Tek Satıcının Müşteri Tazminatı Talebi ve Müşteri Tazminatı Miktarının Hesaplanması

6102 SAYILI YENİ TÜRK TİCARET KANUNU’NA GÖRE



TEK SATICININ MÜŞTERİ TAZMİNATI TALEBİ VE MÜŞTERİ TAZMİNATI MİKTARININ HESAPLANMASI



Av. Ünal ERTABAK



- Müşteri Tazminatının Talep Şartları İle İlgili Düşünceler

- Müşteri Tazminatı Talebine, Gerek Esas Gerekse Usul Bakımından Etki Etmesi Muhtemel Diğer Konular Ve İlgili Düşünceler

- Müşteri Tazminatı Miktarının Tespitinde Esas Alınabilecek Kriterler Ve İldili Düşünceler

İÇİNDEKİLER

Takdim Edilen Çalışmanın Kapsamı          9

1- MÜŞTERİ TAZMİNATININ TALEP ŞARTLARI İle İlgili Düşünceler             13

1.1. TARAFLAR ARASINDA TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİ OLMASI GEREKİR               13

1.1.1. Tek satıcılık sözleşmesinin süresinin müşteri tazminatı talebine bir etkisi var mıdır?            13

1.1.2. Tek satıcılık sözleşmesinde belirli bir bölgede satış teke-li tanındığının mutlaka açıkça belirtilmiş olması gerekir mi?                14

1.1.3. Tek satıcılık sözleşmesinin diğer tarafı mutlaka  üretici mi olmalıdır?           15

1.1.4. Tek satıcının, sözleşmeye konu ürünün Türkiye paza-rındaki ilk satıcısı mı olması gerekmektedir? Bir diğer ifade ile, müşteri tazminatı talebine dayanak olarak gösterilen tek satıcılık sözleşmesinin, sözleşmeye konu ürünün sözleşmeye konu bölgede satışı ile ilgili ilk sözleşme mi olması gerekmektedir?     16

1.1.5. Tek satıcılık sözleşmesinin süreç içinde süresinin uzatılmış olması veya ayrı sözleşme maddeleri ile yeniden sözleşme yapılmak suretiyle yenilenmiş olması müşteri tazminatı talebini olumsuz etkiler mi? Yenilenen sözleşmelerin taraflarında da değişiklik yapılması müşteri tazminatı talebini nasıl etkileyecektir?          18

1.1.6. Müşteri tazminatı talep edilebilmesi için “ürünün” mü yoksa “ürünün markasının” mı Türkiye pazarında  tanıtılması gerekir? Müşteri tazminatı talep edilebilmesi için tek satıcılık sözleşmesinin mutlaka sona ermesi  gerekir mi? Tek satıcılık sözleşmesi devam ederken  müşteri tazminatı talep edilebilmesi için bir istisna  söz konusu olabilir mi?               25

1.1.7. Tek satıcılık sözleşmesinde ürün satışı ile ilgili reklam ve satışı arttırıcı promosyon faaliyetlerinin masraflarının kimin tarafından ödeneceği, satılamayan malların üretici tarafından geri alınıp alınmayacağı, ürünün satış stratejisini kimin belirlediği; bir diğer ifade ile, ürünün satışı ile ilgili risklerin kimin üzerinde olduğu ve ürünün pazarlama yönetiminin kime ait olduğuna dair sözleşmede hükümlerin bulunması, müşteri tazminatı  talebini etkiler mi ?           30

1.2. TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMİŞ OLMASI GEREKİR         34

1.2.1. Tek satıcılık sözleşmesinin süreye bağlı olarak sona ermesini tek satıcının talep etmiş olması, müşteri tazminatı talebini etkiler mi?          34

1.2.2. Tek satıcılık sözleşmesinin üretici tarafından haklı nedenle (tek satıcının temerrüdü nedeniyle) feshi halinde müşteri tazminatının talep edilememesi hukuka ve “hakkaniyete” uygun mudur?          36

1.2.3. Tek satıcılık sözleşmesinin tek satıcı tarafından haklı nedenle (üreticinin temerrüdü nedeniyle) feshi halinde müşteri tazminatı talep edilebilir mi?      43

1.3. TEK SATICININ, SÖZLEŞMENİN İFASI SIRASINDA, SÖZLEŞMEYE KONU ÜRÜNÜN “MARKASININ” YAYILMASINA KATKIDA BULUNARAK, MÜŞTERİ ÇEVRESİNİ OLUŞTURMASI VEYA ÖNEMLİ ÖLÇÜDE GELİŞTİRMESİ GEREKİR         45

1.3.1. Her ürünün markası ile ilgili müşteri çevresi oluşturulabilir mi? Müşteri çevresinin oluştuğunun kabulü için ürünün ne tür bir özelliği olması gerekir?    45

1.3.2. Tek satıcının müşteri tazminatı talep edebilmesi için, ürünün markasını tüm Türkiye pazarında tanıtıp, tüm Türkiye pazarında mı müşteri çevresi oluşturması veya önemli ölçüde geliştirmesi gerekmektedir?        47

1.3.3. Müşteri çevresinin tek satıcı tarafından oluşturulduğu veya önemli ölçüde geliştirildiğinin kabul edilebilmesi için hangi hususların gerçekleşmesi gerekir?          48

1.3.4. Sözleşmenin süresi, müşteri çevresinin oluşumunu veya gelişimini etkiler mi?     49

1.3.5. Üretici, hangi hallerde müşteri çevresini kendisinin oluşturduğunu veya geliştirdiğini iddia edebilir?          50

1.3.6. Ürünün markasının yurt dışında bilinen bir marka olmasının, tek satıcının yetkili olduğu bölgedeki müşteri çevresinin oluşumuna veya gelişimine etkisi nedir ?             50

1.3.7. Tek satıcının, tek satıcılık sözleşmesine konu olan markalı ürünler dışında başka markalı ürünleri de satmış olması, müşteri çevresinin oluşumunu ve dolayısıyla müş-teri tazminatı talebini olumsuz etkiler mi?     52

1.4. SÖZLEŞMENİN SONA ERMESİNDEN SONRA, TEK SATICININ OLUŞTURDUĞU VEYA ÖNEMLİ ÖLÇÜDE GELİŞTİRDİĞİ MÜŞTERİ ÇEVRESİNDEN ÜRETİCİNİN YARARLANMAYA DEVAM  ETMESİ GEREKİR           54

1.5. TEK SATICININ, SÖZLEŞMENİN SONA ERMESİNDEN SONRA, KENDİSİNİN OLUŞTURDUĞU VEYA ÖNEMLİ ÖLÇÜDE GELİŞTİRDİĞİ MÜŞTERİ ÇEVRESİNDEN “ARTIK” YARARLANAMAMASI GEREKİR 57

1.6. TEK SATICIYA MÜŞTERİ TAZMİNATI ÖDENMESİNİN HAKKANİYETE UYGUN OLMASI, AYRI BİR ŞART OLARAK KABUL EDİLMELİ MİDİR?            59

2- MÜŞTERİ TAZMİNATI TALEBİNE, GEREK  ESAS GEREKSE USUL BAKIMINDAN ETKİ ETMESİ MUHTEMEL DİĞER KONULAR  İle İlgili Düşünceler               63

2.1. Müşteri Çevresinin Oluşumuna ve Gelişimine, Satılan Ürünler İçin Satış Sonrasında Verilen (Servis) Hizmetlerinin Katkısı Var mıdır ve Bu Durumun Müşteri Tazminatı Talebine Etkisi Ne Olabilir?              63

2.2. Tek Satıcının Satış Faaliyetlerini Bayilikler Tesis Ederek Yürütmesi Halinde, Bu Bayiler Üreticiden veya Tek Satıcıdan Müşteri Tazminatı Talep Edebilir mi?      66

2.3. Müşteri Tazminatı Talebi Hangi  Aşamada Talep Edilebilir ve Müşteri  Tazminatı Talebine Uygulanacak Zamanaşımının Süresi Ne Olmalıdır?      67

2.4. Müşteri Tazminatı Talep Hakkından,  Tek Satıcılık Sözleşmesinin Kurulması Aşamasında veya Sözleşmenin İfası  Sırasında Feragat Edilmesi Geçerli midir? 70

2.5. Tek Satıcılık Sözleşmesinde Yer  Alan Tahkim Şartı ve Taraflarca  Seçilen Yabancı Hukuk, Müşteri Tazminatı Talebi Bakımından da Geçerli midir?    73

3- MÜŞTERİ TAZMİNATI MİKTARININ TESPİTİNDE ESAS ALINABİLECEK KRİTERLER İle İlgili Düşünceler   77

3.1. Müşteri Tazminatı İçin Bir Üst Sınır  Kabul Edilmesi Zorunlu mudur; Zorunlu İse, Önerildiği Gibi Bu Üst Sınır, Tek Satıcının Son Beş Yıllık Kazancının Bir Yıllık Ortalamasına Karşılık Gelecek Oranda mı Olmalıdır?     78

3.2. Müşteri Tazminatı Miktarı Nasıl  Tespit Edilmelidir?                85

3.3. Müşteri Tazminatının Nasıl Hesaplanacağı ile İlgili Olarak  Tek Satıcılık Sözleşmesinde Yapılan Düzenlemeler Geçerli Sayılabilir mi?    100

3.4. Müşteri Tazminatı Miktarına  Hangi Tarih İtibariyle Faiz Uygulanması Talep Edilebilir?            101