Yapay Zeka Hukuku (Kamu)

Uğur AŞKIN

Tamer BUDAK

 

İÇİNDEKİLER

 

ÖNSÖZ.5

İÇİNDEKİLER.7

TÜRK HUKUK TARİHİ ÇALIŞMALARINDA YAPAY ZEKÂNIN KULLANIMI

Dr. Öğr. Üyesi Ali TURAN

GİRİŞ 16

TÜRK HUKUK TARİHİ DİSİPLİNİ: MUHTEVASI, DÖNEMLERİ, BİLGİ

KAYNAKLARI ve ZORLUKLARI . 18

Türk Hukuk Tarihinin Muhtevası ve Dönemlendirilmesi . 18

Türk Hukuk Tarihinin Bilgi Kaynakları ve Zorlukları . 21

Türk Hukuk Tarihinin Bilgi Kaynakları . 21

İslamiyet Öncesi Türk Hukuk Tarihinin Bilgi Kaynakları . 22

Milli Kaynaklar. 22

aaa. Lisan (Dil) 22

bbb. Edebiyat . 22

ccc. Hukuki Örf ve Adetler  23

ddd. Kanunnameler 23

eee. Epigrafik ve Arkeolojik Eserler . 23

Yabancı Kaynaklar . 24

İslamiyet Sonrası Türk Hukuk Tarihinin Bilgi Kaynakları 24

Fıkhi Eserler ve Hadis ve Tefsir Kitapları . 24

Fetva Mecmuaları . 25

Arşiv Belgeleri . 26

Kanunnameler. 27

Mahkeme Defterleri 28

Kronikler ve Tarihler 29

Hatıratlar. 29

Siyasetnameler 29

Seyahatname ve Sefaretnameler 30

Biyografiler 30

Gazete ve Dergiler. 30

Diğer Kaynaklar . 31

Türk Hukuk Tarihi Araştırmalarının Zorlukları/Problemleri 32

 

8 İçindekiler

Lisan (Dil) Problemi 32

Malzeme (Kaynak) Problemi 33

Multidisipliner Bir Alan Olma Problemi 34

YAPAY ZEKÂ ve TÜRK HUKUK TARİHİ ÇALIŞMALARINDA YAPAY ZEKÂNIN

KULLANIMI 35

Yapay Zekâ ve Yapay Zekânın Kısa Bir Tarihçesi 35

Türk Hukuk Tarihi Çalışmalarında Yapay Zekânın Kullanımı 39

Metin Hazırlama, Analiz Etme, Düzeltme ve Karşılaştırma. 41

Bilgi ve Kaynak Temini. 47

Tercüme Faaliyetleri. 49

Tarihi Belgelerin ve Eserlerin Dijital Ortama Aktarımı, Okunması ve

Düzenlenebilir Hale Getirilmesi  51

III. TÜRK HUKUK TARİHİ ÇALIŞMALARINDA YAPAY ZEKÂNIN KULLANIMININ

AVANTAJLARI ve DEZANTAJLARI  56

Türk Hukuk Tarihi Çalışmalarında Yapay Zekânın Kullanımının

Avantajları 56

Türk Hukuk Tarihi Çalışmalarında Yapay Zekânın Kullanımının

Dezavantajları  58

SONUÇ.63

KAYNAKÇA. 65

VERGİ İDARESİNDE YAPAY ZEKÂ UYGULAMALARI: RİSKLER VE FIRSATLAR

Prof. Dr. Tamer BUDAK - Arş. Gör. Dr. Osman Kağan ERGÜR

GİRİŞ .70

DİJİTALLEŞME VE VERGİLEMEDE TEKNOLOJİK GELİŞMELER. 71

III. YAPAY ZEKÂ KAVRAMI VE KULLANIMI 74

Yapay Zekâ Kavramının Tanımı ve Özellikleri. 75

Yapay Zekânın Vergi İdarelerinde Kullanımı ve Seçili Ülke Örnekleri 80

Yapay Zekânın Vergi İdarelerinde Kullanımına İlişkin Seçili Ülke

Örnekleri . 80

Türkiye’de Vergi İşlemlerinde Yapay Zekâ Kullanımı 85

VERGİ İDARELERİNDE YAPAY ZEKÂ KULLANIMININ SUNDUĞU FIRSATLAR VE

OLUŞTURDUĞU RİSKLER. 89

Vergi İdarelerinde Yapay Zekâ Kullanımının Sunduğu Fırsatlar . 89

Vergi İdarelerinde Yapay Zekâ Kullanımının Oluşturduğu Riskler 92

SONUÇ 94

KAYNAKÇA. 96

 

İçindekiler 9

YAPAY ZEKÂNIN VERGİLENDİRİLEBİLİRLİĞİ: ROBOT VERGİLERİ ÜZERİNDEN BİR

 

DEĞERLENDİRME

 

Dr. Öğr. Üyesi Mustafa KARATAŞ

GİRİŞ 104

ROBOT VERGİLERİNİN KAVRAMSAL VE TEORİK ALTYAPISI 111

Robot vergisi kavramı ve kapsamı. 111

Robot vergisinin gerekçelendirilmesi 112

Robot vergisinde robotların vergisel konumu. 114

Verginin mükellefi olarak robotlar . 114

Verginin konusu olarak robotlar. 115

ROBOT VERGİLERİNE İLİŞKİN YAKLAŞIMLAR 116

Vergi mükellefi olarak robotların vergilendirilmesi. 118

Verginin konusu olarak robotların vergilendirilmesi. 119

Robot kullanımının vergilendirilmesi 119

Diğer stratejiler. 121

III. ROBOT VERGİLERİNE YÖNELİK ULUSAL YASAL GİRİŞİMLER . 127

Güney Kore 127

Avusturya 128

İtalya 128

İsviçre 129

Amerika Birleşik Devletleri 129

ROBOT VERGİLERİNİN TAŞIDIĞI MUHTEMEL RİSKLER VE

UYGULANABİLİRLİĞİ. 131

Genel olarak 131

Robot vergilerinin taşıdığı muhtemel riskler. 131

Robotların tanımlanması kaynaklı riskler . 131

Vergiyi kimin ödeyeceğinin belirsizliği riski 132

İnovasyon ve yatırım üzerindeki riskler 134

Vergi rekabeti ve vergiden kaçınma sorunları 134

Robot vergilerinin uygulanabilirliği . 136

SONUÇ  140

KAYNAKÇA  142

 

10 İçindekiler

 

YAPAY ZEKÂ KULLANIMININ HUKUK MESLEKLERİNE ETKİSİ

 

Dr. Öğr. Üyesi Mehmet ÇOĞALAN

GİRİŞ 148

GENEL OLARAK YAPAY ZEKÂ TEKNOLOJİSİ . 150

Yapay Zekâ Teknolojisinin Tarihi Gelişimi 150

Ortaya Çıkışı 150

Yapay Zekâ Teknolojisinin Günümüzdeki Kullanım Şekilleri . 151

Yapay Zekânın Teknolojisinin Teknik Açıdan Değerlendirilmesi 153

Yapay Zekâ Kavramı 153

Yapay Zekâ Teknolojisinin Öğrenme Çeşitleri . 155

Machine Learning (Makine Öğrenmesi) Yöntemi. 155

Deep Learning (Derin Öğrenme) Yöntemi 157

YAPAY ZEKÂ KULLANIMININ HUKUK MESLEKLERİNE ETKİSİ. 159

Yapay Zekâ Teknolojisi ile Avukatlık Mesleği Arasındaki İlişki . 159

Yapay Zekâ Teknolojisi ile Savcılık Mesleği Arasındaki İlişki 162

Yapay Zekâ Teknolojisi ile Hâkimlik Mesleği Arasındaki İlişki 163

III. YAPAY ZEKÂNIN HUKUK MESLEKLERİNDE ETKİLİ KULLANIMI AÇISINDAN

DEĞERLENDİRME 165

SONUÇ. 168

KAYNAKÇA. 171

ERİŞİMİN ENGELLENMESİNDE 5651 SAYILI KANUN M.9 İPTALİNE İLİŞKİN ANAYASA

MAHKEMESİ KARARI VE YAPAY ZEKÂ İLE KAMU DÜZENİNİN KORUNMASI175

Dr. Merve Ayşegül KULULAR İBRAHİM - Aytaç ÇETİNKAYA

GİRİŞ 176

YALAN HABER VE DEZENFORMASYON KAVRAMLARI. 177

DEZENFORMASYONUN YAYILMASINDA YAPAY ZEKÂ KULLANIMI 179

III. DEZENFORMASYONUN ÖNLENMESİNDE YAPAY ZEKÂ KULLANIMI 181

KİŞİLİK HAKKI KAVRAMI 183

KİŞİLİK HAKKI BAĞLAMINDA ÜLKEMİZDEKİ YALAN HABER İLE MÜCADELEDE

MEVCUT DÜZENLEMELER. 185

ERİŞİMİN ENGELLENMESİ VE/VEYA İÇERİĞİN YAYINDAN ÇIKARILMASI . 191

Uyar Kaldır . 192

Sulh Ceza Hâkimine Başvuru 194

Erişim Sağlayıcıları Birliğine Müracaat . 195

VII. ANAYASA MAHKEMESİ İPTAL KARARI. 196

SONUÇ. 201

KAYNAKÇA. 205

 

İçindekiler 11

YAPAY ZEKÂ SİSTEMLERİNİN MUKAYESELİ HUKUKTAKİ CEZA YARGILAMALARINDA

 

KULLANIMI VE MUHAKEMEYE ETKİSİ

 

Arş. Gör. Uğur AŞKIN

GİRİŞ 210

Yapay Zekâ Kavramı . 214

Yapay Zekânın Mukayeseli Hukuktaki Ceza Yargılamalarında Kullanımı 219

Genel Açıklamalar . 219

Amerika Birleşik Devletleri 223

Çin . 228

İngiltere . 233

Kazakistan 236

Avrupa Birliğindeki Yargılamalarda Yapay Zekânın Kullanılmasına İlişkin

İlkesel Gelişmeler  237

Yapay Zekâ Sistemlerinin Ceza Muhakemesi İlkeleri Açısından

Değerlendirilmesi. 239

Genel Açıklamalar . 239

Masumiyet Karinesi. 241

Adil Yargılanma Hakkı 243

Silahların Eşitliği İlkesi . 244

Bağımsız ve Tarafsız Hâkim İlkesi 247

Özel Hayatın Gizliliği İlkesi. 248

SONUÇ  250

KAYNAKÇA  251

OTOMATİK SÜRÜŞTE TAKSİR NEDENİYLE CEZAİ SORUMLULUK

Doç. Dr. Korhan YEĞRİM

GENEL AÇIKLAMALAR. 258

OTOMATİK SÜRÜŞ SİSTEMİ ÇEŞİTLERİ . 259

III. OTOMATİK SÜRÜŞ SİSTEMİNDE CEZA SORUMLULUĞUNUN FAİL

BAKIMINDAN İNCELENMESİ. 263

ARACIN KENDİSİNİN CEZA SORUMLULUĞU 263

ARAÇ ÜRETİCİSİNİN/PROGRAMCISININ CEZA SORUMLULUĞU 265

OTONOM ARAÇ SAHİBİNİN CEZAİ SORUMLULUĞU 266

ARAÇ SÜRÜCÜSÜNÜN CEZA SORUMLULUĞU. 268

OTOMATİK SÜRÜŞ SİSTEMİNİN TAKSİRLİ SUÇ TİPİ BAĞLAMINDA

İNCELENMESİ . 269

TAKSİRLE ÖLDÜRME SUÇU TİPİ BAKIMINDAN İNCELENMESİ 269

 

12 İçindekiler

TAKSİRLE YARALAMA SUÇ TİPİ BAKIMINDAN İNCELENMESİ . 271

TRAFİK GÜVENLİĞİNİ TEHLİKEYE SOKMA SUÇ TİPİ BAKIMDAN

İNCELENMESİ . 272

SONUÇ. 277

KAYNAKÇA. 279

YAPAY ZEKÂ KAYNAKLI SUÇLARDA ŞİRKETLERİN CEZAİ SORUMLULUĞU: BİRLEŞİK

 

KRALLIK VE MUKAYESELİ HUKUK ANALİZİ

 

Abdurrahman GÖREN

GİRİŞ 282

YAPAY ZEKÂ 283

Yapay Zekâ Türleri . 285

Yapay Zekâ Sistemleri (YZS) . 286

Yapay Zekâdan Kaynaklanan Sorunlar . 288

Sorumluluk Zincirinde Kimsenin Tespit Edilememesi Sorunu. 288

İşçilerin Kollektif Çalışması Durumu 289

Yapay Zekâ Suçları . 290

Ceza Hukukunun Gerekliliği . 292

YAPAY ZEKÂ SİSTEMLERİNİN TÜZEL KİŞİLİĞİ. 293

Bağımsız Hukuki Kişilik . 293

YZS’lerine Ahlaki Kişiliğin Atfedilmesi . 294

Ahlaki kişilik ile ilgili Yeni Yaklaşımlar 295

Karma Model. 296

Sınırlı/Bağımlı Hukuki Kişilik. 297

Bağımlı YZ Tüzel Kişiliği İle İlgili Pratik ve Yasal Öneriler 299

Acenteliğin Yeniden Düzenlenmesi ve Yasal Tanımlar 299

İstihdam Modeli 301

Sonuç . 304

Şirketlere Cezai Sorumluluk Atfedilmesi 305

Tanımlama İlkesi 305

Alternatif Teoriler 312

Respondeat Superior (ABD Modeli) 312

Şirket Kültürü Yaklaşımı (Avustralya) 316

Kıdemli Memur Yaklaşımı (Kanada Modeli) 318

Kanada Modeli Neden En Uygun Modeldir?. 320

SONUÇ 323

KAYNAKÇA. 324

 

İçindekiler 13

 

YAPAY ZEKÂNIN CEZAİ SORUMLULUĞU

 

Dr. Öğr. Üyesi Coşkun KOÇ

GİRİŞ 333

YAPAY ZEKÂNIN CEZA ADALETİ ALANINDA KULLANIMI. 336

1.1. Öngörücü Polislik . 336

1.2. Suç Tespitinde ve Tahmininde Yapay Zekâ  337

1.3. Yapay Zekânın Delil Üretmesi  339

1.4. Yapay Zekânın Ceza Verme ve Risk Analizinde Kullanılması  340

YAPAY ZEKÂNIN SUÇTA ARAÇ OLARAK KULLANILMASI . 342

YAPAY ZEKÂNIN CEZAİ SORUMLULUĞUNA DAİR GÖRÜŞLER. 344

3.1. Yapay Zekâ Sistemlerinin Doğrudan Cezai Sorumluluğu Modeli 346

3.2. Bir Araç Olarak Yapay Zekâ ve Cezai Sorumluluk Modeli. 348

3.2. 1. Suçun Unsurları Açısından Değerlendirme 349

3.2.2. Kusur Açısından Değerlendirme  351

3.3. Doğal-Muhtemel-Sonuç Sorumluluk Modeli 354

SONUÇ  354

KAYNAKÇA  355

ULUSLARARASI HUKUK AÇISINDAN YAPAY ZEKÂNIN ASKERİ UYGULAMALARINA

 

İLİŞKİN DEVLET SORUMLULUĞU

 

Dr. Öğr. Üyesi Berkant AKKUŞ

GİRİŞ. 360

OTONOM SİLAH SİSTEMLERİNİN ÖTESİNDE ASKERİ BAĞLAMDA YAPAY ZEKÂ 362

III. YAPAY ZEKÂ SİSTEMLERİNİN KONUŞLANDIRILMASINDA DEVLET

SORUMLULUĞU: HUKUKA AYKIRI FİİLİN ATFEDİLMESİ . 372

Devletin Uluslararası Haksız Fiilden Kaynaklanan Uluslararası

Sorumluluğuna İlişkin Taslak Maddeler Açısından Hukuka Aykırı Fiillerin

Atfedilmesinin İnsani Boyutu  372

Sosyo-Teknik Açıdan İnsani Davranışın Kapsamı?. 374

Yapay Zekâyı İçeren Fiillerin Atfedilmesine Yönelik Bir Sistem . 375

ASKERİ YAPAY ZEKÂNIN GELİŞTİRİLMESİ VEYA EDİNİLMESİ AŞAMASINDA

DEVLETİN SORUMLULUĞU: TASARIMA GÖRE UYGUNLUK  388

DİĞER DEVLETLERİN VE ÖZEL AKTÖRLERİN DAVRANIŞLARINA İLİŞKİN

DEVLET SORUMLULUĞU  393

SONUÇ 400

KAYNAKÇA  402

 

14 İçindekiler

 

YAPAY ZEKÂ TABANLI YÜZ TANIMA SİSTEMLERİNE İLİŞKİN

 

HUKUKİ TARTIŞMALAR

 

Dr. Hilal ALBAL ULAŞ - Dr. Aybike TUNÇ

GİRİŞ . 411

YÜZ TANIMA TEKNOLOJİSİ 414

Yüz Tanıma Teknolojisi Nasıl Çalışır? . 414

Yüz Tanıma Teknolojisi Uygulama Alanları 415

III. YAPAY ZEKÂ TABANLI YÜZ TANIMA SİSTEMLERİNİN FAYDALARI VE ETİK

HUSUSLAR  418

Yapay Zekâ Tabanlı Yüz Tanıma Sistemlerinin Faydaları 418

Etik Hususlar 420

YAPAY ZEKÂ TABANLI YÜZ TANIMA SİSTEMLERİ VE VERİ GÜVENLİĞİ

SORUNU 422

AB Hukuku Açısından. 422

Amerikan Hukuku Açısından 424

Türk Hukuku Açısından 426

YAPAY ZEKÂ TABANLI YÜZ TANIMA SİSTEMLERİ VE ALGORİTMİK ÖNYARGI

SORUNU 427

YÜZ TANIMA SİSTEMİNİN İDARE HUKUKUNDA KULLANIMI. 431

VII. İDARENİN YÜZ TANIMA SİSTEMİ NEDENİYLE SORUMLULUĞU. 440

SONUÇ. 442

KAYNAKÇA. 444