Tasarrufun İptali Davaları

A.Şahabettin SERTKAYA (Yargıtay 17.HD. Başkanı)

Süleyman KUL (Yargıtay 17.HD. Üyesi)

Ülkemizde son yıllarda ticari hayatın gelişmesi ve ardı ardına yaşanan ekonomik kriz ortamları borçluların borçlarını ödememek maksadıyla alacaklılarından mallarını kaçırmak için yeni ve farklı yollar denemeleri sonucunu doğurmuştur. Bu maksatla borçlular muvazaalı (dolanlı-hileli) yollar kullanarak gerçekte borçludan mal kaçırmak iradesiyle, görünüşte birtakım işlemlerle mallarını güvendikleri kişilere devredebilmektedirler. İşte gelişen sosyal ve ekonomik ilişkiler içinde her gün yeni bir yöntemle alacaklıdan mal kaçırma amacıyla kötüniyetle yapılan bu işlemlerin butlanına hükmettirmek suretiyle alacaklıların haklarına kavuşma imkanının sağlanması tasarrufun iptali davalarının ana hedefidir. 
Bu tür davalar yaşanan dinamik süreç içeresinde sürekli olarak artış göstermektedir. Buna paralel olarak uygulamada Yargıtay'ın bu konudaki güncel görüş ve içtihatlarının bilinmesi büyük bir ihtiyaç haline gelmiştir. İşte bu ihtiyacın karşılanmasına bir nebze katkıda bulunabilmek amacıyla bu kitabı hazırlamaya karar verdik. 
Tasarrufun iptali davaları, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanuna veya 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanuna dayalı olarak açılabilmektedir. 
Borçlunun, alacaklıya olan borcunu ödememek için mallarını üçüncü kişilere devretmesi karşısında alacağını tahsil edemeyen alacaklı tarafından anılan davaların açılması yoluna gidilmektedir. 
Kitap üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde; 2004 sayılı İcra Ve İflas Kanunu’ndan Kaynaklanan Tasarrufun İptali Davaları, ikinci bölümde; İflasta Tasarrufun İptali Davaları, üçüncü bölümde; 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun’dan Kaynaklanan Tasarrufun İptali Davaları ayrıntılı olarak incelenmiştir. 
Hangi işlemlerin tasarrufun iptali davasına konu olabileceği veya hangilerinin konu edilemeyeceği kitabın ilk konuları arasında ele alınarak meslektaşlara kolaylık sağlanması amaçlanmıştır. 
Konuların açıklaması yapıldıktan sonra konu ile ilgili Yargıtay’ın yerleşmiş kararlarına yer verilmiştir. 
Kitabın sonunda yer alan -Kavram Arama Cetveli (İndeksi)- ile konuların kitaptaki yerlerinin kolay bir şekilde bulunması amaçlanmıştır.

• BİRİNCİ BÖLÜM
• 2004 SAYILI İCRA VE İFLAS KANUNU’NDAN KAYNAKLANAN TASARRUFUN İPTALİ DAVALARI
• I. -TASARRUF KAVRAMI-1
• II. -TASARRUFUN İPTALİ DAVASININ TANIMI-4
• III. -TASARRUFUN İPTALİ DAVASININ AMACI-5
• IV. -TASARRUFUN İPTALİ DAVASININ HUKUKİ NİTELİĞİ-7
• V. -TASARRUFUN İPTALİ DAVASININ KONUSU-10
• A. -TASARRUFUN İPTALİ DAVASINA KONU OLABİLECEK İŞLEMLER-11
• 1. -Muvazaalı (Danışıklı) İşlemler-11
• 2. -Boşanma Protokolü İle Yapılan İşlemler-22
• 3. -Alacağın Temliki Şeklinde Yapılan İşlemler-25
• 4. -Nam-ı Müstear Şeklinde (İsim Gizlenerek) Yapılan İşlemler-30
• 5. -İcra Takip İşlemleri-36
• 6. -Haksız Açılmış Olan Bir Davanın Borçlu Tarafından Kabul Edilmesi İşlemi-39
• 7. -Borçlunun İhmali İşlemleri-40
• 8. -Muris Tarafından Borçlu Mirasçılara İntikal Edecek Malvarlığı İle İlgili Yapılan İşlemler-42
• 9. -Mirasın Reddi İşlemleri-43
• 10. -Taksim Sözleşmesi-45
• 11. -Şuf'a Hakkının Borçlu Tarafından Kullanılmaması veya Diğer Hissedarlar Tarafından Kullanılması İşlemi-48
• 12. -Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmeleri Sonucu Yapılan İşlemler-52
• 13. -Adi Şirketin (Ortaklığın) Yaptığı İşlemler-54
• 14. -Şirket Hisselerinin Devri Veya Kooperatif Hisselerinin Devri Şeklinde Yapılan İşlemler-56
• 15. -İntifa Hakkının Devri Şeklinde Yapılan İşlemler-60
• 16. -Rehin (İpotek) Tesisi Şeklinde Yapılan İşlemler-61
• 17. -Rehin (İpotek) Temliki Şeklinde Yapılan İşlemler-64
• B. -TASARRUFUN İPTALİ DAVASINA KONU EDİLEMEYECEK İŞLEMLER-65
• 1. -İİK’nin 94. Maddesi Uyarınca İcra Dairesince Verilen Yetkiye Dayanılarak Açılan Dava-65
• 2. -İnançlı İşlemler-68
• 3. -Borçlunun Bizzat Yer Almadığı İşlemler-74
• 4. -Borçlandırıcı İşlemler (Gayrimenkul Satış Vaadi Sözleşmeleri vs. )-75
• 5. -Cebri İcra Yolu İle Yapılan Satışlar-77
• 6. -Halk Otobüsü veya Dolmuş (Minibüs) Hattının Satışı İşlemleri-82
• VI. -GENEL MUVAZAA (DANIŞIK) DAVALARI İLE TASARRUFUN İPTALİ DAVALARI ARASINDAKİ FARKLAR-85
• VII. -GÖREVLİ MAHKEME-94
• VIII. -YETKİLİ MAHKEME-103
• IX. -TARAF SIFATI-113
• A. -TASARRUFUN İPTALİ DAVASINI KİMLER AÇABİLİR (DAVACI SIFATI OLANLAR)-113
• 1. -Haciz Aşamasında-114
• 2. -İflas Aşamasında-116
• B. -TASARRUFUN İPTALİ DAVASI KİMLERE KARŞI AÇILABİLİR (DAVALI SIFATI OLANLAR)-118
• 1. -Borçluya Karşı-118
• 2. -Üçüncü Kişilere veya Mirasçılara Karşı-124
• 3. -Kötü Niyetli Üçüncü (Dördüncü) Kişilere Karşı-128
• X. -DAVA AÇMA SÜRESİ-141
• A. -SÜRELERİN MAHİYETİ-141
• B. -İSTİHKAK DAVASINDA KARŞI TASARRUFUN İPTALİ DAVASI AÇMA SÜRESİ-150
• C. -SÜRELERİN FON'A ETKİSİ-152
• XI. -TASARRUFUN İPTALİ DAVASININ ŞARTLARI-153
• A. -BORÇLU TARAFINDAN YAPILMIŞ BİR TASARRUF İŞLEMİ OLMASI GEREKİR-153
• B. -BORCUN TASARRUF TARİHİNDEN ÖNCE DOĞMUŞ OLMASI GEREKİR-156
• C. -ALACAKLININ BORÇLUDA GERÇEK BİR ALACAĞININ BULUNMASI GEREKİR-175
• D. -ALACAĞIN KESİNLEŞMİŞ OLMASI GEREKİR-190
• E. -İCRA TAKİBİNİN BULUNMASI VE BU TAKİBİN KESİNLEŞMİŞ OLMASI GEREKİR-195
• F. -BORÇLU HAKKINDA ACİZ BELGESİ (VESİKASI) ALINMIŞ OLMASI GEREKİR-206
• 1. -Genel Olarak-206
• 2. -Aciz Belgesi Çeşitleri-211
• a. -Kesin Aciz Belgesi-211
• b. -Geçici Aciz Belgesi-217
• 3. -Aciz Belgesi Hükmünde Sayılmayan Haciz Tutanakları-238
• 4. -Aciz Belgesi İbrazına Gerek Olmayan İptal Davaları-242
• a. -İstihkak davasında karşılık dava olarak açılan tasarrufun iptali davası için aciz belgesi gerekmez-242
• b. -Bankacılık Kanunu gereğince aciz belgesinden muaf olan kuruluşlar-242
• c. -İflas idaresi tarafından açılan tasarrufun iptali davalarında aciz belgesi gerekmez-248
• d. -6183 sayılı Kanuna göre açılan tasarrufun iptali davalarında aciz belgesi gerekmez-248
• e. -Genel muvazaa (TBK. md. 19) nedenine dayalı iptal davalarında aciz belgesi gerekmez-248
• XII. -YARGILAMA USULÜ-249
• A. -BASİT YARGILAMA USULÜNÜN GEÇERLİ OLMASI-249
• B. -UYUŞMAZLIĞIN HAL VE ŞARTLAR GÖZ ÖNÜNDE TUTULARAK SERBESTÇE TAKDİR VE HALLEDİLMESİ-252
• XIII. -İHTİYATİ HACİZ KARARLARI-256
• XIV. -YARGILAMA GİDERLERİ-269
• A. -AVUKATLIK ÜCRETİ-271
• B. -HARÇLAR-283
• 1. -Peşin Harçlar-283
• a. -Başvurma harcı-283
• b. -Peşin nispî karar ve ilâm harcı-283
• 2. -Yargılama Sonunda Hüküm Altına Alınan Harçlar-283
• a. -Davanın kabul edilmesi halinde-283
• b. -Davanın reddedilmesi halinde-284
• c. -Davanın konusuz kalması halinde-284
• d. -Davanın açılmamış sayılmasına karar verilmesi halinde-285
• e. -Harçtan muaf olan kurum, kuruluş ve kişilerce açılan davalarda-289
• f. -Harçtan muaf olmayan kişilerce harçtan muaf olan kurum, kuruluş ve kişilere karşı açılan davalarda-297
• XV. -TASARRUFUN İPTALİ DAVASINA KONU TASARRUFLAR-299
• A. -İVAZSIZ (KARŞILIKSIZ) TASARRUFLAR-299
• 1. -Bağışlamalar-302
• 2. -Bağışlama Sayılan Tasarruflar-303
• a. -Yakın akrabalar arasındaki tasarruflar-303
• b. -Sözleşme yapıldığında borçlunun verdiği şeyin değerine göre ivaz olarak pek aşağı bir bedel (en az bir misli fark) kabul ettiği sözleşmeler-310
• c. -Kaydı hayat koşulu ile irat (ömür boyu gelir sözleşmesi) veya intifa hakkı kurulan sözleşmeler veya ölünceye kadar bakma sözleşmeleri-334
• B. -BORÇLUNUN ACİZ (BORCA BATIK) HALDE İKEN YAPTIĞI TASARRUFLAR-336
• 1. -Borçlunun Zorunlu Olmadığı Halde Mevcut Bir Borcu İçin Rehin Yapmış Olması-340
• 2. -Borçlunun Para Veya Normal (Mutat) Ödeme Araçlarından Başka Bir Şekilde Ödeme Yapmış Olması-342
• 3. -Borçlunun Vadesi Gelmemiş Bir Borcu İçin Ödeme Yapmış Olması-348
• 4. -Kişisel Bir Hakkın Güçlendirilmesi İçin Borçlunun Tapuya Şerh Vermesi-348
• C. -BORÇLUNUN ALACAKLILARINA ZARAR VERMEK KASTIYLA (HİLELİ) YAPTIĞI TASARRUFLAR-351
• 1. -Karineler-373
• a. -Borçlunun akrabası olan 3. kişilere tasarrufta bulunması halinde-373
• b. -Borçlunun ticari işletmesini veya ticari mallarını 3. kişilere devretmesi halinde-373
• XVI. -İPTAL DAVASININ HUKUKİ SONUÇLARI-389
• A. -ALACAKLI YÖNÜNDEN HUKUKİ SONUÇLARI-389
• B. -BORÇLU YÖNÜNDEN HUKUKÎ SONUÇLARI-392
• C. -ÜÇÜNCÜ KİŞİ YÖNÜNDEN HUKUKİ SONUÇLARI-395
• D. -DÖRDÜNCÜ KİŞİ YÖNÜNDEN HUKUKİ SONUÇLARI-403
• XVII. İPTAL DAVASININ SONUNDA VERİLEN KARARLAR-411
• A. -İPTAL DAVASININ REDDİNE DAİR KARARLAR-411
• 1. -Davanın Usulden Reddi Kararı-411
• 2. -Davanın Dava Şartı Yokluğu Nedeniyle Reddi Kararı-416
• 3. -Davanın Taraf Sıfatı Yokluğu Nedeniyle Reddi Kararı-416
• 4. -Davanın Feragat Nedeniyle Reddi Kararı-416
• 5. -Davanın Konusuz Kalması Nedeniyle Ret (Karar Verilmesine Yer Olmadığına) Kararı-420
• 6. -Davanın Esastan Reddi Kararı-427
• B. -İPTAL DAVASININ KABULÜNE DAİR KARARLAR-430
• 1. -Taşınır Mala İlişkin Kabul Kararları-436
• 2. -Taşınmaz Mala İlişkin Kabul Kararları-444
• İKİNCİ BÖLÜM
• İFLASTA TASARRUFUN İPTALİ DAVALARI
• I. -GENEL OLARAK-455
• A. -İFLÂS KAVRAMI-455
• B. -İFLÂSA TÂBİ OLAN KİŞİLER-456
• C. -İFLÂS YOLLARI-456
• D. -İFLÂSIN SONUÇLARI-456
• 1. -Müflis-457
• 2. -İflâs Masası-457
• 3. -İflâs İdaresi-458
• II. -İFLÂSTA TASARRUFUN İPTALİ DAVASI-458
• A. -DAVACI SIFATI-458
• 1. -Borçlunun Davadan Önce İflâs Etmesi Durumunda-458
• 2. -Borçlunun Dava Sırasında İflâs Etmesi Durumunda-459
• B. -DAVALI SIFATI-463
• 1. -Borçlunun Davadan Önce İflâs Etmesi Durumunda-463
• 2. -Borçlunun Dava Sırasında İflâs Etmesi Durumunda-463
• C. -İFLASIN TASARRUFUN İPTALİ DAVASINA ETKİSİ-465
• D. -İFLÂSTAKİ TASARRUFUN İPTALİ DAVASININ SONUÇLARI-466
• ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
• 6183 SAYILI AMME ALACAKLARININ TAHSİL USULÜ HAKKINDAKİ KANUN’DAN KAYNAKLANAN TASARRUFUN İPTALİ DAVALARI
• I. -GENEL OLARAK-467
• II. -TANIMI VE AMACI-468
• III. -HUKUKİ NİTELİĞİ-470
• IV. -GÖREVLİ MAHKEME-474
• V. -YETKİLİ MAHKEME-479
• VI. -YARGILAMA USULÜ-482
• VII. -İHTİYATİ HACİZ KARARLARI-482
• VIII. -YARGILAMA GİDERLERİ-486
• A. -AVUKATLIK ÜCRETİ-487
• B. -HARÇ-492
• IX. -TARAF SIFATI-493
• A. -TASARRUFUN İPTALİ DAVASINI KİMLER AÇABİLİR (DAVACI SIFATI OLANLAR)-493
• B. -TASARRUFUN İPTALİ DAVASI KİMLERE KARŞI AÇILABİLİR (DAVALI SIFATI OLANLAR)-494
• 1. -Borçlu-494
• 2. -Borçlu İle Hukuki Muamelede Bulunan Üçüncü Kişiler veya Mirasçıları-502
• 3. -Kötü Niyetli Üçüncü (Dördüncü) Kişiler-503
• X. -DAVANIN KOŞULLARI-506
• A. -KAMU BORÇLUSU TARAFINDAN YAPILMIŞ BİR TASARRUF OLMASI GEREKİR-506
• B. -KAMU (KURUM) ALACAĞININ TASARRUF TARİHİNDEN ÖNCE DOĞMUŞ OLMASI GEREKİR-508
• C. -KESİNLEŞMİŞ BİR KAMU (KURUM) ALACAĞININ BULUNMASI GEREKİR-511
• D. -İCRA TAKİBİNİN BULUNMASI VE BU TAKİBİN KESİNLEŞMİŞ OLMASI GEREKİR-513
• E. -BORÇLUNUN MALININ BULUNMAMASI VEYA HACZEDİLEN MALLARIN DEĞERİNİN BORCU KARŞILAMAMASI GEREKİR-519
• F. -ACİZ BELGESİ DAVA ŞARTI DEĞİLDİR-521
• XI. -DAVA AÇMA SÜRESİ-523
• A. -BEŞ YILLIK SÜRE-523
• B. -İKİ YILLIK SÜRE-523
• XII. -İPTAL DAVASINA KONU TASARRUFLAR-531
• A. -KARŞILIKSIZ (İVAZSIZ) TASARRUFLARIN İPTALİ-532
• 1. -Karşılıksız (İvazsız) Tasarruflar (md. 27)-532
• 2. -Bağışlamalar (md. 28)-535
• a. -Bağışlama sayılan tasarruflar-535
• aa. -Yakın akrabalar arasındaki tasarruflar (md. 28/1)-535
• bb. -Sözleşme yapıldığında borçlunun verdiği şeyin değerine göre ivaz olarak pek aşağı bir bedel (en az bir misli fark) kabul ettiği sözleşmeler (md. 28/2)-540
• cc. -Borçlunun kendisine yahut üçüncü bir şahıs menfaatine kaydı hayat şartıyla irat ve intifa hakkı tesis ettiği akitler (md. 28/3)-543
• B. -BORÇLUNUN ACİZ (BORCA BATIK) HALDE İKEN YAPTIĞI TASARRUFLAR-544
• 1. -Borçlunun Zorunlu Olmadığı Halde Mevcut Bir Borcu İçin Rehin Yapmış Olması-544
• 2. -Borçlunun Para Veya Normal Ödeme Araçlarından Başka Bir Şekilde Ödeme Yapmış Olması-545
• 3. -Borçlunun Vadesi Gelmemiş Bir Borcu İçin Ödeme Yapmış Olması-546
• C. -KAMU ALACAĞININ TAHSİLİNİ İMKÂNSIZ KILMAK AMACIYLA YAPILAN TASARRUFLAR-546
• 1. -Borçlunun Yaptığı Tek Taraflı Tasarruflar-547
• 2. -Borçlunun Amacını Bilen Veya Bilmesi Gereken Kişilerle Yaptığı Tasarruflar-547
• XIII. -İPTAL DAVASININ HUKUKİ SONUÇLARI-555
• A. -ALACAKLI KURUM (İDARE) YÖNÜNDEN HUKUKİ SONUÇLARI-556
• B. -BORÇLU YÖNÜNDEN HUKUKÎ SONUÇLARI-556
• C. -ÜÇÜNCÜ KİŞİ YÖNÜNDEN HUKUKİ SONUÇLARI-557
• D. -DÖRDÜNCÜ KİŞİ YÖNÜNDEN HUKUKİ SONUÇLARI-559
•  
• İLGİLİ MEVZUAT-565
• --İCRA VE İFLAS KANUNU’NUN İPTAL DAVASINA İLİŞKİN HÜKÜMLERİ-565
• --6183 SAYILI AMME ALACAKLARININ TAHSİL USULÜ HAKKANDA KANUNUN İPTAL DAVASINA İLİŞKİN HÜKÜMLERİ-568
•  
• KAYNAKÇA-571
• KAVRAMLARA GÖRE ARAMA CETVELİ (İNDEKS)-573