Taşıyanın Geminin Elverişsizliğinden Doğan Hukuki Sorumluluğu
Dr. Hakan MURAN
İÇİNDEKİLER
1.GİRİŞ1
1.1Genel Olarak.1
1.2Kapsam ve Sınırlamalar2
1.3Terim ve Kavramlar2
2.GEMİ VE GEMİNİN ELVERİŞLİLİĞİ KAVRAMLARI10
2.1Gemi Kavramı.10
2.1.1Gemi Tanımları ve Unsurları15
2.1.1.1Devletlerarası Temel Düzenlemelerdeki Gemi Tanımları.15
2.1.1.2İngiliz Hukukunda Gemi Tanımı18
2.1.1.3Amerikan Hukukunda Gemi Tanımı26
2.1.1.4Alman Hukukunda Gemi Tanımı.32
2.1.1.5Türk Hukukunda Gemi Tanımı.37
2.1.1.5.1Tahsis Amacının Denizde Hareketi Gerektirmesi46
2.1.1.5.2Kifayetli Tekne Yapısında Olması59
2.1.1.5.3 Türk Hukukunda Gemi Kavramının Değerlendirilmesi .68
2.1.1.6Yeni Tip Teknolojik Gemiler.71
2.1.2Gemi Tanımı ve Unsurları Hakkında Değerlendirme72
2.2Geminin Elverişliliği Kavramı79
2.2.1Genel Olarak.79
2.2.2Geminin Elverişliliğinin Düzenlendiği Hukuk Alanları82
2.2.2.1Deniz Kamu Hukuku Alanı83
2.2.2.1.1Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi.85
2.2.2.1.2Uluslararası Denizcilik Örgütü Düzenlemeleri88
2.2.2.1.3Türk Deniz Kamu Hukuku Alanı91
2.2.2.2Deniz Özel Hukuku Alanı.119
2.2.3Geminin Elverişliliğinin Türleri.123
2.2.3.1Denize Elverişlilik124
2.2.3.2Yola Elverişlilik128
2.2.3.3Yüke Elverişlilik.131
2.2.3.4Diğer Elverişlilik Terimleri.134
2.2.3.5Başlangıçtaki Elverişlilik -Sonraki ElverişlilikAyrımı.137
2.2.4Geminin Elverişliliği Kavramının Değerlendirilmesi141
2.2.5Gemi Tanımı ve Geminin Elverişliliği Kavramları Arasındaki İlişki.143
2.3Devletlerarası veYabancı Hukuk Düzenlemelerinde Geminin Elverişliliği147
2.3.1Harter Kanunu147
2.3.2Lâhey-Visby Kuralları165
2.3.2.1Lâhey (Brüksel) Kuralları (1921 –1924).165
2.3.2.2Visby Kuralları.175
2.3.2.3Protokol 1979176
2.3.3Hamburg Kuralları177
2.3.4Rotterdam Kuralları181
2.3.5Alman Hukukunda185
2.3.6İngiliz Hukukunda187
2.3.7Amerikan Hukukunda.191
2.3.8Fransız Hukukunda.197
2.4Türk Özel Hukuk Düzenlemelerinde Geminin Elverişliliği.198
2.4.1Genel Olarak.198
2.4.2Mülga Türk Ticaret Kanunlarında Geminin Elverişliliği.199
2.4.2.11440 Sayılı Türk Ticaret Kanunu.199
2.4.2.26762 Sayılı Türk Ticaret Kanunu.203
2.4.3Türk Ticaret Kanunu’nda Geminin Elverişliliği224
2.4.3.1Türk Ticaret Kanunu’nda Denize Elverişlilik.225
2.4.3.2Türk Ticaret Kanunu’nda Yola Elverişlilik229
2.4.3.3Türk Ticaret Kanunu’nda Yüke Elverişlilik.237
2.4.3.4Gemi Kira Sözleşmesi241
2.4.3.5Zaman Çarteri Sözleşmesi242
2.4.3.6Navlun Sözleşmesi248
2.4.4Değerlendirme251
2.5Geminin Elverişliliğinin Belgelenmesi.252
2.5.1Denize Elverişlilik Belgesi.253
2.5.2Liman Çıkış Belgesi (Yola Elverişlilik Belgesi)257
2.5.3Yüke Elverişlilik Belgesi258
2.5.4Değerlendirme261
3.GEMİNİN ELVERİŞLİĞİNİN ÖZELLİKLERİ262
3.1Genel Olarak.262
3.2Geminin Elverişliliğini Etkileyen Durumlar.262
3.2.1Geminin Elverişliliğini Etkileyen Değişken Nitelikler.262
3.2.1.1Görecelik Bakımından262
3.2.1.2Merâhil-I Sefer Bakımından268
3.2.1.3İfa Zamanı Bakımından273
3.2.1.4Teknik Gelişmeler Bakımından277
3.2.1.5Hukuk Düzenlemelerindeki Gelişmeler Bakımından.281
3.3Geminin Elverişliliğinin Kapsamı284
3.3.1Geminin Denize Elverişliliği Kapsamında Yapısı Bakımından.284
3.3.2Geminin Yola Elverişliliği Kapsamında.288
3.3.2.1Gemiadamları Bakımından.288
3.3.2.2Gemi Teşkilatı Bakımından293
3.3.2.3Yolculuğun İkmalleri Bakımından.294
3.3.2.4Gemi Dengesi ve Yükleme Durumu Bakımından.294
3.3.2.5Gemi Belgeleri Bakımından.296
3.3.2.6Geminin Hukuki Durumu Bakımından.297
3.3.2.7Siber Emniyet Bakımından.297
3.3.3Geminin Yüke Elverişliliği Kapsamında299
3.3.3.1Eşyanın Kabulü Bakımından .299
3.3.3.2Eşyanın Taşınması ve Muhafazası Bakımından.304
3.3.4Konteynerin Elverişliliği306
4.GEMİNİN ELVERİŞSİZLİĞİ DURUMUNDA TAŞIYANIN SORUMLULUĞU.314
4.1Taşıyan Kavramı.314
4.1.1Asıl-Alt Navlun Sözleşmeleri ve Taşıyan316
4.1.2Akdî Taşıyan.320
4.1.3Fiilî Taşıyan321
4.2Genel Olarak Taşıyanın Sorumluluğu327
4.3Navlun Sözleşmesinde Geminin Elverişliliği.330
4.3.1Genel Olarak Navlun Sözleşmesi.330
4.3.2Navlun Sözleşmesinde Elverişlilik.340
4.3.3Standart Tip Sözleşmelerde Elverişlilik.341
4.4Taşıyanın Elverişli Gemi Temin Etmek Borcu ve Elverişsizlikten Doğan Sorumluluğu347
4.4.1Genel Olarak Gemiyi Elverişli Hâlde Bulundurmak347
4.4.2Gemiyi Elverişli Halde Bulundurmak Borcunun Hukuki Niteliği349
4.4.2.1Aslî Borç –Yan Borç Olması Bakımından.349
4.4.2.1.1Yükümlülüklerin Sınıflandırılması358
4.4.2.1.2Değerlendirme.380
4.4.2.2Gerekli Özeni Göstermek BorcuOlması Bakımından.385
4.4.2.3Sorumluluğun Devredilemezliği Niteliği Bakımından.393
4.4.2.4Taşıyanın Borçları ve Sorumluluğu Hakkında Kayıt ve Şartlar.395
4.4.3Geminin Elverişliliğinin Temininde Taşıyanın Borç ve Sorumluluğunun Şartları.397
4.4.3.1Gemiyle İfa Edilecek Bir Edim Olması397
4.4.3.2Başlangıçta Elverişsiz Olması398
4.4.3.3Kusurlu Olması.404
4.4.3.4Zarar Meydana Gelmesi406
4.4.3.5İlliyet Bulunması.412
4.4.4Taşıyanın Adamları ve Taşıyanın Adamlarından Doğan Sorumluluğu.414
4.4.4.1Gemiadamları428
4.4.4.2Tersaneler428
4.4.4.3Gemi Denetmenleri.434
4.4.4.4Sınıflama Kuruluşları435
4.4.5Taşıyanın Geminin Elverişliliğini Temin Etmesi Hakkında Değerlendirme440
4.5Fiilî Taşıyanın Geminin Elverişsizliğinden Doğan Sorumluluğu.444
4.6Taşıyanın Geminin Elverişsizliğinden Sözleşme Dışı Sorumluluğu446
4.7Donatanın Geminin Elverişsizliğinden Sorumluluğu.449
5.GEMİNİN ELVERİŞSİZLİĞİNDE TAŞIYANIN SORUMLULUKTAN KURTULMASI VE SORUMLULUĞUN SINIRLARI450
5.1Geminin Elverişsizliğinden Doğan Sorumlulukta İspat Yükü.450
5.1.1Genel Olarak.450
5.1.2Taşıyan Bakımından İspat451
5.1.3Taşıtan Bakımından İspat.455
5.1.4Taraflar Bakımından İspat Yükümlülüğünde Sıralama459
5.2Taşıyanın Elverişsizlikten Doğan Sorumluluktan Kurtulması.468
5.2.1Genel Olarak.468
5.2.2Tedbirli Taşıyan Kavramı.473
5.2.3Sorumsuzluk Şartları475
5.2.4Gizli Ayıp Bakımından.480
5.2.5Sevk ve Teknik İdare Kusuru ile Geminin Elverişliliği Arasındaki İlişki.486
5.2.6Yangın ile Geminin Elverişliliği Arasındaki İlişki.494
5.2.7Elverişlilik Belgelerinin Fiilî Karine Niteliği.498
5.3Geminin Elverişsizliğinin Navlun Sözleşmesini Sona Erdirmesi.512
5.3.1Navlun Sözleşmesinin Sona Ermesi.512
5.3.2Taşıtanın Kullanabileceği Haklar.515
5.3.3Elverişsizlik Nedeniyle Borcun İfa Edilememesinin Sonuçları.518
5.4Geminin Elverişsizliğinden Doğan Sorumluluğun Sınırları.521
5.4.1Taşıyanın Sorumluluğunun Sınırları521
5.4.2Sorumluluğu Sınırlama Hakkının Kaybı530
5.5Hak Düşürücü Süre –Rücu Süresi ve Zamanaşımı536
6.YENİ TİP TEKNOLOJİK GEMİLERİN ELVERİŞLİLİĞİ541
6.1Genel Olarak Yeni Tip Teknolojik Gemiler Kavramı541
6.2Teknolojik Gemilerin Elverişliliği veÖngörülen Düzenleme Değişiklikleri.549
6.3 Gemi Kontrol ve Gemi Kumanda Merkezlerinin Yeterliliği 551
6.4Teknolojik ve Siber Elverişlilik552
7.SONUÇ.554
KAYNAKÇA567
