Ticari Davalarda Görev
Furkan ÖZBEK
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 5
İÇİNDEKİLER 7
TABLOLARIN LİSTESİ . 13
KISALTMALAR . 15
GİRİŞ .19
BİRİNCİ BÖLÜM
TİCARİ DAVANIN TARİHİ GELİŞİM SÜRECİ VE TİCARİ DAVADA GÖREV
Tarihsel Süreç 23
Genel Olarak 23
Alman Ticaret Hukuku’ndaki Gelişmeler 25
Türk Hukuku. 26
Cumhuriyet öncesi dönem . 26
Cumhuriyet sonrası dönem 30
a) 865 sayılı Ticaret Kanunu 30
b) 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu 31
c) 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu 32
Ticaret Hukuku Sistemleri . 33
Sübjektif Sistem . 33
Objektif Sistem. 34
Modern Sistem 35
III. Ticari Dava Kavramı. 35
Genel Olarak Ticari Dava 35
Ticaret Mahkemelerinin Görev Sahasına Giren Her Davanın Ticari
Dava Olarak Kabul Edilmesi Sorunu. 36
8 İçindekiler
Ticaret ve Ticari Dava Ayrışması.38
Ticaret Hukuku38
Genel olarak 38
Ticaret hukukunun medeni hukuk ve borçlar hukukuyla ilişkisi39
Ticaret Hukuku ve Ekonomi Hukuku İlişkisi 40
Ekonomi hukuku40
Ticaret hukuku ve ekonomi hukuku ilişkisi41
Ticari iş42
TTK m. 3’te düzenlenen ticari işler 43
a) TTK’da düzenlenen hususlar 43
b) Ticari işletmeyi ilgilendiren işlem ve fiiller .44
TTK m. 19 uyarınca ticari iş karinesi 45
a) Tacirin borçlarının ticari olması45
b) Taraflardan yalnız birisi için ticari nitelik arz eden sözleşmeler46
Ticari iş ve ticari dava ilişkisi47
Ticari Davada Görev.48
Görev Kavramı 48
TTK m. 4 ve 5 Bağlamında Görev50
Görevsizlik Kararının Sonuçları .51
Asliye Ticaret Mahkemeleri ile Diğer Mahkemeler Arasındaki İlişki.54
Asliye ticaret mahkemelerinin birbirleri arasındaki ilişki 54
a) Genel olarak.54
b) HSK’nın iş dağılımı yetkisinin Anayasa’ya aykırılığına ilişkin
değerlendirme .56
c) Mahkemelerin gönderme kararı verme yetkisi ve tarafların
itirazı 58
d) Tek hakimli asliye ticaret mahkemesi ile heyet halindeki
asliye ticaret mahkemesi arasındaki ilişki 60
Asliye ticaret mahkemeleri ile asliye hukuk mahkemeleri
arasındaki ilişki 63
Asliye ticaret mahkemeleri ile sulh hukuk mahkemeleri
arasındaki ilişki 65
Asliye ticaret mahkemeleri ile özel mahkemeler arasındaki ilişki .65
a) Tüketici mahkemeleri ile asliye ticaret mahkemeleri
arasındaki ilişki.65
İçindekiler 9
b) Deniz ticaretinden ve deniz sigortalarından kaynaklanan
davalarda görevli asliye ticaret mahkemeleri arasındaki ilişki 67
c) Fon mahkemeleri ve faaliyet izni kaldırılan bankalara ilişkin
hukuk davalarında asliye ticaret mahkemelerinin daireleri
arasındaki ilişki 69
d) Finans mahkemeleri ve asliye ticaret mahkemeleri
arasındaki ilişki 69
e) Fikri ve sınai haklar hukuk mahkemeleri ile asliye ticaret
mahkemeleri arasındaki ilişki 70
Çekişmesiz Yargı İşlerinde Asliye Ticaret Mahkemelerinin Görevi. 71
Genel Olarak 71
Ticari Nitelikteki Yabancı Hakem Kararlarının Tanıma ve Tenfizinde
Görevli Mahkemenin Tespiti Sorunu . 72
İKİNCİ BÖLÜM
TİCARİ DAVANIN KAPSAMI
Konularına Göre Ticari Davalar . 77
Türk Ticaret Kanunu’nda Düzenlenen Ticari Davalar. 77
Genel olarak . 77
Sigorta hukukuna ilişkin davalar. 78
Kıymetli evraktan kaynaklanan davalarda görevli mahkeme
sorunu. 81
a) Tüketici senetlerine ilişkin. 81
b) Kıymetli evrakın vasfı ve göreve etkisi 83
Türk Medeni Kanunu’nda Düzenlenen Ticari Davalar 84
Türk Borçlar Kanunu’nda Düzenlenen Ticari Davalar 86
Malvarlığının veya işletmenin devralınması ile işletmelerin
birleşmesi ve şekil değiştirmesinden doğan davalar 86
Rekabet yasağından doğan davalar 88
a) Sorunun gelişimi 88
b) İş mahkemelerinin görevli olduğunu kabul eden görüş 90
c) Ticaret mahkemelerinin görevli olduğunu kabul eden görüş 91
d) Yargıtay’ın yaklaşımı 92
10 İçindekiler
e) Değerlendirme .94
Yayım sözleşmesinden doğan davalar.100
Kredi mektubu ve kredi emrinden doğan davalar.103
Komisyon sözleşmesinden doğan davalar.104
Ticari temsilciler, ticari vekiller ve diğer tacir yardımcılarına
ilişkin hususlardan doğan davalar .106
Fikri Mülkiyet Hukukuna İlişkin Uyuşmazlıklardan Doğan Davalar.110
Ticarete Özgü Yerlerle İlgili Davalar112
Genel olarak 112
Kripto para borsasından kaynaklanan davalarda görevli
mahkemenin tespiti 113
Kaldıraçlı alım satım işlemlerinde görevli mahkemenin tespiti.114
a) Öğretinin yaklaşımı 114
b) Yargıtay’ın yaklaşımı 115
c) Değerlendirme .116
Bankalara, Diğer Kredi Kuruluşlarına, Finansal Kurumlara ve Ödünç
Para Verme İşlerine İlişkin Düzenlemelerden Kaynaklanan Davalar 118
Özel Kanun Hükümleri Gereğince Ticaret Mahkemesinde Görülecek
Davalar123
Kooperatifler Kanunu’ndan doğan davalar .123
İcra ve İflas Kanunu’ndan doğan davalar 124
Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu’ndan doğan davalar 125
Milli tahkimden kaynaklanan davalar .127
Milletlerarası Tahkim Kanunu’ndan kaynaklanan davalar 131
Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu’ndan
kaynaklanan davalar132
Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan
Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanunu’ndan
kaynaklanan davalar133
Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında
Kanun’dan doğan davalar133
Taraflarına Göre Ticari Davalar 134
Genel Olarak .134
Gerçek Kişi Tacirler Açısından.136
Tüzel Kişi Tacirler Açısından137
Ticaret şirketleri 138
İçindekiler 11
Dernekler 138
Vakıflar 139
Kendi kuruluş kanunları gereğince özel hukuk hükümlerine göre
yönetilmek veya ticari şekilde işletilmek üzere Devlet, İl Özel
İdaresi, Belediye ve Köy ile diğer kamu tüzel kişileri tarafından
kurulan kurum ve kuruluşlar 140
III. Karma Sistemin Esas Alındığı Ticari Davalar 141
Havaleden Doğan Davalar 141
Genel olarak . 141
Banka havalesinden kaynaklanan davalarda görevli mahkemenin
tespiti sorunu 142
Saklama (Vedia) sözleşmesinden doğan davalar . 147
Fikir ve Sanat Eserlerine İlişkin Haklardan Doğan Davalar. 148
Ticari Dava Olarak Kabul Edilmenin Sonuçları. 150
Görevli Mahkeme 150
Yargılama Usulü . 150
Delil 151
Dava Şartı Olarak Arabuluculuk . 151
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TİCARİ DAVADA ESAS ALINAN MEVCUT KRİTERLERİN
ETKİNLİĞİ SORUNU VE DEĞERLENDİRMEMİZ
Mutlak-Nispi Ticari Dava Tasnifi ve Değerlendirmemiz. 153
Genel Olarak Mutlak-Nispi Ticari Dava Tasnifi. 153
Nispi Ticari Davaya İlişkin Değerlendirme 155
Ticari işletmeyle ilgili olma kıstasının isabetliliği ve tacir olma
şartı. 155
Tüzel kişi tacirlere adi iş sahasının tanınmaması sorunu 159
Nispi ticari davanın sürdürülebilirliği üzerine . 162
Kira sözleşmelerinde görevli mahkeme 167
Görevsizlik Kararına İlişkin İstatiksel Veriler 172
Asliye Ticaret Mahkemelerince Verilen Görevsizlik Kararı Verileri 173
Asliye Hukuk Mahkemelerince Verilen Görevsizlik Kararı Verileri. 174
Sulh Hukuk Mahkemelerince Verilen Görevsizlik Kararı Verileri . 175
İş Mahkemelerince Verilen Görevsizlik Kararı Verileri. 176
12 İçindekiler
Tüketici Mahkemelerince Verilen Görevsizlik Kararı Verileri .177
İcra Mahkemelerince Verilen Görevsizlik Kararı Verileri 178
Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemelerince Verilen Görevsizlik
Kararı Verileri179
Asliye Ticaret ve Asliye Hukuk Mahkemeleri Arasındaki İlişkinin Görev
İlişkisine Dönüştürülmesine İlişkin İstatiksel Bir Yaklaşım.180
İ. Değerlendirme181
III. Görev Sorununun AİHS ve Anayasa Bağlamında Makul Sürede Yargılanma
Hakkına Etkisi .186
AİHS Bağlamında Makul Sürede Yargılanma Hakkı.186
Türk Hukukunda Makul Sürede Yargılanma Hakkı188
Görev Tespitinde Yaşanan Sorunlar ve Makul Sürede Yargılanma
Hakkının İhlali .189
Genel olarak 189
Makul sürenin tespiti.190
Makul sürede yargılanma hakkı çerçevesinde ticari davalarda
görevli mahkemenin tespiti.191
Görevsizlik Kararı İçin Öninceleme Aşamasını Bekleme Sorunu.195
Zorunlu Dava Şartı Arabuluculuk Açısından Görevli Mahkeme
Tespitinin Önemi 200
SONUÇ.205
KAYNAKÇA.211
