Ceza Hukuku Genel Hükümler

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Ondördüncü Basıya Önsöz 7
Önsöz 9
Kısaltmalar 43
Birinci Bölüm
CEZA HUKUKU KAVRAMI, KONUSU VE
CEZA HUKUKUNUN TARİHİ GELİŞİMİ
§ 1 CEZA HUKUKU KAVRAMI 45
I. Genel Olarak 45
II. Ceza Hukukunun Diğer Hukuk Dallarıyla ve Benzeri Bilim Dallarıyla İlişkisi 47
A. Ceza Hukukunun Diğer Hukuk Dallarıyla İlişkisi 47
1. Anayasa Hukuku 47
2. Devletler Hukuku 47
3. Medeni Hukuk 48
4. Ceza Muhakemesi Hukuku 48
5. İnfaz Hukuku 48
B. Ceza Hukukunun Benzer Bilim Dallarıyla İlişkisi 48
1. Kriminoloji 48
2. Kriminalistik 49
3. Adlî Tıp 49
§ 2 CEZA HUKUKUNUN KONUSU 49
I. Genel Olarak 49
II. Ceza Hukukunun Yaptırımları ile Diğer Yaptırımlar Arasındaki Farklar 50
A. Genel Olarak 50
B. Haksız Fiiller 50
C. Disiplin Suçları 51
D. İdarî Suçlar (Zabıta Yaptırımlarını Gerektiren Fiiller) 54
E. Vergi Cezalarını Gerektiren Fiiller 55
III. Ceza Hukukunun Yeri ve Kısımları 55
A. Ceza Hukukunun Yeri 55
B. Ceza Hukukunun Kısımları 56
1. Maddi Ceza Hukuku 56
2. Şekli Ceza Hukuku 57
3. İnfaz Hukuku 57
IV. Ceza Hukuku İlkeleri ve Suç Politikası 58
A. Ceza Hukuku İlkeleri 58
1. Kusur İlkesi 58
2. Hukuk Devleti İlkesi 59
3. Hümanizm İlkesi 60
B. Suç Politikası 61
§ 3 CEZA HUKUKUNUN TARİHİ GELİŞİMİ 62
I. Eski Ceza Hukuku Dönemi 62
A. Genel Olarak 62
B. Hammurabi Kanunları 65
II. Roma Ceza Hukuku Dönemi 67
A. Roma Hukukunda Suçlar 67
B. Roma Hukukunda Cezalar 69
III. Cermen Ceza Hukuku Dönemi 70
IV. Kanonik Hukuk (Kilise Hukuku) Dönemi 70
V. Müşterek Ceza Hukuku Dönemi 71
VI. 18’inci Yüzyılın Sonlarından Günümüze Kadar Olan Dönem (Aydınlanma Çağı) 73
A. Genel Olarak 73
B. Ceza Hukukunda Okullar Mücadelesi 73
1. Klasik Okul (Teoriler) 73
a. Toplumsal Sözleşme Teorisi 73
b. Toplumsal Yarar Teorisi 74
c. Mutlak Adalet Teorisi 75
d. Karma Teori 76
2. Pozitif Okul (Pozitivist Görüşler) 77
a. Genel Olarak 77
b. Üçüncü Okul 78
c. Pozitivist Görüşün Klasik Görüşten Ayrıldığı Noktalar 79
3. Fransız (Suç Sosyolojisi) Okulu 79
4. Ceza Hukuku Uluslararası Birliği 80
5. Hukuk Tekniği Okulu 80
6. Toplumsal Savunma Görüşleri 81
VII. Çağdaş Ceza Hukuku ve XX.Yüzyılın Sonlarındaki Gelişmeler 82
A. Çağdaş Ceza Hukuku 82
B. XX.Yüzyılın Sonlarındaki Gelişmeler 83
1. Genel Olarak 83
2. Düşman Ceza Hukuku 83
VIII. Türk Ceza Hukukunun Tarihi Gelişimi 84
A. İslâmiyet’ten Önce 84
B. İslâmiyet’ten Sonra 85
1. Genel Olarak 85
2. İslâm Ceza Hukukunun Kaynakları 86
3. İslâm Ceza Hukuku’nda Suçlar ve Cezalar 86
a. Allahın Haklarına Karşı İşlenen Suçlar 87
aa. Zina 87
ab. Zina İftirası (Kazif) 87
ac. Şarap İçmek 88
ad. Hırsızlık 88
ae. Yol Kesmek 89
af. İslâm Dinini Terk Etmek 90
ag. Devlete İsyan 90
b. Kulun Yani Kişilerin Haklarına Karşı İşlenen Suçlar 90
ba. İnsan öldürme 91
baa. Kasten İnsan öldürme 91
bab. Kasıt Benzeri Öldürme 91
bac. Hataen Öldürme 92
bb. Yaralama 92
c. Taziren Cezalandırılan Suçlar 93
C. Osmanlı Ceza Kanunları 93
1. Tanzimattan Önce 93
a. Fatih Sultan Mehmet Kanunnamesi 94
b. Kanuni Sultan Süleyman Kanunnamesi 95
c. IV. Mehmet Kanunnamesi 95
2. Tanzimattan Sonra 95
a. 1840 (1256) Tarihli Ceza Kanunname–i Hümayunu 95
b. 1851 (1267) Tarihli Kanunu Cedit 95
c. 1858 (1274) Ceza Kanunname–i Hümayunu 96
İkinci Bölüm
CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI VE
KANUNİLİK İLKESİ, CEZA HUKUKU KURALLARININ TASNİFİ, YORUMU, UYGULANMA ALANI VE SUÇLULARIN İADESİ
§ 1 CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI 97
I. Genel Olarak 97
II. Asıl Kaynaklar 97
A. Anayasa 97
B. Kanun 98
1. Türk Ceza Kanunu 98
2. Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun 99
3. Çocuk Koruma Kanunu 99
4. Diğer Kanunlar 99
5. Türk Ceza Kanunu ile Diğer Kanunlar Arasındaki İlişki 100
C. Devletlerarası Antlaşmalar 103
D. Avrupa Birliği Ceza Hukuku 104
III. Yardımcı Kaynaklar 105
A. Gelenek (Örf ve Adet), Ahlâk ve Din Kuralları 105
1. Örf ve Adet 105
2. Ahlâk 106
3. Din Kuralları 107
B. Mahkeme İçtihatları 107
C. Doktrin 108
D. Hukukun Genel İlkeleri 108
IV. Kaynakların Yürürlüğe Girişi ve Yürürlükten Çıkışı 109
A. Kaynakların Yürürlüğe Girişi 109
B. Kaynakların Yürürlükten Çıkışı 109
1. Açık (Sarih) Yürürlükten Kaldırma 109
2. Örtülü (Zımni) Yürürlükten Kaldırma 110
C. Metrukiyet 110
V. Kanunların Yürürlükleri Bakımından Sınıflandırılması 110
A. Sürekli (Daimi) Kanunlar 111
B. Süreli Kanunlar 111
C. Geçici (İstisnai) Kanunlar 111
§ 2 CEZA KANUNLARININ GÜVENCE FONKSİYONU (KANUNİLİK İLKESİ) 112
I. Genel Olarak 112
II. Tarihi Gelişim 112
A. Batıda 112
B. Bizde 113
III. Kanunilik İlkesinin Leh ve Aleyhindeki Görüşler 114
A. Lehindeki Görüşler 114
B. Aleyhindeki Görüşler 115
IV. Yürütme Organının Suç Yaratabilmesi Sorunu 116
A. Genel Olarak 116
B. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi 117
C. Yetkili Merciin Emrini Yerine Getirmeme 117
V. Kanunilik İlkesinin Sonuçları 118
A. Belirlilik 118
B. Kıyas (Örnekseme) Yasağı 119
C. Geçmişe Uygulama Yasağı 120
D. Örf ve Adete Dayanarak Suç ve Ceza Yaratılması Yasağı 120
§ 3 CEZA HUKUKU KURALLARININ (NORMLARININ) TASNİFİ 121
I. Genel Olarak 121
II. Aralarındaki Bağlantılar Bakımından Ceza Kurallarının Tasnifi 121
A. Davranış Kuralları–Yaptırım Kuralları 121
B. Bağımsız – Bağımlı Ceza Kuralları 121
1. Bağımsız (Asıl) Ceza Kuralları 122
a. Tam Ceza Kuralları 122
b. Eksik Ceza Kuralları 122
c. Açık Ceza Kuralları 122
2. Bağımlı (Tamamlayıcı) Ceza Kuralları 122
a. Yönergesel Kurallar 123
b. Yorum (Tanıma) Kuralları 123
c. Genişletici ve Daraltıcı Kurallar 123
d. Gerçekleştirici ve Geçici Kurallar 123
e. Çatışma Kuralları 123
f. Atıf Kuralları 124
§ 4 CEZA HUKUKU KURALLARININ YORUMU 124
I. Genel Olarak 124
II. Yorum Araçları 124
III. Yorumun Çeşitleri 125
A. Biçimsel Bakımından 125
1. Yasama Yorumu 125
2. Yargı Yorumu 126
3. Doktrin Yorumu 126
B. Maddi Bakımdan 127
1. Amaççı Yorum 127
2. Daraltıcı Yorum 128
3. Genişletici Yorum 128
IV. Yorum ve Kıyas 128
§ 5 CEZA KANUNLARININ UYGULAMA ALANI 130
I. Genel Olarak 130
II. Ceza Kanunlarının Zaman Bakımından Uygulanması 130
A. Suçun İşlendiği Zamanın Belirlenmesi 130
B. Genel Kural ve Derhal Uygulanma ile Geçmişe Yürürlü Uygulama Arasındaki Fark 132
C. Ceza Kanunlarının Geçmişe Yürürlü Uygulanmamasının Esası 133
D. Lehe Olan Kanunun Geçmişe Yürürlü Uygulanmasının Esası ve Bunun İçeriği 133
1. Lehe Olan Kanunun Geçmişe Yürürlü Uygulanmasının Esası 133
2. Lehe Olan Kanunun Belirlenmesi (Lex Mitior) 134
3. Aradaki ve Geçici Kanunlarda Durum 135
a. Aradaki Kanun 135
b. Geçici Kanun 137
4. Çeşitli Kanunlarda Durum 138
a. Muhakeme Hukuku Kanunlarında 138
b. Koğuşturma Şartlarını İçeren Kanunlarda 138
c. İnfaz Kanunlarında 139
d. Güvenlik Tedbirlerine İlişkin Kanunlarda 139
e. Zamanaşımına İlişkin Kanunlarda 141
5. İçtihadı Birleştirme Kararlarında 142
6. Anayasa Mahkemesinin İptal Kararının Etkisi 142
III. Ceza Kanunlarının Yer Bakımından Uygulanması 143
A. Genel Olarak 143
B. Mülkilik (Ülkesellik) İlkesi 143
1. Mülkilik İlkesinin Dayandığı Temeller 143
2. Ülke Kavramı ve Ülkenin Kısımları 144
a. Ülke Kavramı 144
b. Ülkenin Kısımları 144
ba. Gerçek Anlamda Ülke 144
bb. Farazi Anlamda Ülke 145
C. Suçun İşlendiği Yer 145
1. Genel Olarak 145
2. Mesafe Suçları 145
D. Mülkilik İlkesinin İstisnaları 148
1. Genel Olarak 148
2. Cumhurbaşkanı 148
a. Genel Olarak 148
b. Anayasa m.105’in İlk Şekli 149
aa. Görevle İlgili Suçlar 149
bb. Kişisel Suçlar 150
c. Anayasa m.105’in Son Şekli 151
d. Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanlar 151
3. Yasama Bağışıklığı 152
a. Genel Olarak 152
b. Yasama Sorumsuzluğu (Mutlak Dokunulmazlık) 154
c. Yasama Dokunulmazlığı (Geçici–Nisbî Dokunulmazlık) 156
4. Diplomatik Dokunulmazlık 159
5. Yabancı Askerlerin Dokunulmazlığı 161
a. Genel Olarak 161
b. NATO Sözleşmeleri Gereğince Dokunulmazlıktan Yararlanan Kişiler 162
c. Bu Kişilerin TCK’ya Tâbi Olmayan Suçları 164
ca. Gönderen veya Kabul Eden Devlet’in Mutlak Yargı Yetkisine Tâbi Suçları 164
cb. Gönderen veya Kabul Eden Devlet’in Rüçhanlı (Öncelikli) Yargı Yetkisine Sahip Olduğu Suçlar 164
cc. Gönderen ve Kabul Eden Devlet Mensuplarının İştirak Halinde Suç İşlemeleri 167
E. Ülke Dışında İşlenen Suçlarda TCK’nın Uygulanabilmesi (Yarı Mülkilik İlkesi) 167
1. Genel Olarak 167
2. Faile Göre Kişisellik İlkesi (Vatandaş Tarafından İşlenen Suç) 169
a. Genel Olarak 169
b. TCK m. 11’in Uygulanma Şartları 170
3. Mağdura Göre Kişisellik İlkesi (Yabancı Tarafından İşlenen Suç) 172
a. Genel Olarak 172
b. TCK m. 12’nin Uygulanma Şartları 172
4. Gerçeklik (Korunma) İlkesi 173
a. Genel Olarak 173
b. Gerçeklik (Korunma İlkesinin Uygulanma Şartları 173
5. Evrensellik (Adalet) İlkesi 174
6. İkame Yargı (Temsile Dayalı Evrensellik) İlkesi 176
F. Yabancı Ülke Ceza Kanunu’nun Değeri 177
§ 6 SUÇLULARIN İADESİ 178
I. Suçluların İadesi Kavramı, Tarihsel Gelişimi ve Hukuki Esası 178
A. Suçluların İadesi Kavramı 178
B. Tarihsel Gelişim 179
C. Hukuki Esası 180
II. İadenin Şartları 180
A. Fiile İlişkin (Maddi) Şartlar 180
1. Fiile İlişkin Genel Kural 180
2. Fiile İlişkin Şartlara Rağmen İadenin Mümkün Olmadığı Durumlar 181
3. Siyasi Suç 183
a. Kavram 183
aa. Tam (Mutlak) Siyasi Suç 183
ab. Nisbî Siyasi Suç 184
b. Tarihçe 184
c. Nisbî Siyasi Suçun Daraltılması Yönündeki Eğilimler ve Sonuçları 184
ca. Belçika Kuralı 184
cb. Anarşizm Suçları 185
cc. Terör Suçları 185
cd. İnsanlığa Karşı Suçlar (Jenosid–Soykırım Suçları) 186
ce. Mali Suçlar 186
cf. Askerî Suçlar 187
B. Kişiye İlişkin Şartlar 188
III. İadede Usul 189
A. İade Usulünde Sistemler 189
1. Adlî Sistem 189
2. İdarî Sistem 189
3. Karma Sistem 189
B. İadeyi Talep Eden Ülke Türkiye İse 190
C. Kendisinden İade Talep Edilen Ülke Türkiye İse 191
D. Teslim 193
IV. İadenin Sonuçları (İadede Özellik) 194
V. İadeyi Kabul Etmeyen Devletin Sorumluluğu 195
Üçüncü Bölüm
SUÇ GENEL TEORİSİ
§ 1 SUÇ GENEL TEORİSİ VE SUÇ KAVRAMI İLE SUÇUN UNSURLARI 197
I. Suç Genel Teorisi Kavramı 197
II. Suç Kavramı 197
A. Genel Olarak 197
B. Suçun Türleri 198
1. Genel Olarak 198
2. Kabahatleri Suç Olmaktan Çıkarma Eğilimi 199
3. Kabahatler Kanunu 199
a. Genel Hükümler 199
aa. Tanım, Kanunilik İlkesi ve Kanunun Uygulama Alanı 199
ab. Kabahatten Dolayı Sorumluluğun Esasları 201
ac. İdarî Yaptırımlar 203
ad. Karar Verme Yetkisi ve Kanun Yolları 204
ada. Karar Verme Yetkisi 204
adb. Kanun Yolları 204
b. Çeşitli Kabahatler 205
III. Suçun Unsurları 205
A. Genel Olarak 205
B. Suçun Unsurları Dışında Kalan Hususlar 207
1. Önşartlar 207
2. Cezalandırılabilme Şartları 208
a. Genel Olarak 208
b. Unsur ve Cezalandırılabilme Şartı Ayırımı 209
c. Unsur ve Cezalandırılabilme Şartı Ayırımının Sonuçları 211
3. Koğuşturma Şartları 211
a. Genel Olarak 211
b. Cezalandırılabilme Şartı – Koğuşturma Şartı Farkı 212
c. Koğuşturma Şartlarının Şekilleri 212
ca. İzin 212
cb. Talep 214
cc. Karar 214
cd. Şikâyet 214
cda. Şikâyetin Özellikleri 215
cdb. Şikâyet süresi 216
cdc. Uzlaştırma 216
cdd. Şikâyetten Vazgeçme ve Şikâyet Hakkından Feragat 217
cdda. Şikâyetten Vazgeçme 217
cddb. Şikâyet Hakkından Feragat 218
cde. İzin, Talep ve Karar ile Şikâyet Arasındaki Farklar 218
§ 2 TİPE UYGUN FİİL 218
I. Tipiklik Kavramı 218
A. Genel Olarak 218
B. Ceza Normunun Varlığında Yanılma 219
1. Hukuki Yanılmaya Dayanan Mefruz Suç (Hayali Suç) 220
2. Fiili Yanılmaya Dayanan Mefruz Suç (Kuruntu Suç) 220
II. Fiil Kavramı 220
III. Hareketin Önemi ve Sayısı 221
A. Hareketin Önemi 221
1. Teoriler 221
a. Tabii (Nedensel) Hareket Teorisi 221
b. Finalist (Amaççı) (Hareket Teorisi 222
c. Sosyal Hareket Teorisi 223
d. Kişisel Hareket Teorisi 224
e. Görüşümüz 224
2. Düşünce Suçları ve Hareketsiz Suçlar 225
a. Düşünce Suçları 225
b. Hareketsiz Suçlar 228
3. Hareketin Önemi Bakımından Suçlar 228
a. Serbest Hareketli Suçlar 228
b. Bağlı Hareketli Suçlar 229
B. Hareketin Sayısı 229
1. Tek Hareketli Suçlar 229
2. Birden Fazla Hareketli Suçlar 229
3. Seçimlik Hareketli Suçlar 230
4. İtiyadi Suçlar 230
C. Hareketin Şekilleri 231
1. İcrai Suçlar 231
2. İhmali Suçlar 232
3. İhmal Suretiyle İcrai Suçlar 233
4. Hareketin Şekilleri Yönünden Yapılan Ayırımın Önemi 234
a. İcrai – İhmali Suç Ayırımı 234
b. İhmali – İhmal Suretiyle İcrai Suç Ayırımı 236
IV. Hareket Yeteneği 237
A. Genel Olarak 237
B. Tüzel Kişilerin Durumu 237
V. Netice 241
A. Genel Olarak 241
B. Neticeye Göre Suçların Ayrımı 241
1. Maddi Suç–Şekli Suç 241
2. Ani Suç – Kesintisiz (Mütemadi) Suç 242
a. Genel Olarak 242
b. Kesintisiz (Mütemadi) Suçun Şekilleri 244
c. Temadinin Sona Ermesi 244
d. Ani Suç – Kesintisiz (Mütemadi) Suç Ayrımının Sonuçları 245
3. İcrai Suç–İhmali Suç 245
4. Zarar Suçu–Tehlike Suçu 245
5. Netice Sebebiyle Ağırlaşmış Suçlar 246
6. Kalkışma Suçu 247
VI. Nedensellik Bağı 247
A. Nedensellik Bağı Kavramı 247
B. Teoriler 248
1. Şart Teorisi 248
a. Genel Olarak 248
b. Rücu Yasağı 250
c. Objektif İsnadiyet Teorisi 252
2. Etkin Sebep Teorisi 253
3. Uygun Sebep Teorisi 254
4. Hukuki Önem Teorisi 256
5. Görüşümüz 257
C. İhmal ve Nedensellik Bağı 260
1. Genel Olarak 260
2. İhmal Suretiyle İcrai Suçlarda Nedensellik Bağının Saptanması 261
§ 3 HUKUKA AYKIRILIK 263
I. Hukuka Aykırılık Kavramı, İçeriği, Kapsamı ve Hukuka Özel Aykırılık 263
A. Hukuka Aykırılık Kavramı 263
B. Hukuka Aykırılığın İçeriği 265
1. Biçimsel Hukuka Aykırılık 265
2. Maddi Hukuka Aykırılık 265
a. Maddi Hukuka Aykırılığın Kabul Edilmesinin Yararları 266
b. Maddi Hukuka Aykırılığın Kabul Edilmesinin Sakıncası 267
3. Görüşümüz 267
C. Hukuka Aykırılığın Kapsamı 267
D. Hukuka Özel Aykırılık 268
II. Hukuka Uygunluk Nedenleri 269
A. Kavram 269
B. Hukuka Uygunluk Nedenleri ile Kusurluluğu Ortadan Kaldıran Nedenler Arasındaki Ayrımın Önemi 270
C. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Niteliği 271
D. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Özellikleri 272
E. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Yanılma 273
F. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Gruplandırılması 276
III. TCK m. 24 ve 25’te Düzenlenen Hukuka Uygunluk Nedenleri 277
A. Görevin İfası (Yerine Getirilmesi) 277
1. Kanun Hükmünü Yerine Getirme 277
2. Yetkili Merciin Emrini Yerine Getirme 279
a. Bir Emrin Varlığı 280
b. Emrin Bağlayıcı Nitelik Taşıması 280
ba. Emrin Şekil Olarak Kanuna Uygun Olması (Şekli Meşruluk) 280
baa. Emrin Yetkili Merci (Âmir) Tarafından Verilmesi 280
bab. Memurun Emri İcraya Mecbur Olması 280
bac. Emrin Kanunun Öngördüğü Şekil Şartlarına Sahip Olması 281
bb. Emrin Kanunca Öngörülen İçerik Şartlarına Sahip Olması (Maddi Meşruluk) 281
3. Kanuna Aykırı Emir 282
a. Memurun Emrin Kanuna Aykırı Olduğunu Bilmemesi 282
b. Mevzuatın Mutlak İtaati Aradığı Durumlar 283
ba. Asker Kişiler 283
bb. Polis 284
B. Meşru Savunma (Müdafaa) 285
1. Kavram ve Hukuki Esası 285
a. Kavram 285
b. Hukuki Esası 286
ba. Sübjektif Teoriler 286
bb. Objektif Teoriler 287
bc. Baskın Görüş 288
2. Şartları 288
a. Saldırıya İlişkin Şartlar 288
aa. Saldırının Haksız Olması 288
ab. Saldırının Bir Hakka Yönelik Olması 290
ac. Saldırının Halen Bulunması 292
b. Savunmaya İlişkin Şartlar 293
ba. Savunmada Zorunluluk Bulunması 293
bb. Savunma ile Saldırı Arasında Oranın Bulunması 294
bc. Savunma Hareketinin Saldırıyı Yapana Yönelmesi 295
3. Üçüncü Kişi İçin Meşru Savunma 295
C. Zorunluluk (Zaruret, Iztırar) Hali 296
1. Kavram, Benzer Hallerden Farkı ve Hukuki Esası 296
a. Kavram 296
b. Benzer Hallerden Farkı 300
ba. Zorunluluk Hali – Meşru Savunma Farkı 300
bb. Zorunluluk Hali – Cebir Farkı 301
bc. Zorunluluk Hali–Mücbir Sebep Farkı 301
c. Hukuki Esası 302
ca. Hukuk Dışı Hal (Zaruretin Hukuka Üstünlüğü) Teorisi 302
cb. Manevi Cebir (Psikolojik) Teorisi 302
cc. Hakların Çatışması Teorisi 302
cd. Saiklerin Sosyalliği veya Tehlikesizlik (Pozitivist) Teorisi 302
ce. Sosyal Yararın Yokluğu Teorisi (Uygunluk Kuralı) 302
cf. Baskın Görüş 303
2. Şartları 303
a. Tehlikeye İlişkin 304
aa. Tehlikenin Halen Mevcut Olması 304
ab. Tehlikenin Kişiyi Ağır Bir Zarara Uğratacak Nitelikte Olması 304
ac. Tehlikenin Gerçekleşmesine Bilerek Sebebiyet Verilmemiş Olunması 306
ad. Tehlikeye Göğüs Germe Yükümlülüğünün Bulunmaması 307
b. Korunmaya İlişkin 307
ba. Başka Türlü Korunma İmkânının Bulunmaması 307
bb. Korunma Hareketi ile Tehlike Arasında Oran Olması 308
3. Üçüncü Kişi Lehine Zorunluluk Hali 309
4. Zorunluluk Haline Benzeyen Durumlar 310
a. İzin Verilen Risk 310
b. Görevlerin Çatışması 311
IV. TCK m. 26’da Düzenlenen Hukuka Uygunluk Nedenleri 312
A. Hakkın Kullanılması (İcrası) 313
1. Hakkın Kullanılması Kavramı 313
2. Hakkın Kullanılmasının Özellikleri 313
3. Şartları 314
a. Subjektif Bir Hakkın Bulunması 314
b. Hakkın Fail Tarafından Doğrudan Doğruya Kullanılabilmesinin Mümkün Olması 315
c. Failin Hakkını Hakkı Doğuran Sebebin Sınırları İçerisinde Kullanması 315
d. Hakkın İcrası ile İşlenen Suç Arasında Fikri Bağlantının Bulunması 315
4. Hakkın Kullanılması Kapsamına Giren Haller 316
a. Zilyetliğin Korunması 316
b. Bir Meslek veya Sanatın Yerine Getirilmesi 317
ba. Gazetecilik 317
bb. Hekimin Müdahalesi 319
bba. Genel Olarak 319
bbb. Müdahale Şekilleri 320
bbba. Tedavi Amacına Yönelen 320
bbbb. Tedavi (İyileştirme) Amacına Yönelmeyen 322
bbc. Organ ve Doku Nakli 323
bbca. Yaşayan Kişilerden Organ Nakli 324
bbcb. Ölülerden Organ Nakli 324
bbcc. Organ veya Doku Ticareti 325
bc. Spor Hareketleri 326
c. Tedip Hakkı 326
B. Mağdurun (İlgilinin) Rızası 327
1. Genel Olarak 327
2. Şartları 328
a. Rızaya Ehliyet 328
b. Rıza Açıklaması 330
c. Rızanın Konusu 331
V. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Aşılması 336
A. Genel Olarak 336
B. Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Sınırın Aşılması Kavramı ve Sınırları 337
1. Sınırın Aşılması Kavramı 337
2. Sınırları 338
a. Oranda–Araçta (Intensiv) Sınırın Aşılması 338
b. Zamanda (Extensiv) Sınırın Aşılması 338
C. Hukuki Niteliği 339
D. Sınırın Aşılması Şekilleri 340
1. Sınırın Heyecan (Affekt) Nedeniyle Aşılması 340
2. Sınırın Kasten Aşılması 342
3. Sınırın Taksirle Aşılması 342
§ 4 KUSURLULUK 342
I. Genel Olarak 342
II. Kusur Yeteneği (İsnad Yeteneği) 343
A. Kavram 343
B. Kusur Yeteneğinin Aranacağı Zaman (Actiones Liberae in Causa–ALİC) 344
1. Genel Olarak 344
2. Actiones Liberae in Causa’nın (ALİC) Uygulanabilme Koşulları 345
C. Kusur Yeteneğini Etkileyen Haller 346
1. Yaş 346
a. Yaş Küçüklüğü 346
aa. Birinci Dönem 348
ab. İkinci Dönem 348
aba. Temyiz Gücü Yoksa 349
abb. Temyiz Gücü Varsa 349
ac. Üçüncü Dönem 352
ad. Yaş Küçüklüğü ve Akıl Hastalığının Birlikte Olması 352
b. Yaş Büyüklüğü 352
c. Yaşın Belirlenmesi 353
2. Akıl Hastalığı 353
a. Genel Olarak 353
b. TCK’da Akıl Hastalığının Kusur Yeteneğine Etkisi 354
c. Akıl Hastalığı Kapsamına Giren Durumlar 356
ca. Uyurgezerlik ve Hipnotizma 357
caa. Uyurgezerlik 357
cab. Hipnotizma 357
cb. Alkol ve Uyuşturucu Bağımlılığı 357
d. Tam Akıl Hastalığı 358
e. Kısmi Akıl Hastalığı 358
3. Sağır–Dilsizlik 359
a. Genel Olarak 359
b. TCK m. 33’e Göre 360
4. Geçici (Arızi) Nedenler 360
a. Genel Olarak 360
b. Yığın Suçluluğu (Kitle Halinde İşlenen Suçlar) 361
ba. Yığın Kavramı 361
bb. Yığın Psikolojisi 361
bc. Suçun Gerçekleşmesi ve Sorumluluk 362
5. Alkol ve Uyuşturucu Madde Kullananlarda Kusur Yeteneği 363
a. İstemeyerek Sarhoşluk veya Uyuşturucu Madde Etkisi 363
b. İsteyerek Sarhoşluk veya Uyuşturucu Madde Etkisi 364
III. Kusur 365
A. Kusurun Esasını Açıklayan Teoriler 365
1. Psikolojik Teori 365
2. Normatif Teori 366
3. Teorilerin Değerlendirmesi 366
B. Kusurun Kapsamı ve Kusur Çeşitleri 367
1. Kusurun Kapsamı 367
2. Kusur Çeşitleri 367
C. Kast 368
1. Kast Kavramı 368
2. Kasdın Hukuki Esası 369
a. Tasavvur Teorisi 369
b. İrade Teorisi 369
c. Baskın Görüş 369
3. Kasdın Unsurları 369
a. Düşünme ve Öngörme Unsuru (Bilme) 369
b. İrade Unsuru (İsteme) 370
4. Kast ile Saik ve Kasdın Yoğunluğu 377
a. Kast ve Saik 377
b. Kasdın Yoğunluğu (Tasarlama) 378
ba. Soğukkanlılık Teorisi 378
bb. Plân Kurma Teorisi 379
bc. Teemmül Teorisi 379
bd. Teorilerin Değerlendirilmesi 379
5. Suçun Çeşitli Aşamalarında Kasdın Durumu ve Kasdın Aranacağı Zaman 380
a. Başlangıçta Kast 381
b. Eklenen Kast 381
c. Sonradan Oluşan Kast 382
6. Kasdın Çeşitleri 382
a. Ani Kast–Düşünce Kasdı 382
b. Genel Kast–Özel Kast 383
c. Doğrudan Kast–Dolaylı veya Olası Kast 383
d. Zarar Kasdı–Tehlike Kasdı 384
e. Seçimlik Kast 384
f. Weber Kasdı 385
7. Kastın Belirlenmesi 385
D. Taksir 387
1. Taksir Kavramı 387
2. Taksirin Hukuki Esası 388
a. Hukuka Aykırı Araçlar Kullanma Teorisi 388
b. Öngörebilme Teorisi 388
c. Önleyebilme Teorisi 389
d. Yanılma Teorisi 389
e. Baskın Görüş 389
3. Taksirin Unsurları 390
a. Taksirle İşlenebilen Bir Suçun Bulunması 390
b. Hareketin İsteyerek Yapılması (İradiliği) 391
c. Neticenin İstenmemesi, Yani İradi Olmaması 391
d. Neticenin Öngörülebilir Olması 392
e. Hareketle Netice Arasında Nedensellik Bağının Bulunması 394
ea. Üçüncü Kişinin Hareketi 395
eb. Mağdurun Hareketi 396
4. Taksirin Gerçekleşme Şekilleri 399
a. Dikkat Yükümlülüğüne Aykırılık (Dikkatsizlik) 400
b. Özen Yükümlülüğüne Aykırılık (Tedbirsizlik) 400
5. Taksirin Derecesi (Çeşitleri) 400
6. Bilinçli Taksir 401
7. Taksirli Suçlarda Yaptırım 402
E. Netice Sebebiyle Ağırlaşmış Suç 403
1. Kavram 403
2. Gerçek Netice Sebebiyle Ağırlaşmış Suç 405
3. Gerçek Olmayan (Görünüşte) Netice Sebebiyle Ağırlaşmış Suç 406
4. Taksirli Hareketin Bulunması 407
F. Kabahatlerde Kusur 407
1. Genel Olarak 407
2. Kabahatler Kanunu 407
IV. Objektif Sorumluluk ve Kitle İletişim Araçları Yoluyla İşlenen Suçlar 407
A. Genel Olarak 407
B. Basın Yoluyla İşlenen Suçlar 408
1. Kavram 408
2. Dar Anlamda Basın Suçu 408
3. Basın Yoluyla İşlenen Suç 409
4. Basın Düzenine Karşı Suçlar 409
5. Basın Suçlarında Ceza Sorumluluğu 410
a. Genel Olarak 410
b. Süreli Yayınlarda 411
c. Süresiz Yayınlarda 411
6. Basın Suçlarının Muhakemesi 412
C. Radyo ve Televizyon Yayınları ile İşlenen Suçlarda Ceza Sorumluluğu 413
1. TRT Bakımından 413
2. Özel Radyo ve Televizyonlar Bakımından 413
D. İnternet Yoluyla İşlenen Suçlarda Ceza Sorumluluğu 415
1. Genel Olarak 415
2. 5651 sayılı Kanununa Göre İnternet Süjelerinin Sorumlulukları 416
a. Genel Olarak 416
b. İnternet Süjeleri 417
c. Süjelerin Sorumluluğu 417
aa. İçerik Sağlayıcı 417
ab. Yer Sağlayıcı 418
ac. Erişim Sağlayıcı 418
ad. Toplu Kullanım Sağlayıcı 419
d. Erişimin Engellenmesi Kararı ve Yerine Getirilmesi 419
V. Ceza Hukukunda Hata (Yanılma) 421
A. Kavram 421
B. Hukuki Hata (Yanılma) 422
1. Kavram 422
2. Sistemler 423
3. TCK'nın sistemi 424
a. Genel Olarak 424
b. Haksızlık Yanılgısı 425
ba. Haksızlık Bilinci 425
bb. Haksızlık Yanılgısı 427
bc. Kaçınılabilirlik 427
bd. Yargıtay Kararlarında 429
C. Fiili Hata (Yanılma) 432
1. Kavram 432
2. Fiili Hata 432
a. Unsurlarda 433
aa. Kastlı Suçlarda 434
ab. Taksirli Suçlarda 436
b. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde 437
c. Objektif Sorumluluk Hallerinde 438
d. Suça Tesir Eden Hallerde 438
e. Neticede (Kişide Hata ve Sapma) 439
ea. Tek Neticeli Hata 439
eb. Çok Neticeli Hata 440
f. Nedensellik Bağında 441
VI. Kusurluluğu Kaldıran Haller 442
A. Genel Olarak 442
B. Kaza ve Tesadüf 442
C. Mücbir Sebep 443
D. Cebir 445
E. Korkutma ve Tehdit 446
F. Esaslı Fiili Hata 448
VII. Kusurluluğu Azaltan Sebep Olarak Haksız Tahrik 448
A. Genel Olarak 448
B. Haksız Tahrikin Hukuki Esası 449
1. Heyecan (Affekt) 449
2. Haksız Tahrikin Hukuki Esası Konusunda İleri Sürülen Görüşler 450
a. Takas Teorisi 450
b. Haksız Tahrikin Hukuki Esasını Kusura Dayandıran Görüşler 450
ba. Subjektif Kusur Belirtileri Görüşü 451
bb. Objektif Kusur Belirtileri Görüşü 451
bc. Karma Görüş 451
c. Haksız Tahrikin Hukuki Esasını Kusurun ve Hukuka Aykırılığın Kapsamının Azalmasında Gören Görüş 451
d. Görüşümüz 452
C. Haksız Tahrikin Şartları 452
1. Tahriki Teşkil Eden Fiil Olmalıdır 452
2. Bu Fiil Haksız Olmalıdır 454
3. Fail Bu Fiil Sebebiyle Öfke veya Şiddetli Elem Haline Sürüklenmelidir 455
4. Failin İşlediği Suç Bu Ruhi Durumun Tepkisi Olmalıdır 456
D. Haksız Tahrikin Derecesi 458
E. Özel Haksız Tahrik Halleri 459
1. Genel Olarak 459
2. Hakaret Suçunda Özel Haksız Tahrik Halleri 460
F. Haksız Tahrikin Diğer Hallerle Birlikte Bulunabilmesi 460
1. Meşru Savunma 460
2. Kısmi Akıl Hastalığı 460
3. Tasarlama 461
§ 5 SUÇUN ÖZEL GERÇEKLEŞME ŞEKİLLERİ 461
I. Genel Olarak 461
II. Teşebbüs 462
A. Genel Olarak 462
B. Tarihçe, Teşebbüsün Hukuki Niteliği ve Cezalandırılış Nedeni 463
1. Tarihçe 463
2. Teşebbüsün Hukuki Niteliği 464
3. Teşebbüsün Cezalandırılış Nedeni 464
C. Teşebbüsün Şartları 465
1. Bir Suçun İşlenmesinin Kasdedilmesi 465
2. Elverişli Hareketlerin Yapılması 467
3. İcra Hareketlerine Başlanması 469
a. Hazırlık Hareketlerinin Cezalandırılmama Nedenleri 469
b. Hazırlık–İcra Ayrımı (İcra Başlangıcı) 470
ba. Sübjektif Teoriler 471
baa. Açık Bir Şekilde Ortada Bulunan Suç Kastı Teorisi 471
bab. Failin Suç İşleme Kasdını Kuşkuya Yer Bırakmayacak Şekilde Ortaya Koyan Hareketler Teorisi 471
bb. Objektif Teoriler 472
bba. Şekli Objektif Teori 472
bbb. Nedensellik Teorisi 473
bbc. Maddi Objektif Teori 473
bbd. Hukuki Yarar (Suç Konusu) Yönünden Bir Tehlike veya Saldırı Oluşturan Hareketi İcra Başlangıcı Kabul Eden Teori 474
bc. Karma Teoriler 474
bd. Görüşümüz 475
4. Failin Elinde Olmayan Nedenlerle İcra Hareketlerinin Bitirilememesi veya Neticenin Gerçekleşememesi 476
a. İcra Hareketlerinin Ne Zaman Bitmiş Sayılacağı 476
b. Eksik–Tam Teşebbüs Ayırımı 477
D. Teşebbüs ve Tamamlanmış Suç 478
E. Gönüllü (İhtiyariyle) Vazgeçme ve Etkin Pişmanlık (Faal Nedamet) 479
1. Kavram 479
2. Gönüllü Vazgeçme 480
a. Gönüllü Vazgeçmenin Cezalandırılmama Nedeni 480
aa. Sübjektif Teoriler 480
ab. Objektif Teoriler 480
ac. Suç Politikası Teorileri 481
ad. Görüşümüz 481
b. Vazgeçmede Gönüllülüğün Belirlenmesi 481
c. Gönüllü Vazgeçmenin Sonucu 483
3. Etkin Pişmanlık 484
F. İşlenemez Suça Teşebbüs 486
1. Objektif Teori 487
2. Subjektif Teori 488
3. Tehlike Teorisi 488
4. Görüşümüz 489
G. Teşebbüse Elverişli Olmayan Suçlar 491
H. Teşebbüsün Cezası 493
III. İştirak 493
A. Suçlu 493
1. Genel Olarak 493
2. Kimler Suç Faili Olabilir 494
a. İnsan Olmak 495
b. Yaşayan Kişi Olmak 495
3. Suçlunun Sıfatı (Özgü Suçlar) 495
B. Suçluların Çokluğu 496
1. Çok Failli Suçlar 496
a. Genel Olarak 496
b. Çok Failli Suçların Çeşitleri 497
ba. Hareketlerin Hukuki Önemine Göre Çok Failli Suçlar 497
baa. Dar Anlamda Çok Failli Suçlar 497
bab. Geniş Anlamda Çok Failli Suçlar 497
bac. Düzensiz Çok Failli Suçlar 498
bb. Yapıları Bakımından Çok Failli Suçlar 498
c. Çok Failli Suçların Özellikleri 499
2. Tek Failli Suçlar 499
C. İştirak 499
1. Kavram ve Tarihçe 499
a. Kavram 499
b. Tarihçe 500
2. İştirak Kurallarının Hukuki Niteliği 500
3. İştirak Konusunda Sistemler 501
a. Eşitlik (Tek Faillik) Sistemi 501
b. Cezanın Faile Göre Tayini Sistemi 502
c. İkilik Sistemi 502
D. TCK’da İştirak 503
1. Genel Olarak 503
2. Faillik ve Suç Ortaklığının Ayırt Edilmesi 504
a. Objektif Teori 504
b. Subjektif Teori 505
c. Fiil Egemenliği Teorisi 505
d. Değerlendirme 506
3. Faillik 506
a. Doğrudan Faillik 506
b. Birlikte Faillik 507
aa. Kavram 507
bb. Birlikte Failliğin Şartları 508
aaa. İştirak İradesi (Ortak Karar) 508
bbb. Fiilin Birlikte İşlenmesi 510
cc. Birlikte Failin Sınırı Aşması 514
c. Dolaylı Faillik 514
4. Suç Ortaklığı (Şeriklik) 517
a. Genel Olarak 517
b. Bağlılık Kuralı 518
aa. Kasten ve Hukuka Aykırı İşlenmiş Bir Fiilin Varlığı 518
bb. Suçun En Azından Teşebbüs Aşamasına Varmış Olması 520
cc. Hareketin Nedensellik Değerinin Bulunması 521
c. Suç Ortaklığı Şekilleri 523
aa. Azmettirme 523
bb. Yardım Etme 526
aaa. Kavram 526
bbb. Maddi Yardım Etme 527
aaaa. Fiilin İşlenmesinde Kullanılan Araçları Sağlamak 527
bbbb. Suçun İşlenmesinden Önce veya İşlenmesi Sırasında Yardımda Bulunarak İcrasını Kolaylaştırmak 527
ccc. Manevi Yardım Etme 528
aaaa. Suç İşlemeye Teşvik 528
bbbb. Suç İşleme Kararını Kuvvetlendirmek 528
cccc. Fiilin İşlenmesinden Sonra Yardımda Bulunacağını Vaat Etmek 528
dddd. Suçun Nasıl İşleneceği Hususunda Yol Göstermek 529
ddd. Zorunlu Fer’i İştirak 530
5. Özgü Suçlara İştirak 530
6. İştirak Halinde İşlenen Suçlarda Gönüllü Vazgeçme 532
a. Asıl Failin Vazgeçmesi 532
b. Yardım Edenin Vazgeçmesi 533
c. Azmettirenin Vazgeçmesi 533
7. Taksirli Suçlara İştirak 533
8. Tahrikçilerin Durumu 534
9. Cezaya Etkili Hallerin Şeriklere Sirayeti 537
IV. Suçların İçtimaı 540
A. Genel Olarak 540
B. Kanunların İçtimaı (Görünüşte İçtima) 540
1. Kavram 540
2. Görünüşte İçtima İlkeleri 540
a. Özel–Genel Norm İlişkisi 540
b. Asli–Tali Norm İlişkisi 541
c. Tüketen–Tüketilen Norm İlişkisi 542
ca. Genel Olarak 542
cb. Bileşik (Mürekkep) Suç 543
cba. Bileşik Suçun Şekilleri 543
cbaa. Unsur Şeklinde Gerçekleşen Bileşik Suç 543
cbab. Ağırlatıcı Neden Şeklinde Gerçekleşen Birleşik Suç 543
cbb. Bileşik Suçu Ayırt Edici Nokta 544
cbc. Bileşik Suçun Sonuçları 545
C. Zincirleme (Müteselsil) Suç 545
1. Kavram 545
2. Hukuki Esası 546
a. Suç Tekliği Görüşü 546
b. Suç Çokluğu Görüşü 547
3. Zincirleme Suçun Unsurları 547
a. Aynı kişiye Karşı İşlenmiş Birden Fazla Suçun Bulunması 547
b. Bu Suçların Kanunun Aynı Hükmünü İhlâl Etmesi 549
c. Bir Suç İşleme Kararının Bulunması 550
4. Sonuçları 551
D. Fikrî İçtima 553
1. Kavram 553
2. Fikrî İçtimanın Unsurları 553
a. Fiilin Tek Olması 553
aa. Neticeye Üstünlük Veren Görüş 553
ab. Harekete Üstünlük Veren Görüş 554
ac. Görüşümüz 555
b. Kanunun Çeşitli Hükümlerinin İhlâl Edilmesi 556
ba. Aynı Neviden Fikri İçtima 557
bb. Farklı Neviden Fikri İçtima 558
3. Fikri İçtimanın Sonuçları 560
§ 6 SUÇUN HUKUKİ KONUSU VE MAĞDUR 560
I. Suçun Hukuki Konusu 560
A. Genel Olarak 560
B. Suçun Hukuki Konusunun Önemi 561
C. Suçun Hukuki Konusu ile Maddi Konusu ve Pasif Süjesi Arasındaki İlişki 562
1. Suçun Maddi Konusu 562
2. Suçun Pasif Süjesi 563
3. Suçun Maddi Konusu ile Pasif Süjesi Arasındaki İlişki 564
4. Suçun Maddi Konusu ile Hukuki Konusu Arasındaki İlişki 564
II. Mağdur 565
A. Kavram 565
B. Mağdurluğun Başladığı An 566
C. Mağdurun Hakları 566
D. Mağdurun Sıfatı 567
E. Mağdurun Korunması 567
1. Genel Olarak 567
2. Mağdurun Korunmasına Yönelik Çareler 568
3. Mağdurun Korunmasına Yönelik Uluslararası Çabalar 569
4. Türk Hukuku 570
Dördüncü Bölüm
YAPTIRIM
§ 1 CEZA HUKUKU YAPTIRIMLARI 573
I. Genel Olarak 573
II. Cezalar 573
A. Ceza Kavramı 573
B. Ceza Teorileri 574
1. Mutlak Ceza (Adalet) Teorileri 574
2. Nisbî (Yararcı) Teoriler 576
3. Karma (Uzlaşmacı) Teoriler 577
C. Cezanın Özellikleri ve Nitelikleri 578
1. Cezanın Özellikleri 578
2. Cezanın Nitelikleri 579
D. Cezanın Amaçları 580
1. Genel Önleme (Korkutma–Önleme) 580
2. Özel Önleme (Korkutma–Uslandırma) 580
3. Tasfiye 581
§ 2 CEZALARIN TÜRLERİ 581
I. Genel Olarak 581
II. Ölüm Cezası 582
A. Genel Olarak 582
B. Ölüm Cezasının Lehinde ve Aleyhinde İleri Sürülen Görüşler 583
1. Ölüm Cezasının Aleyhinde İleri Sürülen Görüşler 583
2. Ölüm Cezasının Lehinde Olan Görüşler 584
3. Değerlendirme 584
C. Ölüm Cezası Yerine Konulan Cezalar Bakımından Sistemler 585
1. Ölüm Cezası Yerine Müebbet Hapis Cezasını Öngören Sistemler 585
2. Müebbet Hapis Cezasının Yüksekliğine Benzer, Süreli Hürriyeti Bağlayıcı Ceza Öngören Sistemler 586
3. Süreli Hürriyeti Bağlayıcı Cezanın Üst Sınırını Aşmayacak Şekilde Ağır Bir Ceza Öngören Sistemler 586
III. Hürriyeti Bağlayıcı Cezalar 587
A. Tarihi Gelişim 587
1. Genel Olarak 587
2. Cezaevlerinin Doğuşundan Önceki Dönem 588
3. Cezaevlerinin Gelişimi 589
a. Amsterdam Cezaevlerinin Doğuşu 590
b. Aydınlanma Çağından 20’nci Yüzyıla Kadarki Dönem 591
ba. İlk Çabalar 593
bb. Alman Devletlerinde Cezaevi Reformu 595
c. 20’nci Yüzyıl 597
B. İnfaz Sistemleri 598
C. Uzun ve Kısa Süreli Hürriyeti Bağlayıcı Cezalar Ayırımı 599
D. Uzun Süreli Hürriyeti Bağlayıcı Cezaların İnfazı 599
1. Gözlem (Müşahede), Sınıflandırma ve Gruplandırma 599
a. Gözlem ve Sınıflandırma 599
b. Hükümlülerin Gruplara Ayrılması 600
2. Ceza İnfaz Kurumları 600
a. Genel Olarak 600
b. Açık Ceza İnfaz Kurumları (Açık Cezaevi) 601
c. Kapalı Ceza İnfaz Kurumları (Kapalı Cezaevi) 602
da. Çocuk Kapalı Ceza İnfaz Kurumu 602
db. Gençlik Kapalı Ceza İnfaz Kurumu 603
dc. Çocuk Eğitimevi (Islahevi) 603
3. Cezaevlerinde Uygulanacak Rejim 604
a. İnfaz Hukukunun Amacı 604
b. Yeniden Sosyalleştirme (Tretman) 604
ba. Çalışma 605
bb. Eğitim Çalışmaları 605
bc. Dış Dünya ile İlişki 606
bca. Haberleşme 606
bcb. Ziyaret 606
bcc. İzin 607
bcca. Mazeret İzni 607
bccb. Özel İzin 608
bccc. İş Arama İzni 608
bd. Disiplin 609
bda. Genel Olarak 609
bdb. Disiplin Tedbirleri 609
bdc. Disiplin Cezaları 609
bdd. Disiplin Soruşturması 610
bde. Disiplin Cezasının Kaldırılması 611
4. Müebbet Hapis Cezası 612
5. İnfazın Denetimi 614
a. İşkenceyi Önleme Komitesi 614
b. BM İşkencenin Önlenmesi Komitesi 614
c. İnfaz Hâkimliği 614
d. İzleme Kurulu 615
e. TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu 615
E. Denetimli Serbestlik Tedbiri Uygulanarak Hapis Cezasının İnfazı 616
1. CeGTİK m. 105A 616
2. Denetimli Serbestlik Tedbiri Kapsamındaki Yükümlülükler 617
3. Elektronik Kelepçe 618
F. Kısa Süreli Hapis Cezalarının İnfazı 618
1. Kısa Süreli Hapis Cezalarının Para Cezası veya Tedbirlere Çevrilmesi 618
a. Genel Olarak 618
b. Para Cezasına Çevirme 619
c. Tedbirlere Çevirme 621
ca. Aynen İade, Suçtan Önceki Hale Getirme veya Tazmin 621
cb. İki Yıl Süreyle Bir Eğitim Kurumuna Devam Etme 621
cc. Belirli Yerlere Gitmekten veya Belirli Etkinlikleri Yapmaktan Yasaklanma 622
cd. İlgili Ehliyet ve Ruhsat Belgelerinin Geri Alınması, Belirli Bir Meslek ve Sanatı Yapmaktan Yasaklanma 622
ce. Kamuya Yararlı Bir İşte Çalıştırılma 623
d. Tedbir Hükümlerine Muhalefet 623
2. Kısa Süreli Hapis Cezalarının Özel İnfaz Şekilleri 624
a. Konutta İnfaz 624
aa. Kadın veya 65 Yaşını Bitirmiş Hükümlü 625
ab. 70 Yaşını Bitirmiş Hükümlü 625
ac. 75 Yaşını Bitirmiş Hükümlü 625
b. Hafta Sonu İnfaz 626
c. Geceleri İnfaz 626
IV. Para Cezaları 627
A. Genel Olarak 627
B. Tarihi Gelişim 627
1. Genel Olarak 627
2. Batı’da 628
3. Türk Hukukunda 628
C. Para Cezasının Lehinde ve Aleyhinde İleri Sürülen Görüşler 629
1. Lehinde İleri Sürülen Görüşler 629
2. Aleyhinde İleri Sürülen Görüşler 629
D. Para Cezalarının Çeşitleri 630
1. Kamu Para Cezası 630
a. Genel Olarak 630
b. Kamu Para Cezasının Çeşitleri 630
2. Tazminat Nitelikli Para Cezası 631
3. İdarî Para Cezası 631
4. Medeni Para Cezası 631
5. Disiplin Para Cezası 631
6. Adlî Para Cezası (Gün Para Cezası) 632
E. Türk Hukukunda Para Cezalarının Uygulanış Biçimi 632
1. 1 Haziran 2005’e Kadar 632
2. Adlî Para Cezası 632
a. Genel Olarak 632
b. Adli Para Cezasının Unsurları 633
ba. Tam Gün Sayısı 633
bb. Bir Gün Karşılığı Takdir Edilen Miktar 634
bc. Tam Gün Sayısı ile Bir Gün Karşılığı Takdir Edilen Miktarın Çarpılması 635
c. Adlî Para Cezasının İnfazı 635
d. Adlî Para Cezasının İnfazının Sonuçları 636
§ 3 GÜVENLİK TEDBİRLERİ 637
I. Kavram 637
II. Güvenlik Tedbirlerinin Hukuki Niteliği 638
III. Ceza Hukukumuzda Güvenlik Tedbirleri 639
A. Belli Hakları Kullanmaktan Yoksunluk 639
1. Genel Olarak 639
2. Kapsamı 640
3. Sonuçları 641
B. Müsadere 642
1. Genel Olarak 642
2. Müsaderenin Çeşitleri 643
a. Eşya Müsaderesi 643
aa. Suç ile İlgili Eşya ve Değerinin Müsaderesi 643
ab. Konusu Suç Teşkil Eden Eşyanın Müsaderesi 645
b. Kazanç Müsaderesi 645
3. Müsadere Usulü 646
C. Çocuklar Hakkında Tedbirler 647
D. Akıl Hastaları Hakkında Tedbirler 648
E. Sağır–Dilsizler Hakkında Tedbirler 649
F. Alkol ve Uyuşturucu Madde Bağımlıları Hakkında Tedbirler 649
G. Tekerrür 649
1. Suçluda Tehlike Hali 649
a. İtiyadi Suçlu 650
b. Mesleki Suçlu 651
c. Örgüt Mensubu Suçlu 651
2. Tekerrür Kavramı 652
3. Tekerrürün Hukuki Niteliği 653
4. Tehlikeli Suçluların Güvenlik Nedeniyle Kapatılması 653
5. Tekerrürün Şartları Bakımından Tekerrürün Çeşitleri 654
a. Gerçek Tekerrür–Mefruz (Varsayılan) Tekerrür 654
b. Genel Tekerrür–Özel Tekerrür 655
c. Süreli Tekerrür–Süresiz Tekerrür 655
d. Milli Tekerrür–Milletlerarası Tekerrür 655
6. Türk Ceza Hukukunda Tekerrür 656
a. Genel Olarak 656
b. Tekerrürün Şartları 656
aa. Bir Ceza Mahkûmiyetinin Bulunması 656
bb. Yeni Bir Suçun İşlenmesi 657
aaa. Genel Olarak 657
bbb. Tekerrür Hükümlerinin Uygulanamayacağı Suçlar 657
cc. Süre 659
c. Tekerrürün Sonuçları 660
aa. Cezanın Mükerrirlere Özgü İnfaz Rejimine Göre Çektirilmesi 660
bb. Cezanın İnfazından Sonra Denetimli Serbestlik 661
H. Tüzel Kişiler Hakkında Güvenlik tedbirleri 662
1. Faaliyet İzninin İptali 663
2. Müsadere 663
I. Sınır Dışı Edilme 663
Beşinci Bölüm
CEZALARIN BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ
§ 1 CEZANIN BELİRLENMESİ 665
I. Genel Olarak 665
II. Ceza Türünün Seçimi 666
III. Ceza Miktarının Hesaplanması 666
A. Ölçü Birimi 666
B. Cezanın Yukarı ve Aşağı Sınırı Aşamaması 666
IV. Cezaların Arttırılıp Eksiltilmesi 667
V. Suça Tesir Eden Sebeplerin Bulunması 667
A. Suça Tesir Eden Sebepler Kavramı 667
B. Suça Tesir Eden Sebeplerin Özellikleri 667
C. Suça Tesir Eden Sebeplerin Gruplandırılması 668
1. Ağırlatıcı–Hafifletici 668
2. Genel–Özel 668
3. Fiili–Şahsi 668
4. Kanuni–Takdiri 669
D. Suça Tesir Eden Sebeplerin Bulunması Halinde Cezanın Hesabı (TCK m. 61) 670
1. Genel Olarak 670
2. Temel Cezanın Belirlenmesindeki Kriterler 671
a. Suçun İşleniş Biçimi 672
b. Suçun İşlenmesinde Kullanılan Araç 672
c. Suçun İşlendiği Zaman ve Yer 672
d. Suç Konusunun Önem ve Değeri 673
e. Zararın veya Tehlikenin Ağırlığı 673
f. Kastın veya Taksirin Yoğunluğu 673
g. Failin Güttüğü Amaç ve Saiki 673
3. Ağırlatıcı ve Hafifletici Nedenler Varsa 674
4. TİZHaYAŞaT 674
5. Cezanın Genel Sınırı Aşıp Aşamayacağı 675
§ 2 KİŞİSEL CEZASIZLIK NEDENLERİ VE CEZAYI KALDIRAN KİŞİSEL NEDENLER 675
I. Genel Olarak 675
II. Kişisel Cezasızlık Nedenleri 675
III. Cezayı Kaldıran Kişisel Nedenler 677
§ 3 TUTUKLULUĞUN MAHSUBU 677
I. Genel Olarak 677
II. Tutukluluk Kavramının Anlamı 677
III. Mahsup İşleminin Yapılması 677
§ 4 CEZALARIN TOPLANMASI (İÇTİMAI) 679
I. Genel Olarak 679
II. Cezaların Toplanması (İçtimaı) Konusunda Sistemler 681
A. Erime Sistemi 681
B. Hukuki İçtima Sistemi 681
C. Toplama Sistemi 681
III. Cezaların Toplanmasının Şartları ve Uygulanması 681
A. Cezaların Toplanmasının Şartları 681
1. Birden Fazla Suçun İşlenmiş Olması 682
2. Birden Fazla Suç İçin Tek veya Birden Fazla Kararla Mahkûm Edilmiş Olmak 682
B. Cezaların Toplanmasının Uygulanması 682
1. Aynı Hükümle Mahkûmiyet Halinde 682
2. Ayrı Hükümlerle Mahkûmiyetler Halinde 682
Altıncı Bölüm
CEZALAR SİSTEMİNİ TAMAMLAYAN KURUMLAR
§ 1 GENEL OLARAK 685
§ 2 KAMU DAVASININ AÇILMASININ ERTELENMESİ 686
I. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Kavramı 686
II. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesinin Şartları 687
A. Suça İlişkin Şart 687
B. Suçluya İlişkin Şart 687
C. Yükümlülüklerin Yerine Getirilmesine İlişkin Şart 687
III. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Kararının Uygulanması 687
IV. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesinin Sonuçları 687
V. Erteleme Süresi ve Erteleme Kararının Düşmesi 688
A. Erteleme Süresi 688
B. Erteleme Kararının Düşmesi 688
§ 3 HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI 688
I. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kavramı 688
II. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Şartları 689
A. Yargılama Sonunda Belirlenen Cezaya İlişkin 689
B. Suçluya İlişkin 690
C. Yükümlülüklerin Yerine Getirilmesine İlişkin 691
III. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Uygulanması 691
IV. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Sonuçları 691
A. Denetim Süresine Tâbi Tutulma 691
B. Davanın Düşmesi Kararı 692
V. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının Düşmesi 692
§ 4 ERTELEME (TECİL) 692
I. Erteleme Kavramı 692
II. Hukuki Esası ve Amacı 693
III. Ertelemenin Şartları 694
A. Hükümlülüğe İlişkin 694
1. Hükmedilen Cezanın Türüne İlişkin 694
2. İşlenen Suçun Niteliğine İlişkin 695
B. Suçluya İlişkin 695
1. Objektif Şart 696
2. Sübjektif Şart 696
C. Hakim Tarafından Belirlenebilen 697
IV. Erteleme Kararının Uygulanması 698
V. Erteleme Kararının Sonuçları 699
A. Cezaî Sonuçlar 699
B. Hukukî Sonuçlar 699
VI. Erteleme ile İlgili Sorunlar 699
A. Birden Çok Hapis Cezasına Mahkumiyet Halinde Erteleme 699
B. Hapis Cezası ve Adli Para Cezasına Birlikte Hükmedilmesi 700
C. Ertelemenin Bölünmezliği 700
VII. Ertelemede Denetim Süresi, Erteleme Kararının Düşmesi ve Sonuçları 701
A. Ertelemede Denetim Süresi 701
B. Erteleme Kararının Düşmesi 702
C. Erteleme Kararının Düşmesinin Sonuçları 703
§ 5 KOŞULLU (ŞARTLA) SALIVERİLME 703
I. Genel Olarak 703
II. Hukuki Esası 704
III. Amacı 704
IV. Koşullu Salıverilmenin Şartları 705
A. Cezaya İlişkin (Cezanın Bir Kısmının İnfaz Edilmesi) 705
1. Adi Suçlar 706
a. Genel Olarak 706
b. Müebbet Hapis Cezasında 707
2. Terör Suçları 709
3. Örgüt Suçları 709
4. Tutuklulukta Geçen Süre 709
5. Koşullu Salıverilmenin Uygulanamayacağı Durumlar 710
B. Hükümlüye İlişkin (İyi Hal) 712
C. Yükümlülüklere Uyulmasına İlişkin 713
V. Koşullu Salıverilme Kararının Verilmesi ve Sonuçları 714
A. Koşullu Salıverilme Kararının Verilmesi 714
1. Kararı Verecek Merci 714
2. Kararın Verilmesi 715
B. Koşullu Salıverilmede Uygulanacak Rejim 716
1. Genel Olarak 716
2. Denetimli Serbestlik 717
C. Koşullu Salıverilmenin Sonuçları 718
VI. Koşullu Salıverilmenin Geri Alınması (Düşmesi) 719
A. Geri Alma Nedenleri 719
B. Kararı Verecek Merci 720
C. Sonuçları 721
§ 6 ÖNÖDEME 721
I. Önödeme Kavramı 721
II. Önödemenin Şartları 722
A. Suçun Niteliğine ve Cezanın Türüne İlişkin Şart 722
1. Suçun Niteliğine İlişkin Şart 722
2. Cezanın Türüne İlişkin Şart 723
a. Adlî Para Cezası 724
b. Hapis Cezası 724
c. Adlî Para Cezası ve/veya Hapis Cezası 724
d. Cezanın Miktarına Bağlı Olmayan Bazı Suçlar 724
B. Soruşturma Giderlerine İlişkin Şart 725
C. Usule İlişkin Şart 725
1. Savcı Tarafından 725
2. Mahkeme Tarafından 725
III. Önödemenin Sonuçları 726
Yedinci Bölüm
CEZA İLİŞKİSİNİN DÜŞMESİ
§ 1 GENEL OLARAK 727
§ 2 ÖLÜM 727
I. Genel Olarak 727
II. Sanığın Ölümü 728
III. Hükümlünün Ölümü 728
§ 3 AF 729
I. Genel Olarak 729
II. Affın Suç Politikası Yönü, Afta Sebep ve Amaç (Justa Causa–Haklı Amaç) 730
A. Affın Suç Politikası Yönü 730
B. Afta Sebep ve Amaç (Justa Causa–Haklı Amaç) 730
III. Affın Nedeni Bakımından Çeşitleri 731
A. Bir Dönemi Kapatan Af 731
B. Yatıştırma ya da Toplumsal Barış Affı 732
C. Hükmü Düzeltici Af 732
IV. Affın Çeşitleri 732
A. Genel Af 732
B. Özel Af 733
C. Cumhurbaşkanınca Af 734
V. Türkiye’de Af Uygulamaları 734
A. Af Kanunları 734
B. Dolayısıyla Af Kanunları 734
§ 4 ŞİKAYETTEN VAZGEÇME 736
I. Şikâyetten Vazgeçme Kavramı ve Şikâyet Hakkından Feragat 736
A. Şikâyetten Vazgeçme Kavramı 736
B. Şikâyet Hakkından Feragat 737
II. Şikâyetten Vazgeçmenin Hukuki Niteliği, Konusu, Şekilleri, Zamanı ve Kabulü 737
A. Vazgeçmenin Hukuki Niteliği 737
B. Vazgeçmenin Konusu 738
C. Vazgeçmenin Şekilleri 738
D. Vazgeçmenin Zamanı 739
E. Vazgeçmenin Kabulü 740
III. Şikâyetten Vazgeçmenin Sonucu 740
§ 5 ZAMANAŞIMI 741
I. Kavram, Tarihçe, Hukuki Esası ve Hukuki Niteliği 741
A. Kavram 741
B. Tarihçe 741
C. Hukuki Esası 742
1. Manevi Ceza Görüşü 743
2. Uslanma Görüşü 743
3. Unutma Görüşü 743
4. Delillerin Kaybolması Görüşü 743
5. Psikolojik Değişme Görüşü 743
6. Sosyal Yarar Görüşü 743
7. Karma Görüş 744
D. Hukuki Niteliği 744
1. Zamanaşımını Muhakeme Hukukuna Ait Bir Kurum Olarak Kabul Eden Görüş 744
2. Zamanaşımını Maddi Ceza Hukukuna Ait Bir Kurum Olarak Kabul Eden Görüş 744
3. Zamanaşımını Karma Bir Kurum Olarak Kabul Eden Görüş 744
4. Baskın Görüş 744
II. Dava Zamanaşımı 745
A. Dava Zamanaşımı Kavramı 745
B. Dava Zamanaşımına Ait Sürelerin Hesaplanması 745
1. Süreler 745
2. Sürelerin Hesaplanması 746
a. Genel Olarak 746
b. İki Tür Cezayı Gerektiren Suçlarda 747
c. Yeniden Yargılamayı Gerektiren Hallerde 748
C. Dava Zamanaşımı Süresinin Başlangıcı 749
1. Genel Olarak 749
2. Başlangıç Günü 751
D. Dava Zamanaşımı Engelleri 751
1. Dava Zamanaşımının Durması 751
a. Kavram 751
b. Durma Nedenleri 752
ba. Dava Açılmasının İzin Alınmasına Bağlı Olması 752
bb. Dava Açılmasının Karar Alınmasına Bağlı Olması 752
bc. Bekletici Sorun Sayma 754
bd. Kaçaklık Kararı Verilmesi 754
be. Bankacılık Kanunu (m. 165) 755
bf. Askeri Mahkemeler Kuruluş ve Yargılama Usulü Hakkında Kanun (m. 20) 755
bg. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi (CMK m. 171) 755
bh. Hükmün Açıklanmasının Ertelenmesi (CMK m. 231) 756
bı. Uzlaştırma (CMK m. 253) 756
c. Durmanın Sonuçları 756
2. Dava Zamanaşımının Kesilmesi 756
a. Kavram 756
b. Kesilme Nedenleri 757
ba. Şüpheli veya Sanıklardan Birinin Savcı Huzurunda İfadesinin Alınması veya Sorguya Çekilmesi 757
bb. Şüpheli veya Sanıklardan Biri Hakkında Tutuklama Kararının Verilmesi 757
bc. Suçla İlgili Olarak İddianame Düzenlenmesi 758
bd. Sanıklardan Bir Kısmı Hakkında da Olsa, Mahkûmiyet Kararı Verilmesi 758
c. Dava Zamanaşımını Kesen Nedenlerle İlgili Bazı Tartışmalar 758
d. Dava Zamanaşımının Kesilmesinin Sonuçları 759
E. Dava Zamanaşımının Sonuçları 760
F. Dava Zamanaşımı ile Şikâyetin Karşılaştırılması 761
III. Ceza Zamanaşımı 761
A. Ceza Zamanaşımı Kavramı 761
B. Ceza Zamanaşımı Süresinin Belirlenmesi 762
1. Genel Olarak 762
2. TCK’da Süreler 763
C. Ceza Zamanaşımı Süresinin Başlangıcı 763
1. Hükmün Kesinleştiği Tarih 763
2. İnfazın Kesildiği Tarih 764
D. Ceza Zamanaşımı Engelleri 764
1. Ceza Zamanaşımının Durması 764
a. Kavram 764
b. Durma Nedenleri 765
ba. Milletvekilliği Sıfatının Kazanılması 765
bb. CeGTİK m. 118’de Gösterilen Bazı Suçlar Bakımından Hükümlünün Asker Olması 765
bc. Hükümlünün Bir Başka Cezadan Dolayı Ceza İnfaz Kurumunda Bulunması 765
bd. Cezanın İnfazının Ertelenmesi veya Durdurulması 766
c. Durmanın Sonuçları 766
2. Ceza Zamanaşımının Kesilmesi 766
a. Kavram 766
b. Kesilme Nedenleri 766
ba. İlamın İnfazına İlişkin İşlemlerin Yapılması 767
bb. Hükümlünün Yakalanması 767
bc. İki Yıldan Fazla Hapis Cezasını Gerektiren Kasıtlı Bir Suç İşlenmesi 768
c. Kesilmenin Sonuçları 768
E. Ceza Zamanaşımının Sonuçları 769
§ 6 MEMNU HAKLARIN İADESİ VE ADLÎ SİCİLDEKİ BİLGİLERİN SİLİNMESİ 769
I. Memnu Hakların İadesi 769
II. Adlî Sicildeki Bilgilerin Silinmesi 771
A. Adli Sicile Kaydedilecek Bilgiler 771
B. Adli Sicil ve Arşiv Bilgilerinin Kullanılması 773
C. Adli Sicil Bilgilerinin Silinmesi 773
D. Adlî Sicil Bilgilerinin Silinmesi Usulü 776
Kaynakça 777
Mevzuat Dizini 789
Kavramlar Dizini 805