbb. Yakın Kavramı
253
a’. Genel Olarak
253
b’. Derecelendirme Teorisi
254
ccc. Ölüm ve Ağır Bedensel Bütünlüğün İhlali
255
a’. Ölüm
255
b’. Ağır Bedensel Zarar
255
ddd. Ölümün/Ağır Bedensel İhlalin Yakın Üzerinde Sürekli ve Ağır Şekilde Etkili Olması
255
eee. Tazmini Gereken Manevi Zarar: Şok Zarar
256
cc. Tazminatın Şekli: Nakden Tazmin
256
d. Sözleşmeye Aykırılıkta Manevi Tazminat
256
C. Haksız Rekabet
256
III. ZARARIN DENKLEŞTİRİLMESİ
257
A. Genel Olarak
257
B. Şartları
257
1. Tazmini Gereken Bir Zarar Bulunmalı
257
2. Zararla Denkleştirilebilecek Bir Yarar Bulunmalı
258
a. Üçüncü Kişiler Tarafından Yapılan Yardım ve Ödemeler
258
b. Sigorta Ödemeleri
258
c. Zarar Görenden Kaynaklanan Yararlar
258
d. Diğer Yararlar
259
3. Elde Edilen Yararla Zarar Verici Davranış Arasında Uygun İlliyet Bağı Bulunmalı
259
4. Tarafların İradesi veya İşin Niteliği Zararın Denkleştirilmesine Engel Olmamalı
259
IV. ZARARIN İSPATI
259
V. AYIRT ETME GÜCÜNÜN GEÇİCİ KAYBI
260
§ 26. NEDENSELLİK (İLLİYET) BAĞI
261
I. NEDENSELLİK (İLLİYET) BAĞI KAVRAMI
261
II. NEDENSELLİK (İLLİYET) BAĞI KAVRAMININ DEĞİŞİK ANLAMLARI
261
III. UYGUN NEDENSELLİK (İLLİYET) BAĞI KAVRAMI
262
A. Şart Teorisi
262
B. Uygun Nedensellik (İlliyet) Bağı Teorisi
262
1. Genel Olarak
262
2. Uygun Nedensellik Bağının Zorunlu Şartlar İçinden Belirlenmesi
264
a. Genel Olarak
264
b. Uygun Nedenlerin Objektifleştirilmesi
264
c. Uygun Nedenlerin Genelleştirilmesi
264
d. Uygun Nedenlerin Objektif Sonradan Tahmin Görüşüne Göre Belirlenmesi
265
IV. UYGUN NEDENSELLİK BAĞI İLE HUKUKA AYKIRILIK BAĞI ARASINDAKİ İLİŞKİ
266
V. NEDENLERİN TOPLANMASI
267
A. Ortak Nedensellik
267
1. Kusurlu Ortak Nedensellik
267
2. Yalın Ortak Nedensellik (Neden Ortaklığı)
267
B. Yarışan Nedensellik
268
C. Seçimlik (Alternatif) Nedensellik
268
VI. BİRDEN ÇOK SEBEPTEN YALNIZ BİRİNİN ZARARI DOĞURMASI
269
A. Farazi Nedensellik
269
B. Nedensellik Bağının Kesilmesi
270
1. Kavram
270
2. Kesilme Sebepleri
271
a. Mücbir Sebep
271
aa. Kavram
271
bb. Mücbir Sebep Teşkil Eden Olayın Unsurları
271
aaa. Olağanüstü Bir Olay Olması
271
bbb. Harici Bir Olay Olmalı
272
ccc. Kaçınılmaz Bir Olay Olmalı
272
ddd. Olayın Sonuçları Öngörülemez Olmalı
272
cc. Beklenmeyen Halden Farkı
272
b. Zarar Görenin Ağır Kusurlu Fiili
273
c. Üçüncü Kişinin Ağır Kusurlu Fiili
274
§ 27. KUSURSUZ SORUMLULUK
275
I. GENEL OLARAK KUSURSUZ SORUMLULUĞUN ORTAK NOKTALARI
275
II. KUSURSUZ SORUMLULUK ÇEŞİTLERİ
275
III. KUSURSUZ SORUMLULUKTA EK (MUNZAM) KUSURUN ROLÜ
276
IV. İSPAT YÜKÜ
276
§ 28. HAKKANİYET SORUMLULUĞU
277
I. YASAL DAYANAĞI
277
II. HUKUKİ NİTELİĞİ
277
III. SORUMLULUĞU DOĞURAN HUKUKİ OLGULAR
277
A. Zarar Veren Ayırt Etme Gücünden Yoksun Olmalı
277
B. Kusur Hariç Haksız Fiil Sorumluluğunun Unsurları Gerçekleşmeli
278
C. Somut Olayın Özellikli Koşulları Hakkaniyet Gereği Tazminatı Gerekli Kılmalı
278
1. Tarafların Ekonomik Durumları
278
2. Somut Olayın Diğer Özellikli Koşulları
279
IV. HAKKANİYET SORUMLULUĞUNUN SÖZLEŞMEYE AYKIRILIK DURUMUNA UYGULANMASI
279
§ 29. SEBEP (ÖZEN) SORUMLULUĞU
280
§ 30. ADAM ÇALIŞTIRANIN SORUMLULUĞU
282
I. YASAL DAYANAK
282
II. SORUMLU KİŞİ: ADAM ÇALIŞTIRAN
282
A. Terim
282
B. Kavram
282
III. TBK. m. 66’DAKİ (ÇALIŞANIN VERDİĞİ ZARARDAN) SORUMLULUK İLE TBK m. 116’DAKİ (YARDIMCI KİŞİNİN FİİLİNDEN) SORUMLULUĞUN KARŞILAŞTIRILMASI
283
IV. NİTELİĞİ
284
V. ÇEŞİTLERİ
285
A. Adam Çalıştıranın Çalışandan Genel Sorumluluğu
285
B. Adam Çalıştıranın Çalışandan Özel Sorumluluğu
285
VI. SORUMLULUĞU DOĞURAN HUKUKİ OLGULAR
285
A. Adam Çalıştıranın Çalışanın Fiilinden Sorumluluğu (Adam Çalıştıranın Genel Sorumluluğu)
285
1. Sorumluluğu Doğuran Hukuki Olgu: Çalışanın Kendisine Verilen İşin Yapılması Sırasında Zarar Doğması
285
a. Çalışan Kavramı
285
b. Çalışanın Adam Çalıştıranla Bir Çalıştırma İlişkisinin Bulunması
286
aa. Genel Olarak
286
bb. Çalışanın Adam Çalıştırana Bağımlı Olarak İşgörmesi
287
c. Zararın İşin Görülmesi Sırasında Meydana Gelmiş Olması
287
aa. Fonksiyonel Bağın Bulunması
287
bb. Çalışanın Fiili ile Zarar Arasındaki Nedensellik Bağının Kesilmesi
288
2. Adam Çalıştıranın Özenli Davranışına İlişkin Kurtuluş Kanıtı Getirememesi (Özel Kurtuluş Kanıtı
288
a. Özene İlişkin (Özel) Kurtuluş Kanıtları
289
aa. Çalışanın Seçiminde Özen (cura in eligendo)
289
bb. Talimat Vermede Özen (cura in instruendo)
289
cc. Denetlemede ve Gözetimde Özen (cura in custodio)
289
b. Çalışanın Fiili ile Zarar Arasındaki Nedenselliğin Kesilmesi (Genel Kurtuluş Kanıtı)
290
B. Adam Çalıştıranın Çalışanın İşletme Faaliyetlerinden Sorumluluğu (Adam Çalıştıranın Özel Sorumluluğu)
290
1. Sorumluluğu Doğuran Hukuki Olgular: İşletmenin Faaliyetinden Zarar Doğması
291
2. Adam Çalıştıranın Kurtuluş Kanıtı Getirememesi: Çalışma Düzenine Özen
293
VII. ÇALIŞANA RÜCU HAKKI
293
VIII. DEVLETİN KAMU GÖREVLİLERİNİN VERDİKLERİ ZARARLARDAN DOLAYI SORUMLULUĞU
294
§ 31. HAYVAN BULUNDURANIN SORUMLULUĞU
295
I. YASAL DAYANAK
295
II. SORUMLULUĞUNUN HUKUKİ NİTELİĞİ
295
III. SORUMLU KİŞİ: HAYVAN BULUNDURAN
295
A. Terim
295
B. Kavram
296
IV. SORUMLULUĞUN ŞARTLARI
296
A. Sorumluluğu Doğuran Olgu: Hayvanın Zarar Vermesi Olgusu
296
1. Hayvanı Bulundurma İlişkisi
296
a. Hayvan Kavramı
296
b. Hayvan Bulundurma İlişkisi
297
2. Hayvanın İçgüdüsel Fiili
297
3. Hayvanın Üçüncü Kişiye Zarar Vermesi
298
4. Hayvanın Fiili ile Zarar Arasında Nedensellik Bağı Bulunması
298
B. Kurtuluş Kanıtı Getirememe: Zararın Doğmasını Engellemek İçin Gerekli Özen
298
V. RÜCU HAKKI
299
A. Zarara Neden Olan Hayvanın Başka Bir Hayvan Tarafından Ürkütülme Hali
299
B. Zarara Neden Olan Hayvanın Bir Başkası Tarafından Ürkütülme Hali
299
VI. TAŞINMAZ ZİLYEDİNİN HAYVANI ALIKOYMA HAKKI
299
A. Genel Olarak
299
B. Taşınmazın Zilyedinin Hakları
300
§ 32. HAYVANI SAHİPLENENİN SORUMLULUĞU
301
I. YASAL DAYANAK
301
II. SORUMLU KİŞİ: HAYVANI SAHİPLENEN
301
III. SORUMLULUĞUN ŞARTLARI
301
IV. SORUMLULUĞUN YAPTIRIMI
302
A. Önleyici Tedbirlerin Alınmasını Hakimden İsteme
302
B. Zararın Tazmini
302
§ 33. YAPI VE ESER MALİKİNİN SORUMLULUĞU
303
I. YASAL DAYANAK
303
II. TAŞINMAZ MALİKİNİN SORUMLULUĞU İLE İLİŞKİSİ
303
III. NİTELİĞİ
304
IV. SORUMLU KİŞİLER
304
A. Yapı veya Diğer Eser “Maliki”
304
1. Genel Olarak
304
2. Malikin Belirlenmesi
305
B. İntifa ve Oturma Hakkı Sahipleri
306
1. Genel Olarak
306
a. İntifa Hakkı Sahibi
307
b. Oturma Hakkı Sahibi
307
c. Yapı Eserini Diğer Kullananlar
307
2. Sorumluluk Olgusunun Bakım Eksikliği ile Sınırlı Olması
308
3. Müteselsil Sorumluluk
308
V. SORUMLULUK OLGUSU: YAPI (BİNANIN VEYA DİĞER YAPI) ESERLERİNİN YAPIMINDAKİ BOZUKLUKLARDAN VEYA BAKIMINDAKİ EKSİKLİKLERDEN ZARAR DOĞMASI
308
A. Yapı Eserlerinin Yapımında Bozukluk veya Bakımda Eksiklik Olması
308
1. Yapı Eseri
308
a. Kavram
308
b. Unsurları
309
aa. Sabitlik Unsuru
309
bb. Yapaylık Unsuru
309
cc. Tamamlanma
309
c. Yapı Eseri Çeşitleri
310
aa. Bina
310
bb. Diğer Yapı Eseri
310
2. Yapımdaki Bozukluk veya Bakımdaki Eksiklik
311
a. Yapımdaki Bozukluk
311
b. Bakımdaki Eksiklik
312
B. Yapımında Bozukluk veya Bakımdaki Eksiklikten Doğan Zarar
312
C. Uygun Nedensellik Bağı
312
VI. YAPI MALİKİNİN RÜCU HAKKI
313
VII. ZARAR TEHLİKESİNİN ÖNLENMESİ İSTEMİ
314
§ 34. 4708 SAYILI YAPI DENETİMİ HAKKINDA KANUN AÇISINDAN YAPI DENETİM ŞİRKETİ VE İLGİLİLERİNİN SORUMLULUĞU
315
I. YASAL DAYANAK
315
II. SORUMLU KİŞİLER
315
III. SORUMLULUĞUN NİTELİĞİ
315
IV. SORUMLULUĞUN HUKUKİ OLGULARI
315
§ 35. 1512 SAYILI NOTERLİK KANUNU’NA GÖRE NOTERİN ÇALIŞANININ NOTERLİK BELGELEME İŞLEM VE EYLEMİNDEN SORUMLULUĞU
317
I. YASAL DAYANAK
317
II. SORUMLU KİŞİ: NOTER
317
III. NİTELİĞİ
317
IV. SORUMLULUĞUN ŞARTLARI
318
A. Sorumluluğu Doğuran Hukuki Olgu: Zararın Noterin Görevi Kapsamında Belgelenen İşlemden veya Noterlik İşinden Doğması
318
B. Noterin Kurtuluş Kanıtı Getirememesi: Özene İlişkin Genel Kurtuluş Kanıtı Getirememesi
319
V. NOTERİN ÇALIŞANINA RÜCU HAKKI
319
§ 36. TEHLİKE SORUMLULUĞU
320
I. TEHLİKE SORUMLULUĞU KAVRAMI
320
II. TEHLİKE SORUMLULUĞUNUN DAYANDIĞI ESASLAR
321
A. Yarar Görüşü
321
B. Tehlikeye Hakimiyet Görüşü
322
III. TEHLİKE SORUMLULUĞUNDA NEDENSELLİK BAĞI UNSURU
322
IV. GENEL TEHLİKE SORUMLULUĞU
322
A. Yasal Dayanağı
322
B. TBK’da Tehlike Sorumluluğunun İstisna Olmaktan Çıkarılması
322
C. Temel Özellikleri
323
D. Sorumlu Kişi (Tehlike Sorumlusu)
323
1. İşletme Sahibi
323
2. İşleten
323
3. Müteselsil Sorumluluk
324
E. Sorumluluğu Doğuran Hukuki Olgular
324
1. Önemli Ölçüde Tehlike Yaratan Bir İşletme Olması
324
a. Objektif Unsur
324
b. Subjektif Unsur
325
2. İşletmenin Faaliyetinden Zarar Doğması
325
F. Denkleştirme
325
G. Özel Tehlike Sorumluluğu
326
§ 37. MOTORLU ARAÇ İŞLETENİN VE ARAÇ İŞLETİCİSİNİN BAĞLI OLDUĞU TEŞEBBÜS SAHİBİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞU
327
I. GENEL OLARAK
327
II. YASAL DAYANAK
327
III. MOTORLU ARAÇ İŞLETENİN VE ARAÇ İŞLETİCİSİNİN BAĞLI OLDUĞU TEŞEBBÜS SAHİBİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞU
328
A. Motorlu Araç Sürücüsün Sorumluluğu
328
1. Genel Olarak
328
2. Sorumluluğun Niteliği
329
3. Sorumlu Kişiler
329
a. Motorlu Araç İşleteni
329
aa. İşleten Kavramı
329
bb. İşletenin Belirlenmesine İlişkin Kriterler
330
cc. İşleten Çeşitleri
331
aaa. Gerçek İşleten Araç Sahibi
331
bbb. Varsayılan İşleten
332
dd. İşletenin Sorumluluk Alanına Giren Kişiler
333
aaa. Aracın Sürücüsü
333
bbb. İşletmeye Katılan Yardımcı Kişiler
333
ccc. Motorlu Araca Binmesine Müsaade Edilen Kişiler
333
ee. İşleten Olarak Sorumlu Tutulan Diğer Kişiler
333
b. Motorlu Araç İşletenin Bağlı Bulunduğu Teşebbüs
334
c. Sorumlu Kişilerin Birden Fazla Olması
334
4. Sorumluluğun Hukuki Olguları
334
a’. Motorlu Araç
334
b’. Motorlu Aracın İşletilmesi
336
bbb. Motorlu Aracın Karayolunda Trafik Kazasına Sebep Olması
338
b’. Kaza
338
c’. Karayolu Üzerinde Trafik Kazası
338
bb. Trafik Kazasından Zarar Doğması
339
cc. Trafik Kazası ile Zarar Arasında Uygun Nedensellik Bağının Bulunması
340
b. İşletenin veya Araç İşleticisinin Bağlı Olduğu Teşebbüs Sahibinin Kurtuluş Kanıtı Getirememesi
340
5. Kazaya Yardım Edenin Zararlarından Sorumluluk
341
a. Yasal Dayanak
341
b. Hukuki Niteliği
341
c. Sorumlu Kişi
342
d. Sorumluluğu Doğuran Hukuki Olgular
342
aa. Zararın Kaza Sonrası Yardım Faaliyetinden Doğmuş Olması
342
bb. Hakimin Hal ve Şartları Dikkate Alarak Yardım Edenin Uğradığı Zararları Tazmine Karar Vermesi
343
C. İşletilme Halinde Olmayan Aracın Sebep Olduğu Trafik Kazasından Sorumluluk
343
1. Yasal Dayanak ve Hukuki Niteliği
343
2. Sorumlu Kişi
343
3. Sorumluluğu Doğuran Hukuki Olgu
344
a. İşletilme Halinde Olmayan Bir Motorlu Araç Kazaya Sebebiyet Vermiş Olmalı
344
b. Meydana Gelen Kaza Sonucunda Zarar Doğmuş Olmalı
344
c. Kazanın Meydana Gelmesinde İşleten veya Eylemlerinden Sorumlu Olduğu Kişilerin Kusuru Bulunmalı veya Kazaya Araçtaki Bozukluk Sebep Olmalı
344
d. Nedensellik Bağı
345
D. Yardımcı Kişinin Kusurundan Sorumluluk
345
IV. GENEL HÜKÜMLERİN UYGULANACAĞI HALLER
345
A. Hatır İçin Karşılıksız Taşımadan ve Hatır İçin Karşılıksız Verilmiş Araçtan Sorumluluk
345
B. Motorsuz Taşıtlar ve Motorlu Bisiklet Sürücüsünün Sorumluluğu
345
C. İşletenler veya Araç İşleticisinin Bağlı Olduğu Teşebbüs Sahipleri Arasında Zararın Tazmini
345
V. ÖZEL DURUMLAR
346
A. Motorlu Araç Römork Çekicisinin Sorumluluğu
346
B. Motorlu Araçlarla İlgili Mesleki Faaliyette Bulunanın Sorumluluğu
346
C. Yarış Düzenleyenin Sorumluluğu
346
D. Devlete ve Kamu Kuruluşlarına Ait Araçlardan Sorumluluk
347
E. Aracı Çalan veya Gasbedenin Sorumluluğu
347
VI. TAZMİNATIN KAPSAMI, ŞEKLİ VE BELİRLENMESİ
347
VII. SİGORTACININ MALİ SORUMLULUK SİGORTASI SÖZLEŞMESİNDEN SORUMLULUĞU
348
A. Mali Sorumluluk Sigortasının Zorunluluğu
348
1. İşletenin Mali Sigorta Yaptırma Zorunluluğu
348
2. Sigorta Şirketinin Sigorta Sözleşmesi Yapma Zorunluluğu
348
2. Tazminatın Azaltılması veya Kaldırılması Sonucunu Doğuran Haller
349
VIII. SORUMSUZLUK ANLAŞMALARI
349
IX. ZAMANAŞIMI
350
A. Kısa, Uzun ve Ceza Zamanaşımı Süreleri
350
B. Rücu Talebinde Zamanaşımı
350
X. GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME
350
§ 38. TÜRK SİVİL HAVACILIK KANUNU KAPSAMINDA HAVA ARACI İŞLETENİN SORUMLULUĞU
351
I. GENEL OLARAK
351
II. SİVİL HAVA ARACI İŞLETENİN SORUMLULUĞU
351
A. Yasal Dayanak
351
B. Sorumluluğun Niteliği
351
C. Sorumlu Kişiler
351
D. Sorumluluğu Doğuran Hukuki Olgu: Üçüncü Kişinin Hava Aracı Kazası Nedeniyle Zarar Görmesi
352
1. Hava Aracının Kullanılması
352
2. Hava Aracı Kazasının Meydana Gelmiş Olması
352
E. Zarar Gören: Üçüncü Kişi
352
F. Üçüncü Şahıs Mali Sorumluluk Sigortası Yaptırılması Zorunluluğu
353
§ 39. ÇEVREYİ KİRLETENİN SORUMLULUĞU
354
I. GENEL OLARAK
354
II. ÇEVREYİ KİRLETENİN SORUMLULUĞU
354
A. Yasal Dayanak
354
1. Kirletenin Kusursuz Sorumluluğu
354
2. Kirletenin Genel Hükümlere Göre Sorumluluğu
354
B. Sorumluluğun Niteliği
355
C. Sorumlu Kişiler: Çevreyi Kirletenler/Çevreye Zarar Verenler
355
D. Sorumluluğun Hukuki Olguları
356
1. Sorumluluğu Doğuran Hukuki Olgu: Çevreyi Kirletme (veya Çevreyi Bozma
356
a. Çevre Kirliği Kavramı
356
b. Çevreyi Kirletme Yasağı
356
2. Çevreyi Kirletme veya Bozmadan Zarar Doğması (Çevre Zararı)
356
3. Çevreyi Kirletme ile Zarar Arasında Nedensellik Bağının Bulunması
357
E. Çevre Kanununda Özel Olarak Düzenlenen Çevre Kirlenmesi veya Çevrenin Bozulmasına İlişkin Olgular
357
1. Atıkların Arıtılmamasının veya Bertaraf Edilmemesinin Çevreyi Kirletmesi
357
a. Atık Kavramı ve Çeşitleri
357
b. Atıklarla Çevrenin Kirletilmesinden Sorumluluk
357
2. Tesis, İşletme ve Yerleşim Yerlerinin Arıtma ve Bertaraf Edilmemesinden Sorumluluk
358
3. Üreticinin Tehlikeli Atığı Bertaraf Etmemesinden Sorumluluk
358
4. Gürültülü Faaliyette Bulunanın Sorumluluğu
358
III. TEHLİKELİ KİMYASAL VEYA TEHLİKELİ ATIK FAALİYETİNDE BULUNANLARIN SORUMLULUĞU
358
A. Yasal Dayanak
358
B. Sorumlu Kişiler
359
1. Tehlikeli Kimyasal Faaliyette Bulunanlar
359
2. Tehlikeli Atık Faaliyetinde Bulunanlar
359
C. Sorumluluğun Niteliği
359
D. Sorumluluğun Hukuki Olguları
359
1. Sorumluluğu Doğuran Hukuki Olgu
359
2. Tehlikeli Kimyasal/Atık Faaliyetinden Çevre Zararı Doğması
359
E. Tehlikeli Kimyasal ve Tehlikeli Atık Mali Sorumluluk Sigortası Yaptırılması Zorunluluğu
359
F. İdarenin Tehlikeli Kimyasalları Toplama ve İmha Yetkisi
360
IV. TEHLİKELİ ATIK (MADDE) VEYA TEHLİKELİ KİMYASAL İTHAL EDENİN SORUMLULUĞU (GENEL HÜKÜMLERE GÖRE SORUMLULUĞU)
360
A. Tehlikeli Atıkların veya Maddelerin (Kimyasalların) İthalat Yasağı
360
B. İthalatçının Sorumluluğu
360
V. ZAMANAŞIMI
360
§ 40. “GDO’LU ÜRÜNLER” İLE İLGİLİ FAALİYETTE BULUNANIN, “GDO” FAALİYETİNDE BULUNANIN VE “GDO’LU ÜRÜNLERİ” PİYASAYA SÜRENLERİN SORUMLULUĞU
361
I. GENEL OLARAK
361
II. GDO’LU ÜRÜNLER İLE İLGİLİ FAALİYETTEN SORUMLULUK
361
A. Sorumluluğu Doğuran Olay: GDO’lu Ürünler ile İlgili Faaliyette Bulunma
361
1. GDO’lu Ürünleri Kavramı
361
2. GDO Kavramı
361
3. GDO’lu Ürünler ile İlgili Faaliyetler ve Bu Faaliyetlerden Sorumlu Kişiler
362
B. Zarar
362
C. Uygun Nedensellik Bağı
362
III. GDO FAALİYETLERDEN SORUMLULUK
362
A. Genel Olarak
362
B. Sorumluluğu Doğuran Olay: GDO Faaliyetinden Sorumluluk
363
IV. GDO’LU ÜRÜNLERİNİN PİYASAYA SÜRÜLMESİNDEN DOĞAN SORUMLULUK
363
A. Genel Olarak
363
B. Sorumluluğu Doğuran Olay: GDO’lu Ürünlerinin Piyasaya Sürülmesi
363
C. Zarar
363
D. Uygun Nedensellik Bağı
364
V. ZAMANAŞIMI
364
§ 41. SİVİL AMAÇLI NÜKLEER SANTRAL İŞLETENİN VE NÜKLEER MADDE TAŞIYANIN SORUMLULUĞU
365
I. YASAL DAYANAK
365
II. NÜKLEER İŞLETMEDEN VE NÜKLEER MADDE TAŞINMASINDAN DOĞAN SORUMLULUĞUN NİTELİĞİ
365
III. SORUMLU KİŞİ
366
A. Nükleer Santrali İşleten
366
B. Nükleer Madde Taşıyan
366
IV. SORUMLULUĞUN ŞARTLARI
366
A. Sorumluluğu Doğuran Olay: Sivil Amaçlı Nükleer Tesiste veya Nükleer Maddenin Taşınması Sırasında Meydana Gelen Nükleer Kaza
366
1. Sivil Amaçlı Nükleer Tesisten Meydana Gelen Nükleer Kaza
366
a. Nükleer Tesis Kavramı
366
b. Nükleer Kazaya Sebebiyet Veren Nükleer Madde
367
c. Sivil Amaçlı Nükleer Tesis
367
2. Nükleer Tesiste Meydana Gelen Nükleer Kaza
368
a. Yüksek Risk Olgusu
368
b. Işıma Kaynaklı Risk Olgusu
368
B. Nükleer Zarar
368
C. Nükleer Zarar ile Nükleer Kaza Arasında Uygun Nedensellik Bağının Bulunması
369
1. Genel Olarak
369
2. Uygun Nedensellik Bağının Kesilmemesi
369
V. ZAMANAŞIMI
369
VI. TAZMİNATIN MİKTARININ SINIRLANDIRILMASI
370
§ 42. TAZMİNAT
371
I. GENEL OLARAK
371
II. TAZMİNATIN KAPSAMI
371
A. Genel Olarak
371
B. Tazminatın Kapsamının Belirlenmesi
372
1. Genel Olarak
372
2. Durumun Gereği
372
a. Üçüncü Kişinin Kusuru
372
c. Zarar Verenin Kusuru
372
C. Tazminatın İndirilmesi veya Kaldırılması
373
1. Genel Olarak
373
2. İndirim Sebepleri
374
3. Zarar Sorumlusuna İlişkin İndirim Sebepleri
374
a. Zarar Verenin Hafif Kusuru
374
b. Zarar Verenin Yoksulluğa Düşecek Olması
374
aa. Zarar Verenin Hafif Kusurlu Olması
374
bb. Zarar Verenin Tazminatı Ödediğinde Yoksulluğa Düşecek Olması
374
cc. Hakimin Takdiri: Hakkaniyetin Gerektirmesi
375
4. Zarar Görene İlişkin İndirim Sebepleri
375
a. Zarar Görenin Zarar Doğuran Fiile Rızası
375
b. Zarar Görenin Kusuru
377
aa. Zarar Görenin Zararın Doğmasında ya da Artmasında Etkili Olması
378
aaa. Zarara Engel Olacak Tedbiri Almama: Özen Göstermeme
378
bbb. Zarar Tehlikesini Göze Alma
378
bb. Tazminat Yükümlüsünün Durumunu Ağırlaştırma
379
aaa. Zarar Görenin Meslek Değiştirmekten Kaçınması
379
bbb. Zarar Görenin Bir Ameliyat veya Tedaviden Kaçınması
380
c. Zarar Görenin Bedensel Yatkınlığı
380
5. Takdire Bağlı İndirim Sebepleri
380
a. Tarafların Ekonomik Durumu
381
aa. Genel Olarak
381
bb. Zarar Görenin Alışılmamış Yüksek Gelir Elde Etmesi
381
b. Hatır (Yardım) Fiilleri
381
c. Beklenmeyen (Umulmayan) Hal
381
d. Üçüncü Kişinin Kusuru
382
e. Diğer İndirim Sebepleri
383
6. Tazminatın İndirilmesi veya Kaldırılması
383
a. Tazminatın İndirilmesi
383
b. Tazminatın Kaldırılması
384
c. Hesaplanan Tazminat Miktarından Hakkaniyet Sebebiyle Artırma veya İndirme Yapılamaması
384
III. TAZMİNAT ŞEKLİNİN BELİRLENMESİ
385
A. Genel Olarak
385
B. Aynen Tazmin
386
C. Nakden Tazmin
386
D. Ödeme Biçiminin Belirlenmesi
387
1. Peşin (Sermaye Şeklinde) Ödeme
388
2. İrat Şeklinde Ödeme
389
a. Genel Olarak
389
b. İrada Güvence Verilmesi
389
c. Sürekli Zararın Sermaye Çevrilmesi (Sermayeleştirilmesi
390
IV. TAZMİNATA UYGULANACAK FAİZ
391
§ 43. ZAMANAŞIMI
392
I. GENEL OLARAK
392
II. ZAMANAŞIMINDAN FERAGAT
392
III. ZAMANAŞIMI SÜRELERİ
393
A. Kısa Zamanaşımı Süresi
393
1. Zararın Öğrenildiği Tarih
393
2. Tazminat Yükümlüsünün Öğrenildiği Tarih
395
B. Uzun (Mutlak) Zamanaşımı Süresi
395
C. Ceza Davası Zamanaşımı Süresi
396
1. Genel Olarak
396
2. Uygulama Şartları
397
a. Fiilin Bir Ceza Kuralında Suç Olarak Belirlenmesi
397
b. Ceza Dava Zamanaşımı Süresinin Hukuk Zamanaşımı Süresinden Uzun Olması
397
4. Ceza Dava Zamanaşımının Durması veya Kesilmesi
397
D. Borcu İfadan Kaçınma Defi
398
§ 44. YARGILAMA
399
I. CEZA HUKUKU İLE İLİŞKİSİ
399
A. Bağımsızlık İlkesi
399
1. Genel Olarak
399
2. Ayırt Etme Gücünün Varlığı Bakımından
399
3. Kusurun Varlığı Bakımından
400
4. Zarar Sorumlusunun Belirlenmesi Bakımından
400
5. Kusurun Ağırlığı Bakımından
400
6. Zararın Belirlenmesi Bakımından
401
B. Bağımsızlık İlkesinin İstisnaları
401
1. Maddi Olayların Varlığı Bakımından
401
2. Hukuka Aykırılık Bakımından
402
II. TAZMİNAT HÜKMÜNÜN DEĞİŞTİRİLMESİ
402
III. GEÇİCİ ÖDEMELER
402
A. Genel Olarak
402
B. Tanım
403
C. Hukuki Niteliği
403
D. Şartları
403
1. Zarar Görenin Davada Geçici Ödeme İsteminde Bulunması
403
2. Dava Tarafları Arasında (Haksız Fiilden Kaynaklanan) Borç İlişkisinin Bulunması
403
3. Zarar Görenin İddiasının Haklılığını Ortaya Koyan İnandırıcı Delilleri Mahkemeye Sunması
404
4. Zarar Görenin Ekonomik Durumunun Geçici Ödemeyi Gerekli Kılması
404
E. Geçici Ödeme Şekli ve Miktarı
405
F. Ön Ödemenin Hükme Etkisi
405
1. Hükmedilen Tazminata Ön Ödemenin Mahsubu
405
2. Davanın Reddi Halinde Ön Ödemelerin İadesi
405
§ 45. SORUMLULUK SEBEPLERİNİN ÇOKLUĞU
407
I. SORUMLULUK SEBEPLERİNİN YARIŞMASI
407
II. ZARARDAN BİRDEN ÇOK KİŞİNİN SORUMLULUĞU: BİRLİKTE SORUMLULUK (TESELSÜL)
408
A. Genel Olarak
408
B. Teselsül Halleri
408
1. Birden Çok Kişinin Birlikte Bir Zarara Sebebiyet Vermeleri (Tam Teselsül)
408
a. Kavram
408
b. Haksız Fiile Katılma Şekli
409
c. Birden Çok Kişinin Birlikte Bir Zarardan Sorumlu Olması
409
aa. Genel Olarak
409
bb. Birlikte Sebebiyet
409
cc. Birlikte Kusur: Kusur Ortaklığı
410
aaa. Kavram
410
bbb. Görünüm Şekilleri
410
a’. Kasıt Ortaklığı
410
b’. İhmal Ortaklığı
410
c’. Yoğun Birlikte Sorumluluk
411
2. Birden Çok Kişinin Aynı Zarardan Çeşitli Sebeplerden Dolayı Sorumlu Olmaları (Eksik Teselsül)
411
3. Diğer Teselsül Halleri
411
a. TBK. m. 61 Kapsamındaki Diğer Durumlar
411
b. Özel Hükümler
412
C. Dış İlişkinin Hukuki Sonuçları
412
1. Müteselsil Sorumluluk
412
2. Dış İlişkide Kusur Dağılımı Yapılmaması
413
a. Genel Olarak
413
b. Birlikte Sorumlu Olanların Tazminattan İndirim Sebepleri Dikkate Alınarak Tazminatın Belirlenmesi
414
aa. Borçtan Kurtulma
414
bb. Borçluların Savunması
414
aaa. Ortak Def’iler
414
bbb. Kişisel Def’iler
414
cc. Zamanaşımının Kesilmesi
415
D. İç İlişkideki Hukuki Sonuçları
416
1. Kendisinden Tazminat İstenen Kişinin Durumu Bildirim Yükümü
416
2. Müteselsil Sorumluların Birbirlerine Rücu Hakkı ve Yasal Halefiyet
416
a. Genel Olarak
416
b. Rücu Hakkı
416
c. Yasal Halefiyet
417
d. Rücu İsteminde Zamanaşımı
417
aa. Genel Olarak
417
bb. Zamanaşımı Süreleri
417
aaa. Kısa Zamanaşımı Süresi
417
bbb. Uzun Zamanaşımı Süresi
418
3. Tazminatın Müteselsil Borçlular Arasında Paylaşımı
418
a. Genel Olarak
418
b. Paylaşmada Göz Önünde Tutulacak Hususlar
419
aa. Tarafların Kusurlarının Ağırlığı
419
bb. Tarafların Yarattıkları Tehlikenin Yoğunluğu
420
cc. Diğer Durum ve Koşullar
421
III. KARŞILIKLI SORUMLULUK
421
Üçüncü Ayırım
SEBEPSİZ ZENGİNLEŞMEDEN DOĞAN BORÇ İLİŞKİLERİ
§ 46. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞMEDEN DOĞAN BORÇ İLİŞKİLERİ
422
I. TERİM
422
II. AMACI
422
III. KOŞULLARI
422
A. Genel Olarak
422
B. Edimle veya Başka Yolla Bir Başkasının Malvarlığından veya Emeğinden Zenginleşme
423
1. Bir Başkasının Malvarlığından veya Emeğinden Zenginleşme
423
a. Zenginleşme Kavramı
423
aa. Malvarlığından Zenginleşme
423
bb. Emekten Zenginleşme
424
b. Zenginleşme Biçimleri
424
c. Zenginleşmenin Belirlenmesi
424
d. Zenginleşmenin Esnek ve Soyut Malvarlığı Değeri Olması
424
2. Başkasından Zenginleşme
425
a. Yetki İçeriği Görüşü
425
b. Hukuk Alanının İhlali Görüşü
426
c. Hukuka Aykırılık Görüşü
426
3. Edimle veya Başka Yolla Zenginleşme
426
C. Haklı Bir Sebebin Bulunmaması
426
D. Nedensellik Bağı
426
IV. ÖZELLİKLERİ
427
A. Nisbi Bir Hak Olması
427
V. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞMENİN DİĞER TALEPLERLE İLİŞKİSİ
427
A. İstihkak Talebi İle
427
B. Zilyetlikten Doğan Taleplerle
428
C. Sözleşmeden Doğan Taleplerle
429
D. Haksız Fiilden Doğan Taleplerle
429
E. Vekaletsiz İşgörmeden Doğan Taleplerle
429
VI. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME ÇEŞİTLERİ
430
A. Edim Dolayısıyla Zenginleşme
430
1. Kavram
430
a. İcra Hukukunda
431
b. İflas Hukukunda
431
2. Sebebe Bağlılık İlkesinin Edim Yoluyla Zenginleşmeyi Engellemesi
431
3. Görünüm Şekilleri
431
a. Zenginleşmenin Geçerli Olmayan Bir Sebebe Dayanması
432
aa. Genel Olarak
432
bb. Borçlanılmamış Edimin İfası
432
aaa. Genel Olarak
432
bbb. Unsurları
433
a’. Borcun Geçerli Olmaması
433
b’. Borcun Yerine Getirilmesi
433
c’. Kendisini Borçlu Sanarak İfa
433
d’. Kendi İsteğiyle İfa
433
b. Zenginleşmenin Gerçekleşmemiş Bir Sebebe Dayanması
434
c. Zenginleşmenin Sonradan Sona Ermiş Bir Sebebe Dayanması
434
B. Edim Dışı Zenginleşme
435
1. Kavram
435
2. Müdahaleden Doğan Haksız Zenginleşme
436
a. Zenginleşenin Davranışından Kaynaklananlar
436
b. Üçüncü Kişinin Davranışından Kaynaklananlar
437
c. Fakirleşenin Davranışından Kaynaklananlar
437
3. Harcamadan Doğan Zenginleşme
437
4. Rücu Hakkı Veren Edim Dışı Zenginleşmeler
437
5. Kazadan Kaynaklanan Edim Dışı Zenginleşmeler
437
C. Kanunun Zenginleşme Hükümlerine Tabi Tuttuğu Kurumlar
438
1. Kusursuz İfa İmkansızlığında Geri İstem
438
2. Elden Çıkarılan Nişan Hediyesinin Geri İstemi
438
3. Özel Kanunların Sebepsiz Zenginleşme Hükümlerine Tabi Tuttuğu Kurumlar
438
VII. GERİ VERME
438
A. Genel Olarak
438
B. Fakirleşenin Geri İsteme Hakkı (Zenginleşenin Geri Verme Yükümlülüğü)
439
1. Genel Olarak
439
2. İyiniyetli Sebepsiz Zenginleşenin Geri Verme Yükümlülüğü
440
a. Zenginleşmenin Ortadan Kalktığı Savunması
440
b. Zenginleşme Sebebiyle Zenginleşenin Malvarlığının Azalması
440
aa. Fark Teorisi
440
bb. Fark Teorisinin Sınırlandırılması
441
3. Kötüniyetli Sebepsiz Zenginleşenin Geri Verme Yükümlülüğü
441
C. Geri İstenememenin Sınırlandırılması
442
1. Kendi İsteğiyle Borç Olmayan Şeyin İfası
442
2. Hukuka ve Ahlaka Aykırı Amaçla Yapılan Kazandırmalar
442
a. Genel Olarak
442
b. TBK m. 27/I ile Olan İlişkisi
443
c. Uygulama Alanı
443
d. Yaptırımı
443
3. Ahlaki Ödevin İfası
444
4. Zamanaşımına Uğramış Borcun İfası
444
5. Diğer Eksik Borçların İfası
444
D. Zenginleşenin Giderleri İsteme Hakkı
444
1. Genel Olarak
444
2. Giderleri İsteme Hakkı
444
a. İstenebilecek Giderler
444
b. Fakirleşenin Sorumluluğu
445
3. Ayırıp Alabilme Hakkı
445
VIII. ZAMANAŞIMI
446
A. Zamanaşımı Süreleri
446
B. Borcu İfadan Kaçınma
446
İkinci Bölüm
BORÇ İLİŞKİSİNİN HÜKÜMLERİ
Birinci Ayırım
BORÇLARIN İFASI
§ 47. SÖZLEŞMEYE UYGUN İFA
447
I. İFA KAVRAMI
447
II. İFANIN UNSURLARI
448
III. İFA KURALLARININ UYGULAMA ALANI
448
IV. İFANIN HUKUKİ NİTELİĞİ
448
§ 48. İFANIN TARAFLARI
450
I. İFAYI GERÇEKLEŞTİRECEK KİŞİ
450
II. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN İFASININ SONUÇLARI
451
A. Kanunda Açık Bir Hâlefiyet Düzenlemesinin Bulunmadığı Durumlar
451
B. Kanunda Açık Bir Hâlefiyet Düzenlemesinin Bulunduğu Durumlar
451
1. Kanuni Hâlefiyet Hâlleri
452
2. Hâlefiyetin Hüküm ve Sonuçları
453
a. Hâlefiyetin Borçtan Kurtarıcı Etkisi
453
b. Üçüncü Şahsın Alacaklının Yerine Geçmesi
453
3. İfanın Gerçekleştirileceği Kişi
454
§ 49. İFA YERİ
455
I. İFA YERİNİN BELİRLENMESİ
455
A. Götürülecek Borçlar
456
B. Aranılacak Borçlar
457
C. Alınacak Borçlar
457
D. Gönderilecek Borçlar
457
II. İFA YERİNE BAĞLANAN HUKUKİ SONUÇLAR
457
§ 50. İFA ZAMANI
458
I. İFA ZAMANININ BELİRLENME ŞEKİLLERİ
459
II. BORCUN VADEYE BAĞLI OLMASI
459
III. BORCUN VADEYE BAĞLANDIĞI DURUMLARDA VADENİN HESABI
460
A. Ay Olarak Belirlenmiş Süre
461
B. Gün Olarak Belirlenmiş Süre
461
C. Hafta Olarak Belirlenmiş Süre
461
D. İfa Zamanının Tatil Günlerine İsabet Etmesi Durumunda
461
E. İş Saatlerinde İfa
462
IV. KARŞILIKLI BORÇ YÜKLEYEN SÖZLEŞMELERDE İFA
462
A. İfadan Kaçınma Def’i (Ödemezlik Def’i)
462
1. İfadan Kaçınma Def’inin Şartları
462
a. Karşılıklı Borç Yükleyen Sözleşme Bulunmalı
463
b. Tarafların İfa Yükümlülükleri Karşılıklı Değişim İlişkisi İçinde Olmalı
463
c. Karşı Edimin İfası Talep Edilebilir Olmalı ve Önceden İfa Yükümlülüğü Bulunmamalı
463
d. Kendi Borcunu İfa Etmiş veya İfa Önerisinde Bulunmuş Olmalı
463
2. Ödemezlik Def’inin Kullanılması ve Sonuçları
464
B. İfa Güçsüzlüğü
464
1. Karşılıklı Borç Yükleyen Bir Sözleşme Bulunmalı
465
2. Sözleşme Tarafı Ödeme Güçsüzlüğüne Düşmeli
465
3. Karşı Tarafın Alacak Talebi Fiilen Tehlikeye Düşmeli
465
C. İfa Güçsüzlüğüne Düşen Alacaklının Hukuki İmkanları
466
1. Borçludan Güvence Verilmesini Talep Etme
466
2. Güvence Gösterilinceye Kadar İfadan Kaçınma (Ödemezlik) Defi
466
3. Sözleşmeden Dönme
466
§ 51. İFANIN KONUSU
467
I. BORCUN KONUSUNA (EDİME) UYGUNLUK
467
A. Seçimlik (Alternatif) Yetki
467
B. İfa Yerini Tutan Başka Bir Şeyle İfa (İfa Yerine Edim)
468
C. Asıl Edimi Hedefleyen Başka Bir Şeyle İfa (İfa Uğruna Edim)
469
II. EDİMİN KONUSUNUN TARAFLAR VEYA ÜÇÜNCÜ KİŞİ TARAFINDAN BELİRLENMESİ
470
A. Sözleşme ile Kararlaştırılması
471
B. Kanun ile Belirlenmesi
471
1. Parça Borcu ve Çeşit (Cins) Borçları
471
a. Parça Borçları
471
b. Çeşit Borçları
472
c. Çeşit Borçlarına İlişkin Özellikler
472
aa. Edimi Seçme ve İçeriğini Belirleme Yetkisinin Borçluda Olması
472
bb. Seçimin Niteliği ve Geri Alınması
472
2. Seçimlik Borçlar
473
III. BORCUN KONUSUNUN TAMAMEN İFA EDİLMESİ GEREKLİLİĞİ
475
A. Kural: Borcun Tamamının İfası
475
B. İstisna: Kısmi İfanın Kabul Zorunluluğu
476
1. Sözleşme Hükmü Gereği
476
2. Kanun Hükmü Gereği
476
a. Tartışmasız Bakiye Kısmın İfası
476
b. Bölünemeyen Edimlerde İfa
477
c. Kısmi Ödeme
477
3. İşin Niteliği Gereği
478
4. Dürüstlük Kuralı Gereği
478
IV. PARA BORÇLARININ ÖDENMESİ
478
A. Kavram
478
B. Para Borcunun Anlamları
479
1. İlk Anlamı: Değer Borcu Olması
479
2. Diğer Anlamı: Miktarı Belirli Birim Borcu Olması
479
C. Para Borcunun Ödenmesi ve Hukuki Sebep
479
1. Hukuki Sebep Olmaksızın Ödeme
479
2. Hukuki Sebebe Dayanarak Ödeme
480
a. Genel Olarak
480
b. Birden Çok Borçta Ödemenin Hangi Borca Yapıldığının Belirlenmesi
480
aa. Borçlu ve Alacaklının Bildirimine Göre
480
aaa. Borçlunun Bildirimi
480
bbb. Alacaklının Makbuzdaki Beyanı
480
bb. Kanun Hükmüne Göre
480
D. Ödeme
481
1. Ülke Parası Birimi ile Nakit Ödeme
481
a. Ülke Parası ile Ödeme
481
b. Nakit Ödeme
481
c. Ödemenin Kapsamı
482
aa. Nominal/İtibari Değer Kuralı
482
bb. İstisnası: Gerçek Denkleştirilmiş Değerin Ödenmesi
482
2. Yabancı Ülke Parası Birimi ile Nakit Ödeme
483
a. Kural: Borcun Ülke Parası Birimiyle Ödenmesi
483
b. İstisna: Borcun Yabancı Para Birimiyle Ödenmesi
484
3. Yabancı Para Borcunun Ödenmesinin Alacaklı Tarafından Talep Edilebilirliği
484
E. Faiz Yükümlülüğü
484
1. Faiz Kavramı ve Fer’i Niteliği
484
2. Faiz Yükümlülüğünün Kaynakları
485
a. Sözleşmeden Doğan Faiz: Sözleşme Faizi
485
b. Kanun Hükmünden Doğan Faiz: Kanuni Faiz
486
3. Faiz Oranının Belirlenmesi
486
a. Faiz Oranı
486
aa. Ülke Parası Borcunda Faiz
486
aaa. Faiz Oranı
486
bbb. Faiz Alacağının Hesaplanması
486
bb. Yabancı Para Borcunda Faiz
487
b. Sözleşmesel Faiz Oranı
487
aa. Genel Sınır
487
bb. Üst Sınır
487
4. Faize Faiz Yasağı
487
F. Kısmi Ödeme
488
1. Kural: Ana Borçtan Mahsup
488
2. Kural: Daha Az Güvenceliye Mahsup
489
3. Alacaklının İtiraz Hakkı
489
G. Borcunu Ödeyen Borçlunun Hakları
489
1. Makbuz Verilmesi ve Senetlerin Geri Verilmesi veya İptali
490
a. Makbuz Verilmesi
490
aa. Makbuz Kavramı, Niteliği ve Kapsamı
490
bb. Makbuzun İspat Gücü
491
b. Senedin Geri Verilmesi
491
aa. Kısmi Ödemenin Senede İşlenmesi
491
bb. Senedin Geri Verilememesi
491
2. Ödemenin İspatına İlişkin Karineler
492
a. Dönemsel Ödemelere Makbuz Verilmesi
492
aa. Bir Dönem İçin Makbuz Verilmesi
492
bb. Anaparanın Tamamı İçin Makbuz Verilmesi
492
cc. Borç Senedinin Geri Verilmesi
492
§ 52. ALACAKLININ TEMERRÜDÜ
494
I. ALACAKLININ İFAYA BİRLİKTE KATILIMI
494
A. Alacaklının İfaya Katılımının Niteliği
494
1. Külfet Niteliği
494
2. Borç Niteliği
494
B. Alacaklının İfaya Katılım Şekilleri
495
1. İfa Davranışları
495
a. Hazırlık Davranışları
495
b. Birlikte Kabul Davranışları
495
c. İfaya Eşlik Eden Davranışlar
496
aa. Makbuz ve Senetlerin Geri Verilmesi
496
bb. Senedin İptal Edildiğine ve Borcun Olmadığına Dair Belge Verilmesi
496
II. ALACAKLININ TEMERRÜDÜ
496
A. Genel Olarak
496
B. Şartları
496
1. Borçlu Borçlanılan Edimin İfasını Borca Uygun Olarak Önermeli
497
a. Borçlanılan Edim İfaya Hazır Olmalı
497
b. Borçlu Borçlandığı Şekliyle İfayı Önermeli
497
2. Alacaklı Haksız Olarak İfaya Katılmaktan Kaçınmalı
497
a. Alacaklı İfaya Katılmaktan Kaçınmalı
497
b. Alacaklının İfayı Kabulden Kaçınması Haksız Olmalı
497
3. Alacaklının Temerrüdüne Bağlanan Genel Sonuçlar
498
4. Borçlunun Borcundan Kurtulabilmesi İçin Kullanabileceği Haklar
499
a. Bir Şeyin Teslimini Gerektiren Borçlarda (Verme Borçlarında)
499
aa. Tevdi Edilebilen Eşyayı Konu Alan Borçlarda
499
bb. Tevdi Edilemeyen Eşyayı Konu Alan Borçlarda
501
b. Bir Şeyin Teslimini Gerektirmeyen Borçlarda
502
§ 53. DİĞER İFA ENGELLERİNDE
503
I. KAVRAM
503
II. ŞARTLARI
503
A. Borçlunun Kusuru Bulunmamalı
503
B. Alacaklıdan Kaynaklanan Kişisel Sebepler Söz Konusu Olmalı
503
1. Alacaklının Kimliğinde Duraksama Olmalı
503
2. Alacaklıdan Kaynaklanan Diğer Kişisel Sebeplerin Varlığı
504
III. HUKUKİ SONUÇ
504
İkinci Ayırım
BORÇLARIN İFA EDİLMEMESİNİN SONUÇLARI
§ 54. GENEL OLARAK İFA İHLÂLLERİ
505
I. BORÇLANILAN EDİME AYKIRILIK (İFA İHLÂLLERİ)
505
A. Genel Olarak
505
B. Yasal Dayanak
506
C. İfa İhlâllerine Bağlanan Hukuki Sonuçlar
507
D. Uygulama Alanı
509
E. İfa İhlâllerine Genel Bakış
509
II. EDİMİN İFA EDİLMESİNİN SAĞLANMASI
510
A. Kural: İfanın Konusu Olan Edimin Yerine Getirilmesinin İstenmesi
510
1. Genel Olarak: Edimin Aynen İfası
510
2. Kural: Alacaklının İfayı Talep Hakkı
511
a. Birincil Talep: Aynen (Real) İfayı Talep Hakkı
511
b. TBK’nın Aynen (Real) İfa Talebini Düzenleyen Hükümleri
512
aa. Yapma ve Yapmama Borçlarının İfası ve İfanın İhlâli
512
aaa. Yapma Borçlarının İfasının İhlâli
512
bbb. Yapmama Borçlarının İfasının İhlâli
514
III. İFAYA ZORLAMA VE İFANIN İCRASI
514
A. İfa Davası Yargılaması
515
B. İfa Kararının İcrası
515
IV. SÖZLEŞMEDEN DOĞAN TAZMİNAT SORUMLULUĞUNUN TEMEL KURALI (TBK m. 112)
516
§ 55. İFA İMKÂNSIZLIĞI
518
I. GENEL OLARAK
518
II. OBJEKTİF VE SUBJEKTİF İMKÂNSIZLIK AYRIMI
518
A. Subjektif İmkânsızlık Olarak Nitelendirilebilecek Hâller
520
1. Sözleşme Konusu Malın Sonradan Rızaen Elden Çıkması
520
2. Sözleşme Konusu Malın Sonradan Rıza Dışı Elden Çıkması
520
B. Subjektif İmkânsızlıktan Ayrılması Gereken Durumlar
521
1. Kişiye Mutlak Surette Bağlı Edimlerin İmkânsızlığı
521
2. Cins (Çeşit) ve Parça Borçlarının İmkânsızlığı
521
3. Yapmama Borçlarının İmkânsızlığı
522
4. Aşırı İfa Güçlüğü
522
a. İşlem Temelinin Çökmesinin Hukuki Olguları
524
aa. İşlem Temelini Oluşturan Olgunun Dürüstlük Kuralına Aykırı Düşecek Şekilde Sonradan Esaslı Derecede Değişmesi
524
bb. İşlem Temelinin Çökmesine İlişkin Durumun Öngörülemez ve Olağanüstü Nitelik Taşıması
524
cc. İşlem Temelinin Çökmesine Esas Teşkil Edecek Hukuki Olgunun Borçludan Kaynaklanmaması ve Borçlunun Borcunu Henüz İfa Etmemiş veya Saklı Tutarak İfa Etmiş Olması
526
b. İşlem Temelinin Çökmesinin Hukuki Sonucu
526
c. Aşırı İfa Güçlüğünün İfa İmkânsızlığı ile Olan İlişkisi ve Ayırt Edilmesi
526
III. BORÇLUNUN SORUMLU OLDUĞU İMKÂNSIZLIK – BORÇLUNUN SORUMLU OLMADIĞI İMKÂNSIZLIK AYRIMI
527
A. Genel Olarak
527
B. Borçlunun Sorumlu Olduğu ya da Sorumlu Olmadığı İmkânsızlık Ayrımının Sözleşme İlişkisine Etkisi
528
C. Borçlunun Sorumlu Olduğu İmkânsızlık (TBK m. 112)
528
1. Hukuki Olguları
528
a. Sözleşmeye Aykırılık
528
b. Sonraki Objektif İmkânsızlık
528
aa. Sonraki İmkânsızlık Söz Konusu Olmalı
528
bb. Objektif İmkânsızlık Söz Konusu Olmalı
529
c. Borçlunun Sorumlu Olması
529
aa. Borçlunun Kusurundan Sorumluluğu
529
aaa. Borçlunun Sorumluluğunun Kapsamı
531
a’. Sorumluluğun Kapsamının İşin Özelliğine Göre Belirlendiği Hâller
531
b’. Sorumluluğun Kapsamının Haksız Fiil Hükümleri ile Tamamlanması
531
bbb. Kusurun İspatı
532
bb. Borçlunun Kusuru Olmaksızın Sorumluluğu
533
cc. Borçlunun Yardımcı Kişinin Fiilinden Sorumluluğu
533
aaa. Zarar Verenin Borçlunun Rıza Verdiği Yardımcı Kişisi Olması
533
a’. Yardımcı Kişi Kavramının Çalışandan Farkı
534
bbb. Borç İlişkisinde Yardımcı Kişi ile Borcun İfasının Mümkün Olması
535
ccc. Yardımcı Kişinin Kendisine Bırakılan İşin İfası Esnasında Alacaklıya Zarar Vermesi
536
ddd. Yardımcı Kişinin Davranışının Borçluya Farazi Olarak Yüklenebilir Olması (Farazi Kusur)
536
eee. Borçlunun Yardımcı Kişinin Fiilinden Sorumluluğunun Kaldırılmamış veya Sınırlandırılmamış Olması (Sorumsuzluk Anlaşması/Kaydı)
537
d. Alacaklının Zararı
537
aa. Klasik Zarar Kavram
537
bb. Zarar Çeşitleri
538
aaa. Sözleşmeye Olan Güven Zararı (Olumsuz Zarar)
539
bbb. Sözleşmenin İfa Edilmemesinden Doğan Zarar (İfa Yararı Zararı / Olumlu Zarar)
539
a’. Somut Zarar Yöntemi
540
b’. Soyut Zarar Yöntemi
540
ccc. Üçüncü Kişinin (Yansıma) Zararının Tazmini
541
e. Uygun Nedensellik Bağı
541
2. Borçlunun Sorumlu Olduğu İmkânsızlığın Hukuki Sonuçları
541
a. Zararın Tazmini (Tazminat)
541
aa. Maddi Zararın Tazmini (Maddi Tazminat)
541
aaa. Zararın ve Zarar Miktarının İspatı
542
bbb. Zararı Hesaplama Anı
542
ccc. Maddi Tazminatın Hesaplanması
543
a’. Tazminatın Kapsamının Belirlenmesi
543
b’. Tazminatın Ödenme Biçiminin Belirlenmesi
543
c’. Tazminatın İndirilmesi
543
d’. Alacaklının Yararlarının Denkleştirilmesi
543
ddd. Tazminat Miktarının Hesaplanması
544
eee. Ceza Koşulu
544
bb. Kaim Değerin Talep Edilmesi
544
cc. Manevi Tazminat
545
dd. Zamanaşımı
545
b. Sözleşmeden Dönme
545
c. Karşılıklı Borç Yükleyen Sözleşmelerde Karşı Edimin Durumu
546
aa. Mübadele (Değişim) Teorisi
546
bb. Fark Teorisi
546
cc. Alacaklının Seçimlik Hakkı Görüşü
546
3. Borçlunun Sorumluluğunun Kaldırılması veya Sınırlandırılması (Sorumsuzluk Anlaşması/Kaydı)
546
a. Sorumsuzluk Anlaşmasının Hukuki Olguları
547
aa. Anlaşmanın Sözleşme Hükmünde Yer Alması ve Borçlunun Sözleşmeye Aykırı Fiilinden Önce Yapılmış Olması
547
bb. Anlaşmanın Borçlunun Ağır Kusurunu Düzenlememesi
548
b. Sorumsuzluk Anlaşmasının Hukuki Sonucu: Kesin Hükümsüzlük
548
c. Sorumsuzluk Anlaşmasına İlişkin Özel Durumlar
548
aa. Hizmet Sözleşmesinde
548
bb. Kanun ya da Yetkili Makamlar Tarafından Verilen İzinle Yürütülen Uzmanlığı Gerektiren Bir Hizmet, Meslek veya San’atla İlgili Anlaşmalarda
549
cc. Yardımcı Kişinin Fiilinden Doğan Sorumluluk ile İlgili Anlaşmalarda
550
D. Borçlunun Sorumlu Olmadığı İmkânsızlık (TBK m. 136)
550
1. Genel Olarak
550
a. Sözleşme Riski
550
b. Risk Türleri
551
aa. Edim Riski (Hasarı)
551
bb. Karşı Edim Riski (Hasarı)
551
2. Borçlunun Yan Yükümlülükleri
552
3. Hukuki Olguları
552
a. Geçerli Bir Borcun Bulunması
552
b. Sonraki Objektif İmkânsızlığın Gerçekleşmesi
552
c. Borçlunun Sorumlu Olmaması
553
4. Hukuki Sonuçları
553
a. Genel Olarak
553
aa. Kural: Borçlunun Borcunun Sona Ermesi (Edim Riskinin/Hasarının Alacaklıda Olması)
553
aaa. Edim Yükümlülüğünün Sona Ermesi (Edim Riskinin/Hasarının Alacaklıda Olması)
553
bbb. Sözleşmenin Durumu
554
ccc. Asli Edime Bağlı Hak ve Borçların Durumu
554
ddd. İfanın Sonradan Mümkün Hâle Gelmesi
555
bb. İstisna: Sözleşmeden Doğan İstisna: Edim Hasarına Borçlunun Katlanacağının Kararlaştırılması
555
cc. Alacaklının Kaim Değeri Talep Etmesi
555
b. Karşılıklı Borç Yükleyen Sözleşmelerdeki Hukuki Sonuçları
555
aa. Kural: Karşı Edimi Talep Hakkının Sona Ermesi (Karşı Edim Riskinin/Hasarının Borçluda Olması)
555
bb. İstisnalar
556
aaa. Sürekli Edimli Sözleşmelerde
556
bbb. Sözleşmeden Doğan İstisna: Karşı Edim Hasarına Alacaklının Katlanacağının Kararlaştırılması
556
ccc. Kanundan Doğan İstisna: Hukuk Kuralının Karşı Edim Hasarına Alacaklının Katlanacağını Düzenlemesi
556
c. İfa Edilmiş Karşı Edimin İadesi
557
E. Kısmi İmkânsızlık – Tam İmkânsızlık Ayrımı
558
1. Kısmi İfanın Çeşitleri
558
2. Yasal Düzenleme
558
3. Kısmi İmkânsızlığın Hukuki Olguları
559
a. Edimin Bölünebilir Olması
559
b. Alacaklının Kısmi Edimi Ret Hakkının Bulunmaması
559
4. Kısmi İmkânsızlığın Sonuçları
559
a. Kural: Borcun Kısmen Sona Ermesi
559
b. Tam İmkânsızlık Hükümlerinin Uygulanması
560
c. Alacaklının Kaim Değeri Talep Hakkı
560
§ 56. SÖZLEŞMENİN OLUMLU İHLÂLİ
561
I. KAVRAM
561
II. HUKUKİ OLGULARI
561
A. Sözleşmenin Olumlu İhlâli
561
1. Edim Yükümlülüğünün İhlâli: Kötü İfa
561
a. Kötü İfa (Gereği Gibi İfa Etmeme)
561
b. Kötü İfanın Yanlış Edimle (Aliud) İfadan Ayrılması
562
2. Yan Yükümlülüklerin İhlâli
563
3. Yapmama Yükümlülüğünün İhlâli
563
B. Zarar
563
C. Uygun Nedensellik Bağı
564
D. Borçlunun Sorumlu Olması
564
III. HUKUKİ SONUÇLARI
564
A. Zararın Tazmini
564
B. Dönme Hakkı
564
C. İspat Yükü
565
§ 57. BORÇLUNUN TEMERRÜDÜ
566
I. GENEL OLARAK VE DİĞER İFA İHLÂLLERİ İLE OLAN İLİŞKİSİ
566
A. Yasal Dayanak
566
B. Uygulama Alanı: Karşılıklı Borç Yükleyen Sözleşmelerde
567
II. BORÇLU TEMERRÜDÜNÜN HUKUKİ OLGULARI
567
A. Genel Olarak
567
1. Edimin (Borcun) İfası Mümkün Olmalı
568
2. Borç Muaccel Olmalı
568
3. Borçluya İhtar Yapılmış Olmalı
568
a. Kural: Alacaklının İhtarı
568
aa. Genel Olarak
568
bb. İhtarın Kapsamı
569
cc. İhtara Bağlanabilen Ek Olgular
569
dd. Hukuki Niteliği
570
ee. İhtarın Şekli
570
ff. İhtar Yerine Geçen İşlemler
570
gg. İhtarın Hukuki Sonuçlarını Doğurduğu An: Uygun Tepki Süresi Sonu
570
b. İstisna: İhtara Gerek Olmayan (İhtar Yerine Geçen) Durumlar– Borca Aykırılıkta Borçlunun İhtarsız Temerrüde Düşmesi
571
aa. Belirli Vadeli Borçlar
571
bb. İhtar Yapılmasının Dürüstlük Kuralına Göre Beklenemeyeceği Hâller
572
cc. Borçlunun Borcunu Ödemeyeceğini Kesin Olarak Bildirmesi
572
4. Borçlunun Borcunu İfa Etmemesi Yükümlülüğüne Aykırı Olmalı
572
a. Alacaklı İfayı Kabule Hazır Olmalı
573
b. Borçlunun İfadan Kaçınma İmkânı Bulunmamalı
573
III. BORÇLUNUN TEMERRÜDÜNÜN SONA ERMESİ
573
IV. HAKSIZ FİİLDE BORÇLUNUN TEMERRÜDÜ
573
V. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞMEDE BORÇLUNUN TEMERRÜDÜ
574
VI. BORÇLU TEMERRÜDÜNÜN HÜKÜMLERİ
574
A. Genel Olarak
574
1. Gecikme Tazminatı
574
a. Gecikme Tazminatı İçin Ek Hukuki Olgu: Borçlunun Kusurlu Olması
574
b. Gecikme Zararının Niteliği
575
c. Gecikme Zararının Kapsamı
575
d. Gecikme Zararının İspatı
575
B. Beklenmedik Hâlden Sorumluluk
575
1. Genel Olarak
575
2. Hukuki Olguları
576
a. Borçlunun Temerrüdü Durumunda Borcun İhlâline Neden Olan Beklenmeyen Bir Hâlin veya Mücbir Bir Sebebin Gerçekleşmesi
576
b. Borcun İhlâlinin Kaçınılmaz Olması
577
c. Uygun Nedensellik Bağı
577
d. Borçlunun Sorumluluğuna İlişkin Kurtuluş Kanıtı Getirememesi
577
3. Hukuki Sonucu
578
§ 58. ÖZEL DURUMLAR
579
I. PARA BORÇLARINDA TEMERRÜT: TEMERRÜT FAİZİ
579
A. Genel Olarak
579
1. Para Borçlarında Fiksiyon (Varsayım) Kuralı
579
2. Faizin Borçlunun Kusurundan Bağımsızlığı
580
B. Faizin Hesaplanması
580
1. Genel Olarak
580
a. Temerrüt Faizinin Başladığı An: Tepki Süresi
580
b. Temerrüt Faizinin Tazminat Faizi ile Olan İlişkisi
581
c. Faizin Zamanaşımı
581
2. Temerrüt Faizinin Hukuki Olguları
581
a. Temerrüt Faizi Oranları
581
aa. Ülke Parası Borçlarında Temerrüt Faizi
581
aaa. Sözleşmesel (Akdi) Faiz
581
bbb. Yasal Faiz
582
a’. Ticari Olmayan İşlerde Gecikme Faizi
582
b’. Ticari İşlerde Temerrüt Faizi
582
bb. Yabancı Para Borcunda Gecikme Faizi
583
cc. Gecikme Faiz Oranının Üst Sınırı
583
dd. Bileşik Faiz Yasağı
583
C. Aşkın (Munzam) Zararın Tazmini
584
1. Genel Olarak
584
2. Borçlunun Kurtuluş Kanıtı: Kusurlu Olmadığının İspatı
585
3. Esas Alacağın Yargılamasında Beklenen Aşkın Zararın Talep Edilebilmesi
585
II. KARŞILIKLI BORÇ YÜKLEYEN SÖZLEŞMELERDE TEMERRÜT
585
A. Genel Olarak
585
B. Uygulama Alanı: Karşılıklı Borç Yükleyen Sözleşmeler
586
C. Temerrüdün Hukuki Olguları
587
1. Esaslı Yükümlülüğün İfasında Temerrüde Düşülmesi
587
2. Temerrüt Olgularına Ek Hukuki Olgu: Borçluya Uygun Süre Verilmesi
587
a. Verilen Sürenin Niteliği, Uygunluğu ve Şekli
587
b. Süre Verilmesini Gerektirmeyen Durumlar
589
aa. Borçluya Süre Verilmesi Anlamsızsa
589
bb. Borcun İfası Alacaklı İçin Yararsızsa
590
cc. Borcun İfasının Belirli Bir Zamanda veya Belirli Bir Süre İçinde Gerçekleşmemesi Üzerine İfanın Artık Kabul Edilmeyeceği Sözleşmeden Anlaşılıyorsa
590
aaa. Kesin Vadeli İşlem Kavramı
590
bbb. Nispi Kesin Vadeli İşlem
590
ccc. Diğer Durumlar ve Özel Düzenlemeler
591
D. Alacaklının Üç Aşamalı Seçimlik Hakkı
591
1. Genel Olarak
591
a. Alacaklının Üç Aşamalı Seçim Hakkı
591
b. Seçim Hakkının İçeriği ve Niteliği
592
c. Seçim Hakkının Geri Alınabilirliği
592
2. Alacaklının İlk Seçim Hakkı
593
3. Alacaklının İkinci Seçim Hakkı
594
a. Seçim Beyanının Yapılacağı An
594
aa. Uygun Süre Verilen Hâllerde
594
bb. Süre Verilmesi Gerekmeyen Hâllerde
595
aaa. TBK m. 124 b. 1’e Göre Süre Verilmesinin Anlamsız Olması Durumunda
595
bbb. TBK m. 124 b. 2’ye Göre Süre Verilmesinin Yararsız Olması Durumunda
595
ccc. TBK m. 124 b. 3’e Göre Kesin Vadeli İşlem Olması Durumunda
596
b. İkinci Seçim Hakkı ve Seçilen Hakka Bağlanan Sonuçlar
596
aa. Alacaklının İfadan Vazgeçerek Borcun İfa Edilmemesinden Doğan İfa Menfaati Zararının (Olumlu Zararının) Tazminini İstemesi
596
aaa. Olumlu Zarar Kalemleri
597
bbb. İfa Menfaati (Olumlu) Zararının Hesaplanacağı An
598
4. Alacaklının Karşı Edim Yükümlülüğünün Durumu ve Üçüncü Seçim Hakkı
598
5. Olumlu Zararı Hesaplama Yöntemine İlişkin Fark Metodunu Tercih Eden Alacaklının Dördüncü Seçim Hakkı
599
a. Somut Fark Metoduyla Hesaplama
600
b. Soyut Fark Metoduyla Hesaplama
600
6. Alacaklının İkinci Seçim Hakkı Çerçevesinde Sözleşmeden Dönmesi
600
a. Yasal Düzenlemenin Amacı ve Uygulama Alanı
600
aa. Amacı
600
bb. Uygulama Alanı
601
cc. Dönme Hakkının Kullanılamayacağı Durumlar
602
dd. Dönme Hakkının Niteliği
602
ee. Dönme Hakkının Kullanılması
602
ff. Dönme Hakkının Şekli
603
gg. Alacaklının Seçimini Geri Alması
603
b. Sözleşmeden Dönmenin Hukuki Sonuçları
603
aa. Genel Olarak
603
bb. Dönmenin Sözleşmeye Etkisi Konusundaki Görüşler
603
aaa. Klasik Dönme Görüşü
603
bbb. Ayni Etkili Dönme Görüşü
604
ccc. Dönüşüm Görüşü
604
cc. Karşılıklı İfa Yükümlülüğünden Kurtulma ve İfa Edilen Edimlerin Geri İstemi
605
aaa. Sözleşmedeki Borçların Geçerliliğine Etkisi: Borçtan Kurtarıcı Etki
605
bbb. İfa Edilmiş Edimlerin Geri Verilmesi (İadesi)
606
dd. Geri Verilecek Edimin İmkânsızlaşması
607
aaa. İşgörme Ediminin, Kaçınma ve Özellikle Katlanma Ediminin İmkânsızlaşması
607
bbb. Maddi (Eşya) Ediminde
607
ee. Sözleşmenin Hükümsüz Kalması Sebebiyle Uğradığı (Sözleşmeye Güvenden Doğan / Olumsuz) Zararın Giderilmesi İstemi
608
aaa. Sözleşmeye Güvenden Doğan (Olumsuz) Zararın Talep Edilebilmesi
608
bbb. İfa Menfaati (Olumlu) Zararının Talep Edilememesi
608
ccc. Borçlunun Kusuru
609
ddd. Hesaplanma Anı
609
eee. Sözleşmeye Güvenden Doğan (Olumsuz) Zarar Kalemleri
609
a’. Fiili Olumsuz Zarar Kalemleri
609
b’. Yoksun Kalınan Kazanç/Kâr
610
aa’. Başka Bir Sözleşme Yapma Fırsatının Kaçırılması
610
bb’. Alacaklının Kendi Edimini İfa Etmeseydi Elde Edeceği Yararlar
611
fff. Gecikme Tazminatının Talep Edilmesi
611
ggg. Olumsuz Zararın Olumlu Zararla Sınırlandırılmaması
612
hhh. Zararın İspatı
612
III. SÜREKLİ EDİMLİ SÖZLEŞMELERDE TEMERRÜT
612
A. Sürekli Borç İlişkisi Kavramı
612
B. Sürekli Edimli Borç İlişkisinin Sona Ermesi
613
1. Sürekli Edimli Sözleşmenin Kendiliğinden (Doğrudan) Sona Ermesi
613
a. Sürenin Sona Ermesi
613
b. Diğer Kendiliğinden Sona Erme Sebepleri
613
aa. Ölüm
613
bb. Fiil Ehliyetinin Kaybı veya Sınırlandırılması
613
cc. Ödemeden Aciz
613
dd. İflas
614
2. Sürekli Edimli Sözleşmenin Hukuki İşlemle (Dolaylı Şekilde) Sona Ermesi
614
a. Fesihle Sona Erdirme
614
aa. Olağan Fesihle Sona Erdirme
614
aaa. Genel Olarak
614
bbb. Olağan Fesih Hakkının Sınırları
615
a’. Fesih Süresi ve Fesih Dönemleri
615
b’. Dürüstlük Kuralına Aykırı Kullanım
615
bb. Olağanüstü Fesihle Sona Erdirme
616
aaa. Genel Olarak
616
bbb. Haklı Sebebin Hukuki Dayanağı
616
ccc. Haklı Sebeple Fesihle Sona Erdirme
617
a’. Kanuni Haklı Sebeple Sona Erme
617
aa’. Tipik (İsimli) Sözleşmelerde
617
bb’. Atipik (İsimsiz) Sözleşmelerde
617
b’. Genel Haklı Sebeple Sona Erdirme
617
c’. Sözleşmede Belirlenen Haklı Sebeple Sona Erdirme
617
ddd. Haklı Sebep
618
a’. Kavram
618
b’. Fesih Hakkının Kullanılması
619
b. Sona Erdirme (İkale) Sözleşmesi ile Sona Erdirme
619
C. Sürekli Borç İlişkisinde Temerrüt
619
D. Sürekli Edimli Sözleşmelerde, Borçlunun Temerrüdü Hâlinde, Alacaklının Sahip Olduğu Seçimlik Haklar
620
1. Kural: İfa ve Gecikme Tazminatı İstemi
620
2. Seçimlik Hak: Sözleşmenin Feshi ve Sözleşmenin Süresinden Önce Sona Ermesi Yüzünden Uğradığı Zararın Giderilmesi İstemi
620
Üçüncü Ayırım
BORÇ İLİŞKİLERİNİN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE ETKİSİ
§ 59. ALACAKLIYA HALEF OLMA (HALEFİYET)
622
I. GENEL OLARAK HALEFİYET
622
II. İRADEYE DAYANAN–YASAYA DAYANAN HALEFİYET
623
A. İradeye Dayanan Halefiyet
623
B. Yasaya Dayanan Halefiyet
623
III. HALEFİYETE BAĞLANAN SONUÇLAR
624
§ 60. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN FİLİNİ ÜSTLENME
625
I. GENEL OLARAK
625
II. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN FİİLİNİ ÜSTLENMENİN TANIMI
626
III. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN FİİLİNİ ÜSTLENMENİN HUKUKSAL NİTELİĞİ
626
IV. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN FİİLİNİ ÜSTLENMENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ
627
A. Sözleşme
627
B. Üçüncü Kişi
628
C. Fiil
629
D. Bağımsızlık
629
E. Karşılık (İvaz)
630
V. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN FİİLİNİ ÜSTLENMENİN HÜKÜM VE SONUÇLARI
630
A. Fiili Üstlenen İle Alacaklı Arasındaki İlişki Bakımından
630
B. Fiili Üstlenen ile Üçüncü Kişi Arasındaki İlişki
631
VI. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN FİİLİNİN SONA ERMESİ
632
§ 61. ÜÇÜNCÜ KİŞİ YARARINA SÖZLEŞME
634
I. GENEL OLARAK
634
II. HUKUKSAL NİTELİK VE YAPISI
635
III. ÜÇÜNCÜ KİŞİ YARARINA SÖZLEŞME TÜRLERİ VE BUNLARIN HÜKÜMLERİ
636
A. Eksik Üçüncü Şahıs Yararına Sözleşme ve Hükümleri
637
B. Tam Üçüncü Şahıs Yararına Sözleşme ve Hükümleri
638
VI. SORUMLULUK SİGORTALARINDA DURUM
640
Üçüncü Bölüm
BORÇLARIN VE BORÇ İLİŞKİLERİNİN SONA ERMESİ, ZAMANAŞIMI
Birinci Ayırım
SONA ERME HALLERİ
§ 62. İFA VE ASIL BORCA BAĞLI HAK VE BORÇLARIN SONA ERMESİ
641
I. GENEL OLARAK
641
II. BORÇ VE BORÇ İLİŞKİLERİNİN SONA ERMESİ SEBEPLERİ
642
III. BORCUN VE BORÇ İLİŞKİSİNİN SONA ERMESİNİN ETKİLERİ
643
IV. İFA
644
§ 63. İBRA
645
I. TANIM VE ÖZELLİKLERİ
645
A. Tanım
645
B. İbranın Sözleşme Olması
645
C. İbranın Tasarruf İşlemi Olması
646
II. İBRANIN KOŞULLARI
646
A. Anlaşma
646
B. Ehliyet
647
C. Şekil Serbestisi
647
III. İBRANIN HÜKMÜ
647
§ 64. YENİLEME
648
I. YENİLEMENİN TANIMI
648
II. YENİLEME İŞLEMİNİN ÖZELLİKLERİ
648
III. YENİLEME İŞLEMİNİN UNSURLARI
648
A. Sona Erdirilen Borç (Alacak)
648
B. Yeni Borcun Kurulması
649
C. Anlaşma
649
IV. YENİLEMENİN HUKUKİ ETKİLERİ
651
V. CARİ HESAP İLİŞKİSİNDE YENİLEME
651
§ 65. BİRLEŞME
653
I. GENEL OLARAK
653
II. ALACAKLI VE BORÇLU SIFATLARININ BİRLEŞMESİNİN KOŞULLARI
653
III. ALACAKLI VE BORÇLU SIFATLARININ BİRLEŞMESİNİN ETKİLERİ
654
§ 66. İFA İMKANSIZLIĞI
655
I. GENEL OLARAK
655
II. İFA İMKANSIZLIĞININ BORCU SONA ERDİRMESİNİN KOŞULLARI
655
A. Mevcut ve Geçerli Bir Borcun Varlığı
655
B. İfanın Sonradan İmkansızlaşması
656
C. Bu İmkansızlıktan Borçlunun Sorumlu Olmaması
658
D. Borçlunun İmkansızlık Durumunda Gerekli Önlemleri Alması ve Durumu Alacaklıya Bildirmesi (İhbar)
659
III. İFA İMKANSIZLIĞINA BAĞLANAN SONUÇLAR
659
A. Dar Anlamda Borcun Sona Ermesi
659
B. Tam İki Tarafa Borç Yükleyen Sözleşmelerde Durum
660
IV. SONRAKİ KISMİ İFA İMKANSIZLIĞI
661
§ 67. TAKAS
663
I. GENEL OLARAK
663
II. TAKAS TÜRLERİ
663
III. TAKAS HAKKININ YENİLİK DOĞURAN HAK OLMASI
664
IV. TAKAS AÇIKLAMASININ TASARRUF İŞLEMİ KARAKTERİ
664
V. TAKAS İRADESİNİN AÇIKLANMASI (TAKAS BEYANI)
664
VI. TAKAS HAKKININ KOŞULLARI
665
A. Genel Olarak
665
B. Takasın Olumlu Koşulları
666
1. Karşılıklılık
666
2. Özdeşlik
667
3. Muacceliyet
668
4. Dava Edilebilirlik
668
C. Takasın Olumsuz Koşulları
669
VII. TAKASIN ETKİSİ
669
İkinci Ayırım
ZAMANAŞIMI
§ 68. ZAMANAŞIMI
671
I. GENEL OLARAK
671
II. ALACAĞIN ZAMANAŞIMINA UĞRAMASI
672
A. Alacak
672
B. Zamanaşımına Tabi Olmayan Alacak
672
C. Zamanaşımı Süreleri
673
1. Zamanaşımı Bakımından Genel Süre
673
2. Zamanaşımı Bakımından İstisnai Özel Süreler
674
D. Zamanaşımına Uğrama
674
1. Sürenin Başlangıcı
674
2. Sürenin Durması
676
3. Sürenin Kesilmesi
677
4. Sürenin Dolması
678
III. ZAMANAŞIMI BAKIMINDAN İRADE ÖZGÜRLÜĞÜ
678
IV. ZAMANAŞIMININ GERÇEKLEŞMESİNE BAĞLANAN SONUÇLAR
680
A. Temel Sonuç (Zamanaşımı Defi)
680
B. Diğer Sonuçlar
680
Dördüncü Bölüm
BORÇ İLİŞKİLERİNDE ÖZEL DURUMLAR
Birinci Ayırım
TESELSÜL
§ 69. MÜTESELSİL BORÇLULUK
683
I. GENEL OLARAK
683
II. MÜTESELSİL BORÇLULUĞUN NİTELİK VE ÖZELLİKLERİ
684
A. Müteselsil Borçluluğun Niteliği
684
B. Müteselsil Borçluluğun Yapısal Unsurları
686
1. Borçluların Bireysel Olarak Edimin Tamamını İfa Etmekle Yükümlü Olması
686
2. Alacaklının Edimin Tamamının İfasını Dilediği Bir Borçludan Talep Edebilmesi
686
3. Bir Borçlunun İfasının Diğer Borçluları Alacaklıya Karşı Borçtan Kurtarması
687
III. MÜTESELSİL BORÇLULUĞU DOĞURAN SEBEPLER
687
A. Kanun Hükmü
687
B. İrade Açıklaması
688
IV. MÜTESELSİL BORÇLULUKTA İLİŞKİLER
689
A. Dış İlişki
689
1. Alacaklı Yönünden Dış İlişki
690
2. Borçlular Yönünden Dış İlişki
690
B. İç İlişki
692
V. MÜTESELSİL BORÇLULUĞUN SONA ERMESİ
694
A. İfa ile Takas ve Bunların Etkisi
694
B. Borcu Sona Erdiren Diğer Durumlar ve Etkisi
694
§ 70. MÜTESELSİL ALACAKLILIK
696
I. GENEL OLARAK
696
II. MÜTESELSİL ALACAKLILIK
696
A. Genel Olarak
696
B. Müteselsil Alacaklılığın Yapısal Unsur ve Özellikleri
696
İkinci Ayırım
KOŞULLAR
§ 71. KOŞULA BAĞLI BORÇLAR
698
I. KOŞUL KAVRAMI
698
II. KOŞULUN YAPISI
699
III. KOŞUL TÜRLERİ
701
A. Geciktirici Koşul
701
B. Bozucu Koşul
701
C. Diğer Ayrımlar
701
IV. SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ VE KOŞUL
702
A. Koşul Açısından (Yasak Koşullar)
702
B. Koşulun Dahil Olduğu İşlem Açısından (Koşula Bağlanamayan İşlemler)
703
V. KOŞULA BAĞLANAN ETKİ VE SONUÇLAR
703
A. Geciktirici Koşula Bağlanan Etki ve Sonuçlar
703
1. Geciktirici Koşulun Askıda Olduğu Evre (Bekleme Durumu)
703
2. Yararlar
705
3. Geciktirici Koşulun Gerçekleşmesinin Etkisi
705
B. Bozucu Koşula Bağlanan Etki ve Sonuçlar
706
1. Bozucu Koşulun Gerçekleşmesinden Önceki Evre
706
2. Bozucu Koşulun Gerçekleşmesinin Etkisi
706
C. Taraflardan Birinin Ölümü
707
D. Dürüstlük Kuralının Etkisi
708
Üçüncü Ayırım
BAĞLANMA PARASI, CAYMA PARASI VE CEZA KOŞULU
§ 72. BAĞLANMA PARASI, CAYMA PARASI VE CEZA KOŞULU
709
I. BAĞLANMA PARASI
709
A. Bağlanma Parasının Yapısı
709
B. Bağlanma Parasının Hükmü
710
II. CAYMA PARASI
711
A. Cayma Parasının Yapısı
711
B. Cayma Parasının Hükmü
711
III. CEZA KOŞULU
712
A. Genel Olarak
712
B. Ceza Koşulunda Amaç ya da İşlev
713
C. Ceza Koşulunun Niteliği
714
D. Ceza Koşuluna Dair Temel Özellikler
715
E. Sözleşme Cezası Türleri
717
F. Sözleşme Cezasının İndirilmesi
718
Beşinci Bölüm
BORÇ İLİŞKİLERİNDE TARAF DEĞİŞİKLİĞİ
Birinci Ayırım
ALACAĞIN DEVRİ
§ 73. ALACAĞIN DEVRİ
719
I. ALACAĞIN DEVRİ VE ÖZELLİKLERİ
719
A. Genel Olarak
719
B. Alacağın Devrinin Özellikleri
719
II. ALACAĞIN DEVRİNİN TÜRLERİ
720
A. İradi/Sözleşmesel Devir
720
1. İradi Devrin Koşulları
720
2. Devir İşleminin (Sözleşmenin) Geçerli Surette Kurulması
720
3. Geçerli Bir Hukuki Sebebin Varlığı
721
4. Borçlunun Rızasının Aranmaması
721
5. Devredilebilir Bir Alacağın Varlığı veya Devir Engelinin Bulunmaması
721
6. Devir İşleminin Yasal Şekle Uygun Yapılması
723
B. Kanuna Dayanan Alacağın Devri
724
C. Yargısal Devir
725
III. ALACAĞIN DEVRİNİN HÜKÜM VE SONUÇLARI
725
A. Dış İlişki Bakımından Sonuçlar
725
1. Genel Olarak
725
2. Devrin Bildirimi ve İyiniyetle İfa
726
3. Çekişmeli Alacaklar
727
4. Savunmaların İleri Sürülmesi
728
B. İç İlişki Bakımından Sonuçlar
730
1. Öncelik Hakları ve Bağlı Haklar ile Faizler
730
2. Senet ve Belgelerin Teslimi ve Bilgi Verilmesi
731
3. Garanti Sorumluluğu
732
a. Genel Olarak
732
b. Edim Karşılığı Devir (İvazlı Devir)
732
c. Edim Karşılığı Olmaksızın Devir
733
d. İfaya Yönelik Devir
733
İkinci Ayırım
BORCUN ÜSTLENİLMESİ
§ 74. BORCUN ÜSTLENİLMESİ
735
I. GENEL OLARAK
735
II. BORCUN İÇ ÜSTLENİLMESİ
736
A. Borcun İç Üstlenilmesi Sözleşmesi ve Yapısı
736
B. Borcun İç Üstlenme Sözleşmesinin Koşulları
737
C. Borcun İç Üstlenme Sözleşmesinin İfası ve İfa Edilmemesi
738
III. BORCUN DIŞ ÜSTLENİMİ
740
A. Genel Olarak
740
B. Borcun Dış Üstlenilmesinin Koşulları
740
1. Genel Olarak
740
2. Geçerli Surette Kurulmuş Dış Üstlenim Sözleşmesi
740
3. İç Üstlenim Sözleşmesinin Zorunlu Olmayışı
742
4. Borçlunun Rızasının Aranmaması
742
5. Devredilebilir Bir Borcun Varlığı
743
C. Sözleşmenin Hüküm ve Sonuçları
743
1. Borçlunun Değişmesi
743
2. Bağlı Hak ve Borçlar
743
3. Savunmalar
744
D. Sözleşmenin Hükümsüzlüğü
746
E. Özel Hükümlerin Saklı Tutulmuş Olması
747
IV. BORCA KATILMA
747
V. MALVARLIĞININ VEYA İŞLETMENİN DEVRALINMASI
748
VI. TİCARİ İŞLETMENİN DEVRİ
749
A. Genel Olarak
749
B. Şartları
750
1. Ticari İşletmenin Devri Sözleşmesi
750
2. Tescil ve Kamusal İlan
751
VII. İŞLETMELERİN BİRLEŞMESİ
752
VIII. MALVARLIĞI YA DA İŞLETME DEVRİNİN HUKUKİ SONUÇLARI
752
A. Malvarlığının veya İşletmenin Aktif ve Pasiflerinin Devri
752
B. Devredenin Sınırlı Süreli Müteselsil sorumluluğu
755
Üçüncü Ayırım
SÖZLEŞMENİN DEVRİ VE SÖZLEŞMEYE KATILMA
§ 75. SÖZLEŞMENİN DEVRİ VE SÖZLEŞMEYE KATILMA
756
I. SÖZLEŞMENİN DEVRİ
756
II. SÖZLEŞMEYE KATILMA
757
Yorumlar
Yorum yaz
Bu kitaba henüz yorum yapılmamış.
Bonus Card ( Garanti - Teb - Denizbank - Şekerbank vb. )
Taksit Sayısı
Taksit tutarı
Genel Toplam
1
845,50
845,50
Cardfinans ( Finansbank )
Taksit Sayısı
Taksit tutarı
Genel Toplam
1
845,50
845,50
Maximum Card ( İş Bankası - Ziraat Bankası )
Taksit Sayısı
Taksit tutarı
Genel Toplam
1
845,50
845,50
Worldcard ( YKB - Vakıfbank - Anadolubank - Albaraka )
Taksit Sayısı
Taksit tutarı
Genel Toplam
1
845,50
845,50
Diğer Kartlar
Taksit Sayısı
Taksit tutarı
Genel Toplam
1
845,50
845,50
-
-
-
%31.950,00 TL1.891,50 TL -
-
%5215,00 TL204,25 TL -
-
%3550,00 TL533,50 TL -
%5365,00 TL346,75 TL -
-
-
%31.950,00 TL1.891,50 TL
-
-
%5215,00 TL204,25 TL
-
-
%3550,00 TL533,50 TL
-
%5365,00 TL346,75 TL
-
-
-
%31.950,00 TL1.891,50 TL
-
-
%5215,00 TL204,25 TL
-
-
%3550,00 TL533,50 TL
-
%5365,00 TL346,75 TL
-
