Temel Hak Genel Teorisi
Prof. Dr. Zafer Gören
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 5
BEŞİNCİ BASININ ÖNSÖZÜ 7
İÇİNDEKİLER 9
KISALTMALAR 13
§ 1. Giriş
Literatür 1: 17
I. DEVLET HUKUKU - ANAYASA HUKUKU-TEMEL HAKLAR 17
II. TEMEL HAKLARA İLİŞKİN BAZI GÜÇLÜKLER VE TEMEL HAKLARIN YORUMU 18
§ 2. Tarihçe ve Temel Hak Kavramı
I. TEMEL HAKLARIN VARLIĞI VE ANLAMI 23
II. TEMEL HAKLARA UYGUN YORUM 24
III. ORTAÇAĞ VE ERKEN YENİÇAĞ 25
IV. AMERİKA VE FRANSA’DA TEMEL HAKLARIN POZİTİF HUKUKA AKTARILMASI 27
V. TEMEL HAKLARIN TÜRKİYE’DEKİ GELİŞİMİ 31
§ 3. Konu Sınırlaması
Literatür 2: 35
I. YÜRÜRLÜKTEKİ HUKUKUN BELİRLEDİĞİ TEMEL HAKLAR 36
II. ULUSLARARASI TEMEL HAKLAR 36
III. DOĞAL, POZİTİF ÜSTÜ İNSAN HAKLARI 44
§ 4. Temel Hak Türleri ve Fonksiyonları
Literatür 3: 47
I. HUKUKSAL KAYNAKLARINA GÖRE TEMEL HAK TÜRLERİ 47
Il. TEMEL HAK SAHİBİNE GÖRE TEMEL HAK TÜRLERİ 48
III. TEMEL HAK YÜKÜMLÜSÜNE GÖRE TEMEL HAK TÜRLERİ 49
IV. TEMEL HAKLARIN KLASİK TEMEL HAK FONKSİYONLARINA GÖRE TÜRLERİ 49
1. Negatif Statü Hakları 50
2. Aktif Statü Hakları 50
3. Pozitif Statü Hakları 51
4. Temel Hakların Demokratik Fonksiyonu 56
V. SERT ÇEKİRDEKLİ TEMEL HAKLAR 58
VI. TEMEL HAKLAR VE KURUMSAL GARANTİLER 59
VII. YAŞAM ALANLARINA YA DA TOPLUMSAL ALANLARA GÖRE TEMEL HAKLAR 61
VIII. DEVLET ÜSTÜ TEMEL HAKLAR VE DEVLETİN YASA KOYUCUSU TARAFINDAN DÜZENLENEN TEMEL HAKLAR 62
IX. TEMEL HAKLARIN İKİ YÖNLÜ ÖZELLİĞİ 65
1. Objektif Düzenin Ögeleri Olarak Temel Haklar 65
2. Subjektif Haklar Olarak Temel Haklar 68
X. LİBERAL DEVLETTEN SOSYAL DEVLETE GEÇİŞ 69
XI. TEMEL ÖDEVLER 70
§ 5. Temel Hak Sahipliği ve Temel Hak Yükümlülüğü
Literatür 4: 71
I. TEMEL HAKKA SAHİP OLMA 72
1. İnsan Hakları ve Vatandaş Hakları 72
2. Ölümden Önce ve Sonra Temel Haklara Sahip Olma 73
3. Temel Hak Erginliğinin Olmayışı Nedeniyle Temel Hak Sahipliğinin Sınırlanması 75
4. Temel Haklardan Vazgeçme 77
5. Temel Hak Sahipleri Olarak Tüzel Kişiler 82
II. TEMEL HAKLARLA BAĞLILIK 90
1. Bağlılığın Türleri ve Kapsamı 91
2. Temel Hakların Özel Hukuka Etkisi 93
3. Temel Hakların Özel Hukuka İlişkin İlişkiler İçindeki Devlete Etkisi 99
§ 6. Temel Hak Garantileri ve Sınırlamaları
Literatür 5: 103
I. TEMEL HAKLARIN SINIRLANMASI 104
1. Yasa Kaydı 104
a) Basit Yasa Kaydı 104
b) Nitelikli Yasa Kaydı 105
2. İçeriksel Sınırlamalar 105
a) Koruma Alanı Sınırlamaları (Temel Hak İçeriksel Sınırlamalar) 105
b) Anayasa İçeriksel Sınırlamalar 107
3. Yasa Kaydından Oranlı Yasa Kaydına 110
II. TEMEL HAKLARIN DÜZENLENMESİ VE SOMUTLAŞTIRILMASI 112
1. Temel Hakkın Koruma Alanı- Temel Hak Garantisi 112
2. Müdahale –Sınırlama. Düzenleme-Somutlaştırma 114
a) Müdahale-Sınırlama 114
b) Düzenleme-Somutlaştırma 115
3. Temel Hakkın Koruma Alanı ve Müdahale 120
a) Koruma Alanını Belirleme 120
b) Müdahaleyi Belirleme 121
III. SINIRLAMANIN SINIRLARI 124
1. Yasa Kaydı 124
2. Oranlılık (Ölçülülük) İlkesi 125
a) Elverişlilik 127
b) Zorunluluk 127
3. Öz (Çekirdek) Kriteri 129
4. Belirginlik İlkesi 131
5. İnsan Onuru Kriteri 132
6. Demokratik Toplum Düzeninin Gerekleri Kriteri 132
7. Laik Cumhuriyetin Gerekleri Kriteri 134
IV. TEMEL HAKLARIN KÖTÜYE KULLANILMASI 135
KAVRAM DİZİNİ 141
AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ 145
(İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin Sözleşme)
(AİHS) ve Ek Protokoller 167