Taşınmaz Malikinin Sorumluluğu

Dr. Hande DOĞAN

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ V

KISALTMALAR CETVELİ . XIII

GİRİŞ 1

BİRİNCİ BÖLÜM:

TAŞINMAZ MÜLKİYETİNİN TAŞKIN KULLANILMASI

I. SORUMLULUĞUN HUKUKİ NİTELİĞİ, DAYANDIĞI ESAS VE UYGULAMA ALANI . 5

A. SORUMLULUĞUN HUKUKİ NİTELİĞİ . 5

B. SORUMLULUĞUN DAYANDIĞI ESAS 7

C. SORUMLULUĞUN UYGULAMA ALANI. 9

II. TAŞINMAZ, TAŞINMAZ MÜLKİYETİ VE TAŞKINLIK KAVRAMLARI 12

A. TAŞINMAZ KAVRAMI . 12

1. Genel Olarak 12

2. Arazi 13

3. Bağımsız ve Sürekli Haklar . 19

4. Kat Mülkiyetine Konu Olan Bağımsız Bölümler 20

B. TAŞINMAZ MÜLKİYETİ KAVRAMI 22

1. Genel Olarak 22

2. Taşkın Kullanım Yönünden Arazi Üzerindeki Mülkiyetin Kapsamı 24

a. Genel Olarak . 24

b. Arazi Üzerindeki Mülkiyetin Yatay Kapsamı 25

c. Arazi Üzerindeki Mülkiyetin Dikey Kapsamı 27

i. Genel Olarak . 27

ii. Yarar Ölçütü. 27

iii. Malikin Önleme Hakkı . 29

d. Arazi Üzerindeki Mülkiyetin Madde Yönünden Kapsamı . 32

i. Taşınmazın Bütünleyici Parçaları . 32

aa. Yapılar 32

bb. Haksız Yapı . 33

cc. Taşınmaz Mülkiyeti Kapsamına Girmeyen Yapılar 34

(i). Taşınır Yapılar . 35

(ii). Taşkın Yapılar 37

(iii.) Üst Hakkı . 39

(iv). Mecralar . 40

(v). Sınır İşaretleri ve Yapıları 41

dd. Bitkiler . 42

ee. Kaynaklar . 42

ii. Taşınmazın Eklentileri . 44

C. TAŞKINLIK KAVRAMI 45

1. Genel Olarak 45

2. Taşkınlığı Belirleyen Ölçütler . 50

a. Yerel Adetler . 51

b. Taşınmazın Durumu . 56

c. Taşınmazın Niteliği . 58

d. Diğer Ölçütler . 58

3. Taşkınlık Oluşturan Müdahaleler 60

a. Doğrudan Doğruya Müdahale . 61

b. Dolayısıyla Müdahale . 62

c. Olumlu Müdahaleler . 63

i. Genel Olarak . 63

ii. Duman, Buğu, İs, Kurum ve Tozdan Kaynaklanan Müdahaleler 63

iii. Sıvılardan Kaynaklanan Müdahaleler . 64

iv. Kokudan Kaynaklanan Müdahaleler . 66

v. Gürültüden Kaynaklanan Müdahaleler 67

vi. Yer Sarsıntısı, Işık, Kıvılcım, Sıcaklık, Nükleer Enerji ve Atom Artıklarından Kaynaklanan Müdahaleler . 68

vii. Baz İstasyonlarından Kaynaklanan Müdahaleler. 69

d. Olumsuz Müdahaleler . 71

e. Manevi Müdahaleler . 74

İKİNCİ BÖLÜM:

SORUMLULUĞUN KOŞULLARI

I. GENEL OLARAK 79

II. MÜLKİYET HAKKININ YASAL KISITLAMALARA AYKIRI KULLANILMASI . 80

A. Genel Olarak 80

B. Konularına Göre Taşınmaz Mülkiyetinin Kısıtlamaları. 81

1. Kaçınma Ödevi 81

2. Katlanma Ödevi . 81

3. Yapma Ödevi . 81

C. Hukuki Niteliklerine Göre Taşınmaz Mülkiyetinin Kısıtlamaları 81

1. Kamu Hukuku Nitelikli Kısıtlamalar 82

2. Özel Hukuk Nitelikli Kısıtlamalar . 84

3. Sözleşmeden Doğan ve Hukuki Kısıtlamalara Aykırılığın Taşkınlık Niteliği 86

III. ÜÇÜNCÜ KİŞİLERİN ZARAR GÖRMESİ VEYA ZARAR TEHLİKESİ İLE KARŞILAŞMASI . 87

A. Maddi Zarar 88

B. Manevi Zarar 90

IV. UYGUN NEDENSELLİK BAĞI BULUNMASI . 92

A. Genel Olarak 92

B. Nedensellik Bağının Kesilmesi 96

IV. YEREL ADETE UYGUN VE KAÇINILMAZ TAŞKINLIKLAR 100

A. Genel Olarak 100

B. Taşkınlığın Yerel Adete Uygun Nitelikte Olması 102

C. Hukuka Uygun Taşkınlıklar . 105

D. Taşkınlığın Kaçınılmaz Nitelikte Olması 108

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM:

TAŞINMAZ MALİKİNİN SORUMLULUĞU BAKIMINDAN DAVANIN TARAFLARI VE AÇILABİLECEK DAVALAR

I. DAVANIN TARAFLARI . 111

A. Dava Hakkı Sahipleri . 111

1. Genel Olarak 111

2. Komşu Kavramı . 113

3. Malik 115

4. Sınırlı Aynî Hak Sahipleri . 118

5. Şahsi Hak Sahipleri . 121

6. Diğer Kişiler 122

7. Birden Çok Davacı Olması 129

a. Malik ile Sınırlı Ayni Hak Sahipleri . 129

b. Malik ile Şahsi Hak Sahipleri . 130

c. Paylı Mülkiyet Halinde Hak Sahipleri 130

d. Elbirliği Mülkiyeti Halinde Hak Sahipleri . 131

e. Diğer Kişiler 133

B. Davalılar . 134

1. Malik 134

a. Kendi Fiillerinden Dolayı . 134

b. Başkasının Fiillerinden Dolayı . 135

2. Sınırlı Ayni Hak Sahipleri . 137

3. Şahsi Hak Sahipleri . 141

4. Devletin ve Diğer Kamu Hukuku Tüzel Kişilerinin Durumu . 143

5. Birden Çok Davalı Bulunması . 147

a. Malik ile Sınırlı Aynı Hak Sahipleri . 147

b. Malik ile Şahsi Hak Sahipleri . 149

c. Paylı Mülkiyet Hâlinde Davalılar . 151

d. Elbirliği Mülkiyeti Hâlinde Davalılar . 153

e. Diğer Kişiler 154

II. TAŞINMAZ MALİKİNİN SORUMLULUĞU BAKIMINDAN AÇILABİLECEK DAVALAR 156

A. Tazminat Davası 156

1. Genel Olarak 156

2. Maddi Tazminat Davası . 160

3. Manevi Tazminat Davası . 161

B. Eski Hale Getirme Davası 161

C. Tehlikenin Giderilmesi Davası (Önleme Davası) 167

D. Fedakârlığın Denkleştirilmesine İlişkin Dava 168

1. Genel Olarak 168

2. Denkleştirme 170

III. Zamanaşımı 172

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM:

TAŞINMAZ MALİKİNİN SORUMLULUĞUNUN DİĞER DÜZENLEMLERLE KARŞILAŞTIRILMASI

I. TBK M. 49 HAKSIZ FİİL SORUMLULUĞU İLE ORTAK VE FARKLI YÖNLERİ 177

II. TBK M. 69 YAPI MALİKİNİN SORUMLULUĞU İLE ORTAK VE FARKLI YÖNLERİ 180

III. TMK. M. 683 İLE ORTAK VE FARKLI YÖNLERİ . 184

IV. ÇEVRE KANUNU M. 28 UYARINCA KİRLETENİN SORUMLULUĞU İLE ORTAK VE FARKLI YÖNLERİ 187

V. TMK M. 2 HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞI İLE ORTAK VE FARKLI YÖNLERİ . 190

SONUÇ 195

KAYNAKÇA . 207

ÖZGEÇMİŞ 218