Temel Hukuk Dersleri
Ergin ERGÜL
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ.7
İÇİNDEKİLER.9
BİRİNCİ BÖLÜM
SOSYAL HAYAT VE SOSYAL DÜZEN KURALLARI
1.1. SOSYAL HAYAT İHTİYACI . 18
1.2. SOSYAL DÜZEN KURALLARI . 20
1.2.1. Din Kuralları.21
1.2.2. Ahlâk Kuralları .22
1.2.3. Örf ve Adet (Gelenek-Görenek/Teamül) Kuralları.26
1.2.4. Görgü Kuralları 27
1.2.5. Hukuk Kuralları 28
1.2.5.1. Hukuk ve Hukuk Kuralları28
1.2.5.2. Hukuk Kurallarının Nitelikleri 32
1.2.5.3. Hukuk Kurallarının Çeşitleri.34
1.2.5.4. Hukuk Kurallarının Müeyyideleri.37
İKİNCİ BÖLÜM
HUKUK, HUKUK BİLİMİ, HUKUKUN
DEĞİŞİK ANLAMLARI VE HUKUK SİSTEMLERİ
2.1. HUKUK . 41
2.1.1. Genel Olarak41
2.1.2. Bağlantılı Kavramlar: Hak, Adalet, Hakkaniyet 42
2.2. HUKUK BİLİMİ. 44
2.3. HUKUKUN DEĞİŞİK ANLAMLARI VE TASNİFLERİ. 45
2.3.1. Pozitif Hukuk .45
2.3.2. Mevzu Hukuk.46
2.3.3. Doğal Hukuk 46
2.3.4. Maddi Hukuk - Şekli Hukuk47
2.3.5. Objektif Hukuk - Sübjektif Hukuk 47
2.3.6. Ulusal Hukuk-Uluslararası Hukuk 48
2.3.7. Kamu Hukuku-Özel Hukuk 48
2.4. HUKUK SİSTEMLERİ .49
2.4.1. Kara Avrupası (Roma) Hukuk Sistemi 50
2.4.2. İslam Hukuk Sistemi 50
2.4.3. Anglo-Sakson (Common Law) Hukuk Sistemi . 51
2.4.4. Sosyalist Hukuk Sistemi. 52
2.4.5. Avrupa Birliği Hukuk Sistemi. 53
2.5. HUKUKİ YORUM YÖNTEMLERİ.54
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
HUKUKUN İŞLEVLERİ VE KAYNAKLARI
3.1. HUKUKUN İŞLEVLERİ .57
3.1.1. Sosyal Düzeni Sağlamak 57
3.1.2. Sosyal Barışı Sağlamak 58
3.1.3. Güvenlik Sağlamak 59
3.1.4. Eşitlik Sağlamak. 59
3.1.5. Özgürlük Sağlamak 61
3.1.6. Sosyal İhtiyaçları Karşılamak . 61
3.1.7. Adaleti Gerçekleştirmek 61
3.2. HUKUKUN KAYNAKLARI 63
3.2.1. Ulusal Kaynaklar 64
3.2.1.1. Anayasa 64
3.2.1.1.1. Tanımı 64
3.2.1.1.2. Türleri. 64
3.2.1.2. Usulüne Göre Onaylanmış Uluslararası Andlaşma . 67
3.2.1.3. Kanun 68
3.2.1.4. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi 71
3.2.1.5. Yönetmelik 77
3.2.1.6. Adsız Düzenleyici İşlemler 81
3.2.1.7. Teamül 83
3.2.1.8. İçtihat 85
3.2.1.9. Doktrin 85
3.2.2. Uluslararası Kaynaklar. 86
İçindekiler 11
3.2.2.1. Evrensel Sözleşmeler 86
3.2.2.2. Avrupa Konseyi Sözleşmeleri ve AİHM İçtihatları .86
3.2.2.2.1. Avrupa Konseyi.86
3.2.2.2.2. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi.87
3.2.2.2.3 Mahkemenin Yargılama Usulü89
3.2.2.2.4. AİHM Kararlarının Bağlayıcılığı ve
Uygulanması .90
3.2.2.3. Avrupa Birliği Hukuku90
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
HUKUKUN DALLARI
4.1. KAMU HUKUKU DALLARI 95
4.1.1. Genel Kamu Hukuku95
4.1.2. Anayasa Hukuku96
4.1.3. İdare Hukuku .97
4.1.3.1. Genel Olarak .97
4.1.3.2. Ülkemizin İdari Teşkilatı 98
4.1.3.3. Kamu Personeli .102
4.1.4. Ceza Hukuku103
4.1.5. Devletler Genel Hukuku 105
4.1.6. Mali Hukuk ve Vergi Hukuku .105
4.1.7. Yargılama Hukuku107
4.2. ÖZEL HUKUK DALLARI . 107
4.2.1. Medeni Hukuk .107
4.2.2. Ticaret Hukuku 110
4.2.3. Devletler Özel Hukuku (Uluslararası Özel Hukuk) .112
4.3. KARMA HUKUKUN DALLARI 114
4.3.1. Medeni Yargılama Hukuku 114
4.3.2. İcra ve İflas Hukuku .115
4.3.3. İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku 115
4.3.4. Diğer Karma Hukuk Dalları 117
BEŞİNCİ BÖLÜM
KAMU HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI
5.1. DEVLET .120
5.1.1. Genel Olarak . 120
5.1.2. Modern Devlet 122
5.1.3. Devletin Unsurları . 122
5.1.3.1. Nüfus 123
5.1.3.2. Ülke. 124
5.1.3.3. Egemenlik . 124
5.1.3.4 Daimi Örgütlenme ve Tüzel Kişilik 127
5.1.4. Devlet Biçimleri. 129
5.1.4.1. Egemenliğin Kaynağına Göre: Monarşi ve Cumhuriyet 129
5.1.4.2. Ülkesel Örgütlenme Biçimi . 131
5.1.4.2.1. Üniter Devlet. 131
5.1.4.2.2. Federal Devlet 133
5.1.4.2.3. Konfederasyon. 134
5.1.4.4.4 Avrupa Birliği 134
5.1.5. Devletin Organları. 134
5.1.5.1. Yasama Organı 135
5.1.5.2. Yürütme Organı 136
5.1.5.2.1. Yürütmenin Yapısı 136
5.1.5.2.2. Yürütmenin Olağanüstü Hal İlanı Yetkisi 137
5.1.5.3. Yargı Organı 138
5.1.6. Yasama, Yürütme, Yargı ve İdare İşlevlerinin Ayrımı 139
5.2. HUKUK DEVLETİ İLKESİ 140
5.3. KUVVETLER AYRILIĞI İLKESİ .141
5.4. ANAYASANIN ÜSTÜNLÜĞÜ İLKESİ .143
5.5. İNSAN HAKLARINA SAYGI İLKESİ145
5.5.1. Genel Olarak . 145
5.5.2 Temel Kavramlar. 146
5.5.2.1. Hak ve Özgürlük Kavramları 146
5.5.2.2. İnsan Hakları, Kamu Hürriyetleri ve Temel Hak ve
Özgürlükler . 146
5.5.2.3. Kamu Haklarının Üçlü Sınıflandırılması. 147
5.5.2.4. Kuşaklar Sınıflandırması 148
5.6. KAMU HİZMETİ VE KAMU PERSONELİ 149
5.6.1. Kamu Hizmeti 149
5.6.2. Kamu Personeli151
ALTINCI BÖLÜM
ÖZEL HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI
6.1. HUKUKİ FİİL, HUKUKİ OLAY VE HUKUKİ İŞLEM KAVRAMLARI . 156
6.1.1. Hukuki Fiil 156
6.1.2. Hukuki Olay .156
6.1.3. Hukuki İşlem156
6.2. ÖZEL HUKUKTA DÜRÜSTLÜK VE İYİ NİYET KURALLARI İLE HAKKIN KÖTÜYE
KULLANILMASI YASAĞI . 157
6.2.1. Objektif ve Sübjektif Hüsnüniyet.157
6.2.2. Hakkın Kötüye Kullanılması .158
6.3. KİŞİ VE HUKUKİ KİŞİLİK 158
6.3.1. Gerçek Kişiler.158
6.3.2. Tüzel Kişiler159
6.3.2.1. Tüzel Kişilik159
6.3.2.2. Türleri159
6.4. SÖZLEŞME 160
YEDİNCİ BÖLÜM
YARGI SİSTEMİ VE ÖRGÜTLENMESİ
7.1. YARGI SİSTEMİ 164
7.2. YARGI BİRLİĞİ VE YARGI AYRILIĞI İLKELERİ 164
7.3. İLK DERECE, İSTİNAF VE TEMYİZ AYRIMI 164
7.3.1. İlk Derece.164
7.3.2. İkinci Derece (İstinaf).165
7.3.3. Üst Derece (Temyiz) 165
7.4. ÜLKEMİZDE YARGI TÜRLERİ VE ÖRGÜTLENMELERİ 165
7.4.1 Anayasa Yargısı ve Anayasa Mahkemesi .166
7.4.1.1. Üye Yapısı ve Kaynakları168
7.4.1.2. Örgütlenmesi 169
7.4.1.3. Anayasa Mahkemesinin Görevleri 169
7.4.1.3.1. Norm Denetimi Görevi. 170
7.4.1.3.2. Bireysel Başvuru Görevi . 176
7.4.1.3.3. Yüce Divan Yargılaması 180
7.4.1.3.4. Siyasi Parti Kapatma Davaları. 180
7.4.1.3.5. Siyasi Partilerin Mali Denetimi. 181
7.4.1.3.6. Yasama Dokunulmazlığı İşleri. 182
7.4.1.3.7. Milletvekilliğinin Düşmesi İşleri 182
7.4.1.3.8. Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanı Seçimi. 183
7.4.2. Adli Yargı . 183
7.4.2.1. Yargıtay. 183
7.4.2.2. Bölge Adliye Mahkemeleri 184
7.4.2.3. İlk Derece Ceza Mahkemeleri. 184
7.4.2.3.1. Sulh Ceza Hâkimlikleri 184
7.4.2.3.2. Asliye Ceza Mahkemeleri. 185
7.4.2.3.3. Ağır Ceza Mahkemeleri 185
7.4.2.3.4. Çocuk Ağır Ceza Mahkemeleri . 185
7.4.2.3.5. Çocuk Mahkemeleri . 185
7.4.2.3.6. İcra Ceza Mahkemeleri 186
7.4.2.3.7. Fikrî ve Sınai Haklar Ceza Mahkemeleri . 186
7.4.2.3.8. İnfaz Hâkimlikleri 186
7.4.2.4. Hukuk Mahkemeleri . 186
7.4.2.4.1. Sulh Hukuk Mahkemeleri. 186
7.4.2.4.2. Asliye Hukuk Mahkemeleri 187
7.4.2.4.3. Asliye Ticaret Mahkemeleri . 187
7.4.2.4.4. İcra Hukuk Mahkemeleri 187
7.4.2.4.5. Kadastro Mahkemeleri. 187
7.4.2.4.6. İş Mahkemeleri 188
7.4.2.4.7. Tüketici Mahkemeleri 188
7.4.2.4.8. Fikrî ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemeleri 188
7.4.2.4.9. Aile Mahkemeleri. 188
7.4.3. İdari Yargı 189
7.4.3.1. Danıştay 189
7.4.3.2. Bölge İdare Mahkemeleri . 189
7.4.3.3. İlk Derece Mahkemeleri. 190
İçindekiler 15
7.4.3.3.1. İdare Mahkemeleri .190
7.4.3.3.2. Vergi Mahkemeleri .190
7.4.4. Uyuşmazlık Yargısı: Uyuşmazlık Mahkemesi .190
7.4.5. Hesap Yargısı: Sayıştay 191
7.4.6. Yargının Yönetimi 192
7.4.6.1. Hâkimler ve Savcılar Kurulu 192
7.4.6.2. Adalet Bakanlığının Rolü .195
7.4.7. Yargı Görevlileri .196
SEKİZİNCİ BÖLÜM
DAVA VE ALTERNATİF ÇÖZÜM YOLLARI
8.1. GENEL OLARAK . 201
8.2. ALTERNATİF ÇÖZÜM YOLLARI . 202
8.2.1. Hukuk Alanında .202
8.2.2. Ceza Muhakemesinde .204
8.3. DAVA TÜRLERİ 205
8.3.1. Özel Hukukta .205
8.3.1.1. Eda Davaları 205
8.3.1.2. Tespit Davası .205
8.3.1.3. İnşai Davalar205
8.3.2. Ceza Yargısı206
8.3.2.1. Kamu Davası206
8.3.2.2. Şahsi Dava .206
8.3.2.3. İlkeler 206
8.3.3. İdari Yargı 207
8.3.3.1. İptal Davası207
8.3.3.2. Tam Yargı Davası .207
8.3.3.3. İdari Sözleşmelerden Doğan Dava 207
8.3.4. Anayasa Yargısı208
DOKUZUNCU BÖLÜM
HAK, MÜEYYİDE VE DAVA KAVRAMLARI
9.1. HAK KAVRAMI 211
9.1.1. Tanım.211
9.1.2. Kamu Hakları .212
9.1.3. Özel Haklar 213
9.2. MÜEYYİDE 214
9.2.1. Hukuk Kurallarının Müeyyidesi . 214
9.2.2. Müeyyide Çeşitleri 216
9.2.2.1. Cezai Müeyyideler 216
9.2.2.1.1. Ceza 216
9.2.2.1.2. Güvenlik Tedbiri . 216
9.2.2.2. Özel Hukuk Müeyyideleri . 216
9.2.2.3. İdare Hukuku Müeyyideleri 218
KAYNAKÇA.221
YAZARIN YAYINLANMIŞ KİTAPLARI.225