Yaşamımızın her alanında dilediğimiz gelişimi sağlayabilmemiz, söz konusu alanların hukuk tarafından çevrelenmesi ile mümkündür. Ancak hukuk tarafından çevrelenmesi halinde insana fayda sağlayacak başlıca alanlardan biri de sağlıktır. Ülkemizde sağlık hukuku alanında yazılmış sayısız kıymetli eser bulunmaktadır. Bu nedenle fazlaca değinilmemiş bir konu hakkında çalışma yapılması tarafımızca faydalı bulunmuş ve bu eser hazırlanmıştır. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre yeterli düzeyde çalışmanın yapılmaması halinde 2030 yılında en büyük ölüm sebebini, ruh sağlığı sorunları oluşturacaktır. Hem bireyi, hem toplumu ilgilendiren bu sorunların tedavi edilmesi, sağlık hukukunun genel prensiplerinden ayrılan özel meseleler barındırmaktadır. Zira bir kimsenin hukuka uygun şekilde tedavi edilmesi kural olarak rızasına bağlı iken rızası alınamayan bir kimsenin tedavisinin nasıl gerçekleştirileceğinin, gerek muhataplar ve gerekse onu uygulayıcı taraflarca bilinmesi gerekmektedir. Bu çalışmada; konuya ilişkin tarihsel süreç, kavramlar, yasal düzenlemeler ele alınmıştır. Konunun mukayeseli hukuktaki düzenlenişi ve benzer kurumlar ile karşılaştırılmasına yer verilmiştir. Hastanın aydınlatılması, rızası ve talimatı detaylı bir biçimde ortaya konmuş; Türk Medenî Kanunu’ndaki hükümlerin konuya yasal dayanak oluşturması bakımından yeterliği değerlendirilmiştir. Çalışmamız konuya yönelik görüşlerimiz ile nihayete ermiştir.
İÇİNDEKİLER KİTAP HAKKINDA III ABOUT THE BOOK V ÖNSÖZ VII TERMİNAL DÖNEM HASTA HAKLARININ ETİK KURALLAR ÇERÇEVESİNDE İNCELENMESİ ÇALIŞMASI IX EXAMINATION OF TERMINAL PERIOD PATIENT RIGHTS WITHIN THE FRAMEWORK OF ETHICS STUDY XI ÖZ XIII ABSTRACT XV KISALTMALAR XXI GİRİŞ 1 KAVRAM, KONUNUN SINIRLANDIRILMASI VE PLAN 3
BİRİNCİ BÖLÜM TERMİNAL DÖNEM HASTA HAKLARININ TANIMI VE TARİHSEL GELİŞİMİ I. TANIM 5 II. TARİHSEL GELİŞİM 7 A.Hasta Hakları ile İlgili Uluslararası Alanda Yapılan Yasal Düzenlemelerin Tarihsel Gelişimi 7 B.Hasta Hakları ile İlgili Türk Hukukunda Yapılan Yasal Düzenlemelerin Tarihsel Gelişim 10
İKİNCİ BÖLÜM TERMİNAL DÖNEM HASTALARININ SAHİP OLDUĞU YAŞAM İLE İLGİLİ HAKLARI I. TERMİNAL DÖNEM HASTALARIN YAŞAMA BAĞLI HAKLARI 15 A. Bilgi Edinme ve Aydınlatılma Hakkı 15 a. Bilgi Edinme Hakkı 15 b. Aydınlatılma Hakkı 17 c. Aydınlatmanın Ortadan Kalktığı Haller 20 d. Aydınlatmanın Zamanı, Şekli ve İspatı 22 B. Aldatılmama ve Yalan Söylenmeme Hakkı 22 C. Sorularına Dürüstçe Yanıt Verilme Hakkı 22 D. Gizliliğin Korunması ve Mahremiyet Hakkı 23 a. Mahremiyet Hakkı 23 b. Gizliliğin Korunması ve Mahremiyet Hakkının Yasal Dayanakları 23 II. TERMİNAL DÖNEM HASTALARIN SAHİP OLDUĞU BAKIM VE TEDAVİ İLE İLGİLİ HAKLARI 26 A. Ölene Kadar Bakım ve Tedavi Alma Hakkı 26 B. Hassas, Bilgili, Tecrübeli ve Sevdikleri Kişileri Anlamaya Çalışanlarca Bakılma Hakkı 27 a. Palyatif Bakım 27 b. Hospis Hizmetleri 29 C. Bakım ve Tedavi ile İlgili Kararlara Katılma Hakkı ve Özerklik İlkesi 30 a. Onam 30 1. Onamın Koşulları 30 2. Onam Ehliyeti 30 3. Onamın Geçersizliği 31 4. Klinik İlaç Araştırmalarına Katılım 31 5. Onamın Geri Alınması (Tedaviyi Red) 33 b. Bakım ve Tedavi ile İlgili Kararlara Katılma Hakkı 35 c. Özerklik, Özerkliğe Saygı ve Yararlı Olma, Zarar Vermeme İlkesi 37 1. Özerklik 37 2. Özerkliğe Saygı İlkesi 38 3. Yararlı Olma, Zarar Vermeme İlkesi 38 III. TERMİNAL DÖNEM HASTALARIN SAHİP OLDUĞU ÖLÜM İLE İLGİLİ HAKLAR 39 A. Ağrı Gibi Sorunlar Olmadan Ölme Hakkı 39 B. Kişinin Barış Dolu, Mutlu ve Umutlu Bir Ortamda Ölme Hakkı 40 C. Yalnız Ölmemeyi İsteme Hakkı 40 D. Onurlu Bir Biçimde ve Huzur İçinde Ölme Hakkı 40 E. Öldükten Sonra Bedenine Saygı Bekleme Hakkı 41
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ÖTANAZİ I. ÖTANAZİ KAVRAMI 43 A. Tanımı 43 B. Ötanazi Kavramının Evrilişi 44 C. Dinlere Göre Ötanazi 45 D. Ötanazinin Meşruiyetine İlişkin Tartışmalar 46 II. ÖTANAZİNİN ÇEŞİTLERİ VE KOŞULLARI 47 A. Ötanazi Çeşitleri 47 a. Ötanazinin Ölüm Zamanına Yakınlığı ve Uzaklığı İtibarı ile Çeşitleri 47 b. Ötanazinin, Uygulanacak Kişinin İradesine Göre Yapılan Çeşitlendirmesi 48 c. Ötanazinin İşleniş Biçimine Göre Yapılan Çeşitlendirme 48 d. Karar Verecek Merciye Göre Yapılan Ayrım 49 B. Ötanazinin Koşulları 50 III. CEZA HUKUKU AÇISINDAN ÖTANAZİ 50 A. Mukayeseli Hukukta Ötanazi 50 B. Türk Ceza Hukukuna Göre Ötanazi 52 a. Genel Olarak 52 b. Ötanazinin, Ötanaziye Benzer Diğer Suç Tiplerinden Ayrımı 56 1. Talep Üzerine Öldürme Suçu Bakımından Ötanazi 56 2. Rıza ile Öldürme Suçu Bakımından Ötanazi 57 3. İntihar ve Ötanazi 57 4. Kasten Öldürme Suçu Bakımından Aktif Ötanazi 57 5. Kasten Öldürmenin İhmali Davranışla İşlenmesi Suçu Bakımından Pasif Ötanazi 58 SONUÇ 61 KAYNAKLAR 63
