Ceza Hukuku Genel Hükümler

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Onbeşinci Basıya Önsöz 7
Ondördüncü Basıya Önsöz 9
Önsöz 11
Kısaltmalar 45
Birinci Bölüm
CEZA HUKUKU KAVRAMI, KONUSU VE
CEZA HUKUKUNUN TARİHİ GELİŞİMİ
§ 1 CEZA HUKUKU KAVRAMI 47
I. Genel Olarak 47
II. Ceza Hukukunun Diğer Hukuk Dallarıyla ve Benzeri Bilim Dallarıyla İlişkisi 49
A. Ceza Hukukunun Diğer Hukuk Dallarıyla İlişkisi 49
1. Anayasa Hukuku 49
2. Devletler Hukuku 49
3. Medeni Hukuk 50
4. Ceza Muhakemesi Hukuku 50
5. İnfaz Hukuku 50
B. Ceza Hukukunun Benzer Bilim Dallarıyla İlişkisi 50
1. Kriminoloji 50
2. Kriminalistik 51
3. Adlî Tıp 51
§ 2 CEZA HUKUKUNUN KONUSU 51
I. Genel Olarak 51
II. Ceza Hukukunun Yaptırımları ile Diğer Yaptırımlar Arasındaki Farklar 52
A. Genel Olarak 52
B. Haksız Fiiller 52
C. Disiplin Suçları 54
D. İdarî Suçlar (Zabıta Yaptırımlarını Gerektiren Fiiller) 56
E. Vergi Cezalarını Gerektiren Fiiller 57
III. Ceza Hukukunun Yeri ve Kısımları 57
A. Ceza Hukukunun Yeri 57
B. Ceza Hukukunun Kısımları 58
1. Maddi Ceza Hukuku 58
2. Şekli Ceza Hukuku 59
3. İnfaz Hukuku 59
IV. Ceza Hukuku İlkeleri ve Suç Politikası 60
A. Ceza Hukuku İlkeleri 60
1. Kusur İlkesi 61
2. Hukuk Devleti İlkesi 61
3. Hümanizm İlkesi 62
B. Suç Politikası 63
§ 3 CEZA HUKUKUNUN TARİHİ GELİŞİMİ 64
I. Eski Ceza Hukuku Dönemi 64
A. Genel Olarak 64
B. Hammurabi Kanunları 68
II. Roma Ceza Hukuku Dönemi 70
A. Roma Hukukunda Suçlar 71
B. Roma Hukukunda Cezalar 72
III. Cermen Ceza Hukuku Dönemi 73
IV. Kanonik Hukuk (Kilise Hukuku) Dönemi 73
V. Müşterek Ceza Hukuku Dönemi 74
VI. 18’inci Yüzyılın Sonlarından Günümüze Kadar Olan Dönem (Aydınlanma Çağı) 76
A. Genel Olarak 76
B. Ceza Hukukunda Okullar Mücadelesi 76
1. Klasik Okul (Teoriler) 76
a. Toplumsal Sözleşme Teorisi 76
b. Toplumsal Yarar Teorisi 77
c. Mutlak Adalet Teorisi 79
d. Karma Teori 79
2. Pozitif Okul (Pozitivist Görüşler) 81
a. Genel Olarak 81
b. Üçüncü Okul 82
c. Pozitivist Görüşün Klasik Görüşten Ayrıldığı Noktalar 82
3. Fransız (Suç Sosyolojisi) Okulu 83
4. Ceza Hukuku Uluslararası Birliği 83
5. Hukuk Tekniği Okulu 84
6. Toplumsal Savunma Görüşleri 84
VII. Çağdaş Ceza Hukuku ve XX.Yüzyılın Sonlarındaki Gelişmeler 86
A. Çağdaş Ceza Hukuku 86
B. XX.Yüzyılın Sonlarındaki Gelişmeler 86
1. Genel Olarak 86
2. Düşman Ceza Hukuku 87
VIII. Türk Ceza Hukukunun Tarihi Gelişimi 88
A. İslâmiyet’ten Önce 88
B. İslâmiyet’ten Sonra 88
1. Genel Olarak 88
2. İslâm Ceza Hukukunun Kaynakları 89
3. İslâm Ceza Hukuku’nda Suçlar ve Cezalar 89
a. Allahın Haklarına Karşı İşlenen Suçlar 90
aa. Zina 90
ab. Zina İftirası (Kazif) 91
ac. Şarap İçmek 91
ad. Hırsızlık 92
ae. Yol Kesmek 92
af. İslâm Dinini Terk Etmek 93
ag. Devlete İsyan 93
b. Kulun Yani Kişilerin Haklarına Karşı İşlenen Suçlar 94
ba. İnsan öldürme 94
baa. Kasten İnsan öldürme 94
bab. Kasıt Benzeri Öldürme 95
bac. Hataen Öldürme 95
bb. Yaralama 96
c. Taziren Cezalandırılan Suçlar 96
C. Osmanlı Ceza Kanunları 97
1. Tanzimattan Önce 97
a. Fatih Sultan Mehmet Kanunnamesi 98
b. Kanuni Sultan Süleyman Kanunnamesi 98
c. IV. Mehmet Kanunnamesi 98
2. Tanzimattan Sonra 99
a. 1840 (1256) Tarihli Ceza Kanunname–i Hümayunu 99
b. 1851 (1267) Tarihli Kanunu Cedit 99
c. 1858 (1274) Ceza Kanunname–i Hümayunu 99
İkinci Bölüm
CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI VE KANUNİLİK İLKESİ, CEZA HUKUKU KURALLARININ TASNİFİ, YORUMU, UYGULANMA ALANI VE SUÇLULARIN İADESİ
§ 1 CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI 101
I. Genel Olarak 101
II. Asıl Kaynaklar 101
A. Anayasa 101
B. Kanun 102
1. Türk Ceza Kanunu 102
2. Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun 103
3. Çocuk Koruma Kanunu 103
4. Diğer Kanunlar 103
5. Türk Ceza Kanunu ile Diğer Kanunlar Arasındaki İlişki 104
C. Devletlerarası Antlaşmalar 107
D. Avrupa Birliği Ceza Hukuku 108
III. Yardımcı Kaynaklar 110
A. Gelenek (Örf ve Adet), Ahlâk ve Din Kuralları 110
1. Örf ve Adet 110
2. Ahlâk 110
3. Din Kuralları 111
B. Mahkeme İçtihatları 112
C. Doktrin 112
D. Hukukun Genel İlkeleri 113
IV. Kaynakların Yürürlüğe Girişi ve Yürürlükten Çıkışı 113
A. Kaynakların Yürürlüğe Girişi 113
B. Kaynakların Yürürlükten Çıkışı 113
1. Açık (Sarih) Yürürlükten Kaldırma 114
2. Örtülü (Zımni) Yürürlükten Kaldırma 114
C. Metrukiyet 114
V. Kanunların Yürürlükleri Bakımından Sınıflandırılması 115
A. Sürekli (Daimi) Kanunlar 115
B. Süreli Kanunlar 115
C. Geçici (İstisnai) Kanunlar 115
§ 2 CEZA KANUNLARININ GÜVENCE FONKSİYONU (KANUNİLİK İLKESİ) 116
I. Genel Olarak 116
II. Tarihi Gelişim 116
A. Batıda 116
B. Bizde 118
III. Kanunilik İlkesinin Leh ve Aleyhindeki Görüşler 119
A. Lehindeki Görüşler 119
B. Aleyhindeki Görüşler 120
IV. Yürütme Organının Suç Yaratabilmesi Sorunu 120
A. Genel Olarak 120
B. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi 121
C. Yetkili Merciin Emrini Yerine Getirmeme 122
V. Kanunilik İlkesinin Sonuçları 122
A. Belirlilik 123
B. Kıyas (Örnekseme) Yasağı 124
C. Geçmişe Uygulama Yasağı 124
D. Örf ve Adete Dayanarak Suç ve Ceza Yaratılması Yasağı 125
§ 3 CEZA HUKUKU KURALLARININ (NORMLARININ) TASNİFİ 125
I. Genel Olarak 125
II. Aralarındaki Bağlantılar Bakımından Ceza Kurallarının Tasnifi 125
A. Davranış Kuralları–Yaptırım Kuralları 125
B. Bağımsız – Bağımlı Ceza Kuralları 126
1. Bağımsız (Asıl) Ceza Kuralları 126
a. Tam Ceza Kuralları 126
b. Eksik Ceza Kuralları 126
c. Açık Ceza Kuralları 127
2. Bağımlı (Tamamlayıcı) Ceza Kuralları 127
a. Yönergesel Kurallar 127
b. Yorum (Tanıma) Kuralları 127
c. Genişletici ve Daraltıcı Kurallar 127
d. Gerçekleştirici ve Geçici Kurallar 128
e. Çatışma Kuralları 128
f. Atıf Kuralları 128
§ 4 CEZA HUKUKU KURALLARININ YORUMU 128
I. Genel Olarak 128
II. Yorum Araçları 129
III. Yorumun Çeşitleri 129
A. Biçimsel Bakımından 130
1. Yasama Yorumu 130
2. Yargı Yorumu 130
3. Doktrin Yorumu 131
B. Maddi Bakımdan 131
1. Amaççı Yorum 131
2. Daraltıcı Yorum 132
3. Genişletici Yorum 132
IV. Yorum ve Kıyas 133
§ 5 CEZA KANUNLARININ UYGULAMA ALANI 134
I. Genel Olarak 134
II. Ceza Kanunlarının Zaman Bakımından Uygulanması 134
A. Suçun İşlendiği Zamanın Belirlenmesi 134
B. Genel Kural ve Derhal Uygulanma ile Geçmişe Yürürlü Uygulama Arasındaki Fark 136
C. Ceza Kanunlarının Geçmişe Yürürlü Uygulanmamasının Esası 137
D. Lehe Olan Kanunun Geçmişe Yürürlü Uygulanmasının Esası ve Bunun İçeriği 138
1. Lehe Olan Kanunun Geçmişe Yürürlü Uygulanmasının Esası 138
2. Lehe Olan Kanunun Belirlenmesi (Lex Mitior) 138
3. Aradaki ve Geçici Kanunlarda Durum 140
a. Aradaki Kanun 140
b. Geçici Kanun 141
4. Çeşitli Kanunlarda Durum 142
a. Muhakeme Hukuku Kanunlarında 142
b. Koğuşturma Şartlarını İçeren Kanunlarda 143
c. İnfaz Kanunlarında 143
d. Güvenlik Tedbirlerine İlişkin Kanunlarda 144
e. Zamanaşımına İlişkin Kanunlarda 146
5. İçtihadı Birleştirme Kararlarında 146
6. Anayasa Mahkemesinin İptal Kararının Etkisi 146
III. Ceza Kanunlarının Yer Bakımından Uygulanması 147
A. Genel Olarak 147
B. Mülkilik (Ülkesellik) İlkesi 148
1. Mülkilik İlkesinin Dayandığı Temeller 148
2. Ülke Kavramı ve Ülkenin Kısımları 148
a. Ülke Kavramı 148
b. Ülkenin Kısımları 149
ba. Gerçek Anlamda Ülke 149
bb. Farazi Anlamda Ülke 149
C. Suçun İşlendiği Yer 149
1. Genel Olarak 149
2. Mesafe Suçları 150
D. Mülkilik İlkesinin İstisnaları 152
1. Genel Olarak 152
2. Cumhurbaşkanı 152
a. Genel Olarak 152
b. Anayasa m.105’in İlk Şekli 153
ba. Görevle İlgili Suçlar 154
bb. Kişisel Suçlar 154
c. Anayasa m.105’in Son Şekli 155
d. Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanlar 156
3. Yasama Bağışıklığı 157
a. Genel Olarak 157
b. Yasama Sorumsuzluğu (Mutlak Dokunulmazlık) 158
c. Yasama Dokunulmazlığı (Geçici–Nisbî Dokunulmazlık) 160
4. Diplomatik Dokunulmazlık 164
5. Yabancı Askerlerin Dokunulmazlığı 166
a. Genel Olarak 166
b. NATO Sözleşmeleri Gereğince Dokunulmazlıktan Yararlanan Kişiler 166
c. Bu Kişilerin TCK’ya Tâbi Olmayan Suçları 168
ca. Gönderen veya Kabul Eden Devlet’in Mutlak Yargı Yetkisine Tâbi Suçları 168
cb. Gönderen veya Kabul Eden Devlet’in Rüçhanlı (Öncelikli) Yargı Yetkisine Sahip Olduğu Suçlar 169
cc. Gönderen ve Kabul Eden Devlet Mensuplarının İştirak Halinde Suç İşlemeleri 171
E. Ülke Dışında İşlenen Suçlarda TCK’nın Uygulanabilmesi (Yarı Mülkilik İlkesi) 172
1. Genel Olarak 172
2. Faile Göre Kişisellik İlkesi (Vatandaş Tarafından İşlenen Suç) 173
a. Genel Olarak 173
b. TCK m. 11’in Uygulanma Şartları 174
3. Mağdura Göre Kişisellik İlkesi (Yabancı Tarafından İşlenen Suç) 176
a. Genel Olarak 176
b. TCK m. 12’nin Uygulanma Şartları 177
4. Gerçeklik (Korunma) İlkesi 177
a. Genel Olarak 177
b. Gerçeklik (Korunma İlkesinin Uygulanma Şartları 178
5. Evrensellik (Adalet) İlkesi 179
6. İkame Yargı (Temsile Dayalı Evrensellik) İlkesi 181
F. Yabancı Ülke Ceza Kanunu’nun Değeri 181
§ 6 SUÇLULARIN İADESİ 183
I. Suçluların İadesi Kavramı, Tarihsel Gelişimi ve Hukuki Esası 183
A. Suçluların İadesi Kavramı 183
B. Tarihsel Gelişim 183
C. Hukuki Esası 184
II. İadenin Şartları 185
A. Fiile İlişkin (Maddi) Şartlar 185
1. Fiile İlişkin Genel Kural 185
2. Fiile İlişkin Şartlara Rağmen İadenin Mümkün Olmadığı Durumlar 186
3. Siyasi Suç 188
a. Kavram 188
aa. Tam (Mutlak) Siyasi Suç 188
ab. Nisbî Siyasi Suç 189
b. Tarihçe 189
c. Nisbî Siyasi Suçun Daraltılması Yönündeki Eğilimler ve Sonuçları 189
ca. Belçika Kuralı 189
cb. Anarşizm Suçları 190
cc. Terör Suçları 190
cd. İnsanlığa Karşı Suçlar (Jenosid–Soykırım Suçları) 191
ce. Mali Suçlar 191
cf. Askerî Suçlar 192
B. Kişiye İlişkin Şartlar 192
III. İadede Usul 194
A. İade Usulünde Sistemler 194
1. Adlî Sistem 194
2. İdarî Sistem 194
3. Karma Sistem 194
B. İadeyi Talep Eden Ülke Türkiye İse 194
C. Kendisinden İade Talep Edilen Ülke Türkiye İse 195
D. Teslim 198
IV. İadenin Sonuçları (İadede Özellik) 199
V. İadeyi Kabul Etmeyen Devletin Sorumluluğu 200
Üçüncü Bölüm
SUÇ GENEL TEORİSİ
§ 1 SUÇ GENEL TEORİSİ VE SUÇ KAVRAMI İLE SUÇUN UNSURLARI 203
I. Suç Genel Teorisi Kavramı 203
II. Suç Kavramı 203
A. Genel Olarak 203
B. Suçun Türleri 204
1. Genel Olarak 204
2. Kabahatleri Suç Olmaktan Çıkarma Eğilimi 205
3. Kabahatler Kanunu 205
a. Genel Hükümler 205
aa. Tanım, Kanunilik İlkesi ve Kanunun Uygulama Alanı 205
ab. Kabahatten Dolayı Sorumluluğun Esasları 207
ac. İdarî Yaptırımlar 209
ad. Karar Verme Yetkisi ve Kanun Yolları 210
ada. Karar Verme Yetkisi 210
adb. Kanun Yolları 210
b. Çeşitli Kabahatler 211
III. Suçun Unsurları 211
A. Genel Olarak 211
B. Suçun Unsurları Dışında Kalan Hususlar 213
1. Önşartlar 213
2. Cezalandırılabilme Şartları 214
a. Genel Olarak 214
b. Unsur ve Cezalandırılabilme Şartı Ayırımı 215
c. Unsur ve Cezalandırılabilme Şartı Ayırımının Sonuçları 217
3. Koğuşturma Şartları 217
a. Genel Olarak 217
b. Cezalandırılabilme Şartı – Koğuşturma Şartı Farkı 218
c. Koğuşturma Şartlarının Şekilleri 218
ca. İzin 218
cb. Talep 220
cc. Karar 220
cd. Şikâyet 220
cda. Şikâyetin Özellikleri 222
cdb. Şikâyet süresi 222
cdc. Uzlaştırma 223
cdd. Şikâyetten Vazgeçme ve Şikâyet Hakkından Feragat 223
cdda. Şikâyetten Vazgeçme 223
cddb. Şikâyet Hakkından Feragat 224
cde. İzin, Talep ve Karar ile Şikâyet Arasındaki Farklar 224
§ 2 TİPE UYGUN FİİL 225
I. Tipiklik Kavramı 225
A. Genel Olarak 225
B. Ceza Normunun Varlığında Yanılma 225
1. Hukuki Yanılmaya Dayanan Mefruz Suç (Hayali Suç) 226
2. Fiili Yanılmaya Dayanan Mefruz Suç (Kuruntu Suç) 227
II. Fiil Kavramı 227
III. Hareketin Önemi ve Sayısı 227
A. Hareketin Önemi 227
1. Teoriler 227
a. Tabii (Nedensel) Hareket Teorisi 227
b. Finalist (Amaççı) (Hareket Teorisi 228
c. Sosyal Hareket Teorisi 230
d. Kişisel Hareket Teorisi 230
e. Görüşümüz 231
2. Düşünce Suçları ve Hareketsiz Suçlar 231
a. Düşünce Suçları 231
b. Hareketsiz Suçlar 235
3. Hareketin Önemi Bakımından Suçlar 235
a. Serbest Hareketli Suçlar 235
b. Bağlı Hareketli Suçlar 235
B. Hareketin Sayısı 236
1. Tek Hareketli Suçlar 236
2. Birden Fazla Hareketli Suçlar 236
3. Seçimlik Hareketli Suçlar 237
4. İtiyadi Suçlar 237
C. Hareketin Şekilleri 238
1. İcrai Suçlar 238
2. İhmali Suçlar 239
3. İhmal Suretiyle İcrai Suçlar 240
4. Hareketin Şekilleri Yönünden Yapılan Ayırımın Önemi 241
a. İcrai – İhmali Suç Ayırımı 241
b. İhmali – İhmal Suretiyle İcrai Suç Ayırımı 243
IV. Hareket Yeteneği 244
A. Genel Olarak 244
B. Tüzel Kişilerin Durumu 244
V. Netice 248
A. Genel Olarak 248
B. Neticeye Göre Suçların Ayrımı 248
1. Maddi Suç–Şekli Suç 248
2. Ani Suç – Kesintisiz (Mütemadi) Suç 249
a. Genel Olarak 249
b. Kesintisiz (Mütemadi) Suçun Şekilleri 251
c. Kesintisiz Suçun Ani Suçla İçtimaı 251
d. Temadinin Sona Ermesi 251
e. Ani Suç – Kesintisiz (Mütemadi) Suç Ayrımının Sonuçları 252
3. İcrai Suç–İhmali Suç 253
4. Zarar Suçu–Tehlike Suçu 253
5. Netice Sebebiyle Ağırlaşmış Suçlar 254
6. Kalkışma Suçu 254
VI. Nedensellik Bağı 255
A. Nedensellik Bağı Kavramı 255
B. Teoriler 256
1. Şart Teorisi 256
a. Genel Olarak 256
b. Rücu Yasağı 258
c. Objektif İsnadiyet Teorisi 259
2. Etkin Sebep Teorisi 261
3. Uygun Sebep Teorisi 262
4. Hukuki Önem Teorisi 264
5. Görüşümüz 265
C. İhmal ve Nedensellik Bağı 268
1. Genel Olarak 268
2. İhmal Suretiyle İcrai Suçlarda Nedensellik Bağının Saptanması 268
§ 3 HUKUKA AYKIRILIK 271
I. Hukuka Aykırılık Kavramı, İçeriği, Kapsamı ve Hukuka Özel Aykırılık 271
A. Hukuka Aykırılık Kavramı 271
B. Hukuka Aykırılığın İçeriği 272
1. Biçimsel Hukuka Aykırılık 272
2. Maddi Hukuka Aykırılık 273
a. Maddi Hukuka Aykırılığın Kabul Edilmesinin Yararları 274
b. Maddi Hukuka Aykırılığın Kabul Edilmesinin Sakıncası 274
3. Görüşümüz 274
C. Hukuka Aykırılığın Kapsamı 275
D. Hukuka Özel Aykırılık 276
II. Hukuka Uygunluk Nedenleri 277
A. Kavram 277
B. Hukuka Uygunluk Nedenleri ile Kusurluluğu Ortadan Kaldıran Nedenler Arasındaki Ayrımın Önemi 277
C. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Niteliği 278
D. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Özellikleri 279
E. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Yanılma 281
F. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Gruplandırılması 284
III. TCK m. 24 ve 25’te Düzenlenen Hukuka Uygunluk Nedenleri 284
A. Görevin İfası (Yerine Getirilmesi) 284
1. Kanun Hükmünü Yerine Getirme 285
2. Yetkili Merciin Emrini Yerine Getirme 286
a. Bir Emrin Varlığı 287
b. Emrin Bağlayıcı Nitelik Taşıması 287
ba. Emrin Şekil Olarak Kanuna Uygun Olması (Şekli Meşruluk) 287
baa. Emrin Yetkili Merci (Âmir) Tarafından Verilmesi 287
bab. Memurun Emri İcraya Mecbur Olması 288
bac. Emrin Kanunun Öngördüğü Şekil Şartlarına Sahip Olması 288
bb. Emrin Kanunca Öngörülen İçerik Şartlarına Sahip Olması (Maddi Meşruluk) 289
3. Kanuna Aykırı Emir 289
a. Memurun Emrin Kanuna Aykırı Olduğunu Bilmemesi 289
b. Mevzuatın Mutlak İtaati Aradığı Durumlar 290
ba. Asker Kişiler 291
bb. Polis 292
B. Meşru Savunma (Müdafaa) 293
1. Kavram ve Hukuki Esası 293
a. Kavram 293
b. Hukuki Esası 294
ba. Sübjektif Teoriler 294
bb. Objektif Teoriler 294
bc. Baskın Görüş 295
2. Şartları 295
a. Saldırıya İlişkin Şartlar 295
aa. Saldırının Haksız Olması 295
ab. Saldırının Bir Hakka Yönelik Olması 297
ac. Saldırının Halen Bulunması 299
b. Savunmaya İlişkin Şartlar 300
ba. Savunmada Zorunluluk Bulunması 300
bb. Savunma ile Saldırı Arasında Oranın Bulunması 301
bc. Savunma Hareketinin Saldırıyı Yapana Yönelmesi 302
3. Üçüncü Kişi İçin Meşru Savunma 303
C. Zorunluluk (Zaruret, Iztırar) Hali 304
1. Kavram, Benzer Hallerden Farkı ve Hukuki Esası 304
a. Kavram 304
b. Benzer Hallerden Farkı 308
ba. Zorunluluk Hali – Meşru Savunma Farkı 308
bb. Zorunluluk Hali – Cebir Farkı 308
bc. Zorunluluk Hali–Mücbir Sebep Farkı 309
c. Hukuki Esası 309
ca. Hukuk Dışı Hal (Zaruretin Hukuka Üstünlüğü) Teorisi 309
cb. Manevi Cebir (Psikolojik) Teorisi 309
cc. Hakların Çatışması Teorisi 310
cd. Saiklerin Sosyalliği veya Tehlikesizlik (Pozitivist) Teorisi 310
ce. Sosyal Yararın Yokluğu Teorisi (Uygunluk Kuralı) 310
cf. Baskın Görüş 310
2. Şartları 311
a. Tehlikeye İlişkin 311
aa. Tehlikenin Halen Mevcut Olması 311
ab. Tehlikenin Kişiyi Ağır Bir Zarara Uğratacak Nitelikte Olması 312
ac. Tehlikenin Gerçekleşmesine Bilerek Sebebiyet Verilmemiş Olunması 313
ad. Tehlikeye Göğüs Germe Yükümlülüğünün Bulunmaması 314
b. Korunmaya İlişkin 315
ba. Başka Türlü Korunma İmkânının Bulunmaması 315
bb. Korunma Hareketi ile Tehlike Arasında Oran Olması 315
3. Üçüncü Kişi Lehine Zorunluluk Hali 316
4. Zorunluluk Haline Benzeyen Durumlar 317
a. İzin Verilen Risk 317
b. Görevlerin Çatışması 319
IV. TCK m. 26’da Düzenlenen Hukuka Uygunluk Nedenleri 320
A. Hakkın Kullanılması (İcrası) 320
1. Hakkın Kullanılması Kavramı 320
2. Hakkın Kullanılmasının Özellikleri 321
3. Şartları 321
a. Subjektif Bir Hakkın Bulunması 321
b. Hakkın Fail Tarafından Doğrudan Doğruya Kullanılabilmesinin Mümkün Olması 322
c. Failin Hakkını Hakkı Doğuran Sebebin Sınırları İçerisinde Kullanması 322
d. Hakkın İcrası ile İşlenen Suç Arasında Fikri Bağlantının Bulunması 323
4. Hakkın Kullanılması Kapsamına Giren Haller 323
a. Zilyetliğin Korunması 323
b. Bir Meslek veya Sanatın Yerine Getirilmesi 324
ba. Gazetecilik 325
bb. Hekimin Müdahalesi 327
bba. Genel Olarak 327
bbb. Müdahale Şekilleri 328
bbba. Tedavi Amacına Yönelen 328
bbbb. Tedavi (İyileştirme) Amacına Yönelmeyen 330
bbc. Organ ve Doku Nakli 330
bbca. Yaşayan Kişilerden Organ Nakli 331
bbcb. Ölülerden Organ Nakli 332
bbcc. Organ veya Doku Ticareti 333
bc. Spor Hareketleri 333
c. Tedip Hakkı 334
B. Mağdurun (İlgilinin) Rızası 334
1. Genel Olarak 334
2. Şartları 335
a. Rızaya Ehliyet 336
b. Rıza Açıklaması 337
c. Rızanın Konusu 338
V. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Aşılması 343
A. Genel Olarak 343
B. Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Sınırın Aşılması Kavramı ve Sınırları 345
1. Sınırın Aşılması Kavramı 345
2. Sınırları 345
a. Oranda–Araçta (Intensiv) Sınırın Aşılması 345
b. Zamanda (Extensiv) Sınırın Aşılması 346
C. Hukuki Niteliği 347
D. Sınırın Aşılması Şekilleri 348
1. Sınırın Heyecan (Affekt) Nedeniyle Aşılması 348
2. Sınırın Kasten Aşılması 349
3. Sınırın Taksirle Aşılması 350
§ 4 KUSURLULUK 350
I. Genel Olarak 350
II. Kusur Yeteneği (İsnad Yeteneği) 351
A. Kavram 351
B. Kusur Yeteneğinin Aranacağı Zaman (Actiones Liberae in Causa–ALİC) 352
1. Genel Olarak 352
2. Actiones Liberae in Causa’nın (ALİC) Uygulanabilme Koşulları 352
C. Kusur Yeteneğini Etkileyen Haller 353
1. Yaş 353
a. Yaş Küçüklüğü 353
aa. Birinci Dönem 355
ab. İkinci Dönem 356
aba. Temyiz Gücü Yoksa 356
abb. Temyiz Gücü Varsa 357
ac. Üçüncü Dönem 359
ad. Yaş Küçüklüğü ve Akıl Hastalığının Birlikte Olması 359
b. Yaş Büyüklüğü 360
c. Yaşın Belirlenmesi 360
2. Akıl Hastalığı 361
a. Genel Olarak 361
b. TCK’da Akıl Hastalığının Kusur Yeteneğine Etkisi 362
c. Akıl Hastalığı Kapsamına Giren Durumlar 363
ca. Uyurgezerlik ve Hipnotizma 364
caa. Uyurgezerlik 364
cab. Hipnotizma 364
cb. Alkol ve Uyuşturucu Bağımlılığı 365
d. Tam Akıl Hastalığı 365
e. Kısmi Akıl Hastalığı 366
3. Sağır–Dilsizlik 366
a. Genel Olarak 366
b. TCK m. 33’e Göre 367
4. Geçici (Arızi) Nedenler 368
a. Genel Olarak 368
b. Yığın Suçluluğu (Kitle Halinde İşlenen Suçlar) 369
ba. Yığın Kavramı 369
bb. Yığın Psikolojisi 369
bc. Suçun Gerçekleşmesi ve Sorumluluk 369
5. Alkol ve Uyuşturucu Madde Kullananlarda Kusur Yeteneği 370
a. İstemeyerek Sarhoşluk veya Uyuşturucu Madde Etkisi 370
b. İsteyerek Sarhoşluk veya Uyuşturucu Madde Etkisi 371
III. Kusur 372
A. Kusurun Esasını Açıklayan Teoriler 372
1. Psikolojik Teori 373
2. Normatif Teori 373
3. Teorilerin Değerlendirmesi 374
B. Kusurun Kapsamı ve Kusur Çeşitleri 374
1. Kusurun Kapsamı 374
2. Kusur Çeşitleri 375
C. Kast 376
1. Kast Kavramı 376
2. Kasdın Hukuki Esası 376
a. Tasavvur Teorisi 376
b. İrade Teorisi 376
c. Baskın Görüş 377
3. Kasdın Unsurları 377
a. Düşünme ve Öngörme Unsuru (Bilme) 377
b. İrade Unsuru (İsteme) 377
4. Kast, Saik ve Kasdın Yoğunluğu 385
a. Kast ve Saik 385
b. Kasdın Yoğunluğu (Tasarlama) 385
ba. Soğukkanlılık Teorisi 386
bb. Plân Kurma Teorisi 386
bc. Teemmül Teorisi 387
bd. Teorilerin Değerlendirilmesi 387
5. Suçun Çeşitli Aşamalarında Kasdın Durumu ve Kasdın Aranacağı Zaman 388
a. Başlangıçta Kast 388
b. Eklenen Kast 388
c. Sonradan Oluşan Kast 389
6. Kasdın Çeşitleri 390
a. Ani Kast–Düşünce Kasdı 390
b. Genel Kast–Özel Kast 390
c. Doğrudan Kast–Dolaylı veya Olası Kast 391
d. Zarar Kasdı–Tehlike Kasdı 391
e. Seçimlik Kast 392
f. Weber Kasdı 393
7. Kastın Belirlenmesi 393
D. Taksir 395
1. Taksir Kavramı 395
2. Taksirin Hukuki Esası 395
a. Hukuka Aykırı Araçlar Kullanma Teorisi 395
b. Öngörebilme Teorisi 396
c. Önleyebilme Teorisi 396
d. Yanılma Teorisi 396
e. Baskın Görüş 397
3. Taksirin Unsurları 397
a. Taksirle İşlenebilen Bir Suçun Bulunması 398
b. Hareketin İsteyerek Yapılması (İradiliği) 398
c. Neticenin İstenmemesi, Yani İradi Olmaması 399
d. Neticenin Öngörülebilir Olması 400
e. Hareketle Netice Arasında Nedensellik Bağının Bulunması 402
ea. Üçüncü Kişinin Hareketi 402
eb. Mağdurun Hareketi 403
4. Taksirin Gerçekleşme Şekilleri 406
a. Dikkat Yükümlülüğüne Aykırılık (Dikkatsizlik) 407
b. Özen Yükümlülüğüne Aykırılık (Tedbirsizlik) 407
5. Taksirin Derecesi (Çeşitleri) 408
6. Bilinçli Taksir 409
7. Taksirli Suçlarda Yaptırım 410
E. Netice Sebebiyle Ağırlaşmış Suç 410
1. Kavram 410
2. Gerçek Netice Sebebiyle Ağırlaşmış Suç 412
3. Gerçek Olmayan (Görünüşte) Netice Sebebiyle Ağırlaşmış Suç 413
4. Taksirli Hareketin Bulunması 414
F. Kabahatlerde Kusur 414
1. Genel Olarak 414
2. Kabahatler Kanunu 414
IV. Objektif Sorumluluk ve Kitle İletişim Araçları Yoluyla İşlenen Suçlar 415
A. Genel Olarak 415
B. Basın Yoluyla İşlenen Suçlar 415
1. Kavram 415
2. Dar Anlamda Basın Suçu 416
3. Basın Yoluyla İşlenen Suç 416
4. Basın Düzenine Karşı Suçlar 416
5. Basın Suçlarında Ceza Sorumluluğu 417
a. Genel Olarak 417
b. Süreli Yayınlarda 418
c. Süresiz Yayınlarda 419
6. Basın Suçlarının Muhakemesi 419
C. Radyo ve Televizyon Yayınları ile İşlenen Suçlarda Ceza Sorumluluğu 420
1. TRT Bakımından 420
2. Özel Radyo ve Televizyonlar Bakımından 421
D. İnternet Yoluyla İşlenen Suçlarda Ceza Sorumluluğu 422
1. Genel Olarak 422
2. 5651 sayılı Kanununa Göre İnternet Süjelerinin Sorumlulukları 423
a. Genel Olarak 423
b. İnternet Süjeleri 424
c. Süjelerin Sorumluluğu 425
aa. İçerik Sağlayıcı 425
ab. Yer Sağlayıcı 425
ac. Erişim Sağlayıcı 426
ad. Toplu Kullanım Sağlayıcı 427
ae. Sosyal Ağ Sağlayıcı 427
d. İçeriğin Çıkarılması ve Erişimin Engellenmesi Kararı ile Yerine Getirilmesi 428
e. Unutulma Hakkı 431
V. Ceza Hukukunda Hata (Yanılma) 433
A. Kavram 433
B. Hukuki Hata (Yanılma) 434
1. Kavram 434
2. Sistemler 435
3. TCK'nın sistemi 436
a. Genel Olarak 436
b. Haksızlık Yanılgısı 437
ba. Haksızlık Bilinci 437
bb. Kaçınılabilirlik 439
bc. Yargıtay Kararlarında 440
C. Fiili Hata (Yanılma) 444
1. Kavram 444
2. Fiili Hata 444
a. Unsurlarda 445
aa. Kastlı Suçlarda 446
ab. Taksirli Suçlarda 448
b. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde 449
c. Objektif Sorumluluk Hallerinde 450
d. Suça Tesir Eden Hallerde 450
e. Neticede (Kişide Hata ve Sapma) 451
ea. Tek Neticeli Hata 451
eb. Çok Neticeli Hata 452
f. Nedensellik Bağında 453
VI. Kusurluluğu Kaldıran Haller 453
A. Genel Olarak 453
B. Kaza ve Tesadüf 454
C. Mücbir Sebep 455
D. Cebir 456
E. Korkutma ve Tehdit 458
F. Esaslı Fiili Hata 460
VII. Kusurluluğu Azaltan Sebep Olarak Haksız Tahrik 460
A. Genel Olarak 460
B. Haksız Tahrikin Hukuki Esası 461
1. Heyecan (Affekt) 461
2. Haksız Tahrikin Hukuki Esası Konusunda İleri Sürülen Görüşler 462
a. Takas Teorisi 462
b. Haksız Tahrikin Hukuki Esasını Kusura Dayandıran Görüşler 462
ba. Subjektif Kusur Belirtileri Görüşü 462
bb. Objektif Kusur Belirtileri Görüşü 463
bc. Karma Görüş 463
c. Haksız Tahrikin Hukuki Esasını Kusurun ve Hukuka Aykırılığın Kapsamının Azalmasında Gören Görüş 463
d. Görüşümüz 463
C. Haksız Tahrikin Şartları 464
1. Tahriki Teşkil Eden Fiil Olmalıdır 464
2. Bu Fiil Haksız Olmalıdır 465
3. Fail Bu Fiil Sebebiyle Öfke veya Şiddetli Elem Haline Sürüklenmelidir 467
4. Failin İşlediği Suç Bu Ruhi Durumun Tepkisi Olmalıdır 468
D. Haksız Tahrikin Derecesi 470
E. Özel Haksız Tahrik Halleri 471
1. Genel Olarak 471
2. Hakaret Suçunda Özel Haksız Tahrik Halleri 471
F. Haksız Tahrikin Diğer Hallerle Birlikte Bulunabilmesi 472
1. Meşru Savunma 472
2. Kısmi Akıl Hastalığı 472
3. Tasarlama 473
§ 5 SUÇUN ÖZEL GERÇEKLEŞME ŞEKİLLERİ 473
I. Genel Olarak 473
II. Teşebbüs 474
A. Genel Olarak 474
B. Tarihçe, Teşebbüsün Hukuki Niteliği ve Cezalandırılış Nedeni 474
1. Tarihçe 474
2. Teşebbüsün Hukuki Niteliği 475
3. Teşebbüsün Cezalandırılış Nedeni 476
C. Teşebbüsün Şartları 477
1. Bir Suçun İşlenmesinin Kasdedilmesi 477
2. Elverişli Hareketlerin Yapılması 479
3. İcra Hareketlerine Başlanması 481
a. Hazırlık Hareketlerinin Cezalandırılmama Nedenleri 481
b. Hazırlık–İcra Ayrımı (İcra Başlangıcı) 482
ba. Sübjektif Teoriler 483
baa. Açık Bir Şekilde Ortada Bulunan Suç Kastı Teorisi 483
bab. Failin Suç İşleme Kasdını Kuşkuya Yer Bırakmayacak Şekilde Ortaya Koyan Hareketler Teorisi 483
bb. Objektif Teoriler 484
bba. Şekli Objektif Teori 484
bbb. Nedensellik Teorisi 485
bbc. Maddi Objektif Teori 485
bbd. Hukuki Yarar (Suç Konusu) Yönünden Bir Tehlike veya Saldırı Oluşturan Hareketi İcra Başlangıcı Kabul Eden Teori 486
bc. Karma Teoriler 486
bd. Görüşümüz 487
4. Failin Elinde Olmayan Nedenlerle İcra Hareketlerinin Bitirilememesi veya Neticenin Gerçekleşememesi 488
a. İcra Hareketlerinin Ne Zaman Bitmiş Sayılacağı 488
b. Eksik–Tam Teşebbüs Ayırımı 489
D. Teşebbüs ve Tamamlanmış Suç 490
E. Gönüllü (İhtiyariyle) Vazgeçme ve Etkin Pişmanlık (Faal Nedamet) 491
1. Kavram 491
2. Gönüllü Vazgeçme 492
a. Gönüllü Vazgeçmenin Cezalandırılmama Nedeni 492
aa. Sübjektif Teoriler 492
ab. Objektif Teoriler 492
ac. Suç Politikası Teorileri 493
ad. Görüşümüz 493
b. Vazgeçmede Gönüllülüğün Belirlenmesi 493
c. Gönüllü Vazgeçmenin Sonucu 495
3. Etkin Pişmanlık 496
F. İşlenemez Suça Teşebbüs 498
1. Objektif Teori 499
2. Subjektif Teori 500
3. Tehlike Teorisi 500
4. Görüşümüz 501
G. Teşebbüse Elverişli Olmayan Suçlar 503
H. Teşebbüsün Cezası 505
III. İştirak 505
A. Suçlu 505
1. Genel Olarak 505
2. Kimler Suç Faili Olabilir 506
a. İnsan Olmak 507
b. Yaşayan Kişi Olmak 507
3. Suçlunun Sıfatı (Özgü Suçlar) 507
B. Suçluların Çokluğu 508
1. Çok Failli Suçlar 508
a. Genel Olarak 508
b. Çok Failli Suçların Çeşitleri 509
ba. Hareketlerin Hukuki Önemine Göre Çok Failli Suçlar 509
baa. Dar Anlamda Çok Failli Suçlar 509
bab. Geniş Anlamda Çok Failli Suçlar 510
bac. Düzensiz Çok Failli Suçlar 510
bb. Yapıları Bakımından Çok Failli Suçlar 510
c. Çok Failli Suçların Özellikleri 511
2. Tek Failli Suçlar 511
C. İştirak 511
1. Kavram ve Tarihçe 511
a. Kavram 511
b. Tarihçe 512
2. İştirak Kurallarının Hukuki Niteliği 512
3. İştirak Konusunda Sistemler 513
a. Eşitlik (Tek Faillik) Sistemi 513
b. Cezanın Faile Göre Tayini Sistemi 514
c. İkilik Sistemi 514
D. TCK’da İştirak 515
1. Genel Olarak 515
2. Faillik ve Suç Ortaklığının Ayırt Edilmesi 516
a. Objektif Teori 516
b. Subjektif Teori 517
c. Fiil Egemenliği Teorisi 517
d. Değerlendirme 518
3. Faillik 518
a. Doğrudan Faillik 518
b. Birlikte Faillik 519
ba. Kavram 519
bb. Birlikte Failliğin Şartları 520
bba. İştirak İradesi (Ortak Karar) 520
bbb. Fiilin Birlikte İşlenmesi 522
bc. Birlikte Failin Sınırı Aşması 525
c. Dolaylı Faillik 526
4. Suç Ortaklığı (Şeriklik) 529
a. Genel Olarak 529
b. Bağlılık Kuralı 530
ba. Kasten ve Hukuka Aykırı İşlenmiş Bir Fiilin Varlığı 530
bb. Suçun En Azından Teşebbüs Aşamasına Varmış Olması 531
bc. Hareketin Nedensellik Değerinin Bulunması 533
c. Suç Ortaklığı Şekilleri 534
ca. Azmettirme 534
cb. Yardım Etme 538
cba. Kavram 538
cbb. Maddi Yardım Etme 538
cbba. Fiilin İşlenmesinde Kullanılan Araçları Sağlamak 538
cbbb. Suçun İşlenmesinden Önce veya İşlenmesi Sırasında Yardımda Bulunarak İcrasını Kolaylaştırmak 539
cbc. Manevi Yardım Etme 539
cbca. Suç İşlemeye Teşvik 540
cbcb. Suç İşleme Kararını Kuvvetlendirmek 540
cbcc. Fiilin İşlenmesinden Sonra Yardımda Bulunacağını Vaat Etmek 540
cbcd. Suçun Nasıl İşleneceği Hususunda Yol Göstermek 541
cbd. Zorunlu Fer’i İştirak 541
5. Özgü Suçlara İştirak 542
6. İştirak Halinde İşlenen Suçlarda Gönüllü Vazgeçme 543
a. Asıl Failin Vazgeçmesi 544
b. Yardım Edenin Vazgeçmesi 544
c. Azmettirenin Vazgeçmesi 545
7. Taksirli Suçlara İştirak 545
8. Tahrikçilerin Durumu 546
9. Cezaya Etkili Hallerin Şeriklere Sirayeti 548
IV. Suçların İçtimaı 551
A. Genel Olarak 551
B. Kanunların İçtimaı (Görünüşte İçtima) 552
1. Kavram 552
2. Görünüşte İçtima İlkeleri 552
a. Özel–Genel Norm İlişkisi 552
b. Asli–Tali Norm İlişkisi 553
c. Tüketen–Tüketilen Norm İlişkisi 554
ca. Genel Olarak 554
cb. Bileşik (Mürekkep) Suç 554
cba. Bileşik Suçun Şekilleri 555
cbaa. Unsur Şeklinde Gerçekleşen Bileşik Suç 555
cbab. Ağırlatıcı Neden Şeklinde Gerçekleşen Birleşik Suç 555
cbb. Bileşik Suçu Ayırt Edici Nokta 556
cbc. Bileşik Suçun Sonuçları 557
C. Zincirleme (Müteselsil) Suç 557
1. Kavram 557
2. Hukuki Esası 558
a. Suç Tekliği Görüşü 558
b. Suç Çokluğu Görüşü 558
3. Zincirleme Suçun Unsurları 559
a. Aynı kişiye Karşı İşlenmiş Birden Fazla Suçun Bulunması 559
b. Bu Suçların Kanunun Aynı Hükmünü İhlâl Etmesi 560
c. Bir Suç İşleme Kararının Bulunması 562
4. Sonuçları 563
D. Fikrî İçtima 564
1. Kavram 564
2. Fikrî İçtimanın Unsurları 565
a. Fiilin Tek Olması 565
aa. Neticeye Üstünlük Veren Görüş 565
ab. Harekete Üstünlük Veren Görüş 566
ac. Görüşümüz 567
b. Kanunun Çeşitli Hükümlerinin İhlâl Edilmesi 568
ba. Aynı Neviden Fikri İçtima 568
bb. Farklı Neviden Fikri İçtima 570
3. Fikri İçtimanın Sonuçları 571
§ 6 SUÇUN HUKUKİ KONUSU VE MAĞDUR 572
I. Suçun Hukuki Konusu 572
A. Genel Olarak 572
B. Suçun Hukuki Konusunun Önemi 573
C. Suçun Hukuki Konusu ile Maddi Konusu ve Pasif Süjesi Arasındaki İlişki 574
1. Suçun Maddi Konusu 574
2. Suçun Pasif Süjesi 575
3. Suçun Maddi Konusu ile Pasif Süjesi Arasındaki İlişki 575
4. Suçun Maddi Konusu ile Hukuki Konusu Arasındaki İlişki 576
II. Mağdur 576
A. Kavram 576
B. Mağdurluğun Başladığı An 578
C. Mağdurun Hakları 578
D. Mağdurun Sıfatı 578
E. Mağdurun Korunması 579
1. Genel Olarak 579
2. Mağdurun Korunmasına Yönelik Çareler 580
3. Mağdurun Korunmasına Yönelik Uluslararası Çabalar 580
4. Türk Hukuku 582
Dördüncü Bölüm
YAPTIRIM
§ 1 CEZA HUKUKU YAPTIRIMLARI 585
I. Genel Olarak 585
II. Cezalar 585
A. Ceza Kavramı 585
B. Ceza Teorileri 586
1. Mutlak Ceza (Adalet) Teorileri 586
2. Nisbî (Yararcı) Teoriler 588
3. Karma (Uzlaşmacı) Teoriler 589
C. Cezanın Özellikleri ve Nitelikleri 590
1. Cezanın Özellikleri 590
2. Cezanın Nitelikleri 591
D. Cezanın Amaçları 592
1. Genel Önleme (Korkutma–Önleme) 592
2. Özel Önleme (Korkutma–Uslandırma) 592
3. Tasfiye 593
§ 2 CEZALARIN TÜRLERİ 593
I. Genel Olarak 593
II. Ölüm Cezası 594
A. Genel Olarak 594
B. Ölüm Cezasının Lehinde ve Aleyhinde İleri Sürülen Görüşler 595
1. Ölüm Cezasının Aleyhinde İleri Sürülen Görüşler 595
2. Ölüm Cezasının Lehinde Olan Görüşler 596
3. Değerlendirme 596
C. Ölüm Cezası Yerine Konulan Cezalar Bakımından Sistemler 597
1. Ölüm Cezası Yerine Müebbet Hapis Cezasını Öngören Sistemler 597
2. Müebbet Hapis Cezasının Yüksekliğine Benzer, Süreli Hürriyeti Bağlayıcı Ceza Öngören Sistemler 598
3. Süreli Hürriyeti Bağlayıcı Cezanın Üst Sınırını Aşmayacak Şekilde Ağır Bir Ceza Öngören Sistemler 598
III. Hürriyeti Bağlayıcı Cezalar 599
A. Tarihi Gelişim 599
1. Genel Olarak 599
2. Cezaevlerinin Doğuşundan Önceki Dönem 600
3. Cezaevlerinin Gelişimi 601
a. Amsterdam Cezaevlerinin Doğuşu 602
b. Aydınlanma Çağından 20’nci Yüzyıla Kadarki Dönem 603
ba. İlk Çabalar 605
bb. Alman Devletlerinde Cezaevi Reformu 607
c. 20’nci Yüzyıl 609
B. İnfaz Sistemleri 610
C. Uzun ve Kısa Süreli Hürriyeti Bağlayıcı Cezalar Ayırımı 611
D. Uzun Süreli Hürriyeti Bağlayıcı Cezaların İnfazı 611
1. Gözlem (Müşahede), Sınıflandırma ve Gruplandırma 611
a. Gözlem ve Sınıflandırma 611
b. Hükümlülerin Gruplara Ayrılması 612
2. Ceza İnfaz Kurumları 612
a. Genel Olarak 612
b. Açık Ceza İnfaz Kurumları (Açık Cezaevi) 613
c. Kapalı Ceza İnfaz Kurumları (Kapalı Cezaevi) 615
da. Çocuk Kapalı Ceza İnfaz Kurumu 615
db. Gençlik Kapalı Ceza İnfaz Kurumu 616
dc. Çocuk Eğitimevi (Islahevi) 616
3. Cezaevlerinde Uygulanacak Rejim 616
a. İnfaz Hukukunun Amacı 616
b. Yeniden Sosyalleştirme (Tretman) 617
ba. Çalışma 618
bb. Eğitim Çalışmaları 618
bc. Dış Dünya ile İlişki 618
bca. Haberleşme 618
bcb. Ziyaret 619
bcc. İzin 619
bcca. Mazeret İzni 620
bccb. Özel İzin 621
bccc. İş Arama İzni 621
bd. Disiplin 621
bda. Genel Olarak 621
bdb. Disiplin Tedbirleri 621
bdc. Disiplin Cezaları 622
bdd. Disiplin Soruşturması 623
bde. Disiplin Cezasının Kaldırılması 624
4. Müebbet Hapis Cezası 625
5. İnfazın Denetimi 626
a. İşkenceyi Önleme Komitesi 626
b. BM İşkencenin Önlenmesi Komitesi 627
c. İnfaz Hâkimliği 627
d. İzleme Kurulu 628
e. TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu 628
E. Denetimli Serbestlik Tedbiri Uygulanarak Hapis Cezasının İnfazı 629
1. CGTİK m. 105A 629
2. Denetimli Serbestlik Tedbiri Kapsamındaki Yükümlülükler 630
3. Elektronik İzleme 631
F. Kısa Süreli Hapis Cezalarının İnfazı 632
1. Kısa Süreli Hapis Cezalarının Para Cezası veya Tedbirlere Çevrilmesi 632
a. Genel Olarak 632
b. Para Cezasına Çevirme 632
c. Tedbirlere Çevirme 634
ca. Aynen İade, Suçtan Önceki Hale Getirme veya Tazmin 634
cb. İki Yıl Süreyle Bir Eğitim Kurumuna Devam Etme 635
cc. Belirli Yerlere Gitmekten veya Belirli Etkinlikleri Yapmaktan Yasaklanma 635
cd. İlgili Ehliyet ve Ruhsat Belgelerinin Geri Alınması, Belirli Bir Meslek ve Sanatı Yapmaktan Yasaklanma 635
ce. Kamuya Yararlı Bir İşte Çalıştırılma 636
d. Tedbir Hükümlerine Muhalefet 637
2. Hapis Cezalarının Özel İnfaz Şekilleri 637
a. Konutta İnfaz 638
aa. Kadın, Çocuk veya 65 Yaşını Bitirmiş Hükümlü 639
ab. 70 Yaşını Bitirmiş Hükümlü 639
ac. 75 Yaşını Bitirmiş Hükümlü 639
ad. Ağır Hasta veya Engelli Hükümlü 639
ae. Doğum Yapmış Kadın Hükümlü 639
b. Hafta Sonu İnfaz 639
c. Geceleri İnfaz 640
IV. Para Cezaları 640
A. Genel Olarak 640
B. Tarihi Gelişim 640
1. Genel Olarak 640
2. Batı’da 641
3. Türk Hukukunda 641
C. Para Cezasının Lehinde ve Aleyhinde İleri Sürülen Görüşler 642
1. Lehinde İleri Sürülen Görüşler 642
2. Aleyhinde İleri Sürülen Görüşler 642
D. Para Cezalarının Çeşitleri 643
1. Kamu Para Cezası 643
a. Genel Olarak 643
b. Kamu Para Cezasının Çeşitleri 643
2. Tazminat Nitelikli Para Cezası 644
3. İdarî Para Cezası 644
4. Medeni Para Cezası 644
5. Disiplin Para Cezası 644
6. Adlî Para Cezası (Gün Para Cezası) 645
E. Türk Hukukunda Para Cezalarının Uygulanış Biçimi 645
1. 1 Haziran 2005’e Kadar 645
2. Adlî Para Cezası 645
a. Genel Olarak 645
b. Adli Para Cezasının Unsurları 646
ba. Tam Gün Sayısı 646
bb. Bir Gün Karşılığı Takdir Edilen Miktar 647
bc. Tam Gün Sayısı ile Bir Gün Karşılığı Takdir Edilen Miktarın Çarpılması 648
c. Adlî Para Cezasının İnfazı 648
d. Adlî Para Cezasının İnfazının Sonuçları 649
§ 3 GÜVENLİK TEDBİRLERİ 650
I. Kavram 650
II. Güvenlik Tedbirlerinin Hukuki Niteliği 651
III. Ceza Hukukumuzda Güvenlik Tedbirleri 652
A. Belli Hakları Kullanmaktan Yoksunluk 652
1. Genel Olarak 652
2. Kapsamı 653
3. Sonuçları 654
B. Müsadere 655
1. Genel Olarak 655
2. Müsaderenin Çeşitleri 656
a. Eşya Müsaderesi 656
aa. Suç ile İlgili Eşya ve Değerinin Müsaderesi 656
ab. Konusu Suç Teşkil Eden Eşyanın Müsaderesi 658
b. Kazanç Müsaderesi 658
3. Müsadere Usulü 659
C. Çocuklar Hakkında Tedbirler 659
D. Akıl Hastaları Hakkında Tedbirler 661
E. Sağır–Dilsizler Hakkında Tedbirler 662
F. Alkol ve Uyuşturucu Madde Bağımlıları Hakkında Tedbirler 662
G. Tekerrür 662
1. Suçluda Tehlike Hali 662
a. İtiyadi Suçlu 663
b. Mesleki Suçlu 664
c. Örgüt Mensubu Suçlu 664
2. Tekerrür Kavramı 665
3. Tekerrürün Hukuki Niteliği 666
4. Tehlikeli Suçluların Güvenlik Nedeniyle Kapatılması 666
5. Tekerrürün Şartları Bakımından Tekerrürün Çeşitleri 667
a. Gerçek Tekerrür–Mefruz (Varsayılan) Tekerrür 667
b. Genel Tekerrür–Özel Tekerrür 668
c. Süreli Tekerrür–Süresiz Tekerrür 668
d. Milli Tekerrür–Milletlerarası Tekerrür 668
6. Türk Ceza Hukukunda Tekerrür 668
a. Genel Olarak 668
b. Tekerrürün Şartları 669
ba. Bir Ceza Mahkûmiyetinin Bulunması 669
bb. Yeni Bir Suçun İşlenmesi 670
bba. Genel Olarak 670
bbb. Tekerrür Hükümlerinin Uygulanamayacağı Suçlar 670
bc. Süre 672
c. Tekerrürün Sonuçları 672
ca. Cezanın Mükerrirlere Özgü İnfaz Rejimine Göre Çektirilmesi 673
cb. Cezanın İnfazından Sonra Denetimli Serbestlik 673
H. Tüzel Kişiler Hakkında Güvenlik tedbirleri 675
1. Faaliyet İzninin İptali 675
2. Müsadere 676
I. Sınır Dışı Edilme 676
Beşinci Bölüm
CEZALARIN BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ
§ 1 CEZANIN BELİRLENMESİ 677
I. Genel Olarak 677
II. Ceza Türünün Seçimi 678
III. Ceza Miktarının Hesaplanması 678
A. Ölçü Birimi 678
B. Cezanın Yukarı ve Aşağı Sınırı Aşamaması 678
IV. Cezaların Arttırılıp Eksiltilmesi 679
V. Suça Tesir Eden Sebeplerin Bulunması 679
A. Suça Tesir Eden Sebepler Kavramı 679
B. Suça Tesir Eden Sebeplerin Özellikleri 679
C. Suça Tesir Eden Sebeplerin Gruplandırılması 680
1. Ağırlatıcı–Hafifletici 680
2. Genel–Özel 680
3. Fiili–Şahsi 680
4. Kanuni–Takdiri 681
D. Suça Tesir Eden Sebeplerin Bulunması Halinde Cezanın Hesabı (TCK m. 61) 682
1. Genel Olarak 682
2. Temel Cezanın Belirlenmesindeki Kriterler 683
a. Suçun İşleniş Biçimi 684
b. Suçun İşlenmesinde Kullanılan Araç 684
c. Suçun İşlendiği Zaman ve Yer 684
d. Suç Konusunun Önem ve Değeri 685
e. Zararın veya Tehlikenin Ağırlığı 685
f. Kastın veya Taksirin Yoğunluğu 685
g. Failin Güttüğü Amaç ve Saiki 685
3. Ağırlatıcı ve Hafifletici Nedenler Varsa 686
4. TİZHaYAŞaT 686
5. Cezanın Genel Sınırı Aşıp Aşamayacağı 687
§ 2 KİŞİSEL CEZASIZLIK NEDENLERİ VE CEZAYI KALDIRAN KİŞİSEL NEDENLER 687
I. Genel Olarak 687
II. Kişisel Cezasızlık Nedenleri 687
III. Cezayı Kaldıran Kişisel Nedenler 689
§ 3 TUTUKLULUĞUN İNDİRİMİ(MAHSUBU) 689
I. Genel Olarak 689
II. Tutukluluk Kavramının Anlamı 689
III. İndirim İşleminin Yapılması 689
§ 4 CEZALARIN TOPLANMASI (İÇTİMAI) 692
I. Genel Olarak 692
II. Cezaların Toplanması (İçtimaı) Konusunda Sistemler 693
A. Erime Sistemi 693
B. Hukuki İçtima Sistemi 693
C. Toplama Sistemi 693
III. Cezaların Toplanmasının Şartları ve Uygulanması 693
A. Cezaların Toplanmasının Şartları 693
1. Birden Fazla Suçun İşlenmiş Olması 694
2. Birden Fazla Suç İçin Tek veya Birden Fazla Kararla Mahkûm Edilmiş Olmak 694
B. Cezaların Toplanmasının Uygulanması 694
1. Aynı Hükümle Mahkûmiyet Halinde 694
2. Ayrı Hükümlerle Mahkûmiyetler Halinde 694
Altıncı Bölüm
CEZALAR SİSTEMİNİ TAMAMLAYAN KURUMLAR
§ 1 GENEL OLARAK 697
§ 2 KAMU DAVASININ AÇILMASININ ERTELENMESİ 698
I. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Kavramı 698
II. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesinin Şartları 699
A. Suça İlişkin Şart 699
B. Suçluya İlişkin Şart 699
C. Yükümlülüklerin Yerine Getirilmesine İlişkin Şart 699
III. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Kararının Uygulanması 700
IV. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesinin Sonuçları 700
V. Erteleme Süresi ve Erteleme Kararının Düşmesi 700
A. Erteleme Süresi 700
B. Erteleme Kararının Düşmesi 700
§ 3 HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI 700
I. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kavramı 700
II. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Şartları 702
A. Yargılama Sonunda Belirlenen Cezaya İlişkin 702
B. Suçluya İlişkin 702
C. Yükümlülüklerin Yerine Getirilmesine İlişkin 703
III. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Uygulanması 703
IV. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Sonuçları 704
A. Denetim Süresine Tâbi Tutulma 704
B. Davanın Düşmesi Kararı 704
V. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının Düşmesi 704
§ 4 ERTELEME (TECİL) 704
I. Erteleme Kavramı 704
II. Hukuki Esası ve Amacı 705
III. Ertelemenin Şartları 706
A. Hükümlülüğe İlişkin 707
1. Hükmedilen Cezanın Türüne İlişkin 707
2. İşlenen Suçun Niteliğine İlişkin 707
B. Suçluya İlişkin 708
1. Objektif Şart 708
2. Sübjektif Şart 709
C. Hâkim Tarafından Belirlenebilen 709
IV. Erteleme Kararının Uygulanması 710
V. Erteleme Kararının Sonuçları 711
A. Cezaî Sonuçlar 711
B. Hukukî Sonuçlar 712
VI. Erteleme ile İlgili Sorunlar 712
A. Birden Çok Hapis Cezasına Mahkumiyet Halinde Erteleme 712
B. Hapis Cezası ve Adli Para Cezasına Birlikte Hükmedilmesi 713
C. Ertelemenin Bölünmezliği 713
VII. Ertelemede Denetim Süresi, Erteleme Kararının Düşmesi ve Sonuçları 713
A. Ertelemede Denetim Süresi 713
B. Erteleme Kararının Düşmesi 714
C. Erteleme Kararının Düşmesinin Sonuçları 715
§ 5 KOŞULLU (ŞARTLA) SALIVERİLME 715
I. Genel Olarak 715
II. Hukuki Esası 716
III. Amacı 717
IV. Koşullu Salıverilmenin Şartları 717
A. Cezaya İlişkin (Cezanın Bir Kısmının İnfaz Edilmesi) 718
1. Adi Suçlar 718
a. Genel Olarak 718
2. Terör Suçları 722
3. Örgüt Suçları 723
4. Mükerrirler 723
5. Tutuklulukta Geçen Süre 724
6. Koşullu Salıverilmenin Uygulanamayacağı Durumlar 725
B. Hükümlüye İlişkin (İyi Hal) 726
C. Yükümlülüklere Uyulmasına İlişkin 727
V. Koşullu Salıverilme Kararının Verilmesi ve Sonuçları 729
A. Koşullu Salıverilme Kararının Verilmesi 729
1. Kararı Verecek Merci 729
2. Kararın Verilmesi 730
B. Koşullu Salıverilmede Uygulanacak Rejim 730
1. Genel Olarak 730
2. Denetimli Serbestlik 731
C. Koşullu Salıverilmenin Sonuçları 732
VI. Koşullu Salıverilmenin Geri Alınması (Düşmesi) 733
A. Geri Alma Nedenleri 733
B. Kararı Verecek Merci 734
C. Sonuçları 735
§ 6 ÖNÖDEME 735
I. Önödeme Kavramı 735
II. Önödemenin Şartları 736
A. Suçun Niteliğine ve Cezanın Türüne İlişkin Şart 736
1. Suçun Niteliğine İlişkin Şart 736
2. Cezanın Türüne İlişkin Şart 738
a. Adlî Para Cezası 738
b. Hapis Cezası 738
c. Adlî Para Cezası ve/veya Hapis Cezası 738
d. Cezanın Miktarına Bağlı Olmayan Bazı Suçlar 738
B. Soruşturma Giderlerine İlişkin Şart 739
C. Usule İlişkin Şart 739
1. Savcı Tarafından 739
2. Mahkeme Tarafından 740
III. Önödemenin Sonuçları 740
Yedinci Bölüm
CEZA İLİŞKİSİNİN DÜŞMESİ
§ 1 GENEL OLARAK 741
§ 2 ÖLÜM 741
I. Genel Olarak 741
II. Sanığın Ölümü 742
III. Hükümlünün Ölümü 742
§ 3 AF 743
I. Genel Olarak 743
II. Affın Suç Politikası Yönü, Afta Sebep ve Amaç (Justa Causa–Haklı Amaç) 744
A. Affın Suç Politikası Yönü 744
B. Afta Sebep ve Amaç (Justa Causa–Haklı Amaç) 744
III. Affın Nedeni Bakımından Çeşitleri 745
A. Bir Dönemi Kapatan Af 746
B. Yatıştırma ya da Toplumsal Barış Affı 746
C. Hükmü Düzeltici Af 746
IV. Affın Çeşitleri 746
A. Genel Af 746
B. Özel Af 747
C. Cumhurbaşkanınca Af 748
V. Türkiye’de Af Uygulamaları 748
A. Af Kanunları 748
B. Dolayısıyla Af Kanunları 749
§ 4 ŞİKAYETTEN VAZGEÇME 751
I. Şikâyetten Vazgeçme Kavramı ve Şikâyet Hakkından Feragat 751
A. Şikâyetten Vazgeçme Kavramı 751
B. Şikâyet Hakkından Feragat 752
II. Şikâyetten Vazgeçmenin Hukuki Niteliği, Konusu, Şekilleri, Zamanı ve Kabulü 752
A. Vazgeçmenin Hukuki Niteliği 752
B. Vazgeçmenin Konusu 753
C. Vazgeçmenin Şekilleri 753
D. Vazgeçmenin Zamanı 754
E. Vazgeçmenin Kabulü 754
III. Şikâyetten Vazgeçmenin Sonucu 755
§ 5 ZAMANAŞIMI 756
I. Kavram, Tarihçe, Hukuki Esası ve Hukuki Niteliği 756
A. Kavram 756
B. Tarihçe 756
C. Hukuki Esası 757
1. Manevi Ceza Görüşü 757
2. Uslanma Görüşü 758
3. Unutma Görüşü 758
4. Delillerin Kaybolması Görüşü 758
5. Psikolojik Değişme Görüşü 758
6. Sosyal Yarar Görüşü 758
7. Karma Görüş 758
D. Hukuki Niteliği 759
1. Zamanaşımını Muhakeme Hukukuna Ait Bir Kurum Olarak Kabul Eden Görüş 759
2. Zamanaşımını Maddi Ceza Hukukuna Ait Bir Kurum Olarak Kabul Eden Görüş 759
3. Zamanaşımını Karma Bir Kurum Olarak Kabul Eden Görüş 759
4. Baskın Görüş 759
II. Dava Zamanaşımı 760
A. Dava Zamanaşımı Kavramı 760
B. Dava Zamanaşımına Ait Sürelerin Hesaplanması 760
1. Süreler 760
2. Sürelerin Hesaplanması 761
a. Genel Olarak 761
b. İki Tür Cezayı Gerektiren Suçlarda 762
c. Yeniden Yargılamayı Gerektiren Hallerde 762
C. Dava Zamanaşımı Süresinin Başlangıcı 764
1. Genel Olarak 764
2. Başlangıç Günü 766
D. Dava Zamanaşımı Engelleri 766
1. Dava Zamanaşımının Durması 766
a. Kavram 766
b. Durma Nedenleri 767
ba. Dava Açılmasının İzin Alınmasına Bağlı Olması 767
bb. Dava Açılmasının Karar Alınmasına Bağlı Olması 767
bc. Bekletici Sorun Sayma 769
bd. Kaçaklık Kararı Verilmesi 769
be. Bankacılık Kanunu (m. 165) 770
bf. Askeri Mahkemeler Kuruluş ve Yargılama Usulü Hakkında Kanun (m. 20) 770
bg. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi (CMK m. 171) 770
bh. Hükmün Açıklanmasının Ertelenmesi (CMK m. 231) 770
bı. Uzlaştırma (CMK m. 253) 771
c. Durmanın Sonuçları 771
2. Dava Zamanaşımının Kesilmesi 771
a. Kavram 771
b. Kesilme Nedenleri 771
ba. Şüpheli veya Sanıklardan Birinin Savcı Huzurunda İfadesinin Alınması veya Sorguya Çekilmesi 772
bb. Şüpheli veya Sanıklardan Biri Hakkında Tutuklama Kararının Verilmesi 772
bc. Suçla İlgili Olarak İddianame Düzenlenmesi 773
bd. Sanıklardan Bir Kısmı Hakkında da Olsa, Mahkûmiyet Kararı Verilmesi 773
c. Dava Zamanaşımını Kesen Nedenlerle İlgili Bazı Tartışmalar 773
d. Dava Zamanaşımının Kesilmesinin Sonuçları 774
E. Dava Zamanaşımının Sonuçları 775
F. Dava Zamanaşımı ile Şikâyetin Karşılaştırılması 775
III. Ceza Zamanaşımı 776
A. Ceza Zamanaşımı Kavramı 776
B. Ceza Zamanaşımı Süresinin Belirlenmesi 777
1. Genel Olarak 777
2. TCK’da Süreler 777
C. Ceza Zamanaşımı Süresinin Başlangıcı 778
1. Hükmün Kesinleştiği Tarih 778
2. İnfazın Kesildiği Tarih 778
D. Ceza Zamanaşımı Engelleri 779
1. Ceza Zamanaşımının Durması 779
a. Kavram 779
b. Durma Nedenleri 779
ba. Milletvekilliği Sıfatının Kazanılması 779
bb. CGTİK m. 118’de Gösterilen Bazı Suçlar Bakımından Hükümlünün Asker Olması 780
bc. Hükümlünün Bir Başka Cezadan Dolayı Ceza İnfaz Kurumunda Bulunması 780
bd. Cezanın İnfazının Ertelenmesi veya Durdurulması 780
c. Durmanın Sonuçları 781
2. Ceza Zamanaşımının Kesilmesi 781
a. Kavram 781
b. Kesilme Nedenleri 781
ba. İlamın İnfazına İlişkin İşlemlerin Yapılması 781
bb. Hükümlünün Yakalanması 782
bc. İki Yıldan Fazla Hapis Cezasını Gerektiren Kasıtlı Bir Suç İşlenmesi 783
c. Kesilmenin Sonuçları 783
E. Ceza Zamanaşımının Sonuçları 783
§ 6 MEMNU HAKLARIN İADESİ VE ADLÎ SİCİLDEKİ BİLGİLERİN SİLİNMESİ 784
I. Memnu Hakların İadesi 784
II. Adlî Sicildeki Bilgilerin Silinmesi 786
A. Adli Sicile Kaydedilecek Bilgiler 786
B. Adli Sicil ve Arşiv Bilgilerinin Kullanılması 787
C. Adli Sicil Bilgilerinin Silinmesi 788
D. Adlî Sicil Bilgilerinin Silinmesi Usulü 791
Kaynakça 793
Mevzuat Dizini 805
Kavramlar Dizini 819