“Ticari İşletme Hukuku” adlı bu çalışma özellikle İİBF ve MYO öğrencileri ile KPSS adaylarının kaynak kitap ihtiyacını karşılamak üzere hazırlanmıştır. Çalışmada, okuyucuları konunun özünden uzaklaştıracak bilimsel tartışmalardan özellikle kaçınılmış ve bilimsel çalışma ve yargı kararlarına atıf yapılmamıştır. Anlatım, tablo ve şemalar ile desteklenerek konunun daha iyi anlaşılması sağlanmıştır. Kitap, ek kaynağa ihtiyaç duyan hukuk fakültesi öğrencileri ile hâkimlik ve savcılık sınavına hazırlanan adaylar için de faydalı olacaktır.
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ 1 I. TİCARET VE TİCARET HUKUKU 1 A) KAVRAM 1 B) TİCARET HUKUKUNUN UYGULAMA ALANI 1 II. TÜRKİYE’DE TİCARET HUKUKUNUN DÜZENLENİŞİ 3 BİRİNCİ BÖLÜM TİCARÎ İŞLETME KAVRAMI, DEVRİ VE REHNİ I. TİCARÎ İŞLETME KAVRAMI 7 A) TANIMI 7 B) UNSURLARI 8 1- İşletme 8 2- Gelir Sağlamayı Hedef Tutma 9 3- Devamlılık 10 4- Bağımsızlık 10 5- Esnaf Faaliyeti Sınırını Aşma 11 C) YAPISI VE HUKUKÎ NİTELİĞİ 12 1- Yapısı 12 2- Hukukî Niteliği 13 3- Ticarî İşletmede Merkez ve Şube 14 II. TİCARÎ İŞLETMENİN DEVRİ VE REHNİ 17 A) TİCARÎ İŞLETMENİN DEVRİ 17 1- Kavram 17 2- Devrin Koşulları 17 3- Devrin Hüküm ve Sonuçları 18 B) TİCARÎ İŞLETMENİN REHNİ 20 1- Genel Olarak 20 2- Rehnin Konusu 21 3- Rehnin Tarafları 23 4- Rehnin Kuruluşu 25 5- Rehnin Kapsamı 27 6- Tarafların Hak ve Yükümlülükleri 29 7- Rehnin Hükümleri 30 8- Birden Fazla Rehin 32 9- Temerrüt Sonrası Haklar 32 10- Rehnin Sona Ermesi 33 İKİNCİ BÖLÜM TİCARÎ İŞ VE HÜKÜMLERİ I. TİCARÎ İŞ KAVRAMI 35 A) TANIMI 35 1- Mutlak Ticarî İş (TTK’da Düzenlenen Hususlar) 35 2- Bir Ticarî İşletmeyi İlgilendiren Bütün İşlem ve Fiiller 36 3- Ticarî İş Karinesi 36 4- Bir Taraf İçin Ticarî İş Sayılan Sözleşmeler 37 B) TİCARÎ İŞ SAYILMAYA BAĞLANAN SONUÇLAR 38 1- Teselsül Karinesi 38 2- Ticarî İşlerde Faiz 40 3- Ticarî İşlerde Zamanaşımı 45 II. TİCARÎ HÜKÜMLER 45 A) KAVRAM 45 B) TİCARÎ HÜKÜMLERİN UYGULANMA SIRASI 46 III. TİCARÎ YARGI 47 A) TİCARÎ DAVALAR 47 1- Mutlak Ticarî Davalar 47 2- Nispi Ticarî Davalar 48 3- Havale, Vedia ve Fikir ve Sanat Eserlerine İlişkin Davalar 49 B) USUL KURALLARI 49 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TACİR VE TACİR OLMANIN HÜKÜMLERİ I. TACİR SIFATI 51 A) TACİR 51 1- Gerçek Kişiler 51 2- Tüzel Kişiler 53 B) TACİR SAYILANLAR 56 1- Kavram 56 2- Tacir Sayılan Kimseler 56 C) TACİR GİBİ SORUMLU OLANLAR 57 D) TACİRE İLİŞKİN HÜKÜMLERE TABİ OLANLAR – DONATMA İŞTİRAKİ 58 E) CEZAÎ YÖNDEN TACİR GİBİ SORUMLU OLANLAR 59 II. TACİR SIFATININ SONA ERMESİ 60 III. TACİR OLMANIN HUKUKÎ SONUÇLARI 61 A) TEK TARAFIN TACİR OLMASINA BAĞLANAN SONUÇLAR 61 1- İflasa Tabi Olmak 61 2- Ticaret Unvanı Seçme ve Kullanma 62 3- Ticaret Siciline Kayıt Olma 62 4- Odalara Kaydolma 63 5- Ticarî İş Karinesine Tabi Olma 63 6- Ticarî Örf ve Âdete Tabi Olma 64 7- Ticarî Defter Tutma 64 8- Basiretli İş Adamı Gibi Hareket Etme 64 9- Ücret İsteme Hakkı 65 10- Faiz İsteme Hakkı 65 11- Ücret ve Cezanın İndirilmesini İsteyememe 66 12- Fatura Verme 68 B) İKİ TARAFIN TACİR OLMASINA BAĞLANAN HUKUKÎ SONUÇLAR 69 1- Faturaya Sekiz Gün İçinde İtiraz Etmeme 69 2- Teyit Mektubuna Sekiz Gün İçinde İtiraz Etmeme 71 3- İhbar ve İhtarları Belli Şekilde Yapma 72 4- Hapis Hakkını Kullanmada Kolaylıktan Yararlanma 73 5- Ticarî Defterle İspat 74 6- Ticarî Yargı Konusu Olma 74 7- Ticarî Satış ve Mal Değişiminde Özel Hükümlere Tabi Olma 74 8- Mal ve Hizmet Tedarikinde Geç Ödeme (TTK m. 1530) 77 IV. ESNAFLAR HAKKINDA UYGULANACAK HÜKÜMLER 79 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM TİCARET SİCİLİ I. KAVRAMSAL ÇERÇEVE 81 A) TİCARET SİCİLİNİN FONKSİYONU 81 B) TİCARET SİCİLİNİN ÖZELLİKLERİ 82 1- Aleniyet 82 2- Sorumluluk 82 II. TİCARET SİCİLİ TEŞKİLATI 83 A) KURULUŞU 83 B) YÖNETİMİ 84 1- Teşkilat 84 2- Hukukî Statüsü 85 III. SİCİL İŞLEMLERİ 86 A) KAVRAM 86 B) TESCİL 87 1- Genel Olarak 87 2- Talep Üzerine Tescil 87 3- Resen veya İlgili Makamın Bildirilmesi Üzerine Tescil 90 4- Sicil Müdürünün Kararına İtiraz 91 5- Tescilin Hüküm ve Sonuçlarını Doğurduğu An 91 6- Tescil ve İlanın Etkisi 92 7- Görünüşe veya İlana Güven İlkesi 94 8- Sorumluluk 94 BEŞİNCİ BÖLÜM TİCARET UNVANI VE İŞLETME ADI I. TİCARET UNVANI 97 A) KAVRAM 97 B) TESCİLİ 98 C) KULLANMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ 99 D) TİCARET UNVANININ OLUŞTURULMASI 100 1- Çekirdek 100 2- Ek 104 E) SONRADAN MEYDANA GELEN DEĞİŞİKLİKLER 105 F) TİCARET UNVANIN DEVRİ VE KULLANMA HAKKI 106 G) TİCARET UNVANININ KORUNMASI 107 II. İŞLETME ADI 108 ALTINCI BÖLÜM TİCARÎ DEFTERLER I. KAVRAM VE YÜKÜMLÜLÜK 111 A) KAVRAM 111 B) DEFTER TUTMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ 112 1- Yükümlülük 112 2- Defter Tutmakla Yükümlü Olanlar 112 II. TUTULMASI ZORUNLU DEFTERLER 114 A) GENEL OLARAK 114 B) KANUNDA SAYILAN DEFTERLER 114 III. DEFTERLERİN TUTULMA USULÜ 116 A) AÇILIŞ - KAPANIŞ ONAYININ YAPILMASI 116 1- Açılış Onayı 117 2- Kapanış Onayı 118 B) YÖNTEM 119 IV. DEFTERLERİN SAKLANMASI 119 V. TİCARÎ DEFTERLERİN DELİL OLMASI 121 A) SAHİBİ LEHİNE DELİL OLMASI (HMK M. 222) 121 B) SAHİBİ ALEYHİNE DELİL OLMASI 122 YEDİNCİ BÖLÜM CARİ HESAP I. TANIM VE FONKSİYONLARI 123 II. CARİ HESAPTA ALACAKLAR VE SÜRELER 124 A) ALACAKLAR 124 1- Cari Hesaba Geçirilmesi Mümkün Alacaklar 124 2- Hesaba Geçirilmesi Açık Anlaşmaya Bağlı Alacaklar 124 3- Cari Hesaba Geçirilemeyecek Alacaklar 125 B) CARİ HESAPTA SÜRELER 126 1- Anlaşma Süresi 126 2- Hesap Devresi Süresi 126 III. CARİ HESABIN İŞLEYİŞİ VE HÜKÜMLERİ 127 A) HESABA GEÇİRME 127 B) TAKAS 127 C) BAKİYENİN TESPİTİ VE KABULÜ 128 D) BAKİYENİN HACZİ 129 IV. CARİ HESABIN SONA ERMESİ 129 V. CARİ HESAPTA ZAMANAŞIMI 130 SEKİZİNCİ BÖLÜM MARKA I. MARKA KAVRAMI 131 A) GENEL OLARAK 131 B) TANIMI, UNSURLARI VE FONKSİYONU 132 1- Tanımı 132 2- Unsurları 132 3- Fonksiyonları 133 C) TÜRLERİ 133 II. MARKANIN TESCİLİ 135 A) BAŞVURU 135 1- Tescil Hakkına Sahip Olanlar 135 2- Başvuru Yeri ve Şekli 135 B) TESCİL SÜRECİ 136 1- Şekli İnceleme Süreci 136 2- Esasa Dair İnceleme ve Araştırma Süreci 137 3- İtiraz Süreci 138 4- İtirazın Değerlendirilmesi ve Tescili 138 III. MUTLAK VE NİSPİ RET NEDENLERİ 139 A) MUTLAK RET NEDENLERİ 139 B) NİSPİ RET NEDENLERİ 141 IV. MARKANIN TESCİLİNDEN DOĞAN HAKLAR 143 A) HAKKIN KAPSAMI 143 B) MARKA HAKKININ SÜRESİ VE YENİLENMESİ 145 V. MARKAYI KULLANMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ 145 VI. MARKANIN HUKUKİ İŞLEMLERE KONU OLMASI 146 A) DEVRİ 147 B) REHNİ VE HACZİ 148 C) LİSANS 149 VII. MARKANIN KORUNMASI 150 VIII. MARKA HAKKININ SONA ERMESİ 151 A) MARKANIN YENİLENMEMESİ 151 B) MARKA SAHİBİNİN MARKA HAKKINDAN VAZGEÇMESİ 151 C) MARKANIN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ 152 D) MARKANIN İPTALİ 154 DOKUZUNCU BÖLÜM HAKSIZ REKABET I. KAVRAM 157 II. HAKSIZ REKABET HÂLLERİ 158 III. HAKSIZ REKABETİN SONUÇLARI 160 A) HUKUKÎ SORUMLULUK 160 B) CEZAÎ SORUMLULUK 162 ONUNCU BÖLÜM TACİR YARDIMCILARI I. KAVRAMSAL ÇERÇEVE 163 II. BAĞIMLI TACİR YARDIMCILARI 164 A) TİCARÎ TEMSİLCİ (TİCARÎ MÜMESSİL) 164 1- Tanımı 164 2- Atanması 164 3- Temsil Yetkisinin Kapsamı 167 4- Rekabet Yasağı 169 5- Temsil Yetkisinin Sona Ermesi 170 B) TİCARÎ VEKİL 172 1- Tanımı 172 2- Atanması 173 3- Temsil Yetkisinin Kapsamı (Yetkileri) 173 4- Temsil Yetkisinin Sınırlandırılması 174 5- Rekabet Yasağı ve Temsil Yetkisinin Sona Ermesi 175 C) PAZARLAMACI 175 1- Tanımı 175 2- Unsurları 176 3- Atanması 176 4- Pazarlamacının Hakları 177 5- Pazarlamacının Yetkileri 179 6- Pazarlamacının Yükümlülükleri 180 7- Son Bulması 181 D) DİĞER TACİR YARDIMCILARI 182 III. BAĞIMSIZ TACİR YARDIMCILARI 183 A) ACENTE 183 1- Tanım ve Atanması 183 2- Türleri 185 3- Unsurları 185 4- Acentenin Borçları 187 5- Acentenin Hakları 191 6- Acentenin Temsil Yetkisi 194 7- Acentelik Sözleşmesinin Sona Ermesi 196 B) SİMSAR 201 1- Kavram 201 2- Unsurları 202 3- Simsarın Borçları 203 4- Simsarın Hakları 203 5- Simsarlığın Sona Ermesi ve Zamanaşımı 205 C) KOMİSYONCU 206 1- Tanım ve Unsurları 206 2- Komisyoncunun Borçları 207 3- Komisyoncunun Hakları 209 4- Sona Ermesi ve Zamanaşımı 212 D) TAŞIMA İŞLERİ KOMİSYONCUSU 212 1- Kavram 212 2- Komisyoncunun Hakları 214 3- Komisyoncunun Borçları 215 4- Komisyoncunun Sorumluluğu ve Zamanaşımı 216 KAYNAKÇA 219
