Ticari Ad ve İşaretler Arasında Karıştırılma Tehlikesi
Prof. Dr. Mehmet Emin BİLGE
İ Ç İ N D E K İ L E R
KISALTMALAR 15
GİRİŞ 17
BİRİNCİ BÖLÜM
TİCARİ AD, TİCARİ İŞARET VE KARIŞTIRILMA TEHLİKESİ KAVRAMLARI
I. TİCARİ ADLAR.. 19
A. TİCARET UNVANI 19
1. Tanım ve Genel Bilgi 19
2. Ticaret Unvanının İşlevleri 21
a) Tacirin Tanıtılması İşlevi 21
b) Tacirin Ayırt Edilmesi İşlevi 21
c) Mal ve Hizmetin Kökenini Gösterme İşlevi Olup Olmadığı 21
3. Ticaret Unvanının TTK m. 52 Kapsamında Korunan İşlevi 23
4. Ticaret Unvanını Koruyan Düzenlemeler 24
a) Türk Ticaret Kanunu’nun Unvanın Korunmasına Özgü Düzenlemeleri Kapsamında Koruma. 24
b) Adın Korunmasına İlişkin Düzenlemeler Kapsamında Koruma. 24
c) Haksız Rekabet Hükümleri Kapsamında Koruma. 25
d) Haksız Fiil Hükümleri Kapsamında Koruma. 26
e) Kümülatif Koruma. 26
f) Ticaret Unvanını Korumaya Yönelik Uluslararası Sözleşmeler 27
aa) Paris Sözleşmesi 28
bb) Ticaretle Bağlantılı Fikri Haklar Sözleşmesi (TRIPs) 30
B. İŞLETME ADI 31
C. İNTERNET ALAN ADI 32
1. Tanımı 33
2. İnternet Alan Adının Yapısı 33
3. İnternet Alan Adına İlişkin Hukuki Düzenlemeler 34
a) ICANN ve Tahkim Uygulaması 34
b) Türkiye’de İnternet Alan Adlarına Özgü Hukukî Düzenlemeler 35
c) Haksız Rekabet ve Haksız Fiile İlişkin Hükümler 36
II. TİCARİ İŞARETLER.. 37
A. MARKA.. 37
1. Tanım.. 37
2. İşlevleri 38
a) Mal veya Hizmetin Ayırt Edilmesi İşlevi 38
b) Mal ve Hizmetin Kökenini Gösterme İşlevi 38
c) Reklam İşlevi 39
d) Garanti İşlevi 39
e) Markanın MarKHK ile Korunan İşlevleri 39
3. Markaya İlişkin Hukuki Düzenlemeler 41
a) Markaların Korunması Hakkında 556 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname Kapsamında Koruma. 41
b) Haksız Rekabet Hükümleri Kapsamında Koruma. 41
c) Haksız Fiil Hükümleri Kapsamında Koruma. 42
d) Kümülatif Koruma. 42
e) Markayı Korumaya Yönelik Uluslararası Sözleşmeler 43
aa) Paris Sözleşmesi 44
bb) Markaların Uluslararası Tesciline İlişkin Madrid Anlaşması ve Protokol 44
cc) Markaların Tescili Amacıyla Mal ve Hizmetlerin Sınıflandırılmasına İlişkin Nice Anlaşması 45
dd) Avrupa Topluluğu Marka Tüzüğü. 45
B. COĞRAFİ İŞARETLER 45
1. Tanım ve Genel Bilgi 45
2. İşlevleri 47
3. Coğrafi İşaretlere İlişkin Hukuki Düzenlemeler 47
a) Coğrafi İşaretlerin Korunması Hakkında 555 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname. 47
b) Haksız Rekabet Hükümleri 48
c) Haksız Fiil Hukukuna Göre Koruma. 48
d) Kümülatif Koruma. 49
e) Coğrafi İşaretlere İlişkin Uluslararası Sözleşmeler 49
aa) Paris Sözleşmesi 49
bb) Madrid Anlaşması 50
cc) Lizbon Anlaşması 50
dd) Coğrafi İşaretlere İlişkin TRIPs Düzenlemeleri 51
ee) 510/2006 Sayılı Avrupa Birliği Tüzüğü. 52
C. TASARIM.. 53
1. İşlevleri 53
2. Tasarımlara İlişkin Hukuki Düzenlemeler 54
a) 554 Sayılı Endüstriyel Tasarımların Korunmasına Hakkında KHK ile Koruma. 54
b) Haksız Rekabet Hükümleri Kapsamında Koruma. 54
c) Haksız Fiil Hukukuna Göre Koruma. 54
d) Kümülatif Koruma. 55
e) Tasarımlara İlişkin Uluslararası Düzenlemeler 55
aa) Lahey Anlaşması 55
bb) Locarno Anlaşması 56
cc) Topluluk Tasarımı Tüzüğü. 56
III. KARIŞTIRILMA TEHLİKESİ 57
A. GENEL OLARAK KARIŞTIRILMA TEHLİKESİ 57
1. Tanım ve Genel Bilgi 57
2. Türleri 59
a) Doğrudan (Dar Anlamda) Karıştırılma Tehlikesi 59
b) Dolaylı (Geniş Anlamda) Karıştırılma Tehlikesi 60
B. MARKADA KARIŞTIRILMA TEHLİKESİ 61
1. Karıştırılma Tehlikesinin Belirlenmesinin Normatif Bir Mesele Olması 63
2. Karıştırılma Tehlikesinin Belirlenmesi 63
a) Karıştırılma Tehlikesinin Belirlenmesinde Kullanılan Kriterler 64
aa) İşaretlerin Benzerliği 64
bb) Markanın Sahip Olduğu Ayırt Edici Nitelik. 64
cc) Ayırt Ediciliğin Kullanımla Kazanılması 66
dd) Karıştırma Tehlikesinin Halkın Nazarında Oluşması 73
ee) Markaların Kapsadıkları Mal/Hizmetlerin Benzerliği 75
ff) Tanınmışlık. 75
gg) Ölçütlerin karşılıklı Bir Denge İçerisinde Değerlendirilmesi 76
hh) Seri İçerisine Girme. 76
ii) Markaların Bir Bütün Olarak Değerlendirilmesi 77
b) Sessiz Kalmanın Karıştırılma Tehlikesi Üzerine Etkisi 78
C. TİCARET UNVANINDA KARIŞTIRILMA TEHLİKESİ 80
1. Karıştırılma Tehlikesinin Belirlenmesinde Kullanılan Kriterler 82
a) Unvanların Benzerliği 82
b) Unvanda Ayırt Edici Nitelik. 82
c) Sektörlerin Yakınlığı 85
aa) Tüzel Kişi Tacirler Açısından. 85
bb) Gerçek Kişi Tacirler Açısından. 89
d) İlgili Piyasada Yer alan Ortalama Tüketicinin Dikkate Alınması 89
e) Bölgesel Yakınlık. 89
f) Tanınmışlık. 90
2. Aynı Ada Sahip Olma. 90
3. Sessiz Kalmanın Unvanda Karıştırılma Tehlikesi Üzerine Etkisi 95
4. Hakkın Sona Ermesi 96
D. İŞLETME ADINDA KARIŞTIRILMA TEHLİKESİ 97
E. İNTERNET ALAN ADINDA KARIŞTIRILMA TEHLİKESİ 98
F. COĞRAFİ İŞARETLERDE KARIŞTIRILMA TEHLİKESİ 101
1. Ürün Benzerliği 102
2. Coğrafi İşaretlerin Kullanım Şekilleri 102
3. Coğrafi İşaretlerin Karıştırılmaya Karşı Korunmasının Kapsamı 103
G. TASARIMDA KARIŞTIRILMA TEHLİKESİ 103
H. HAKSIZ REKABET HÜKÜMLERİNE GÖRE KARIŞTIRILMA TEHLİKESİ 105
1. TTK m. 54 vd. Hükümlerine Göre Haksız Rekabet 105
2. Paris Sözleşmesinde Haksız Rekabet 107
3 Ayırt Edici Ad ve İşaretlerin Tescilli Olarak Kullanımının Haksız Rekabet Açısından Etkisi 108
İKİNCİ BÖLÜM
MARKA VE TİCARET UNVANI ARASINDA KARIŞTIRILMA TEHLİKESİ
I. GENEL BİLGİ 113
A. MARKA VE TİCARET UNVANI ARASINDA BENZERLİKLER.. 114
B. MARKA VE TİCARET UNVANI ARASINDAKİ FARKLAR.. 114
II. KULLANIM AŞAMASINDA KARIŞTIRILMA TEHLİKESİ 115
A. KULLANIM ŞEKİLLERİ 115
1. Unvansal Kullanım.. 115
2. Markasal Kullanım.. 116
B. ÖNCELİK HAKKINA SAHİP MARKA İLE SONRAKİ TARİHLİ UNVAN ARASINDA KARIŞTIRILMA TEHLİKESİ 121
1. Markanın Mal/Hizmetleri ile Unvanın Faaliyet Konuları Arasında Benzerlik. 123
2. Unvanın Markasal Kullanılmasının Gerekli Olup Olmadığı 124
a) Alman Hukukunda Konuya İlişkin Yargı Kararları 125
b) Avrupa Birliği Adalet Divanı (EuGH)’nın Konuya İlişkin Kararları 127
c) Değerlendirme. 130
d) Hukukumuzda Konunun Düzenlenişi ve Yargı Kararları 131
4. Unvanın Markasal Kullanım Şekilleri 136
a) Unvanın Ürünler Üzerindeki Kullanımı 136
b) Unvanın Tabela Olarak Kullanılması 137
c) Unvanın Ürün Kataloğu ve Reklamda Kullanılması 138
d) Unvanın Belirli Kısımlarının Farklılaştırılarak Öne Çıkarılması 143
5. Hizmet Markalarında Durum.. 143
6. Unvanda Adın Kullanım Zorunluluğu. 144
7. Unvanın MarKHK m. 12 Kapsamında Kullanımı 145
C. ÖNCELİK HAKKINA SAHİP TİCARET UNVANI İLE SONRAKİ TARİHLİ MARKA ARASINDA KARIŞTIRILMA TEHLİKESİ 149
1. Unvan Sahibinin MarKHK’ya Dayanan İhlal İddiası 149
a) Ticaret Unvanının Tescilsiz Olması 149
b) Ticaret Unvanının Tescilli Olması 150
c) Unvanın Öncelik Hakkına Sahip Olmasının Markasal Kullanım için Kazanılmış Hak Oluşturmaması 154
2. Unvan Sahibinin TTK m. 52’ye Dayanan İhlal İddiası 156
3. Sonraki Markanın Önceki Unvan Hakkını İhlal Etmesinin, Markanın Unvansal Kullanımına Bağlı Olmaması 158
III. TESCİL AŞAMASINDA KARIŞTIRILMA TEHLİKESİ 161
A. MARKA TESCİL BAŞVURULARINA TİCARET UNVANINA DAYALI İTİRAZ VE KARIŞTIRILMA TEHLİKESİ İNCELEMESİ 161
1. Tescilsiz Ticaret Unvanına Dayanan İtiraz. 161
a) Şartları 163
aa) Ticari Yaşamda Kullanım.. 164
bb) Hak Elde Etmiş Olma. 165
2. Tescilli Ticaret Unvanına Dayanan İtiraz. 169
B. TİCARET UNVANI TESCİLİNDE MARKA HAKKINA DAYALI İTİRAZ VE KARIŞTIRILMA TEHLİKESİ İNCELEMESİ 172
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
DİĞER TİCARİ AD VE İŞARETLER ARASINDA KARIŞTIRILMA TEHLİKESİ
I. MARKA İLE İŞLETME ADI ARASINDA KARIŞTIRILMA TEHLİKESİ 179
A. TESCİL AŞAMASINDA.. 179
B. KULLANIM AŞAMASINDA.. 179
C. İŞLETME ADININ ÖNCELİK HAKKINA SAHİP OLMASI 180
D. MARKANIN ÖNCELİK HAKKINA SAHİP OLMASI 180
E. ADIN KULLANIMI 181
II. TİCARET UNVANI İLE İŞLETME ADI ARASINDA KARIŞTIRILMA TEHLİKESİ 182
III. MARKA İLE İNTERNET ALAN ADI ARASINDA KARIŞTIRILMA TEHLİKESİ 182
A. MARKANIN MARKHK m. 9 KAPSAMINDA KORUNMASI 183
B. MARKANIN HAKSIZ REKABET HÜKÜMLERİ KAPSAMINDA KORUNMASI 183
C. MARKANIN ÖZEL TAHKİM SİSTEMİ İLE (UÇHS) KORUNMASI 184
D. MAL/HİZMET BENZERLİĞİ VEYA SEKTÖR YAKINLIĞI 185
E. ALAN ADI ALINIRKEN KÖTÜNİYET. 189
F. ÖNCELİK HAKKI 192
G. ALAN ADI KULLANIMININ BİR HAKKA DAYANMASI 193
H. ALAN ADI KULLANIMININ MARKHK m. 12 KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ 195
İ. ALAN ADLARINA ÖZGÜ İBARELERİN MARKA HUKUKUNDA AYIRT EDİCİLİK NİTELİĞİNE SAHİP OLUP OLMADIKLARI 196
J. MARKA TESCİLİNDE ALAN ADINA DAYANAN İTİRAZ. 197
K. MARKANIN İNTERNETTE, İNTERNET ALAN ADI DIŞINDAKİ KULLANIM ŞEKİLLERİNİN MARKA İLE KARIŞTIRMA TEHLİKESİ OLUŞTURMASI 198
1. Markanın Yönlendirici Kod (Metatag) Olarak Kullanılması 198
2. İnternet Arama Servislerinden Anahtar Kelime Satın Alınması 198
L. MARKA KULLANIMINA KARŞI SESSİZ KALMANIN, ALAN ADI KULLANIMINA ETKİSİ 200
M. MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK BAĞLAMINDA UYGULANACAK HUKUK.. 200
IV. TİCARET UNVANI/İŞLETME ADI İLE ALAN ADI ARASINDA KARIŞTIRILMA TEHLİKESİ 201
V. MARKA İLE TASARIM ARASINDA KARIŞTIRILMA TEHLİKESİ 203
A. TASARIMLARIN MARKA OLARAK TESCİL EDİLEBİLİRLİĞİ 203
B. TASARIMIN MARKA OLARAK TESCİLİNDE AYIRT EDİCİ NİTELİK.. 205
C. TASARIMIN VASIF BİLDİRİCİ NİTELİKTE OLMAMASI 208
D. TEKNİK BİR SONUCU ELDE ETMEK İÇİN ZORUNLU OLMAMASI 209
E. TASARIM HAKKI SAHİBİNİN MARKA BAŞVURUSUNA VEYA KULLANIMINA KARŞI HAKLARI 212
F. MARKA SAHİBİNİN TASARIM BAŞVURUSUNA VE KULLANIMINA KARŞI HAKLARI 213
G. MARKA VE TASARIM ARASINDAKİ İHTİLAFLARDA ÜRÜN BENZERLİĞİ KOŞULUNUN ARANIP ARANMAYACAĞI 216
VI. TASARIM İLE DİĞER TİCARİ AD VE İŞARETLER ARASINDA KARIŞTIRILMA TEHLİKESİ 217
VII. COĞRAFİ İŞARETLE MARKA ARASINDA KARIŞTIRILMA TEHLİKESİ 217
A. COĞRAFİ İŞARETİN MARKA OLARAK TESCİLİ VEYA KULLANILMASI 217
1. Coğrafi İşaretin Ününden Herhangi Bir Biçimde Yarar Sağlayacak Kullanımlar 218
2. Coğrafi İşaretin, Aynı veya Benzer Ürünlerle İlgili Olarak Kullanımı 220
3. Coğrafi İşaretin Doğrudan veya Dolaylı Olarak Ticari Amaçlı Kullanımı 221
a) Doğrudan Kullanım.. 221
b) Dolaylı Kullanım.. 222
4. Sözcük Olarak Gerçek Coğrafi Yeri İfade Etmekle Birlikte Halkta Haksız Biçimde Ürünün Başka Yer Kaynaklı Olduğu İzlenimini Bırakan Kullanımlar 223
5. Coğrafi İşaretin Tercümesinin Kullanımı 223
6. Coğrafi İşaretin, “Stilinde”, “Tarzında”, “Tipinde”, “Türünde”, “Yöntemiyle”, “Orada Üretildiği Biçimde” Veya Benzeri Diğer Açıklama Veya Terimlerle Birlikte Kullanımı 224
7. Ürünün Ambalajında, Tanıtımlarında, Belgelerinde Nitelik, Özellik ve Menşei Konusunda Yanlış veya Yanıltıcı Açıklama veya Belirtiye Yer Verilmesi 224
8. Ürünün Menşei Konusunda Halkı Yanıltabilecek Biçimde Ambalajlanması Veya Yanılgı Yaratabilecek Diğer Herhangi Bir Biçimde Sunulması 225
B. COĞRAFİ İŞARETTEN DAHA ÖNCE TESCİL EDİLMİŞ OLAN MARKALARIN DURUMU.. 226
C. COĞRAFİ İŞARETİN İYİ NİYETLİ KULLANIMI 229
D. TESCİLLİ MARKANIN COĞRAFİ İŞARET OLARAKTESCİLİ 231
VIII. COĞRAFİ İŞARETLE DİĞER TİCARİ AD VE İŞARETLER ARASINDA KARIŞTIRILMA TEHLİKESİ 231
