Teorik Boyutuyla İfa İmkansızlığıİstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Özel Hukuk Doktora Tezleri Dizisi No: 34
Dr. Elif Şafak SARIKAYA
İfa imkansızlığı, kapsamı tartışmalı olmakla birlikte, ifa engelleri sisteminin merkezinde yer alan bir hukuki kavramdır. İfa imkansızlığı ile imkansızlığa kavramsal açıdan yakın diğer hukuki kurumlar arasındaki sınırın tespiti, kanunun bunlara farklı hukuki sonuçlar bağladığı dikkate alındığında, teorik olduğu kadar pratik yönden de önem arz etmektedir. Bu çalışmada metodolojik olarak edim, unsurlarına ayrılmak suretiyle, edimin her bir unsuruna ilişkin ortaya çıkabilecek ifa imkansızlığı halleri tespit edilmiş, bu çerçevede ifa imkansızlığının özellikle aşırı ifa güçlüğüyle ilişkisi incelenmiştir. Ayrıca öğretide yerleşik olarak benimsenen imkansızlık türlerinin ve bunlara bağlanan hukuki sonuçların eleştirel bir bakışla değerlendirilmesi hedeflenmiştir. Çalışma kapsamındaki inceleme ve değerlendirmeler, kavramlara ilişkin mevcut belirsizlikleri ortadan kaldırabilmek, hiç değilse en aza indirgeyebilmek amacıyla, mümkün mertebe yeknesak kıstaslar benimsenerek gerçekleştirilmeye çalışılmıştır.(ARKA KAPAKTAN)
İçindekiler
Giriş
I. Konunun Takdimi
II. Konunun Sınırlandırılması ve Çalışmanın Problematiği
Birinci Bölüm
Edimin Sözleşmenim Kurulmasından Sonra İmkansızlaşması
I. İmkansızlık Kavramı ve Özel Olarak İfa İmkansızlığı
A. İmkansızlık Kurumunun Tarihi Gelişimi
B. Edim ve İfa Kavramlarının İmkansızlık Yönünden Değerlendirilmesi
II. Konunun İncelenmesinde Benimsenen Temel Yöntem: İmkansızlığın İfa Konusu Edimin Unsurları Yönünden Değerlendirilmesi
A. Genel Olarak
B. Edimin Unsurlarının İmkansızlaşmasında Borçlanılan Edimin Kapsamının Dikkate Alınması
III. Edim Konusunun Ortadan Kalkması (İmkansızlaşması)
A. Edim Konusu Şeyin İmkansızlaşması Yönünden Parça ve Çeşit Borcu Ayrımının Değerlendirilmesi
B. Yan Borçlar Açısından Değerlendirme
C. Edimin Bir Unsuru Olarak Edim Konusunun (Edim Konusu Şeyin) İmkansızlaşması
IV. Edim Sonucuna İfa Yoluyla Ulaşılmasının İmkansızlaşması
A. Genel Olarak
B. Sözleşmenin Amacı Kavramı
C. Sözleşmenin Doğrudan Amacına Ulaşmanın İmkansızlaşması
V. Edim Sonucundan Bağımsız Amaç Bozulmaları
A. Ekonomik Amacın Tehlikeye Düşmesi (Edimler Arasındaki Dengenin Bozulması)
B. Sözleşmenin Dolaylı Amacının Boşa Çıkması
İkinci Bölüm
İfa İmkansızlığının Edim Fiiline İlişkin Olarak Ortaya Çıkması
I. Genel Olarak
II. Aşırı İfa Güçlüğü
A. Aşırı İfa Güçlüğü Kavramı: Kavramın Tanımındaki ve İmkansızlık İle İlişkisindeki Belirsizlik
B. Aşırı İfa Güçlüğü ve İmkansızlığın Tespiti Yönünden Sözleşmesel Risk Kavramı ve Riskin Sınırları
C. İsviçre Hukukunda Aşırı İfa Güçlüğü
D. Aşırı İfa Güçlüğünün Türk Hukukunda Düzenleniş Biçimi
E. Türk Hukukunda Normatif İmkansızlık Kavramının Gerekliliği
F. Özet ve Ara Sonuç: TBK m. 138 Anlamında Aşırı İfa Güçlüğü Normatif İmkansızlık - Basit İmkansızlık ve Nispi İmkansızlık Üst Kavramı
III. Mutlak Manevi İmkansızlık Normatif Manevi İmkansızlık Manevi Beklenemezlik Kavramları
IV. Yapma ve Yapmama Edimlerinin İmkansızlaşması
A. Yapma Ediminin İmkansızlaşması
B. Yapmama Ediminin İmkansızlaşması
V. Hukuki İmkansızlık Halleri
Üçüncü Bölüm
Objektif Sübjektif İmkansızlık: Gerekli Bir Ayrım Mı?
I. İmkansızlığın Etkilediği Kişi Sayısı Dikkate Alınarak Yapılan Ayrımın Öğretide Ele Alınış Şekli
A. Objektif İmkansızlık ve Objektif İmkansızlık Tanımının Sübjektif İmkansızlık Tanımıyla İlişkisi
B. Sübjektif İmkansızlık
II. Ayrıma İlişkin Değerlendirme ve Sonuç
A. Sübjektif İmkansızlık Kavramının Değerlendirilmesi
B. Sonuç
Dördüncü Bölüm
İmkansızlık Türleri
I. Genel Bakış
II. Ortaya Çıktığı Zamana Göre İmkansızlık Türleri
A. Başlangıçtaki İmkansızlık Sonraki İmkansızlık Ayrımı
B. Ayrımın Tartışmalı Konumu
III. Ortaya Çıkan Engelin Edim Üzerindeki Etkisinin Niteliğine Göre İmkansızlık Türleri
A. Maddi İmkansızlık (Mantıki İmkansızlık)
B. Hukuki İmkansızlık
C. Ayrımın Değerlendirilmesi
IV. Kapsamına Göre İmkansızlık Türleri
A. Tam İmkansızlık
B. Kısmi İmkansızlık
V. İfa Engelinin Süreye Bağlı Olarak İmkansızlık Yaratıp Yaratmayacağı Sorunu
A. İmkansızlıkta Zaman Unsuru
B. Zamanında İfa Etmemenin Kısmi İfa İmkansızlığı Yaratacağı Haller
C. Geçici İmkansızlık
VI. Edimin Alacaklıdan Kaynaklanan Bir Sebeple İmkansızlaştığı Haller
VII. Benimsediğimiz Temel İmkansızlık Türleri Ayrımı: Mutlak ve Nispi İmkansızlık
A. Ayrımın Gerekliliği
B. Mutlak İmkansızlık
C. Nispi İmkansızlık
Sonuç
Şematik Özet
Kaynakça