Kolluğun Başucu Kitabı

Dr. Talha ÖVET

Kolluk yetkilerinin kullanılması, zorunlu olarak birçok temel hak ve özgürlüğün sınırlandırılması sonucunu doğurmaktadır. Bu nedenle kolluk personelinin, kolluk yetkilerinin yasal dayanaklarını ve sınırlarını çok iyi bilmesi gerekir.

Kolluk uygulamaları ile ilgili çalışmalar Türkiye’de yok denecek kadar azdır. Dr. Talha Övet’in yazdığı bu kitap alandaki önemli boşluğu dolduracak çalışmalardan birisidir. Kitapta, kolluğun yetkileri açıklanmış; uygulamalarda dikkat edeceği hususlar netliğe kavuşturulmuş ve belli başlı suçlarda hangi işlemlerin yapılması gerektiğine dair hususlar metodolojik olarak izah edilmiştir. Kitapta, kolluğun uygulamada tereddüde düştüğü birçok konuya cevap verildiğini memnuniyetle gördüm.

İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ.V
DÖRDÜNCÜ BASKIYA SUNUŞVII
İKİNCİ BASKIYA SUNUŞ.IX
SUNUŞXI
İÇİNDEKİLERXIII
KISALTMALAR.XXI
BİRİNCİ BÖLÜM
KOLLUK HUKUKU KAPSAMINDA
KOLLUĞUN ÖNEMLİ GÖREV VE YETKİLERİ
A. GENEL YETKİ İLE GENEL DÜZENİ SAĞLAMA YETKİSİ (J.Yntl. Md. 24-25)1
B. UYARIDA BULUNMA VE EMİR VERME YETKİSİ (J.Yntl. Md.26).2
C. KAMU VE KİŞİLER ALEYHİNE İŞLENEN EYLEM VE HAREKETLERİ
YASAKLAMA YETKİSİ (J.Yntl. Md.27, PVSK Md.11).2
Ç. PARMAK İZİ VE FOTOĞRAF ALMA YETKİSİ (J.Yntl. Md.37, PVSK Md. 5).4
D. DURDURMA ve KİMLİK SORMA YETKİSİ (PVSK 4/A).7
1. Devriyenin Kişi Durdurma Uygulamasında Güvenlik Tedbirleri14
2. Kişi Durdurma ve Kontrol Uygulaması Prosedürü15
E. KOLLUĞA DİRENME17
1. Kolluğa Direnme ve Saldırı17
a. Aktif Direnme ve Kolluğun Görev ve Yetkisi.18
b. Pasif Direnme ve Kolluğun Görev ve Yetkisi.20
F. ZOR VE SİLAH KULLANMA YETKİSİ VE PROSEDÜRÜ.22
1. Zor Kullanmanın Unsurları.22
2. Türk Hukukunda Zor Kullanma23
a. Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu’na Göre Zor Kullanma23
b. Ceza Muhakemesi Kanunu’na Göre Zor Kullanma.27
3. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Doğrultusunda Zor Kullanma
28
4. Ulusal ve Uluslararası Yasal Metinler Ölçüsünde Zor Kullanma Yetkisinin
Kullanımı30
5. Kolluğun Zor ve Silah Kullanmada Uygulayacağı Teknik ve Taktikler. .32
a. Risk Durumlarına Göre Müdahale Prosedürü32
b. Bıçaklı Şahsa Karşı Müdahale Prosedürü36
c. Elinde Sopa vb. Malzeme Bulunduran Şahsa Karşı Müdahale
Prosedürü.38
ç. Elinde Tabanca Bulunduran Şahsa Karşı Müdahale Prosedürü.38
6. Kolluğun Toplumsal Olaylarda Zor Kullanma Teknik ve Taktiği.40
7. Tutuklu ve Hükümlünün Kaçmasının Önlenmesi Halinde Zor ve Silah
Kullanılması44
a. Cezaevi ve Tutukevinden Kaçma Halinde Zor ve Silah Kullanılması
44
b. Nakil ve Sevk Esnasında Kaçma Halinde Zor ve Silah Kullanılması
45
8. Zor ve Silah Kullandıktan Sonra Tutanak ve Dosya Tanzim Edilmesi.46
G. KOLLUK TEÇHİZATININ (İNZİBAT ALETİ) KULLANIMI.53
1. Kelepçe ve Diğer Teçhizatın Kullanımına İlişkin Genel Esaslar53
a. Konunun Genel Esasları ve İlgili Mevzuat.53
b. Çocuklarla İlgili Mevzuattaki Düzenlemeler56
c. Kelepçenin Takılması İle İlgili Teknik ve Taktikler.56
ç. Kelepçelemede Dikkat Edilecek Hususlar.61
2. Göz Yaşartıcı Sprey Kullanma62
3. Cop Kullanımı.67
a. Öncelikli Vuruş Bölgeleri ve Kullanma Aşamaları68
b. Cop Kullanma Prosedürü
a. Kişi Arama Prosedürü.86
b. Konut ve İşyerlerinde Arama Prosedürü87
c. Araç Arama Prosedürü.90
ç. Standart Arama Tutanakları92
H. YAKALAMA VE GÖZALTINA ALMA YETKİSİ.96
1. Yakalama.96
2. Kolluk görevlilerinin Yakalama Yetkisi.97
3. Gözaltına Alma Yetkisi.102
a. Genel .102
b. Kolluk Amirinin Gözaltına Alma Yetkisi.103
4. Yakalama ve Gözaltına Alma Prosedürü105
I. İFADE ALMA YETKİSİ107
1. İfade Alma ve Sorgu.107
2. İfade Alma veya Sorguda Yasak Usuller.110
3. İfadede Zorunlu Müdafi Bulunması Gereken Durumlar.111
4. 6638 Sayılı Yasa İle Yapılan Düzenleme ve Kolluğun İfade Alması112
5. Yaşı Küçük Olanların İfadesinin Alınması114
a. Şüphelilerin İfadesinin Alınması.114
b. Mağdur ve Müşteki Çocukların İfadesinin Alınması115
c. Tanık Çocukların İfadesinin Alınması.116
6. Bilgi Alma Kavramı116
İ. MUHAFAZA ALTINA ALMA ve EL KOYMA YETKİSİ.117
J. TEŞHİS YETKİSİ.119
K. YER GÖSTERME YETKİSİ.125
L. ZOR KULLANMA YETKİSİ VEREN BELGELER (MÜZEKKERELER)125
1. Zorla Getirme Kararı ve İnfazı127
2. Zorla Getirme Kararının Çeşitleri ve İnfazı:.128
3. Tutuklama Kararı129
4. Yakalama Emri.129
5. Hapisle Tazyik Kararı130
6. Kararların İnfazı130
M. UMUMA AÇIK YERLERİN KONTROLÜ135
N. YOKLAMA KAÇAĞI, BAKAYA VE ASKERİ FİRARİLERE YAPILACAK İŞLEMLER
.139
İKİNCİ BÖLÜM
AÇIKLAMALI İDARİ PARA CEZALARI VE
KABAHATLER KANUNU
III
A. İDARİ PARA CEZALARI141
B. KABAHATLE KARŞILAŞAN KOLLUĞUN YETKİLERİ.141
C. KABAHATLER KANUNU143
1. İdari Yaptırım Kararı.143
2. İdari Yaptırım Kararı Uygulanamayacak Kişiler144
3. Kararların Tebliği145
4. Başvuru Yolu146
Ç. ÇEŞİTLİ KABAHATLER.147
1. Emre Aykırı Davranış.147
2. Dilencilik148
3. Kumar Oynamak.150
4. Sarhoşluk.151
5. Gürültü152
6. Rahatsız Etme154
7. Tütün Mamullerinin Tüketilmesi.154
8. Kimliği Bildirmeme155
9. Afiş Asma.156
10. Silah Taşıma.158
D. 5729 SAYILI SES VE GAZ FİŞEĞİ ATABİLEN SİLAHLAR HAKKINDA
YAPILACAK İŞLEMLER.159
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
5237 SAYILI TÜRK CEZA KANUNU’NDA YERALAN ve KOLLUĞUN
SIKLIKLA KARŞILAŞTIĞI SUÇLARDA YAPILMASI GEREKEN İŞLEMLER
A. KASTEN ÖLDÜRME SUÇU (TCK m.81-83).163
1. Ceza Hukuku Boyutu.163
2. Kasten Öldürme Olaylarında Kolluğun Yapması Gerekenler (TCK
md.81- 82).164
3. Şüphelinin İfadesinin Alınması.168
4. Mağdurun İfadesinin Alınması169
5. Tanık İfadelerinin Alınması169
B. TAKSİRLİ ÖLDÜRME SUÇU (TCK m. 85).170
1. Ceza Hukuku Boyutu.170
2. Taksirli Öldürme Olaylarında Kollukça Yapılması Gerekenler.171
3. Trafik Kazalarında Şüphelinin İfadesinin Alınması .173
4. Trafik Kazalarında Mağdur İfadesinin Alınması174
5. Trafik Kazalarında Tanık İfadesinin Alınması.174
C. KASTEN YARALAMA SUÇLARI (TCK m. 86).174
1. Ceza Hukuku Boyutu.174
IV
2. Kasten Yaralama Olaylarında Kolluğun Yapması Gerekenler (TCK
md.86-87)175
3. Kasten yaralama Olaylarında Mağdurun İfadesinin Alınması.179
4. Şüpheli İfadesinin Alınması180
5. Tanık İfadesinin Alınması181
Ç. CİNSEL SALDIRI SUÇU (TCK M. 102).181
1. Ceza Hukuku Boyutu.181
2. Cinsel Saldırı Olaylarında Kolluğun Yapması Gerekenler.184
3. Cinsel Saldırı Olaylarında Mağdurun İfadesinin Alınması186
4. Şüphelinin İfadesinin Alınması.187
5. Tanık İfadesinin Alınması188
D. TEHDİT VE ŞANTAJ SUÇLARI (TCK m. 106-107).188
1. Ceza Hukuku Boyutu.188
2. Tehdit Suçlarında Kollukça Yapılması Gerekenler.188
E. KİŞİYİ HÜRRİYETİNDEN YOKSUN KILMA SUÇU (TCK m. 109).190
1. Ceza Hukuku Boyutu.190
2. Kollukça Yapılması Gerekenler.191
3. Mağdur İfadesinin Alınması.193
4. Tanık İfadesinin Alınması195
5. Şüpheli İfadesinin Alınması195
F. KONUT DOKULMAZLIĞININ İHLALİ SUÇU (TCK m. 116).196
1. Ceza Hukuku Boyutu.196
2. Kolluk Tarafından Yapılması Gerekenler196
3. Tanık İfadesinin Alınması198
4. Şüpheli İfadesinin Alınması198
G. HIRSIZLIK SUÇU (TCK m. 142)198
1. Ceza Hukuku Boyutu.198
2. Hırsızlık Suçunda Kollukça Yapılması Gerekenler.199
3. Mağdur İfadesinin Alınması.202
4. Şüphelin İfadesinin Alınması203
Ğ. YAĞMA SUÇU (TCK m.148)203
1. Ceza Hukuku Boyutu.203
2. Yağma Suçunda Kollukça Yapılması Gerekenler204
3. Mağdurun İfadesinin Alınması206
4. Şüphelinin İfadesinin Alınması.207
H. DOLANDIRICILIK (TCK m. 157) ve BELGEDE SAHTECİLİK SUÇU (TCK
m.204-212)208
1. Ceza Hukuku Boyutu.208
V
2. Dolandırıcılık ve Belgede Sahtecilik Olaylarında Kollukça Yapılması
Gerekenler.209
3. Resmi Belgede Sahtecilik Suçunda Şüphelinin İfadesinin Alınması210
4. Sahte Para Suçunda Şüphelinin İfadesinin Alınması.210
I. UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE İMAL VE TİCARETİ SUÇU
(TCK m. 188)211
1. Ceza Hukuku Boyutu.211
2. Uyuşturucu Madde Olaylarında Kolluğun Yapması Gerekenler (TCK
m.188)213
3. Şüphelinin İfadesinin Alınması.215
İ. GÖÇMEN KAÇAKÇILIĞI SUÇU (TCK m.79) VE İNSAN TİCARETİ SUÇU (TCK
m.80).215
1. Ceza Hukuku Boyutu:.215
2. İnsan Ticareti ve Göçmen Kaçakcılığı İle İlgili Yapılması Gerekenler 217
J. SORUŞTURMA DOSYASINDA BULUNACAK BELGELER224
K. UZLAŞMA KAPSAMINDAKİ SUÇLAR226
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ÖZEL CEZA YASALARINDA YER ALAN ve UYGULAMADA SIKLIKLA
KARŞILAŞILAN SUÇLARDA YAPILMASI GEREKENLER İŞLEMLER
A. İZİNSİZ HAŞHAŞ EKİMİ YAPMA SUÇU (3298 Sayılı Kanun m. 4)229
1. Hukuki Boyut229
2. Kollukça Yapılması Gerekenler.229
B. İZİNSİZ HİNT KENEVİRİ EKME SUÇU (2313 Sayılı Kanun m. 23/4).231
1. Hukuki Boyut231
2. Kenevir Ekim Olaylarında Kolluğun Yapması Gerekenler232
C. ORMAN KANUNUNA MUHALEFET SUÇLARI.233
1. Hukuki Boyut233
2. Ağaç Kesme Olayında Kollukça Yapılması Gerekenler238
3. İşgal ve Faydalanma/Açma Olaylarında Kollukça Yapılması Gerekenler
241
4. Ormanda Ateş Yakma/Anız Yakma Olaylarında Kollukça Yapılması
Gerekenler.241
Ç. 6136 SAYILI YASAYA MUHALEFET OLAYLARI.243
D. KAÇAKÇILIKLA MÜCADALE KANUNUNA MUHALEFET OLAYLARI.245
E. 6284 SAYILI AİLENİN KORUNMASI VE KADINA YÖNELİK ŞİDDETİN
ÖNLENMESİNE DAİR YASA248
1. Söz Konusu Yasa‘ya Göre Şiddetin Tanımı248
2. Şiddet Yasası’ndaki Tedbir Kararları.248
3. Koruyucu Tedbirler Neler Olabilir, Bu Tedbirleri Kimler Alır?.251
VI
4. Mülki Amir Tarafından Verilecek Koruyucu Tedbirler251
5. Hâkim Tarafından Alınacak Koruyucu Tedbir Kararları.252
6. Önleyici Tedbirler Neler Olabilir, Bu Tedbirleri Kimler Alır?.252
7. Hâkim Tarafından Verilecek Önleyici Tedbir Kararları, Madde 5 (1). 252
8. Kolluk Amiri Tarafından Verilebilecek Koruyucu Tedbirler.253
9. Kolluk Amiri Tarafından Verilebilecek Önleyici Tedbirler.255
BEŞİNCİ BÖLÜM
KOLLUĞU İLGİLENDİREN ÖNEMLİ MEVZUAT
 TÜRK CEZA KANUNU.259
 CEZA MUHAKEMESİ KANUNU351
 POLİS VAZİFE VE SALȂHİYET KANUNU .447
 JANDARMA TEŞKİLAT, GÖREV VE YETKİLERİ KANUNU 465
 AİLENİN KORUNMASI VE KADINA KARŞI ŞİDDETİN ÖNLENMESİNE DAİR
KANUN.483
 KAÇAKÇILIKLA MÜCADELE KANUNU493
 ADLÎ VE ÖNLEME ARAMALARI YÖNETMELİĞİ.507
 YAKALAMA, GÖZALTINA ALMA VE İFADE ALMA YÖNETMELİĞİ523
 SUÇ EŞYASI YÖNETMELİĞİ.543
 JANDARMA TEŞKİLATI GÖREV VE YETKİLERİ YÖNETMELİĞİ.553
 6284 SAYILI AİLENİN KORUNMASI VE KADINA KARŞI ŞİDDETİN
ÖNLENMESİNE DAİR KANUNA İLİŞKİN UYGULAMA YÖNETMELİĞİ.579
ALTINCI BÖLÜM
ÖRNEK BELGE VE TUTANAKLAR595
KAYNAKÇA.629