- İrade Açıklamasının Ulak Tarafından Geç İletilmesi Veya İletilmemesi
§ 1. GİRİŞ 1
I. Temsil Teorisi ile Sözleşme Teorisi Arasında 1
II. Ulak Kavramı 8
III. Ulakın Faaliyetine Genel Bakış 10
IV. Ulakın İrade Açıklamasını Sözlü veya Yazılı İletmesi 11
A. Sözlü iletme ile yazılı iletme aracında fark olmaması 11
B. Ulakın irade açıklamasını sözlü iletmesi durumunda muhatabın durumu 12
V. Ulak Hazır Olanlar Arasında Kullanılabilir Mi? 14
VI. Ulak Hem Tek Taraflı, Hem İki Taraflı İşlemlerde Kullanılabilir 14
§2. TARİHÇE 15
1- Roma Hukukunda 17
2- Glossatorlar Dönemi 19
3- Postglossatorlar Dönemi 20
4- Kanonik Hukukta 20
5- von Hachtein’in Doktora Tezi 21
VI. Savigny’nin Temsilci ile Haberciyi Aynı Sayan Görüşü 22
§ 3. TEMSİLDEN AYRILIĞI 23
1- Temsil ve Ulak Düalizmine Karşı Çıkanlar 25
2- Ulak-Temsil Ayrılığını Açıklayan Görüşler 27
a) Roma Hukuk’ unda procurator-nuntius ayrılığı 27
b) İrade teorisi veya iç ilişkiye göre belirleme 27
c) Dış görünüş teorisi 28
İÜ. Ulak-Temsilci Ayrılığını Gösteren Ölçütler 29
a) Bir örnek ile ayrılığı canlandırma 29
b) Temsilci-ulak ayrılığının başlıca kriterini, temsil hukukunun
temel direği olan “açıklama teorisi” belirler 30
c) İradesini açıklayan ile ulak arasındaki ilişkiden farkı anlama ile ulak ile onun aracılığıyla irade açıklamasını naklettiren arasındaki ilişkinin hukukî mahiyeti değişik olabilir 31
I. makin alet gibi anlaşılması 33
II. Bir başka kriter ulakın hiçbir şekilde karar yetkisinin bulunmamasıdır 35
III. Ulak, haber gönderene bağımlı, onun emrinde, ona tâbi bir
yardımcı şahıstır 36
IV. Ehliyet bakımından 36
V. Hukukî yardımcı - maddî yardım 36
VI. Ulakın seçim yetkisi yoktur, ihmal yetkisi yoktur 37
10. Ulakın haricen açıklama ilettiği, gerçekte iç ilişkide iradesini
kattığına dair terkedilmiş ve eski göriiş hatırlanmalıdır 38
IV. Temsilcinin Ulak, Ulakın Temsilci Gibi Davranması 38
A. Temsil ve ulak yetkilerinin birbirine yakınlığı ve farkı 38
B. Ulak ve temsilcinin sekiz ayn davranış olasılığı 38
C. Ulakın temsilci olarak davranması 39
D. Temsilcinin ulak olarak davranması 41
V. Ulakla Kurulan Sözleşmenin Temsilciyle Kumlandan Farkı 45
VI. İspat Yükü .1 45
§ 4. ULAK KULLANILAMAYACAK DURUMLAR 47
1- Ulakın Sadece İki Taraflı Hukukî İşlemlerde Kullanılabileceği
İddiası 49
2- Hazır Kişiler Arasında Ulak Kullanılması 50
3- Temsil Düşmanı Hukukî İşlemlerde Ne Temsilci, Ne De Ulakın
Aracı Olarak Kullanılması Mümkün Değildir 50
4- Ulakın İrade Açıklamasını İletebileceği Fakat Kabul Edemeyeceği Görüşü 51
V. Aynî Haklann Kazanılması veya Devrinde Ulak Kullanılamaz 52
1- Bazı Miras Hukuku İşlemleri Ulak Aracılığı ile Yapılamaz 52
2- Hizmet Zilyedinin Durumu 52
§5. AÇIKLAMA TEMSİLİ 53
a) Sorunun Temelleri: BGB’nin Gerekçesi 55
b) BGB’nin Gerekçesind&Yer Alan Bu Aynm Hakkında o Yıllardaki Görüşler 56
c) 1945’den Sonraki Durum 56
1. Savaş sonrası evlât edinme ve tanıma gereksiniminin artması ve
BGB § 1750 56
I. Alman yargısının zamanın ihtiyacına uygun karan 58
II. Karara konu olaydaki aracının “temsilci” değil ancak “ulak’ olabileceğini savunanlar 60
IV. İçtihat Hakkındaki Görüşler 51
A. Açıklamada temsilin varlığı hakkındaki görüş ayrılığı 61
B. Açıklamada temsili gerçek temsil olarak telâkki eden görüş 61
C. Açıklamada temsilciyi “ulak” saymayan görüş 62
§ 6. EHLİYETSİZLİK 63
I. Tarafların Eylem Ehliyetsizliği 65
ü. Ulakın Ehliyetsizliği 65
1- Şekle bağlı olmayan işlemlerde ulakın ehliyeti 65
2- Şekle bağlı işlemlerde 66
İÜ. Ulak Kullananın Ehliyetsizliği 66
1- Ulak iyiniyetli değilse 67
2- Ulak iyiniyetli ise 67
3- Temyiz kudretinin geçici kaybedilmesi durumunda 67
IV. Muhatabın Ehliyetsizliği 68
5 7. KABUL ULAKI 69
a) Ulakın “Muhatap” Olup Olamayacağı Tartışması 71
b) Kabul Ulakının Tanımı 73
İÜ. Muhatabın Evinde ve İşyerinde Çalışanların Durumu 76
a) Günümüzdeki Anlayış: Açıklama Ulakı ve Kabul Ulakı Benzer,
Fakat Ayn İki Kurumdur 77
b) Kabul Ulakının İşlevleri 78
1- Hazırlar ve hazır olmayanlar arasında ulakın muhatap olarak görevlendirilmesi 78
2- Ulak, kabul açıklamasına muhatap olursa, sözleşme hangi anda kurulur? Ulaka ulaşınca mı, icabı yapana ulaşınca mı? 79
VI. Kabul Ulakının Yanlış İletmesi 81
f 8. AÇIKLAMA ULAKININ YANLIŞ İLETMESİ 83
a) Sorunun Açıklanması 85
b) Yanlış İletmenin Yasada Düzenlenmesi 87
1- İsviçre/Türk Hukuklarında 87
2- Alman Medenî Kanunu’nda 87
I. Alman Medenî Kanunu’nun Yasalaşma Sürecindeki Gelişmeler 88
A. Neden BGB’nin yasalaşma süreci inceleniyor? 88
B. 1881 tarihli öntasarı (Vorentwurf) 89
C. Birinci komisyon 90
D. İkinci komisyon 90
E. Meclis komisyonunda . 90
F. Sonuçta BGB ulak kullananın sorumluluğunu kabul etmiyor 91
G. BGB’nin yasalaşma sürecine sadık yorumlar 91
II. Almanya’da 1856 Tarihli Karann Akisleri 92
1- Karann çözümü 92
2- Doktrinin tepkileri 92
III. Yanlış İletme Hallerine Toplu Bakış 93
1- Toplu bakış 93
2- Gecikmeli iletme 95
3- Yanlış iletmeye kıyasen hata hükümlerinin uygulanması 95
4- Yanlış iletme hallerinde hukukî sonuçlar değişiktir 96
VI. Muhatabın Güveninin Korunması, Güven Zararının Karşılanması 96
a) Güven korunmanın hukukî temeli 96
b) Muhatabın güveninin korunması 98
c) Yanlış iletmede işlemin akıbeti 101
d) Ulak kullananın durumu 102
e) Ulak kullananı kasıtlı yanlış iletmeden sorumlu tutma eğilimi 104
f) Bilerek yanlış iletmede ulak kullananın sorumlu olmayacağım savunan görüşler 104
g) Bilinçli yanlış iletme durumunda yetkisiz temsil hükümleri uygulanacağını savunan görüş 107
h) Ulakın irade açıklamasını yanlış bir şahsa iletmesi 107
i) Ulak kullananın iptali üzerine, muhatabın tazminini isteyebileceği zararlar 108
