Temel İhale Hukuku

Mehmet Boynikar

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ vii
KISALTMALAR DİZİNİ xi
İÇİNDEKİLER xiii
ŞEKİLLER DİZİNİ xx
I. BÖLÜM
GENEL OLARAK KAMU İHALE HUKUKU
1.1. GENEL OLARAK İHALE KAVRAMI 1
1.1.1. İhale Kavramı 1
1.1.1.1. İhale İşlemleri 4
1.1.1.2. İhale İşlemlerinin İdari İşlem Olarak Niteliği 4
1.1.1.3. İhale İşlemlerinin İdari ve Yargısal Denetimi Açısından Ayrılabilir İşlem Teorisi 7
1.1.2. İhalenin Unsurları 8
1.1.2.1. Sözleşmenin Konusunun Belirlenmesi ve
İhalenin İlanı: İcaba Davet 9
1.1.2.2. İsteklilerin Teklifi: İcap 9
1.1.2.3. İdarenin İhale Kararı: Kabul 10
1.2. KAMU İHALE HUKUKUGELİŞİM SÜRECİ VE KAMU İHALE MEVZUATI 10
1.2.1. Osmanlı İmparatorluğu ve Erken Cumhuriyet Döneminde Kamu İhalelerine Dair Hukuki Düzenlemeler ve
Gelişim Süreci 10
1.2.2. Kamu İhale Mevzuatı 11
1.2.3. 2886 Sayılı Devlet İhale Kanunu 12
1.2.3.1. Devlet İhale Kanunu’na Tabi Olan ve Olmayan İdareler 14
1.2.3.2. Devlet İhale Kanunu Kapsamındaki İşler 14
1.2.4. 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu 15
1.2.4.1. Kamu İhale Kanunu’na Tabi Olan ve Olmayan İdareler 17
1.2.4.2. Kamu İhale Kanunu Kapsamındaki İşler 18
1.2.5. Devlet İhale Kanunu ve Kamu İhale Kanunu’nun Uygulama Alanlarının Karşılaştırmalı Değerlendirilmesi 19
1.2.6. 4735 Sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri
Kanunu ve Kapsamı 20
1.2.7. Diğer Kanunlarda Yer Alan Kamu İhalelerine
Dair Hükümler 20
1.2.8. Kamu İhale Mevzuatında İkincil Nitelikte Düzenlemeler 22
1.2.9. Devlet İhale Kanunu ve Kamu İhale Kanunu Kapsamı Dışında Bırakılan Kurumlar ve İşlerde İhalelerin
Denetimi 23
1.2.10. Genel Bir Kamu İhale Usulü Düzenlemesi Eksikliği 24
1.3. KAMU İHALE HUKUKU’NUN TEMEL İLKELERİ, İLKELERİN KAYNAKLARI VE İLKELER ARASINDAKİ İLİŞKİ 26
1.3.1. Kamu İhale Hukuku İlkelerinin Kaynakları ve Diğer Hukuk İlkeleri İle İlişkisi 26
1.3.2. Kamu İhale Hukuku’nun Temel İlkeleri 28
1.3.2.1. Saydamlık İlkesi 28
1.3.2.2. Rekabet İlkesi 30
1.3.2.3. Yeterlilik İlkesi 31
1.3.2.4. Eşit Muamele İlkesi 33
1.3.2.5. Güvenirlik İlkesi 35
1.3.2.6. Gizlilik İlkesi 37
1.3.2.7. Kamuoyu Denetimi İlkesi 37
1.3.2.8. İhtiyaçların Uygun Şartlarla ve Zamanında Karşılanması ve Kaynakların Verimli Kullanılması İlkesi 39
1.3.2.9. Farklı Nitelikteki İşlerin Aynı İhalede Toplanmaması İlkesi 40
1.3.2.10. Eşik Değerlerin Altında Kalmak Amacıyla Mal veya Hizmet Alımları ile Yapım İşlerinin Kısımlara Bölünmemesi İlkesi 40
1.3.2.11. Ödeneği Bulunmayan Bir İş İçin İhaleye Çıkılmaması İlkesi 42
1.3.2.12. Çevresel Etki Değerlendirme Belgesinin Alınması İlkesi 42
1.3.2.13. Diğer Kamu İhale Hukuku İlkeleri 44
1.3.3. Kamu İhale İlkeleri Arasındaki İlişki 45
II. BÖLÜM
İHALE USULLERİ VE İHALE SÜRECİ
2.1. İHALE USULLERİ 47
2.1.1. Devlet İhale Kanunu’nda Öngörülen İhale Usulleri 47
2.1.1.1. Kapalı Teklif Usulü 48
2.1.1.2. Belli İstekliler Arasında Kapalı Teklif Usulü 50
2.1.1.3. Açık Teklif Usulü 51
2.1.1.4. Pazarlık Usulü 52
2.1.1.5. Yarışma Usulü 53
2.1.2. Kamu İhale Kanunu’nda Öngörülen Kamu Alım Usulleri 54
2.1.2.1. Kamu İhale Kanunu’nda Öngörülen İhale
Usulleri 55
2.1.2.1.1. Açık İhale Usulü 56
2.1.2.1.2. Belli İstekliler Arasında İhale Usulü 58
2.1.2.1.3. Pazarlık Usulü 60
2.1.2.2. Kamu İhale Kanunu’nda Öngörülen Kamu Alımlarına Dair Özel Düzenlemeler 63
2.1.2.2.1. Doğrudan Temin 64
2.1.2.2.2. Tasarım Yarışmaları 66
2.2. İHALE SÜRECİ 67
2.2.1. Hazırlık Aşaması 68
2.2.1.1. İşin Belirlenmesi, Şartnamelerin Hazırlanması ve Ödenek 68
2.2.1.2. Yaklaşık Maliyetin Hesaplanması 69
2.2.1.3. İhale Usulünün Belirlenmesi ve İhale Dokümanının Hazırlanması 70
2.2.1.4. İhale Yetkilisinin İhaleyi Onaylaması ve İhale İşlem Dosyasının Oluşturulması 72
2.2.1.5. İhale Komisyonunun Oluşturulması 73
2.2.2. İlan Aşaması 73
2.2.2.1. Devlet İhale Kanunu’na Göre Yapılacak İhalelerde İlan 74
2.2.2.2. Kamu İhale Kanunu’na Göre Yapılacak
İhalelerde İlan 75
2.2.3. İhale Aşaması 77
2.2.3.1. İhale Dokümanının Alınması 77
2.2.3.2. Tekliflerin Hazırlanması ve Sunulması 78
2.2.3.3. Tekliflerin Açılması ve Değerlendirilmesi 79
2.2.4. İhalenin Sonuçlandırılması Aşaması 80
2.2.4.1. İhalenin İptali 81
2.2.4.1.1.Kamu İhale Kanunu’na Göre
İhalenin İptali 81
2.2.4.1.1.1. İhalenin Saatinden Önce
İptali 83
2.2.4.1.1.2. Belli Sayıda Katılım Olmaması Nedeniyle
İhalenin Yapılmaması ve İptali 83
2.2.4.1.1.3. Tüm Tekliflerin Reddedilerek İhalenin İptali 83
2.2.4.1.1.4. İhaleye Katılamayacak
Olanların İhaleyi Aldığının
Tespiti Halinde İhalenin
İptali 84
2.2.4.1.1.5. İhale Yetkilisinin İhale
Kararını Onaylamayarak
İhaleyi İptal Etmesi 85
2.2.4.1.2.Devlet İhale Kanunu’na Göre İhale’nin
İptali 85
2.2.4.1.3.İhalenin İptali Halinde İdarenin
Sorumluluğu 86
2.2.4.2. İhalenin Karara Bağlanması 93
2.2.4.2.1.Devlet İhale Kanunu’na Göre
Tekliflerin Değerlendirilmesi: En Uygun
Bedel 93
2.2.4.2.2.Kamu İhale Kanunu’na Göre Tekliflerin Değerlendirilmesi: Ekonomik Açıdan En Avantajlı Teklif 95
2.2.5. Sözleşme Aşaması 96
III. BÖLÜM
İHALELERİN İDARİ DENETİMİ
3.1. GENEL OLARAK İHALELERİN İDARİ DENETİMİ 101
3.2. İHALELERE KARŞI YAPILACAK İDARİ
BAŞVURULARA İLİŞKİN HÜKÜMLER 101
3.2.1. Devlet İhale Kanunu’nda Yer Alan Hükümler 102
3.2.2. Kamu İhale Kanunu’nda Yer Alan Hükümler 102
3.2.3. İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik 103
3.2.4. Diğer Kanunlarda Yer Alan Hükümler 103
3.3. İDARİ YARGILAMA USULÜ KANUNU’NUN 11. MADDESİ VE DEVLET İHALE KANUNU İLE KAMU İHALE KANUNU KAPSAMINDAKİ İHALELERİN İDARİ DENETİMİ 103
3.4. DEVLET İHALE KANUNU’NDA İDARİ DENETİM 107
3.5. KAMU İHALE KANUNU’NDA İDARİ DENETİM 108
3.5.1. İdareye Şikâyet 109
3.5.1.1. Genel Olarak İdareye Şikâyet 109
3.5.1.2. İdareye Şikâyet Başvurusunun Konusu 110
3.5.1.3. İdare’ye Şikâyet Başvurusunda Ehliyet 111
3.5.1.3.1. İstekli Olabilecekler 112
3.5.1.3.2. Adaylar 112
3.5.1.3.3. İstekliler 114
3.5.1.3.4. Ehliyete Dair Diğer Hususlar 116
3.5.1.4. İdareye Şikâyet Başvurusunun Süresi 117
3.5.1.5. İdareye Şikâyet Başvurusunun Şekli 120
3.5.1.6. İdare’ye Şikâyet Başvurusunu İncelemeye
Yetkili Makam 122
3.5.1.6.1. Şikâyet Başvurusunun Yanlış Makama
ya da Mahkemeye Yapılması 122
3.5.1.6.2. Şikâyet Başvurusunun Doğrudan
Kurum’a Yapılması 123
3.5.1.7. İdare’ye Şikâyet Başvurusunun İncelenmesi ve Karara Bağlanması 124
3.5.1.7.1. İdareye Şikâyet Başvurusunda Ön
İnceleme 124
3.5.1.7.2. İdareye Şikâyet Başvurusunda Esas
İncelemesi 126
3.5.1.8. İdareye Şikâyet Başvurusu Üzerine
Verilebilecek Kararlar 126
3.5.1.8.1. Başvurunun Reddi Kararı 128
3.5.1.8.1.1. Ön İnceleme Sonucunda
Verilecek Red Kararı 128
3.5.1.8.1.2. Esas İncelemesi Sonucunda
Verilecek Red Kararı 128
3.5.1.8.1.3. Başvurunun Reddi
Kararının Zımni Red
Kararı Şeklinde Olup Olamayacağı Sorunu 129
3.5.1.8.2. Düzeltici İşlem Belirlenmesi Kararı 131
3.5.1.8.3. İhalenin İptali Kararı 133
3.5.1.8.4. İdare Tarafından Bu Üç Kararın Dışında
Bir Karar Verilmesi 134
3.5.1.9. İdareye Şikâyet Başvurusu Üzerine Verilecek
Kararların Şekli 135
3.5.1.10. İdareye Şikâyet Başvurusu Üzerine Verilecek
Kararların Bildirimi 137
3.5.1.11. İdareye Şikâyet Başvurusunun İhale Sürecine
Etkisi 137
3.5.1.12. İdare’ye Şikâyet Başvuru Sonucunda
Verilebilecek Kararlara Karşı Yapılacak
Başvurunun Değerlendirilmesi 139
3.5.2. İtirazen Şikâyet 139
3.5.2.1. Genel Olarak İtirazen Şikâyet 139
3.5.2.2. İtirazen Şikâyet Başvurusunun Konusu 141
3.5.2.2.1. İdareye Şikâyet Başvurusu Sonrasında
İtirazen Şikâyet Başvurusu Konusu
Yapılabilecek İşlemler 141
3.5.2.2.2. Doğrudan İtirazen Şikâyet Başvurusu
Konusu Yapılabilecek İşlemler ve
Kararlar 143
3.5.2.3. İtirazen Şikâyet Başvurusunda Ehliyet 145
3.5.2.3.1. İdareye Şikâyet Başvurusu Sonrasında
İtirazen Şikâyet Başvurusu Ehliyeti 146
3.5.2.3.2. Doğrudan İtirazen Şikâyet Başvurusu
Ehliyeti 146
3.5.2.4. İtirazen Şikâyet Başvurusunun Süresi 148
3.5.2.5. İtirazen Şikâyet Başvurusunun Şekli 149
3.5.2.6. İtirazen Şikâyet Başvurusunu İncelemeye
Yetkili Makam: Kamu İhale Kurumu 152
3.5.2.6.1. Kamu İhale Kurumu Mevzuatı 153
3.5.2.6.2. Kamu İhale Kurumu’nun Kuruluşu 154
3.5.2.6.3. Kamu İhale Kurumu’nun Görev ve
Yetkileri 154
3.5.2.7. Başvurunun Yanlış Makama Yapılması 155
3.5.2.8. İtirazen Şikâyet Başvurusunun İncelenmesi ve Karara Bağlanması 156
3.5.2.8.1. İtirazen Şikâyet Başvurusunda Ön
İnceleme 157
3.5.2.8.2. İtirazen Şikâyet Başvurusunda Esas
İncelemesi ve Kurum’un İnceleme
Yetkisinin Sınırları 158
3.5.2.9. İtirazen Şikâyet Başvurusu Sonucunda
Verilebilecek Kararlar 160
3.5.2.10. İtirazen Şikâyet Başvurusu Sonucunda
Verilebilecek Kararların Şekli 161
3.5.2.11. İtirazen Şikâyet Başvurusu Sonucunda
Verilebilecek Kararların Bildirimi 162
3.5.2.12. İtirazen Şikâyet Başvurusunun İhale Sürecine
Etkisi 163
3.5.2.13. İtirazen Şikâyet Başvurusu Sonucunda
Verilebilecek Kararların Uygulanması 163
3.5.2.14. İtirazen Şikâyet Başvurusu Sonucunda
Verilebilecek Kararlardaki Maddi Hataların Düzeltilmesi 163
3.5.2.15. İtirazen Şikâyet Başvurusu Sonucunda Verilen Kararlara Karşı Yapılacak Yargısal Başvuru 164
IV. BÖLÜM
İHALELERİN YARGISAL DENETİMİ
4.1. GENEL OLARAK İHALELERİN YARGISAL
DENETİMİ 165
4.2. İVEDİ YARGILAMA USULÜ 166
4.3. DEVLET İHALE KANUNU KAPSAMINDAKİ
İHALELERİN YARGISAL DENETİMİ 168
4.4. KAMU İHALE KANUNU KAPSAMINDAKİ
İHALELERİN YARGISAL DENETİMİ 169
4.4.1. Genel Olarak İhale İşlemlerinin Yargısal Denetimi 170
4.4.2. İptal Davası 170
4.4.3. İptal Davasına Konu Olabilecek Karar ve İşlemler 171
4.4.3.1. Doğrudan İptal Davasına Konu Olabilecek
Karar ve İşlemler 172
4.4.3.2. Zorunlu İdari Denetim Aşamalarının Ardından
İptal Davasına Konu Olabilecek Karar ve
İşlemler 176
4.4.3.3. İptal Davasına Konu Olacak Kesin ve
Yürütülmesi Gereken İşlem Meselesi 177
4.4.4. Ehliyet 179
4.4.5. Başvuru Şekli ve Husumet 186
4.4.6. Başvuru Süresi 188
4.4.7. Görev ve Yetki 191
4.4.7.1. Görev 192
4.4.7.2. Yetki 194
4.4.8. İptal Davası Başvurusunun İncelenmesi ve
Verilebilecek Kararlar 197
4.4.8.1. İlk inceleme ve İdari Mercii Tecavüzü 197
4.4.8.2. Esas İncelemesi ve Verilebilecek Kararlar 198
4.4.8.2.1. Davanın Reddi 199
4.4.8.2.2. Davanın Kabulü ve İşlemin İptali 200
4.4.8.2.3. İptal Kararının Uygulanması ve
Etkisi 200
4.4.9. İhalenin İptali İdari İşleminin İptal Edilmesi ve
Sonuçları 203
4.4.10. Kararlara Karşı Başvurulacak Kanun Yolu ve
Kanun Yoluna Başvurmanın İhale Sürecine Etkisi 208
4.4.11. Tam Yargı Davası 211
4.4.12. İhalelere Katılmaktan Yasaklama Kararı ve Buna
Karşı İdari ve Yargısal Başvurular 213
4.4.12.1. Yasak Fiil ve Davranışlar 214
4.4.12.2. İhalelere Katılmaktan Yasaklama Kararı 215
4.4.12.3. İdari ve Yargısal Başvurular 217
KAYNAKÇA 219
ŞEKİLLER DİZİNİ
ŞEKIL 1:KAMU İHALE KANUNU’NDA ÖNGÖRÜLEN KAMU ALIM USULLERI 55