Tıbbi Müdahale Hatalarından Doğan Maddi Tazminat Sorumluluğu

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Sunuş 7
Önsöz 9
Kısaltmalar 19
Birinci Bölüm
GENEL OLARAK
I. TEMEL KAVRAMLAR 21
A. Genel Olarak 21
B. Tıbbi Müdahale Kavramı 23
C. Tıbbi Hata Kavramı 27
D. Tıbbi Kötü Uygulama – Tıbbi Uygulama Hatası (Malpraktis) – Hekimliğin Kötü Uygulanması Kavramları 31
1. Tıbbi Kötü Uygulama Kavramı 31
2. Tıbbi Uygulama Hatası (Malpraktis) Kavramı 32
3. Hekimliğin Kötü Uygulanması Kavramı 34
II. HEKİMLERİN SORUMLULUĞUNUN TARİHSEL GELİŞİMİ 35
III. TIBBİ MÜDAHALENİN HUKUKA UYGUNLUK ŞARTLARI 37
A. Müdahalenin Yetkili Sağlık Personeli Tarafından Yapılması 38
1. Mesleği İcra Yetkisi 39
a. Hekimlerin Mesleği İcra Yetkisi 39
b. Diğer Sağlık Mesleği Mensuplarının Mesleği İcra Yetkisi 41
2. Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşı Olmak 43
3. Türk Tabipler Birliğine Kayıt Olmak 43
4. Hekimlik Mesleğinin İcrasına Engel Bir Halin Bulunmaması 44
a. Hekimlik Mesleğinin Geçici Olarak İcra Edilememesi 44
b. Hekimlik Mesleğinin Sürekli Olarak İcra Edilememesi 45
B. Müdahalenin Tıp Biliminin Genel Kabul Görmüş İlke ve Kurallarına Uygun Yapılması 45
C. Tıbbi Gereklilik (Endikasyon) 48
D. Aydınlatma (Hastanın Bilgilendirilmesi) ve Rıza Beyanı 51
1. Aydınlatma (Bilgilendirme) Kavramı 52
a. Aydınlatılacak Kişi 59
b. Aydınlatmanın Kapsamı 62
c. Aydınlatma Zamanı 67
c. Aydınlatma Yükümlüsü 68
d. Aydınlatma Şekli 70
e. Aydınlatma Yükümlülüğünün Ortadan Kalktığı Haller 76
2. Rıza Beyanı 81
a. Rıza Ehliyeti 86
b. Rızanın Kapsamı ve Sınırları 91
c. Rızanın Şekli ve Alınma Zamanı 95
d. Rızanın Geri Alınması 98
e. Rızanın Geçersizliği 99
f. Rıza Aranmayan Haller 102
E. Tıbbi Uygulamanın Özen Yükümlülüğüne Uygun Yerine Getirilmesi 105
F. Komplikasyon (İzin Verilen Risk) 112
İkinci Bölüm
HEKİMİN HUKUKİ SORUMLULUĞU
I. GENEL OLARAK SORUMLULUK KAVRAMI 117
A. Kusur Esası 118
B. Sebep Olma Esası 119
C. Tehlike Esası 120
D. Kontrol (Hakimiyet) ve Yararlanma Esası 121
E. Hakkaniyet Esası 122
F. Fedakarlığın Denkleştirilmesi Esası 122
II. HEKİMİN HUKUKİ SORUMLULUĞU 123
III. HEKİMİN HUKUKİ SORUMLULUĞUNUN TÜRLERİ 124
A. Hekimin Sözleşmesel Sorumluluğu 124
1. Tıbbi Müdahale ve Tedavi Sözleşmesinin Hukuki Niteliği 126
a. Tıbbi Müdahalenin Vekalet Sözleşmesi Olarak Değerlendirilmesi 128
b. Tıbbi Müdahalenin Vekaletsiz İş Görme Olarak Değerlendirilmesi 133
c. Tıbbi Müdahalenin Eser Sözleşmesi Olarak Değerlendirilmesi 136
d. Tıbbi Müdahale ve Tedavinin Kendine Özgü (Sui generis) Bir Sözleşme Olarak Değerlendirilmesi 139
e. Tıbbi Müdahalenin Hizmet Sözleşmesi Olarak Değerlendirilmesi 140
f. Özel Durumlar 142
aa. Kamuya Ait Hastanelerde Çalışan Hekimler ile Hasta Arasındaki İlişkinin Hukuki Niteliği 142
bb. Özel Hastanelerde Çalışan Hekimler ile Hasta Arasındaki İlişkinin Hukuki Niteliği 144
2. Sözleşmesel Sorumluluğun Şartları 147
a. Sözleşme 147
b. Sözleşmenin İhlali 148
c. Zarar 150
d. Kusur 150
aa. Teşhis / Tanı Kusuru 153
bb. Tedavi Kusuru 158
cc. Dikkatsizlik ve Tedbirsizlik Kusurları 163
dd. Beceri Kusuru 166
e. İlliyet (Nedensellik) Bağı 167
B. Hekimin Sözleşme Dışı Sorumluluğu 172
1. Genel Olarak 172
2. Sözleşme Dışı Sorumluluğun Şartları 173
a. Fiil 173
b. Hukuka Aykırılık 173
c. Zarar 174
d. Kusur 175
e. İlliyet (Nedensellik) Bağı 176
3. Sözleşme Dışı Sorumluluğun Türleri 177
a. Haksız Fiil Sorumluluğu 177
b. Sebep Sorumluluğu (Kusursuz Sorumluluk) 181
c. Vekaletsiz İş Görmeden Doğan Sorumluluk 183
d. Culpa in Contrahendo 187
IV. ÖZEL HASTANELERİN HUKUKİ SORUMLULUĞU 189
V. KAMU HASTANELERİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞU 198
VI. SORUMLULUK SEBEPLERİNİN YARIŞMASI 202
VII. SORUMLULUĞU KALDIRAN VEYA AZALTAN HALLER 204
A. Hastanın Rızası 205
B. Komplikasyon (İzin Verilen Risk) 208
C. Sorumsuzluk Anlaşması 210
D. Mücbir Sebep 211
E. Zarar Görenin Kusuru 213
F. Üçüncü Kişinin Davranışı 213
Üçüncü Bölüm
TIBBİ MÜDAHALE VE TEDAVİDEN DOĞAN
MADDİ ZARARLAR
I. MADDİ ZARAR KAVRAMI 215
II. TIBBİ MÜDAHALEDEN DOĞAN MADDİ ZARARLAR 217
A. Genel Olarak 217
B. Tıbbi Müdahaleden Doğan Maddi Zarar Kalemleri 220
1. Vefat Nedeniyle Ortaya Çıkan Maddi Zararlar 220
a. Cenaze Giderleri 221
b. Ölüm Hemen Gerçekleşmemişse Tedavi Giderleri ve Çalışma Gücünün Azalmasından ya da Yitirilmesinden Doğan Kayıplar 224
aa. Tedavi Giderleri 224
bb. Çalışma Gücünün Azalmasından ya da Yitirilmesinden Doğan Kayıplar 229
aaa. Çalışma Gücünün Azalması (Geçici İş göremezlik) 231
bbb. Çalışma Gücünün Yitirilmesi (Sürekli İş göremezlik) 233
aaaa. Sürekli Kısmi İş göremezlik (Kısmi Maluliyet) 234
bbbb. Sürekli Tam İş göremezlik (Sürekli Maluliyet) 234
i. Sürekli İş göremezlik (Maluliyet) Oranı 235
ii. Gelir Durumu 236
iii. Çalışmaya Başlama Süresi ve Muhtemel Hayat Süresi 237
iv. Ameliyat veya Devamlı Tedavi Gerekip Gerekmediği Hususu 239
c. Ölenin Desteğinden Yoksun Kalan Kişilerin Uğradıkları Zararlar 240
aa. Destek Kavramı 240
aaa. Gerçek Destek 242
bbb. Farazi Destek 244
bb. Destek Tazminatının Niteliği 247
cc. Destek Tipleri 248
aaa. Nişanlının Destek Olması 249
bbb. Kocanın Destek Olması 249
ccc. Kadının Destek Olması 250
ddd. Pasif Dönemdeki Kadın 251
eee. Çocuğun Ana ve Babasına Destek Olması 252
fff. Ana ve Babanın Çocuklarına Destek Olması 252
ggg. Kardeşlerin Birbirine Destek Olması 252
dd. Destek Verme Süresi 253
ee. Desteğin Geliri 254
aaa. Destek Gelirinin Başlangıcı 256
bbb. Gelirin Artış Sorunu 256
ccc. Faiz ve İskonto 257
ddd. Farazi Desteğin Geliri 258
2. Bedensel Zarar Nedeniyle Ortaya Çıkan Maddi Zararlar 259
a. Tedavi Giderleri 259
b. Çalışma Gücünün Azalmasından ya da Yitirilmesinden Doğan Zararlar 260
c. Kazanç Kaybı 266
aa. Bir İşi ve Kazancı Bulunanlar Yönünden 267
bb. Bir İşi ve Kazancı Bulunmayanlar Yönünden 268
cc. Ev Hanımları Yönünden 269
dd. Küçük Yaşta Sakat Bırakılan Çocuklar Yönünden 269
d. Ekonomik Geleceğin Sarsılmasından Doğan Zararlar 269
Dördüncü Bölüm
HEKİMİN KUSURUNUN İNCELENMESİ
I. HEKİMİN KUSURUNUN UNSURLARI 275
A. Kusurun Unsurları 277
1. Hukuka Aykırı Fiil 279
2. Zararlı Sonucun Öngörülebilir ve Önlenebilir Olması 281
3. Benzer Şartlar Altında Bulunan Kişiden Beklenen Ortalama Davranışa Uymamak 282
B. Kusurun Belirlenmesinde Ölçü 283
II. HEKİMİN KUSURUNUN DERECESİ 285
A. Kasta Dayalı Kusur 286
B. İhmale (Taksir) Dayalı Kusur 287
C. Hafif ya da Ağır Kusur 290
III. HEKİMİN KUSURUNDA BAZI ÖZEL DURUMLAR 292
A. Hekimin Tıbbi Müdahaleyi Başkasına Yaptırması Halinde Sorumluluğu 292
B. Hekimin Yardımcı Personelin Kusurundan Sorumluluğu 295
C. Hekimin Vekaletsiz İş görmeden Doğan Kusuru ve Sorumluluğu 297
1. Acil Durumlar 299
2. Ameliyatın Genişletilmesi 301
3. Hekimin Beklenmedik Halden Sorumluluğu 303
D. Özel Sorumluluk Durumları 303
1. Hekimin Kusursuz Sorumluluğu 303
2. Hekimin İlaç Kullanılmasından Sorumluluğu 305
3. Hekimin İstihdam Edene Karşı Sorumluluğu 309
Beşinci Bölüm
HATALI TIBBİ MÜDAHALE VE TEDAVİ NEDENİYLE
MADDİ TAZMİNAT SORUMLULUĞU
I. TAZMİNAT SORUMLULUĞU 311
A. Genel Olarak 311
B. Tazminat Sorumluluğunun Şartları 313
1. Hukuka Aykırılık 313
2. Kusur 314
3. Zarar 317
4. İlliyet (Nedensellik) Bağı 320
C. Tazminat Türleri 324
1. Maddi Tazminat 325
2. Manevi Tazminat 330
a. Bedensel Zarara Uğrayan Kişinin Manevi Tazminat Talebi 333
b. Zarara Uğrayan Kişinin Yakınlarının Manevi Tazminat Talebi 334
D. Hastanın Kusurunun Tazminata Etkisi 337
1. Hastanın Zararın Doğmasına Yardım Eden Ortak Kusuru 341
2. Hastanın Zararın Artmasına Yardım Eden Ortak Kusuru 342
E. İfa Yardımcısının Fiilinden Sorumluluk 344
F. Sorumsuzluk Anlaşmaları 345
G. Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Süre 347
H. Ceza Davasında Alınan Kararın Etkisi 352
II. MADDİ TAZMİNATIN BELİRLENMESİ VE İNDİRİLMESİ 354
A. Genel Olarak 355
B. Tazminatın Belirlenmesine Etki Eden Hususlar 356
1. Durumun Gereği 356
2. Kusurun Ağırlığı 358
a. Kusur Sorumluluğu Yönünden 358
b. Kusursuz Sorumluluk Yönünden 360
C. Maddi Tazminatın İndirilmesine Etki Eden Haller 362
1. Genel Olarak 362
2. Zarar Görenin Rızası 363
3. Zarar Görenin Zarara Etkisi 364
a. Zarar Görenin Zararın Doğmasına Etkisi 365
b. Zarar Görenin Zararın Artmasına Etkisi 367
c. Zarar Görenin Tazminat Yükümlüsünün Durumunu Ağırlaştırması 369
4. Zarar Verene Yönelik İndirim Sebebi 370
a. Zarar Verenin Hafif Kusurlu Olması 370
b. Zarar Verenin Tazminat Ödediğinde Yoksulluğa Düşecek Olması 371
c. Hakkaniyetin Tazminatta İndirim Yapmayı Gerektirmesi 373
5. Diğer Haller 375
a. Zarar Görenin Bedensel Yatkınlığı 375
b. Üçüncü Kişinin Kusuru 378
c. Beklenmedik Hal 379
d. Hatır İşleri 381
e. Tarafların Ekonomik ve Sosyal Durumu 383
aa. Zarar Görenin Çok Yüksek Bir Gelire Sahip Olması 384
bb. Zarar Verenin Yoksulluğa Düşecek Olması 386
f. Zayıf Nedensellik Bağı 388
D. Maddi Tazminatta İndirim Talebinin Hukuki Niteliği 389
E. Maddi Tazminatta İndirim Talebine Bağlanan Sonuçlar 389
1. İspat Yükü 389
2. İndirim Sebeplerinin İleri Sürülmesinin Savunmanın Genişletilmesi ve Değiştirilmesi Yasağı Açısından İncelenmesi 390
III. MADDİ TAZMİNATIN ÖDENME BİÇİMİ 390
A. Aynen Tazmin – Nakden Tazmin 391
B. Zararın Sermaye veya İrat Şeklinde Tazmin Edilmesi 394
C. Geçici Ödemeler 395
IV. MADDİ TAZMİNAT DAVASINDA TARAFLAR 395
A. Davacılar 396
1. Zarar Gören 396
2. Zarar Görenin Mirasçıları 396
a. Zarar Veren Fiil Nedeniyle Ölen Kişinin Mirasçıları 397
b. Zarar Görenin Bizzat İsteyebileceği Tazminat Hakkının Mirasçılara Geçmesi 397
c. Mirasçılık Sıfatı Olmayan Destekten Yoksun Kalan Kişiler 397
3. Tazminat Talep Hakkı Kendisine Devredilen Kimseler 399
B. Davalılar 399
1. Zarar Sorumlusu 399
a. Kamu Görevlileri ve Devlet Memurları Hakkında Özel Kural 400
b. Özel Hastanelerin Sorumluluğu 401
2. Zarar Sorumlusunun Mirasçıları 402
3. Zorunlu Mali Sorumluluk Sigorta Şirketi 402
IV. MADDİ TAZMİNAT DAVASINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME 403
A. Görevli Mahkeme 403
1. Bağımsız Çalışan Hekimlere ve Özel Hastanelere Karşı Açılacak Davalarda Görevli Mahkeme 403
2. Kamu Hastanelerine Karşı Açılacak Davalarda Görevli Mahkeme 406
3. Eğitim ve Araştırma Hastanelerine Karşı Açılacak Davalarda Görevli Mahkeme 408
4. Kamu Görevlilerinin Kişisel Kusuru Nedeniyle Açılacak Davalarda Görevli Mahkeme 408
5. Tıbbi Müdahale ve Tedavi Hatası Nedeniyle Hekimin Sigortasına Karşı Açılacak Davalarda Görevli Mahkeme 410
6. Vakıf Üniversitesi Hastanelerine Karşı Açılacak Davalarda Görevli Mahkeme 411
B. Yetkili Mahkeme 412
V. MADDİ TAZMİNAT DAVASININ KISMİ DAVA VEYA BELİRSİZ ALACAK DAVASI ŞEKLİNDE AÇILMASI 412
VI. İSPAT 414
A. Genel Olarak 414
B. İspat Çeşitleri 415
C. İspat Yükü 416
1. Haksız Fiil Sorumluluğunda İspat 418
2. Sözleşmeye Dayalı Sorumlulukta İspat 419
3. Hekimin Kusursuzluğunu İspat Yükü 421
4. İdarenin Sorumluluğunda İspat 424
D. Tıp Hukukunda İspat Kolaylıkları 426
E. Deliller Üzerinde Bilirkişi İncelemesi Yapılması 430
Sonuç 433
Kaynaklar 439
Kavram Dizini 461