^{Teoride ve Uygulamada}Uluslararası Hukuk -II-

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
Üçüncü Basıda Yenilikler 9
Dördüncü Basıda Yenilikler 11
Beşinci Basıda Yenilikler 13
Altıncı Basıda Yenilikler 15
Kısaltmalar 27
Birinci Bölüm
DENİZ HUKUKU
I. GİRİŞ 29
II. DENİZ HUKUKUNUN KAYNAKLARI 30
III. ESAS HAT KAVRAMI 33
A. Düz Esas Hat 33
B. Körfezler 35
C. Takımada 36
IV. İÇSULAR 38
A. Limanlara ve Diğer İçsulara Giriş 39
B. İçsularda Yabancı Gemiler Üzerinde Kıyı Devletinin Yargı Yetkisi 39
C. Türk Hukukunda İçsular Rejimi 40
V. KARASULARI 42
A. Karasularının Genişliği 42
B. Zararsız Geçiş Hakkı 44
1. Zararsız Geçiş Hakkının Unsurları 44
a. Geçiş Kavramı 44
b. Zararsız Olmak 44
2. Kıyı Devletinin Hakları ve Yükümlülükleri 48
3. Kıyı Devletinin Gemiler Üzerindeki Yargı Yetkisi 50
C. Türk Hukukunda Karasuları Rejimi 51
VI. BOĞAZLAR 52
A. Transit Geçiş Hakkı 53
B. Türk Boğazları 55
1. Ticaret Gemileri 56
2. Savaş Gemileri 56
VII. BİTİŞİK BÖLGE 59
VIII. BALIKÇILIK BÖLGESİ 60
IX. MÜNHASIR EKONOMİK BÖLGE 60
A. Kıyı Devletinin Münhasır Ekonomik Bölge Üzerindeki Hakları 61
B. Diğer Devletlerin Münhasır Ekonomik Bölge Üzerindeki Hakları ve Yükümlülükleri 62
X. KITA SAHANLIĞI 63
A. Kıyı Devletinin Kıta Sahanlığı Üzerindeki Hakları 65
B. Diğer Devletlerin Hakları 66
XI. DENİZ ALANLARININ SINIRLANDIRILMASI 66
XII. TÜRKİYE VE DENİZ ALANLARI SINIRLANDIRMA UYUŞMAZLIKLARI 74
A. Türkiye–Yunanistan Ege Denizi Deniz Alanları Sınırlandırma Uyuşmazlığı 76
B. Türkiye–Akdeniz Deniz Alanları Sınırlandırma Uyuşmazlıkları 80
1. Türkiye–Yunanistan Akdeniz Deniz Alanları Sınırlandırması 82
2. Türkiye–KKTC Akdeniz Deniz Alanı Sınırlandırması 84
3. Türkiye–Mısır Akdeniz Deniz Alanı Sınırlandırması 84
4. Türkiye–GKRY Akdeniz Deniz Alanı Sınırlandırması 86
5. Türkiye–Libya Akdeniz Deniz Alanı Sınırlandırması 88
XIII. AÇIK DENİZ 90
A. Açık Denizlerin Serbestliği İlkesi 90
B. Açık Denizlerde Yargı Yetkisi 91
C. Bayrak Devletinin Yetkili Olması İlkesine Getirilen İstisnalar 92
1. Deniz Haydutluğu 92
2. Deniz Güvenliğine Karşı Hukuka Aykırı Eylemler 94
3. Köle Ticareti 94
4. Uyuşturucu Madde Kaçakçılığı 95
5. İzinsiz Yayın 95
6. Sıcak Takip Hakkı (Kesintisiz İzleme Hakkı) 95
XIV. ULUSLARARASI DENİZ YATAĞI 96
XV. 1982 TARİHLİ BİRLEŞMİŞ MİLLETLER DENİZ HUKUKU SÖZLEŞMESİ ÇERÇEVESİNDE UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI 98
XVI. ULUSLARARASI DENİZ HUKUKU MAHKEMESİ 99
A. Uluslararası Deniz Hukuku Mahkemesi’nin Yapısı 99
B. Uluslararası Deniz Hukuku Mahkemesi’nin Yargı Yetkisi 102
1. Davalara Bakma Yetkisi 103
a. Kişisel Yargı Yetkisi 103
b. Maddi Yargı Yetkisi 104
aa. Uluslararası Deniz Hukuku Mahkemesi’nin Yetkili Olduğu Uyuşmazlıklar 104
bb. Uluslararası Deniz Hukuku Mahkemesi’nin Uygulayacağı Hukuk Kuralları 111
2. Danışma Görüşü Verme Yetkisi 111
C. Uluslararası Deniz Hukuku Mahkemesi Usul Hukuku 115
1. Uluslararası Deniz Hukuku Mahkemesi Önüne Davanın Getirilmesi ve Davanın Aşamaları 115
2. Uluslararası Deniz Hukuku Mahkemesi Önündeki Davalarda Usule İlişkin Özel Durumlar 116
a. Yetki İtirazı 116
b. Davaya Katılma/Müdahale 116
c. Hazır Bulunmama (Yokluğunda, Gıyabi, Yargılama) 117
d. Gemilerin ve Mürettebatının Derhal Salıverilmesinde Usul 117
3. Karar ve Özellikleri 118
4. Kararın Yorumlanması ve Yargılamanın İadesi 119
D. Danışma Görüşlerinde Usul 119
XVII. GENEL DEĞERLENDİRME VE SONUÇ 120
TARTIŞMA SORULARI 122
İkinci Bölüm
KUVVET KULLANMA
I. GİRİŞ 127
II. DEVLETLERCE TEK TARAFLI KUVVET KULLANMA 129
A. 1945 Öncesi Hukuki Yapı 129
B. 1945 Birleşmiş Milletler Andlaşması ve Sonrası 131
1. Geniş Yorum (Permissive School) 133
2. Dar Yorum (Restrictive School) 133
C. Birleşmiş Milletler Andlaşması Madde 2 (4) Çerçevesinde Kuvvet Kullanma Yasağının Kapsamı 134
1. Uluslararası İlişkilerde Kuvvet Kullanma Yasağı 134
2. Kuvvet Kullanma ve Kuvvet Kullanma Tehdidinde Bulunma? 136
3. Bir Başka Devletin Toprak Bütünlüğü ve Siyasi Bağımsızlığına Karşı veya Birleşmiş Milletlerin Amaçlarına Aykırı Kuvvet Kullanma 137
D. Meşru Müdafaa Amaçlı Kuvvet Kullanma 139
1. Meşru Müdafaa Hakkının Kapsamı 140
2. Silahlı Saldırı Kavramı ve 11 Eylül 2001 Sonrası Durum 141
3. Önleyici Meşru Müdafaa 145
4. Müşterek (Ortak/Kolektif) Meşru Müdafaa 147
5. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ne Bildirim 148
E. İnsani Amaçlı Müdahale 148
F. Koruma Sorumluluğu 151
G. Güvenli Bölge Oluşturma Amaçlı Kuvvet Kullanma 155
III. KOLEKTİF KUVVET KULLANMA 162
A. Birleşmiş Milletler 162
1. Güvenlik Konseyi 162
2. Genel Kurul 166
B. Bölgesel Örgütler 167
IV. SONUÇ 169
TARTIŞMA SORULARI 171
Üçüncü Bölüm
SİLAHLI ÇATIŞMALAR HUKUKU
(ULUSLARARASI İNSANİ HUKUK)
I. GİRİŞ 175
II. SİLAHLI ÇATIŞMALAR HUKUKUNUN KAYNAKLARI 176
III. SİLAHLI ÇATIŞMALAR HUKUKUNUN UYGULAMA ALANI 179
A. Silahlı Çatışmalar Hukuku Ne Zaman Uygulanır? 180
B. Silahlı Çatışma Nedir? 181
C. Silahlı Çatışma Türleri 187
1. Uluslararası Silahlı Çatışmalar 187
2. Uluslararasılaştırılmış Silahlı Çatışmalar 189
3. Uluslararası Nitelikli Olmayan (İç) Silahlı Çatışmalar 192
IV. SİLAHLI ÇATIŞMALAR HUKUKUNDA SAVAŞAN (MUHARİP) İLE SİVİL AYRIMI 194
V. SİLAHLI ÇATIŞMALARDA KORUNAN KİŞİLER 201
A. Yaralılar, Hastalar (Deniz Savaşlarındaki Kazazedeler Dahil) 201
B. Savaş Esirleri 203
C. Siviller 205
VI. SİLAHLI ÇATIŞMALARIN YÜRÜTÜLMESİ VE SİLAHLI ÇATIŞMALAR HUKUKUNA HAKİM OLAN İLKELER 209
A. Gereksiz Acılara Sebep Olmama İlkesi 210
B. Ayrım Gözetme İlkesi 212
C. Sadakat İlkesi 216
D. Çevre Üzerinde Ağır Sonuçlar Doğuracak Silah ve Savaş Yöntemlerinin Yasaklanması İlkesi 216
VII. SİLAHLI ÇATIŞMALAR HUKUKU İLE İNSAN HAKLARI HUKUKU ARASINDAKİ İLİŞKİ 217
VIII. SİLAHLI ÇATIŞMALAR HUKUKUNU UYGULAMA ARAÇLARI 220
A. Koruyucu Güçler ile Diğer Denetim Mekanizmaları 221
B. Misilleme 222
C. Devletin Sorumluluğu 223
D. Uluslararası Ceza Hukukunda Bireysel Cezai Sorumluluk 224
IX. SONUÇ 225
TARTIŞMA SORULARI 226
Dördüncü Bölüm
ULUSLARARASI CEZA HUKUKU
I. GİRİŞ 229
II. ULUSLARARASI CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI 230
A. Uluslararası Ceza Mahkemelerinin Statüleri 231
B. Suçların Unsurları, Usul ve Delil Kuralları, Diğer Düzenlemeler 232
C. Diğer Uluslararası Andlaşmalar 233
D. Uluslararası Örf–Adet Hukuku Kuralları 234
E. Genel Hukuk İlkeleri 236
F. Yargı Kararları 238
III. ULUSLARARASI CEZA MAHKEMELERİ 239
A. Nuremberg Ve Tokyo Uluslararası Askeri Ceza Mahkemeleri 239
B. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Tarafından Kurulan AD HOC Nitelikli Uluslararası Ceza Mahkemeleri 241
1. Eski Yugoslavya ve Ruanda Uluslararası Ceza Mahkemeleri 241
2. Uluslararası Ceza Mahkemeleri Rezidüel Mekanizması 243
C. Uluslararası Ceza Mahkemesi 244
IV. ULUSLARARASI CEZA MAHKEMESİ 244
A. Kuruluşu 244
B. Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Yapısı 246
C. Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Yargı Yetkisi 247
1. Ulusal Mahkemeleri Tamamlayıcı Nitelikli Yargı Yetkisi 248
2. Uluslararası Ceza Mahkemesi Yargı Yetkisinin Devletler Tarafından Kabulü 249
3. Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Kişiler Bakımından Yargı Yetkisi 251
4. Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Maddi Yargı Yetkisi 253
a. Saldırı Suçu veya Barışa Karşı Suçlar 254
b. İnsanlığa Karşı İşlenen Suçlar 256
c. Soykırım Suçu 258
d. Savaş Suçları 259
aa. 1949 tarihli Cenevre Sözleşmeleri’nin Ağır İhlalleri Sistemi 260
bb. Savaş Kanunları ve Örf–Adet Hukuku Kurallarının İhlali 261
5. Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Yer Bakımından Yetkisi 264
6. Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Zaman Bakımından Yargı Yetkisi 266
D. Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin İlk Uygulamaları 266
V. ULUSLARARASI CEZA MAHKEMESİ VE TÜRKİYE 279
VI. SONUÇ 284
TARTIŞMA SORULARI 287
Beşinci Bölüm
ULUSLARARASI HUKUKTA SORUMLULUK
I. GİRİŞ 289
II. DEVLETİN SORUMLULUĞUNA İLİŞKİN GENEL HÜKÜMLER 290
A. Devletin Sorumluluğunun Kapsamı 290
B. Uluslararası veya Ulusal Hukuk Çerçevesinde Sorumluluk? 291
C. Devletin Sorumluluğunun Unsurları 293
1. Hukuka Aykırı Davranışın Devlete Atfedilmesi 293
2. Uluslararası Yükümlülüğün İhlali 301
a. Kusurun Varlığı? 301
b. Zararın Varlığı? 302
c. Zaman Unsuru 303
3. Hukuka Aykırılığı Ortadan Kaldıran Sebepler (Hukuka Uygunluk Sebepleri) 303
a. Rıza 304
b. Meşru Müdafaa 304
c. Mücbir Sebep 304
d. Zorda Kalma (Distress) 305
e. Zaruret Hali (Necessity) 306
f. Jus Cogens Normlara Uyma Zorunluluğu 308
g. Karşı önlemler (Countermeasures) 308
h. Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Sonuçları 309
III. YABANCILARA MUAMELEDEN KAYNAKLANAN DEVLETİN SORUMLULUĞU 310
A. Devletin Sorumluluğunu Gerektiren Yabancılara Kötü Muamele Kavramının İçeriği 310
B. Yabancılara Muameleden Dolayı Devletin Sorumluluğunun Şartları 312
1. Vatandaşlık Bağı 312
2. İç Hukuk Yollarının Tüketilmiş Olması 317
3. Calvo Kaydı 325
C. Yabancıların Malvarlığına El Koyulması (Kamulaştırma–Millileştirme) 326
1. Kamu Yararı 327
2. Ayrımcılık Yapmama 328
3. Tazminat 328
IV. ÇEVRE KAYNAKLI DEVLETİN SORUMLULUĞU 329
V. ULUSLARARASI ÖRGÜTLERİN SORUMLULUĞU 333
VI. ULUSLARARASI SORUMLULUĞUN HUKUKİ SONUÇLARI 336
VII. SONUÇ 337
TARTIŞMA SORULARI 339
Altıncı Bölüm
ULUSLARARASI UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI
I. GİRİŞ 343
II. DİPLOMATİK YOLLAR 345
A. Görüşmeler 345
B. Dostça Girişim 346
C. Arabuluculuk 347
D. Uzlaştırma 347
E. Soruşturma 348
III. HUKUKİ YOLLAR 348
A. Uluslararası Hakemlik (Tahkim) 349
1. Sürekli Hakemlik Mahkemesi 349
a. Tarihçe 350
b. Sürekli Hakemlik Mahkemesi’nin Yapısı 354
aa. Hakem Listesi 354
bb. Uluslararası Büro 356
cc. İdari Konsey 356
c. Sürekli Hakemlik Mahkemesi’nin Yargı Yetkisi 357
aa. Hakemlik Mahkemesinin Kişisel Yargı Yetkisi 357
bb. Hakemlik Mahkemesinin Maddi Yargı Yetkisi 358
i. Hakemlik Mahkemeleri Önüne Getirilebilecek Uyuşmazlıklar 358
ii. Hakemlik Mahkemesinin Uygulayacağı Kurallar 359
cc. Hakemlik Mahkemesinin Zaman Bakımından Yargı Yetkisi 360
dd. Danışma Görüşü Verme Yetkisi 360
d. Sürekli Hakemlik Mahkemesi Usul Hukuku 361
aa. Hakemlikte Kullanılan Dil 362
bb. Hakemlikte Tarafların Temsili 362
cc. Hakemlik Aşamaları 362
i. Yazılı Aşama 363
ii. Sözlü Aşama 364
dd. Hakemlik Mahkemesi Önündeki Davalarda Usule İlişkin Özel Durumlar 365
i. İlk İtirazlar 366
ii. Geçici Koruma Önlemleri (İhtiyati Tedbir) 366
iii. Davaya Katılma/Müdahale 366
ee. Hakemlik Kararları 367
e. Sürekli Hakemlik Mahkemesi Hakkında Genel Değerlendirme 368
B. Uluslararası Mahkemeler 371
1. Uluslararası Adalet Divanı 373
a. Tarihçe 374
b. Uluslararası Adalet Divanı’nın Yapısı 379
c. Yargı Yetkisi 385
aa. Devletlerarası Davalara Bakma Yetkisi 386
i. Divanın Kişisel Yargı Yetkisi 386
ii. Divanın Maddi Yargı Yetkisi 394
bb. Divanın Danışma Görüşü Verme Yetkisi 397
i. Divanın Kişisel Yargı Yetkisi 398
ii. Divanın Maddi Yargı Yetkisi 400
d. Usul Hukuku 402
aa. Devletlerarası Davalarda Usul 403
i. Divan Önüne Davanın Getirilmesi 403
ii. Davanın Aşamaları 404
bb. Danışma Görüşlerinde Usul 418
i. Danışma Görüşü Talep Edilmesi 418
ii. Yazılı ve Sözlü Aşamalar 418
iii. Divanın Yapısı 419
iv. Danışma Görüşü Verilmesi 419
cc. Kararlar ve Danışma Görüşleri 420
i. Devletlerarası Davalarda Divanın Kararları 420
ii. Danışma Görüşleri 423
e. Uluslararası Adalet Divanı Hakkında Genel Değerlendirme 424
IV. ULUSLARARASI ÖRGÜTLER VE UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜ 427
A. Bölgesel Örgütler 427
B. Birleşmiş Milletler Aracılığıyla Çözüm 428
V. SONUÇ 429
TARTIŞMA SORULARI 431
Yedinci Bölüm
İNSAN HAKLARI HUKUKU
I. GİRİŞ 433
II. İNSAN HAKLARI HUKUKUNUN GELİŞİMİ 435
III. İNSAN HAKLARI HUKUKUNUN KAYNAKLARI 439
A. Andlaşmalar 439
1. Evrensel Düzeyde Akdedilen Uluslararası Andlaşmalar 439
a. Genel Nitelikli Uluslararası Andlaşmalar 440
b. Özel Nitelikli Uluslararası Andlaşmalar 440
2. Bölgesel Düzeyde Akdedilen Andlaşmalar 441
a. 1950 tarihli İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin Sözleşme (Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi) 441
b. Amerika İnsan Hakları Sözleşmesi 442
c. Afrika İnsan ve Halkların Hakları Sözleşmesi 443
d. Arap İnsan Hakları Sözleşmesi 443
B. Örf–Adet Hukuku 443
IV. ULUSLARARASI İNSAN HAKLARI HUKUKU UYGULAMA ARAÇLARI/MEKANİZMALARI 445
A. Evrensel Düzeyde 446
B. Bölgesel Düzeyde 449
1. Avrupa 449
2. Amerika 452
3. Afrika 452
4. Arap Ligi 453
C. Ulusal Hukuk Düzeyinde 454
D. Uluslararası Sivil Toplum Kuruluşları (NGO’s) 455
V. SONUÇ 455
TARTIŞMA SORULARI 457
Kaynakça