Ceza Hukuku Genel Hükümler

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Onaltıncı Basıya Önsöz 7
Onbeşinci Basıya Önsöz 9
Ondördüncü Basıya Önsöz 11
Önsöz 13
Kısaltmalar 47
Birinci Bölüm
CEZA HUKUKU KAVRAMI, KONUSU VE
CEZA HUKUKUNUN TARİHİ GELİŞİMİ
§ 1 CEZA HUKUKU KAVRAMI 49
I. Genel Olarak 49
II. Ceza Hukukunun Diğer Hukuk Dallarıyla ve Benzeri Bilim Dallarıyla İlişkisi 51
A. Ceza Hukukunun Diğer Hukuk Dallarıyla İlişkisi 51
1. Anayasa Hukuku 51
2. Devletler Hukuku 51
3. Medeni Hukuk 52
4. Ceza Muhakemesi Hukuku 52
5. İnfaz Hukuku 52
B. Ceza Hukukunun Benzer Bilim Dallarıyla İlişkisi 52
1. Kriminoloji 52
2. Kriminalistik 53
3. Adlî Tıp 53
§ 2 CEZA HUKUKUNUN KONUSU 53
I. Genel Olarak 53
II. Ceza Hukukunun Yaptırımları ile Diğer Yaptırımlar Arasındaki Farklar 54
A. Genel Olarak 54
B. Haksız Fiiller 54
C. Disiplin Suçları 56
D. İdarî Suçlar (Zabıta Yaptırımlarını Gerektiren Fiiller) 58
E. Vergi Cezalarını Gerektiren Fiiller 59
III. Ceza Hukukunun Yeri ve Kısımları 59
A. Ceza Hukukunun Yeri 59
B. Ceza Hukukunun Kısımları 60
1. Maddi Ceza Hukuku 60
2. Şekli Ceza Hukuku 61
3. İnfaz Hukuku 61
IV. Ceza Hukuku İlkeleri ve Suç Politikası 62
A. Ceza Hukuku İlkeleri 62
1. Kanunilik İlkesi 63
2. Kusur İlkesi 63
3. Hukuk Devleti İlkesi 63
4. Hümanizm İlkesi 65
B. Suç Politikası 66
§ 3 CEZA HUKUKUNUN TARİHİ GELİŞİMİ 67
I. Eski Ceza Hukuku Dönemi 67
A. Genel Olarak 67
B. Hammurabi Kanunları 70
II. Antik Yunan Ceza Hukuku Dönemi 73
III. Roma Ceza Hukuku Dönemi 74
A. Roma Hukukunda Suçlar 74
B. Roma Hukukunda Cezalar 76
IV. Cermen Ceza Hukuku Dönemi 77
V. Kanonik Hukuk (Kilise Hukuku) Dönemi 78
VI. Müşterek Ceza Hukuku Dönemi 78
VII. 18’inci Yüzyılın Sonlarından Günümüze Kadar Olan Dönem (Aydınlanma Çağı) 80
A. Genel Olarak 80
B. Ceza Hukukunda Okullar Mücadelesi 81
1. Klasik Okul (Teoriler) 81
a. Toplumsal Sözleşme Teorisi 81
b. Toplumsal Yarar Teorisi 82
c. Mutlak Adalet Teorisi 83
d. Karma Teori 84
2. Pozitif Okul (Pozitivist Görüşler) 85
a. Genel Olarak 85
b. Üçüncü Okul 86
c. Pozitivist Görüşün Klasik Görüşten Ayrıldığı Noktalar 87
3. Fransız (Suç Sosyolojisi) Okulu 87
4. Ceza Hukuku Uluslararası Birliği 88
5. Hukuk Tekniği Okulu 88
6. Toplumsal Savunma Görüşleri 89
VII. Çağdaş Ceza Hukuku ve XX.Yüzyılın Sonlarındaki Gelişmeler 90
A. Çağdaş Ceza Hukuku 90
B. XX.Yüzyılın Sonlarındaki Gelişmeler 91
1. Genel Olarak 91
2. Düşman Ceza Hukuku 91
VIII. Türk Ceza Hukukunun Tarihi Gelişimi 92
A. İslâmiyet’ten Önce 92
B. İslâmiyet’ten Sonra 93
1. Genel Olarak 93
2. İslâm Ceza Hukukunun Kaynakları 94
3. İslâm Ceza Hukuku’nda Suçlar ve Cezalar 94
a. Allahın Haklarına Karşı İşlenen Suçlar 95
aa. Zina 95
ab. Zina İftirası (Kazif) 95
ac. Şarap İçmek 96
ad. Hırsızlık 96
ae. Yol Kesmek 97
af. İslâm Dinini Terk Etmek 98
ag. Devlete İsyan 98
b. Kulun Yani Kişilerin Haklarına Karşı İşlenen Suçlar 99
ba. İnsan öldürme 99
baa. Kasten İnsan öldürme 99
bab. Kasıt Benzeri Öldürme 100
bac. Hataen Öldürme 100
bb. Yaralama 100
c. Taziren Cezalandırılan Suçlar 101
C. Osmanlı Ceza Kanunları 102
1. Tanzimattan Önce 102
a. Fatih Sultan Mehmet Kanunnamesi 103
b. Kanuni Sultan Süleyman Kanunnamesi 103
c. IV. Mehmet Kanunnamesi 103
2. Tanzimattan Sonra 103
a. 1840 (1256) Tarihli Ceza Kanunname–i Hümayunu 103
b. 1851 (1267) Tarihli Kanunu Cedit 104
c. 1858 (1274) Ceza Kanunname–i Hümayunu 104
İkinci Bölüm
CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI VE KANUNİLİK İLKESİ, CEZA HUKUKU KURALLARININ TASNİFİ, YORUMU, UYGULANMA ALANI VE SUÇLULARIN İADESİ
§ 1 CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI 107
I. Genel Olarak 107
II. Asıl Kaynaklar 107
A. Anayasa 107
B. Kanun 108
1. Türk Ceza Kanunu 108
2. Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun 109
3. Çocuk Koruma Kanunu 109
4. Diğer Kanunlar 109
5. Türk Ceza Kanunu ile Diğer Kanunlar Arasındaki İlişki 110
C. Devletlerarası Antlaşmalar 113
D. Avrupa Birliği Ceza Hukuku 114
III. Yardımcı Kaynaklar 116
A. Gelenek (Örf ve Adet), Ahlâk ve Din Kuralları 116
1. Örf ve Adet 116
2. Ahlâk 116
3. Din Kuralları 117
B. Mahkeme İçtihatları 118
C. Doktrin 119
D. Hukukun Genel İlkeleri 119
IV. Kaynakların Yürürlüğe Girişi ve Yürürlükten Çıkışı 119
A. Kaynakların Yürürlüğe Girişi 119
B. Kaynakların Yürürlükten Çıkışı 119
1. Açık (Sarih) Yürürlükten Kaldırma 120
2. Örtülü (Zımni) Yürürlükten Kaldırma 120
C. Metrukiyet 120
V. Kanunların Yürürlükleri Bakımından Sınıflandırılması 121
A. Sürekli (Daimi) Kanunlar 121
B. Süreli Kanunlar 121
C. Geçici (İstisnai) Kanunlar 122
§ 2 CEZA KANUNLARININ GÜVENCE FONKSİYONU (KANUNİLİK İLKESİ) 122
I. Genel Olarak 122
II. Tarihi Gelişim 123
A. Batıda 123
B. Bizde 124
III. Kanunilik İlkesinin Leh ve Aleyhindeki Görüşler 125
A. Lehindeki Görüşler 125
B. Aleyhindeki Görüşler 126
IV. Yürütme Organının Suç Yaratabilmesi Sorunu 126
A. Genel Olarak 126
B. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi 127
C. Yetkili Merciin Emrini Yerine Getirmeme 128
V. Kanunilik İlkesinin Sonuçları 129
A. Belirlilik 129
B. Kıyas (Örnekseme) Yasağı 130
C. Geçmişe Uygulama Yasağı 131
D. Örf ve Adete Dayanarak Suç ve Ceza Yaratılması Yasağı 131
§ 3 CEZA HUKUKU KURALLARININ (NORMLARININ) TASNİFİ 131
I. Genel Olarak 131
II. Aralarındaki Bağlantılar Bakımından Ceza Kurallarının Tasnifi 132
A. Davranış Kuralları–Yaptırım Kuralları 132
B. Bağımsız – Bağımlı Ceza Kuralları 132
1. Bağımsız (Asıl) Ceza Kuralları 132
a. Tam Ceza Kuralları 132
b. Eksik Ceza Kuralları 133
c. Açık Ceza Kuralları 133
2. Bağımlı (Tamamlayıcı) Ceza Kuralları 133
a. Yönergesel Kurallar 133
b. Yorum (Tanıma) Kuralları 133
c. Genişletici ve Daraltıcı Kurallar 134
d. Gerçekleştirici ve Geçici Kurallar 134
e. Çatışma Kuralları 134
f. Atıf Kuralları 134
§ 4 CEZA HUKUKU KURALLARININ YORUMU 134
I. Genel Olarak 134
II. Yorum Araçları 135
III. Yorumun Çeşitleri 135
A. Biçimsel Bakımından 136
1. Yasama Yorumu 136
2. Yargı Yorumu 136
3. Doktrin Yorumu 137
B. Maddi Bakımdan 137
1. Amaççı Yorum 137
2. Daraltıcı Yorum 138
3. Genişletici Yorum 138
IV. Yorum ve Kıyas 139
§ 5 CEZA KANUNLARININ UYGULAMA ALANI 140
I. Genel Olarak 140
II. Ceza Kanunlarının Zaman Bakımından Uygulanması 140
A. Suçun İşlendiği Zamanın Belirlenmesi 140
B. Genel Kural ve Derhal Uygulanma ile Geçmişe Yürürlü Uygulama Arasındaki Fark 142
C. Ceza Kanunlarının Geçmişe Yürürlü Uygulanmamasının Esası 143
D. Lehe Olan Kanunun Geçmişe Yürürlü Uygulanmasının Esası ve Bunun İçeriği 144
1. Lehe Olan Kanunun Geçmişe Yürürlü Uygulanmasının Esası 144
2. Lehe Olan Kanunun Belirlenmesi (Lex Mitior) 144
3. Aradaki ve Geçici Kanunlarda Durum 146
a. Aradaki Kanun 146
b. Geçici Kanun 147
4. Çeşitli Kanunlarda Durum 148
a. Muhakeme Hukuku Kanunlarında 148
b. Koğuşturma Şartlarını İçeren Kanunlarda 149
c. İnfaz Kanunlarında 149
d. Güvenlik Tedbirlerine İlişkin Kanunlarda 150
e. Zamanaşımına İlişkin Kanunlarda 152
5. İçtihadı Birleştirme Kararlarında 152
6. Anayasa Mahkemesinin İptal Kararının Etkisi 153
III. Ceza Kanunlarının Yer Bakımından Uygulanması 153
A. Genel Olarak 153
B. Mülkilik (Ülkesellik) İlkesi 154
1. Mülkilik İlkesinin Dayandığı Temeller 154
2. Ülke Kavramı ve Ülkenin Kısımları 154
a. Ülke Kavramı 154
b. Ülkenin Kısımları 155
ba. Gerçek Anlamda Ülke 155
bb. Farazi Anlamda Ülke 155
C. Suçun İşlendiği Yer 155
1. Genel Olarak 155
2. Mesafe Suçları 156
D. Mülkilik İlkesinin İstisnaları 159
1. Genel Olarak 159
2. Cumhurbaşkanı 159
a. Genel Olarak 159
b. Anayasa m.105’in İlk Şekli 160
ba. Görevle İlgili Suçlar 160
bb. Kişisel Suçlar 161
c. Anayasa m.105’in Son Şekli 162
d. Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanlar 163
3. Yasama Bağışıklığı 163
a. Genel Olarak 163
b. Yasama Sorumsuzluğu (Mutlak Dokunulmazlık) 165
c. Yasama Dokunulmazlığı (Geçici–Nisbî Dokunulmazlık) 167
4. Diplomatik Dokunulmazlık 170
5. Yabancı Askerlerin Dokunulmazlığı 173
a. Genel Olarak 173
b. NATO Sözleşmeleri Gereğince Dokunulmazlıktan Yararlanan Kişiler 173
c. Bu Kişilerin TCK’ya Tâbi Olmayan Suçları 175
ca. Gönderen veya Kabul Eden Devlet’in Mutlak Yargı Yetkisine Tâbi Suçları 175
cb. Gönderen veya Kabul Eden Devlet’in Rüçhanlı (Öncelikli) Yargı Yetkisine Sahip Olduğu Suçlar 176
cc. Gönderen ve Kabul Eden Devlet Mensuplarının İştirak Halinde Suç İşlemeleri 178
E. Ülke Dışında İşlenen Suçlarda TCK’nın Uygulanabilmesi (Yarı Mülkilik İlkesi) 178
1. Genel Olarak 178
2. Faile Göre Kişisellik İlkesi (Vatandaş Tarafından İşlenen Suç) 180
a. Genel Olarak 180
b. TCK m. 11’in Uygulanma Şartları 181
3. Mağdura Göre Kişisellik İlkesi (Yabancı Tarafından İşlenen Suç) 183
a. Genel Olarak 183
b. TCK m. 12’nin Uygulanma Şartları 183
4. Gerçeklik (Korunma) İlkesi 184
a. Genel Olarak 184
b. Gerçeklik (Korunma İlkesinin Uygulanma Şartları 184
5. Evrensellik (Adalet) İlkesi 185
6. İkame Yargı (Temsile Dayalı Evrensellik) İlkesi 187
F. Yabancı Ülke Ceza Kanunu’nun Değeri 188
§ 6 SUÇLULARIN İADESİ 189
I. Suçluların İadesi Kavramı, Tarihsel Gelişimi ve Hukuki Esası 189
A. Suçluların İadesi Kavramı 189
B. Tarihsel Gelişim 190
C. Hukuki Esası 191
II. İadenin Şartları 191
A. Fiile İlişkin (Maddi) Şartlar 191
1. Fiile İlişkin Genel Kural 191
2. Fiile İlişkin Şartlara Rağmen İadenin Mümkün Olmadığı Durumlar 192
3. Siyasi Suç 195
a. Kavram 195
aa. Tam (Mutlak) Siyasi Suç 195
ab. Nisbî Siyasi Suç 195
b. Tarihçe 196
c. Nisbî Siyasi Suçun Daraltılması Yönündeki Eğilimler ve Sonuçları 196
ca. Belçika Kuralı 196
cb. Anarşizm Suçları 196
cc. Terör Suçları 197
cd. İnsanlığa Karşı Suçlar (Jenosid–Soykırım Suçları) 198
ce. Mali Suçlar 198
cf. Askerî Suçlar 199
B. Kişiye İlişkin Şartlar 199
III. İadede Usul 200
A. İade Usulünde Sistemler 200
1. Adlî Sistem 201
2. İdarî Sistem 201
3. Karma Sistem 201
B. İadeyi Talep Eden Ülke Türkiye İse 201
C. Kendisinden İade Talep Edilen Ülke Türkiye İse 202
D. Teslim 205
IV. İadenin Sonuçları (İadede Özellik) 206
V. İadeyi Kabul Etmeyen Devletin Sorumluluğu 207
Üçüncü Bölüm
SUÇ GENEL TEORİSİ
§ 1 SUÇ GENEL TEORİSİ VE SUÇ KAVRAMI İLE SUÇUN UNSURLARI 209
I. Suç Genel Teorisi Kavramı 209
II. Suç Kavramı 210
A. Genel Olarak 210
B. Suçun Türleri 210
1. Genel Olarak 210
2. Kabahatleri Suç Olmaktan Çıkarma Eğilimi 211
3. Kabahatler Kanunu 212
a. Genel Hükümler 212
aa. Tanım, Kanunilik İlkesi ve Kanunun Uygulama Alanı 212
ab. Kabahatten Dolayı Sorumluluğun Esasları 213
ac. İdarî Yaptırımlar 215
ad. Karar Verme Yetkisi ve Kanun Yolları 216
ada. Karar Verme Yetkisi 216
adb. Kanun Yolları 216
b. Çeşitli Kabahatler 218
III. Suçun Unsurları 218
A. Genel Olarak 218
B. Suçun Unsurları Dışında Kalan Hususlar 219
1. Önşartlar 220
2. Cezalandırılabilme Şartları 220
a. Genel Olarak 220
b. Unsur ve Cezalandırılabilme Şartı Ayırımı 222
c. Unsur ve Cezalandırılabilme Şartı Ayırımının Sonuçları 223
3. Koğuşturma Şartları 224
a. Genel Olarak 224
b. Cezalandırılabilme Şartı – Koğuşturma Şartı Farkı 224
c. Koğuşturma Şartlarının Şekilleri 225
ca. İzin 225
cb. Talep 226
cc. Karar 227
cd. Şikâyet 227
cda. Şikâyetin Özellikleri 228
cdb. Şikâyet süresi 229
cdc. Uzlaştırma 229
cdd. Şikâyetten Vazgeçme ve Şikâyet Hakkından Feragat 230
cdda. Şikâyetten Vazgeçme 230
cddb. Şikâyet Hakkından Feragat 231
cde. İzin, Talep ve Karar ile Şikâyet Arasındaki Farklar 231
§ 2 TİPE UYGUN FİİL 231
I. Tipiklik Kavramı 231
A. Genel Olarak 231
B. Ceza Normunun Varlığında Yanılma 232
1. Hukuki Yanılmaya Dayanan Mefruz Suç (Hayali Suç) 233
2. Fiili Yanılmaya Dayanan Mefruz Suç (Kuruntu Suç) 233
II. Fiil Kavramı 233
III. Hareketin Önemi ve Sayısı 234
A. Hareketin Önemi 234
1. Teoriler 234
a. Tabii (Nedensel) Hareket Teorisi 234
b. Finalist (Amaççı) (Hareket Teorisi 235
c. Sosyal Hareket Teorisi 236
d. Kişisel Hareket Teorisi 237
e. Görüşümüz 237
2. Düşünce Suçları ve Hareketsiz Suçlar 238
a. Düşünce Suçları 238
b. Hareketsiz Suçlar 242
3. Hareketin Önemi Bakımından Suçlar 242
a. Serbest Hareketli Suçlar 242
b. Bağlı Hareketli Suçlar 243
B. Hareketin İradiliği 243
C. Hareketin Sayısı 244
1. Tek Hareketli Suçlar 244
2. Birden Fazla Hareketli Suçlar 244
3. Seçimlik Hareketli Suçlar 244
4. İtiyadi Suçlar 245
D. Hareketin Şekilleri 246
1. İcrai Suçlar 246
2. İhmali Suçlar 247
3. İhmal Suretiyle İcrai Suçlar 248
4. Hareketin Şekilleri Yönünden Yapılan Ayırımın Önemi 249
a. İcrai – İhmali Suç Ayırımı 249
b. İhmali – İhmal Suretiyle İcrai Suç Ayırımı 251
IV. Hareket Yeteneği 252
A. Genel Olarak 252
B. Tüzel Kişilerin Durumu 252
V. Netice 256
A. Genel Olarak 256
B. Neticeye Göre Suçların Ayrımı 257
1. Maddi Suç–Şekli Suç 257
2. Ani Suç – Kesintisiz (Mütemadi) Suç 258
a. Genel Olarak 258
b. Kesintisiz (Mütemadi) Suçun Şekilleri 259
c. Kesintisiz Suçun Ani Suçla İçtimaı 259
d. Temadinin Sona Ermesi 259
e. Ani Suç – Kesintisiz (Mütemadi) Suç Ayrımının Sonuçları 260
3. İcrai Suç–İhmali Suç 261
4. Zarar Suçu–Tehlike Suçu 261
5. Netice Sebebiyle Ağırlaşmış Suçlar 262
6. Kalkışma Suçu 263
VI. Nedensellik Bağı 263
A. Nedensellik Bağı Kavramı 263
B. Teoriler 264
1. Şart Teorisi 264
a. Genel Olarak 264
b. Rücu Yasağı 266
c. Objektif İsnadiyet Teorisi 268
2. Etkin Sebep Teorisi 270
3. Uygun Sebep Teorisi 271
4. Hukuki Önem Teorisi 273
5. Görüşümüz 274
C. İhmal ve Nedensellik Bağı 277
1. Genel Olarak 277
2. İhmal Suretiyle İcrai Suçlarda Nedensellik Bağının Saptanması 278
§ 3 HUKUKA AYKIRILIK 280
I. Hukuka Aykırılık Kavramı, İçeriği, Kapsamı ve Hukuka Özel Aykırılık 280
A. Hukuka Aykırılık Kavramı 280
B. Hukuka Aykırılığın İçeriği 282
1. Biçimsel Hukuka Aykırılık 282
2. Maddi Hukuka Aykırılık 282
a. Maddi Hukuka Aykırılığın Kabul Edilmesinin Yararları 283
b. Maddi Hukuka Aykırılığın Kabul Edilmesinin Sakıncası 284
3. Görüşümüz 284
C. Hukuka Aykırılığın Kapsamı 284
D. Hukuka Özel Aykırılık 285
II. Hukuka Uygunluk Nedenleri 286
A. Kavram 286
B. Hukuka Uygunluk Nedenleri ile Kusurluluğu Ortadan Kaldıran Nedenler Arasındaki Ayrımın Önemi 287
C. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Niteliği 288
D. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Özellikleri 290
E. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Yanılma 291
F. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Gruplandırılması 294
III. TCK m. 24 ve 25’te Düzenlenen Hukuka Uygunluk Nedenleri 295
A. Görevin İfası (Yerine Getirilmesi) 295
1. Kanun Hükmünü Yerine Getirme 295
2. Yetkili Merciin Emrini Yerine Getirme 297
a. Bir Emrin Varlığı 298
b. Emrin Bağlayıcı Nitelik Taşıması 298
ba. Emrin Şekil Olarak Kanuna Uygun Olması (Şekli Meşruluk) 298
baa. Emrin Yetkili Merci (Âmir) Tarafından Verilmesi 298
bab. Memurun Emri İcraya Mecbur Olması 298
bac. Emrin Kanunun Öngördüğü Şekil Şartlarına Sahip Olması 299
bb. Emrin Kanunca Öngörülen İçerik Şartlarına Sahip Olması (Maddi Meşruluk) 299
3. Kanuna Aykırı Emir 300
a. Memurun Emrin Kanuna Aykırı Olduğunu Bilmemesi 300
b. Mevzuatın Mutlak İtaati Aradığı Durumlar 300
ba. Asker Kişiler 301
bb. Polis 303
B. Meşru Savunma (Müdafaa) 304
1. Kavram ve Hukuki Esası 304
a. Kavram 304
b. Hukuki Esası 304
ba. Sübjektif Teoriler 305
bb. Objektif Teoriler 305
bc. Baskın Görüş 306
2. Şartları 306
a. Saldırıya İlişkin Şartlar 306
aa. Saldırının Haksız Olması 306
ab. Saldırının Bir Hakka Yönelik Olması 308
ac. Saldırının Halen Bulunması 310
b. Savunmaya İlişkin Şartlar 311
ba. Savunmada Zorunluluk Bulunması 311
bb. Savunma ile Saldırı Arasında Oranın Bulunması 312
bc. Savunma Hareketinin Saldırıyı Yapana Yönelmesi 313
3. Üçüncü Kişi İçin Meşru Savunma 314
C. Zorunluluk (Zaruret, Iztırar) Hali 314
1. Kavram, Benzer Hallerden Farkı ve Hukuki Esası 314
a. Kavram 314
b. Benzer Hallerden Farkı 319
ba. Zorunluluk Hali – Meşru Savunma Farkı 319
bb. Zorunluluk Hali – Cebir Farkı 320
bc. Zorunluluk Hali–Mücbir Sebep Farkı 320
c. Hukuki Esası 320
ca. Hukuk Dışı Hal (Zaruretin Hukuka Üstünlüğü) Teorisi 320
cb. Manevi Cebir (Psikolojik) Teorisi 321
cc. Hakların Çatışması Teorisi 321
cd. Saiklerin Sosyalliği veya Tehlikesizlik (Pozitivist) Teorisi 321
ce. Sosyal Yararın Yokluğu Teorisi (Uygunluk Kuralı) 321
cf. Baskın Görüş 321
2. Şartları 322
a. Tehlikeye İlişkin 322
aa. Tehlikenin Halen Mevcut Olması 322
ab. Tehlikenin Kişiyi Ağır Bir Zarara Uğratacak Nitelikte Olması 323
ac. Tehlikenin Gerçekleşmesine Bilerek Sebebiyet Verilmemiş Olunması 325
ad. Tehlikeye Göğüs Germe Yükümlülüğünün Bulunmaması 325
b. Korunmaya İlişkin 326
ba. Başka Türlü Korunma İmkânının Bulunmaması 326
bb. Korunma Hareketi ile Tehlike Arasında Oran Olması 327
3. Üçüncü Kişi Lehine Zorunluluk Hali 327
4. Zorunluluk Haline Benzeyen Durumlar 328
a. İzin Verilen Risk 328
b. Görevlerin Çatışması 330
IV. TCK m. 26’da Düzenlenen Hukuka Uygunluk Nedenleri 331
A. Hakkın Kullanılması (İcrası) 331
1. Hakkın Kullanılması Kavramı 331
2. Hakkın Kullanılmasının Özellikleri 332
3. Şartları 333
a. Subjektif Bir Hakkın Bulunması 333
b. Hakkın Fail Tarafından Doğrudan Doğruya Kullanılabilmesinin Mümkün Olması 333
c. Failin Hakkını Hakkı Doğuran Sebebin Sınırları İçerisinde Kullanması 334
d. Hakkın İcrası ile İşlenen Suç Arasında Fikri Bağlantının Bulunması 334
4. Hakkın Kullanılması Kapsamına Giren Haller 334
a. Zilyetliğin Korunması 334
b. Bir Meslek veya Sanatın Yerine Getirilmesi 336
ba. Gazetecilik 336
bb. Hekimin Müdahalesi 338
bba. Genel Olarak 338
bbb. Müdahale Şekilleri 339
bbba. Tedavi Amacına Yönelen 339
bbbb. Tedavi (İyileştirme) Amacına Yönelmeyen 341
bbc. Organ ve Doku Nakli 342
bbca. Yaşayan Kişilerden Organ Nakli 343
bbcb. Ölülerden Organ Nakli 343
bbcc. Organ veya Doku Ticareti 344
bc. Spor Hareketleri 345
c. Tedip Hakkı 346
B. Mağdurun (İlgilinin) Rızası 346
1. Genel Olarak 346
2. Şartları 347
a. Rızaya Ehliyet 347
b. Rıza Açıklaması 349
c. Rızanın Konusu 350
V. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Aşılması 356
A. Genel Olarak 356
B. Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Sınırın Aşılması Kavramı ve Sınırları 357
1. Sınırın Aşılması Kavramı 357
2. Sınırları 357
a. Oranda–Araçta (Intensiv) Sınırın Aşılması 358
b. Zamanda (Extensiv) Sınırın Aşılması 358
C. Hukuki Niteliği 359
D. Sınırın Aşılması Şekilleri 360
1. Sınırın Heyecan (Affekt) Nedeniyle Aşılması 360
2. Sınırın Kasten Aşılması 362
3. Sınırın Taksirle Aşılması 362
§ 4 KUSURLULUK 363
I. Genel Olarak 363
II. Kusur Yeteneği (İsnad Yeteneği) 364
A. Kavram 364
B. Kusur Yeteneğinin Aranacağı Zaman (Actiones Liberae in Causa–ALİC) 365
1. Genel Olarak 365
2. Actiones Liberae in Causa’nın (ALİC) Uygulanabilme Koşulları 365
C. Kusur Yeteneğini Etkileyen Haller 366
1. Yaş 366
a. Yaş Küçüklüğü 366
aa. Birinci Dönem 368
ab. İkinci Dönem 369
aba. Temyiz Gücü Yoksa 369
abb. Temyiz Gücü Varsa 370
ac. Üçüncü Dönem 372
ad. Yaş Küçüklüğü ve Akıl Hastalığının Birlikte Olması 373
b. Yaş Büyüklüğü 373
c. Yaşın Belirlenmesi 374
2. Akıl Hastalığı 374
a. Genel Olarak 374
b. TCK’da Akıl Hastalığının Kusur Yeteneğine Etkisi 375
c. Akıl Hastalığı Kapsamına Giren Durumlar 376
ca. Uyurgezerlik ve Hipnotizma 377
caa. Uyurgezerlik 377
cab. Hipnotizma 377
cb. Alkol ve Uyuşturucu Bağımlılığı 378
d. Tam Akıl Hastalığı 378
e. Kısmi Akıl Hastalığı 379
3. Sağır–Dilsizlik 380
a. Genel Olarak 380
b. TCK m. 33’e Göre 381
4. Geçici (Arızi) Nedenler 381
a. Genel Olarak 381
b. Yığın Suçluluğu (Kitle Halinde İşlenen Suçlar) 382
ba. Yığın Kavramı 382
bb. Yığın Psikolojisi 382
bc. Suçun Gerçekleşmesi ve Sorumluluk 383
5. Alkol ve Uyuşturucu Madde Kullananlarda Kusur Yeteneği 383
a. İstemeyerek Sarhoşluk veya Uyuşturucu Madde Etkisi 383
b. İsteyerek Sarhoşluk veya Uyuşturucu Madde Etkisi 384
III. Kusur 386
A. Kusurun Esasını Açıklayan Teoriler 386
1. Psikolojik Teori 386
2. Normatif Teori 387
3. Teorilerin Değerlendirmesi 387
B. Kusurun Kapsamı ve Kusur Çeşitleri 387
1. Kusurun Kapsamı 387
2. Kusur Çeşitleri 388
C. Kast 389
1. Kast Kavramı 389
2. Kasdın Hukuki Esası 389
a. Tasavvur Teorisi 389
b. İrade Teorisi 390
c. Baskın Görüş 390
3. Kasdın Unsurları 390
a. Düşünme ve Öngörme Unsuru (Bilme) 390
b. İrade Unsuru (İsteme) 391
4. Kast, Saik ve Kasdın Yoğunluğu 398
a. Kast ve Saik 398
b. Kasdın Yoğunluğu (Tasarlama) 399
ba. Soğukkanlılık Teorisi 399
bb. Plân Kurma Teorisi 400
bc. Teemmül Teorisi 400
bd. Teorilerin Değerlendirilmesi 400
5. Suçun Çeşitli Aşamalarında Kasdın Durumu ve Kasdın Aranacağı Zaman 402
a. Başlangıçta Kast 402
b. Eklenen Kast 402
c. Sonradan Oluşan Kast 403
6. Kasdın Çeşitleri 404
a. Ani Kast–Düşünce Kasdı 404
b. Genel Kast–Özel Kast 404
c. Doğrudan Kast–Dolaylı veya Olası Kast 405
d. Zarar Kasdı–Tehlike Kasdı 405
e. Seçimlik Kast 406
f. Weber Kasdı 406
7. Kastın Belirlenmesi 407
D. Taksir 409
1. Taksir Kavramı 409
2. Taksirin Hukuki Esası 409
a. Hukuka Aykırı Araçlar Kullanma Teorisi 409
b. Öngörebilme Teorisi 410
c. Önleyebilme Teorisi 410
d. Yanılma Teorisi 410
e. Baskın Görüş 411
3. Taksirin Unsurları 411
a. Taksirle İşlenebilen Bir Suçun Bulunması 411
b. Hareketin İsteyerek Yapılması (İradiliği) 412
c. Neticenin İstenmemesi, Yani İradi Olmaması 413
d. Neticenin Öngörülebilir Olması 414
e. Hareketle Netice Arasında Nedensellik Bağının Bulunması 416
ea. Üçüncü Kişinin Hareketi 416
eb. Mağdurun Hareketi 417
4. Taksirin Gerçekleşme Şekilleri 420
a. Dikkat Yükümlülüğüne Aykırılık (Dikkatsizlik) 421
b. Özen Yükümlülüğüne Aykırılık (Tedbirsizlik) 421
5. Taksirin Derecesi (Çeşitleri) 422
6. Bilinçli Taksir 423
7. Taksirli Suçlarda Yaptırım 424
E. Netice Sebebiyle Ağırlaşmış Suç 425
1. Kavram 425
2. Gerçek Netice Sebebiyle Ağırlaşmış Suç 427
3. Gerçek Olmayan (Görünüşte) Netice Sebebiyle Ağırlaşmış Suç 428
4. Taksirli Hareketin Bulunması 428
F. Kabahatlerde Kusur 428
1. Genel Olarak 428
2. Kabahatler Kanunu 429
IV. Objektif Sorumluluk ve Kitle İletişim Araçları Yoluyla İşlenen Suçlar 429
A. Genel Olarak 429
B. Basın Yoluyla İşlenen Suçlar 430
1. Kavram 430
2. Dar Anlamda Basın Suçu 430
3. Basın Yoluyla İşlenen Suç 430
4. Basın Düzenine Karşı Suçlar 431
5. Basın Suçlarında Ceza Sorumluluğu 431
a. Genel Olarak 431
b. Süreli Yayınlarda 432
c. Süresiz Yayınlarda 433
6. Basın Suçlarının Muhakemesi 433
C. Radyo ve Televizyon Yayınları ile İşlenen Suçlarda Ceza Sorumluluğu 435
1. TRT Bakımından 435
2. Özel Radyo ve Televizyonlar Bakımından 435
D. İnternet Yoluyla İşlenen Suçlarda Ceza Sorumluluğu 436
1. Genel Olarak 436
2. 5651 sayılı Kanununa Göre İnternet Süjelerinin Sorumlulukları 438
a. Genel Olarak 438
b. İnternet Süjeleri 438
c. Süjelerin Sorumluluğu 439
aa. İçerik Sağlayıcı 439
ab. Yer Sağlayıcı 440
ac. Erişim Sağlayıcı 440
ad. Toplu Kullanım Sağlayıcı 441
ae. Sosyal Ağ Sağlayıcı 441
d. İçeriğin Çıkarılması ve Erişimin Engellenmesi Kararı ile Yerine Getirilmesi 442
e. Unutulma Hakkı 445
V. Ceza Hukukunda Hata (Yanılma) 447
A. Kavram 447
B. Hukuki Hata (Yanılma) 448
1. Kavram 448
2. Sistemler 449
3. TCK'nın sistemi 450
a. Genel Olarak 450
b. Haksızlık Yanılgısı 451
ba. Haksızlık Bilinci 452
bb. Kaçınılabilirlik 453
bc. Yargıtay Kararlarında 454
C. Fiili Hata (Yanılma) 458
1. Kavram 458
2. Fiili Hata 458
a. Unsurlarda 459
aa. Kastlı Suçlarda 460
ab. Taksirli Suçlarda 462
b. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde 463
c. Objektif Sorumluluk Hallerinde 464
d. Suça Tesir Eden Hallerde 464
e. Neticede (Kişide Hata ve Sapma) 465
ea. Tek Neticeli Hata 465
eb. Çok Neticeli Hata 466
f. Nedensellik Bağında 467
VI. Kusurluluğu Kaldıran Haller 468
A. Genel Olarak 468
B. Kaza ve Tesadüf 468
C. Mücbir Sebep 469
D. Cebir 471
E. Korkutma ve Tehdit 472
F. Esaslı Fiili Hata 474
VII. Kusurluluğu Azaltan Sebep Olarak Haksız Tahrik 474
A. Genel Olarak 474
B. Haksız Tahrikin Hukuki Esası 475
1. Heyecan (Affekt) 475
2. Haksız Tahrikin Hukuki Esası Konusunda İleri Sürülen Görüşler 476
a. Takas Teorisi 476
b. Haksız Tahrikin Hukuki Esasını Kusura Dayandıran Görüşler 476
ba. Subjektif Kusur Belirtileri Görüşü 477
bb. Objektif Kusur Belirtileri Görüşü 477
bc. Karma Görüş 477
c. Haksız Tahrikin Hukuki Esasını Kusurun ve Hukuka Aykırılığın Kapsamının Azalmasında Gören Görüş 477
d. Görüşümüz 478
C. Haksız Tahrikin Şartları 478
1. Tahriki Teşkil Eden Fiil Olmalıdır 478
2. Bu Fiil Haksız Olmalıdır 480
3. Fail Bu Fiil Sebebiyle Öfke veya Şiddetli Elem Haline Sürüklenmelidir 482
4. Failin İşlediği Suç Bu Ruhi Durumun Tepkisi Olmalıdır 483
D. Haksız Tahrikin Derecesi 485
E. Özel Haksız Tahrik Halleri 485
1. Genel Olarak 485
2. Hakaret Suçunda Özel Haksız Tahrik Halleri 486
F. Haksız Tahrikin Diğer Hallerle Birlikte Bulunabilmesi 486
1. Meşru Savunma 486
2. Kısmi Akıl Hastalığı 487
3. Tasarlama 487
§ 5 SUÇUN ÖZEL GERÇEKLEŞME ŞEKİLLERİ 488
I. Genel Olarak 488
II. Teşebbüs 488
A. Genel Olarak 488
B. Tarihçe, Teşebbüsün Hukuki Niteliği ve Cezalandırılış Nedeni 489
1. Tarihçe 489
2. Teşebbüsün Hukuki Niteliği 490
3. Teşebbüsün Cezalandırılış Nedeni 490
C. Teşebbüsün Şartları 491
1. Bir Suçun İşlenmesinin Kasdedilmesi 491
2. Elverişli Hareketlerin Yapılması 493
3. İcra Hareketlerine Başlanması 496
a. Hazırlık Hareketlerinin Cezalandırılmama Nedenleri 496
b. Hazırlık–İcra Ayrımı (İcra Başlangıcı) 497
ba. Sübjektif Teoriler 497
baa. Açık Bir Şekilde Ortada Bulunan Suç Kastı Teorisi 498
bab. Failin Suç İşleme Kasdını Kuşkuya Yer Bırakmayacak Şekilde Ortaya Koyan Hareketler Teorisi 498
bb. Objektif Teoriler 499
bba. Şekli Objektif Teori 499
bbb. Nedensellik Teorisi 500
bbc. Maddi Objektif Teori 500
bbd. Hukuki Yarar (Suç Konusu) Yönünden Bir Tehlike veya Saldırı Oluşturan Hareketi İcra Başlangıcı Kabul Eden Teori 500
bc. Karma Teoriler 501
bd. Görüşümüz 501
4. Failin Elinde Olmayan Nedenlerle İcra Hareketlerinin Bitirilememesi veya Neticenin Gerçekleşememesi 503
a. İcra Hareketlerinin Ne Zaman Bitmiş Sayılacağı 503
b. Eksik–Tam Teşebbüs Ayırımı 504
D. Teşebbüs ve Tamamlanmış Suç 505
E. Gönüllü (İhtiyariyle) Vazgeçme ve Etkin Pişmanlık (Faal Nedamet) 506
1. Kavram 506
2. Gönüllü Vazgeçme 506
a. Gönüllü Vazgeçmenin Cezalandırılmama Nedeni 506
aa. Sübjektif Teoriler 506
ab. Objektif Teoriler 507
ac. Suç Politikası Teorileri 507
ad. Görüşümüz 508
b. Vazgeçmede Gönüllülüğün Belirlenmesi 508
c. Gönüllü Vazgeçmenin Sonucu 510
3. Etkin Pişmanlık 511
F. İşlenemez Suça Teşebbüs 513
1. Objektif Teori 513
2. Subjektif Teori 514
3. Tehlike Teorisi 515
4. Görüşümüz 516
G. Teşebbüse Elverişli Olmayan Suçlar 517
H. Teşebbüsün Cezası 519
III. İştirak 520
A. Suçlu 520
1. Genel Olarak 520
2. Kimler Suç Faili Olabilir 521
a. İnsan Olmak 521
b. Yaşayan Kişi Olmak 522
3. Suçlunun Sıfatı (Özgü Suçlar) 522
B. Suçluların Çokluğu 523
1. Çok Failli Suçlar 523
a. Genel Olarak 523
b. Çok Failli Suçların Çeşitleri 524
ba. Hareketlerin Hukuki Önemine Göre Çok Failli Suçlar 524
baa. Dar Anlamda Çok Failli Suçlar 524
bab. Geniş Anlamda Çok Failli Suçlar 524
bac. Düzensiz Çok Failli Suçlar 524
bb. Yapıları Bakımından Çok Failli Suçlar 525
c. Çok Failli Suçların Özellikleri 525
2. Tek Failli Suçlar 526
C. İştirak 526
1. Kavram ve Tarihçe 526
a. Kavram 526
b. Tarihçe 527
2. İştirak Kurallarının Hukuki Niteliği 527
3. İştirak Konusunda Sistemler 528
a. Eşitlik (Tek Faillik) Sistemi 528
b. Cezanın Faile Göre Tayini Sistemi 529
c. İkilik Sistemi 529
D. TCK’da İştirak 530
1. Genel Olarak 530
2. Faillik ve Suç Ortaklığının Ayırt Edilmesi 531
a. Objektif Teori 531
b. Subjektif Teori 532
c. Fiil Egemenliği Teorisi 532
d. Değerlendirme 532
3. Faillik 533
a. Doğrudan Faillik 533
b. Birlikte Faillik 534
ba. Kavram 534
bb. Birlikte Failliğin Şartları 535
bba. İştirak İradesi (Ortak Karar) 535
bbb. Fiilin Birlikte İşlenmesi 537
bc. Birlikte Failin Sınırı Aşması 540
c. Dolaylı Faillik 541
4. Suç Ortaklığı (Şeriklik) 544
a. Genel Olarak 544
b. Bağlılık Kuralı 544
ba. Kasten ve Hukuka Aykırı İşlenmiş Bir Fiilin Varlığı 545
bb. Suçun En Azından Teşebbüs Aşamasına Varmış Olması 546
bc. Hareketin Nedensellik Değerinin Bulunması 548
c. Suç Ortaklığı Şekilleri 549
ca. Azmettirme 549
cb. Yardım Etme 552
cba. Kavram 552
cbb. Maddi Yardım Etme 553
cbba. Fiilin İşlenmesinde Kullanılan Araçları Sağlamak 553
cbbb. Suçun İşlenmesinden Önce veya İşlenmesi Sırasında Yardımda Bulunarak İcrasını Kolaylaştırmak 553
cbc. Manevi Yardım Etme 554
cbca. Suç İşlemeye Teşvik 554
cbcb. Suç İşleme Kararını Kuvvetlendirmek 555
cbcc. Fiilin İşlenmesinden Sonra Yardımda Bulunacağını Vaat Etmek 555
cbcd. Suçun Nasıl İşleneceği Hususunda Yol Göstermek 556
cbd. Zorunlu Fer’i İştirak 556
5. Özgü Suçlara İştirak 557
6. İştirak Halinde İşlenen Suçlarda Gönüllü Vazgeçme 558
a. Asıl Failin Vazgeçmesi 559
b. Yardım Edenin Vazgeçmesi 559
c. Azmettirenin Vazgeçmesi 560
7. Taksirli Suçlara İştirak 560
8. Tahrikçilerin Durumu 560
9. Cezaya Etkili Hallerin Şeriklere Sirayeti 563
IV. Suçların İçtimaı 566
A. Genel Olarak 566
B. Kanunların İçtimaı (Görünüşte İçtima) 567
1. Kavram 567
2. Görünüşte İçtima İlkeleri 567
a. Özel–Genel Norm İlişkisi 567
b. Asli–Tali Norm İlişkisi 568
c. Tüketen–Tüketilen Norm İlişkisi 569
ca. Genel Olarak 569
cb. Bileşik (Mürekkep) Suç 569
cba. Bileşik Suçun Şekilleri 570
cbaa. Unsur Şeklinde Gerçekleşen Bileşik Suç 570
cbab. Ağırlatıcı Neden Şeklinde Gerçekleşen Birleşik Suç 570
cbb. Bileşik Suçu Ayırt Edici Nokta 571
cbc. Bileşik Suçun Sonuçları 572
C. Zincirleme (Müteselsil) Suç 572
1. Kavram 572
2. Hukuki Esası 573
a. Suç Tekliği Görüşü 573
b. Suç Çokluğu Görüşü 573
3. Zincirleme Suçun Unsurları 574
a. Aynı kişiye Karşı İşlenmiş Birden Fazla Suçun Bulunması 574
b. Bu Suçların Kanunun Aynı Hükmünü İhlâl Etmesi 575
c. Bir Suç İşleme Kararının Bulunması 577
4. Sonuçları 578
D. Fikrî İçtima 579
1. Kavram 579
2. Fikrî İçtimanın Unsurları 581
a. Fiilin Tek Olması 581
aa. Neticeye Üstünlük Veren Görüş 581
ab. Harekete Üstünlük Veren Görüş 581
ac. Görüşümüz 583
b. Kanunun Çeşitli Hükümlerinin İhlâl Edilmesi 584
ba. Aynı Neviden Fikri İçtima 584
bb. Farklı Neviden Fikri İçtima 586
3. Fikri İçtimanın Sonuçları 588
§ 6 SUÇUN HUKUKİ KONUSU VE MAĞDUR 589
I. Suçun Hukuki Konusu 589
A. Genel Olarak 589
B. Suçun Hukuki Konusunun Önemi 589
C. Suçun Hukuki Konusu ile Maddi Konusu ve Pasif Süjesi Arasındaki İlişki 590
1. Suçun Maddi Konusu 590
2. Suçun Pasif Süjesi 591
3. Suçun Maddi Konusu ile Pasif Süjesi Arasındaki İlişki 591
4. Suçun Maddi Konusu ile Hukuki Konusu Arasındaki İlişki 592
II. Mağdur 592
A. Kavram 592
B. Mağdurluğun Başladığı An 594
C. Mağdurun Hakları 594
D. Mağdurun Sıfatı 594
E. Mağdurun Korunması 595
1. Genel Olarak 595
2. Mağdurun Korunmasına Yönelik Çareler 596
3. Mağdurun Korunmasına Yönelik Uluslararası Çabalar 596
4. Türk Hukuku 598
Dördüncü Bölüm
YAPTIRIM
§ 1 CEZA HUKUKU YAPTIRIMLARI 601
I. Genel Olarak 601
II. Cezalar 601
A. Ceza Kavramı 601
B. Ceza Teorileri 602
1. Mutlak Ceza (Adalet) Teorileri 602
2. Nisbî (Yararcı) Teoriler 604
3. Karma (Uzlaşmacı) Teoriler 605
C. Cezanın Özellikleri ve Nitelikleri 606
1. Cezanın Özellikleri 606
2. Cezanın Nitelikleri 607
D. Cezanın Amaçları 608
1. Genel Önleme (Korkutma–Önleme) 608
2. Özel Önleme (Korkutma–Uslandırma) 609
3. Tasfiye 609
§ 2 CEZALARIN TÜRLERİ 609
I. Genel Olarak 609
II. Ölüm Cezası 611
A. Genel Olarak 611
B. Ölüm Cezasının Aleyhinde ve Lehinde İleri Sürülen Görüşler 611
1. Ölüm Cezasının Aleyhinde İleri Sürülen Görüşler 611
2. Ölüm Cezasının Lehinde Olan Görüşler 612
3. Değerlendirme 612
C. Ölüm Cezası Yerine Konulan Cezalar Bakımından Sistemler 613
1. Ölüm Cezası Yerine Müebbet Hapis Cezasını Öngören Sistemler 613
2. Müebbet Hapis Cezasının Yüksekliğine Benzer, Süreli Hürriyeti Bağlayıcı Ceza Öngören Sistemler 614
3. Süreli Hürriyeti Bağlayıcı Cezanın Üst Sınırını Aşmayacak Şekilde Ağır Bir Ceza Öngören Sistemler 614
III. Hürriyeti Bağlayıcı Cezalar 615
A. Tarihi Gelişim 615
1. Genel Olarak 615
2. Cezaevlerinin Doğuşundan Önceki Dönem 616
3. Cezaevlerinin Gelişimi 617
a. Amsterdam Cezaevlerinin Doğuşu 617
b. Aydınlanma Çağından 20’nci Yüzyıla Kadarki Dönem 619
ba. İlk Çabalar 620
bb. Alman Devletlerinde Cezaevi Reformu 621
c. 20’nci Yüzyıl 623
B. İnfaz Sistemleri 624
C. Uzun ve Kısa Süreli Hürriyeti Bağlayıcı Cezalar Ayırımı 624
D. Uzun Süreli Hürriyeti Bağlayıcı Cezaların İnfazı 625
1. Gözlem (Müşahede), Sınıflandırma ve Gruplandırma 625
a. Gözlem ve Sınıflandırma 625
b. Hükümlülerin Gruplara Ayrılması 625
2. Ceza İnfaz Kurumları 625
a. Genel Olarak 625
b. Açık Ceza İnfaz Kurumları (Açık Cezaevi) 626
c. Kapalı Ceza İnfaz Kurumları (Kapalı Cezaevi) 626
d. Çocuk ve Gençlik Kapalı Ceza İnfaz Kurumları ile Çocuk Eğitimevi (Islahevi) 627
da. Çocuk Kapalı Ceza İnfaz Kurumu 627
db. Gençlik Kapalı Ceza İnfaz Kurumu 627
dc. Çocuk Eğitimevi (Islahevi) 627
e. Rehabilitasyon Ceza İnfaz Kurumu 627
3. Cezaevlerinde Uygulanacak Rejim 628
a. İnfaz Hukukunun Amacı 628
b. Yeniden Sosyalleştirme (Tretman) 628
ba. Çalışma 629
bb. Eğitim Çalışmaları 629
bc. Dış Dünya ile İlişki 629
bca. Haberleşme 629
bcb. Ziyaret 629
bcc. İzin 630
bcca. Mazeret İzni 631
bccb. Özel İzin 631
bccc. İş Arama İzni 631
bd. Disiplin 632
4. Müebbet Hapis Cezası 632
5. İnfazın Denetimi 633
a. İşkenceyi Önleme Komitesi 633
b. BM İşkencenin Önlenmesi Komitesi 634
c. İnfaz Hâkimliği 634
d. İzleme Kurulu 635
e. TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu 635
E. Denetimli Serbestlik Tedbiri Uygulanarak Hapis Cezasının İnfazı 635
1. CGTİK m. 105A 635
2. Denetimli Serbestlik Tedbiri Kapsamındaki Yükümlülükler 637
3. Elektronik İzleme 638
F. Kısa Süreli Hapis Cezalarının İnfazı 639
1. Kısa Süreli Hapis Cezalarının Para Cezası veya Tedbirlere Çevrilmesi 639
a. Genel Olarak 639
b. Para Cezasına Çevirme 639
c. Tedbirlere Çevirme 641
ca. Aynen İade, Suçtan Önceki Hale Getirme veya Tazmin 641
cb. İki Yıl Süreyle Bir Eğitim Kurumuna Devam Etme 642
cc. Belirli Yerlere Gitmekten veya Belirli Etkinlikleri Yapmaktan Yasaklanma 642
cd. İlgili Ehliyet ve Ruhsat Belgelerinin Geri Alınması, Belirli Bir Meslek ve Sanatı Yapmaktan Yasaklanma 642
ce. Kamuya Yararlı Bir İşte Çalıştırılma 643
d. Tedbir Hükümlerine Muhalefet 644
2. Hapis Cezalarının Özel İnfaz Şekilleri 644
a. Konutta İnfaz 645
aa. Kadın, Çocuk veya 65 Yaşını Bitirmiş Hükümlü 646
ab. 70 Yaşını Bitirmiş Hükümlü 646
ac. 75 Yaşını Bitirmiş Hükümlü 646
ad. Ağır Hasta veya Engelli Hükümlü 646
ae. Doğum Yapmış Kadın Hükümlü 646
b. Hafta Sonu İnfaz 646
c. Geceleri İnfaz 647
IV. Para Cezaları 647
A. Genel Olarak 647
B. Tarihi Gelişim 647
1. Genel Olarak 647
2. Batı’da 648
3. Türk Hukukunda 648
C. Para Cezasının Lehinde ve Aleyhinde İleri Sürülen Görüşler 649
1. Lehinde İleri Sürülen Görüşler 649
2. Aleyhinde İleri Sürülen Görüşler 649
D. Para Cezalarının Çeşitleri 650
1. Kamu Para Cezası 650
a. Genel Olarak 650
b. Kamu Para Cezasının Çeşitleri 650
2. Tazminat Nitelikli Para Cezası 651
3. İdarî Para Cezası 651
4. Medeni Para Cezası 651
5. Disiplin Para Cezası 651
6. Adlî Para Cezası (Gün Para Cezası) 652
E. Türk Hukukunda Para Cezalarının Uygulanış Biçimi 652
1. 1 Haziran 2005’e Kadar 652
2. Adlî Para Cezası 652
a. Genel Olarak 652
b. Adli Para Cezasının Unsurları 653
ba. Tam Gün Sayısı 653
bb. Bir Gün Karşılığı Takdir Edilen Miktar 654
bc. Tam Gün Sayısı ile Bir Gün Karşılığı Takdir Edilen Miktarın Çarpılması 655
c. Adlî Para Cezasının İnfazı 655
d. Adlî Para Cezasının İnfazının Sonuçları 656
§ 3 GÜVENLİK TEDBİRLERİ 657
I. Kavram 657
II. Güvenlik Tedbirlerinin Hukuki Niteliği 658
III. Ceza Hukukumuzda Güvenlik Tedbirleri 659
A. Belli Hakları Kullanmaktan Yoksunluk 659
1. Genel Olarak 659
2. Kapsamı 660
3. Sonuçları 661
B. Müsadere 662
1. Genel Olarak 662
2. Müsaderenin Çeşitleri 663
a. Eşya Müsaderesi 663
aa. Suç ile İlgili Eşya ve Değerinin Müsaderesi 663
ab. Konusu Suç Teşkil Eden Eşyanın Müsaderesi 665
b. Kazanç Müsaderesi 665
3. Müsadere Usulü 666
C. Çocuklar Hakkında Tedbirler 666
D. Akıl Hastaları Hakkında Tedbirler 668
E. Sağır–Dilsizler Hakkında Tedbirler 669
F. Alkol ve Uyuşturucu Madde Bağımlıları Hakkında Tedbirler 669
G. Tekerrür 670
1. Suçluda Tehlike Hali 670
a. İtiyadi Suçlu 670
b. Mesleki Suçlu 671
c. Örgüt Mensubu Suçlu 672
2. Tekerrür Kavramı 672
3. Tekerrürün Hukuki Niteliği 673
4. Tehlikeli Suçluların Güvenlik Nedeniyle Kapatılması 674
5. Tekerrürün Şartları Bakımından Tekerrürün Çeşitleri 675
a. Gerçek Tekerrür–Mefruz (Varsayılan) Tekerrür 675
b. Genel Tekerrür–Özel Tekerrür 675
c. Süreli Tekerrür–Süresiz Tekerrür 675
d. Milli Tekerrür–Milletlerarası Tekerrür 676
6. Türk Ceza Hukukunda Tekerrür 676
a. Genel Olarak 676
b. Tekerrürün Şartları 676
ba. Bir Ceza Mahkûmiyetinin Bulunması 677
bb. Yeni Bir Suçun İşlenmesi 678
bba. Genel Olarak 678
bbb. Tekerrür Hükümlerinin Uygulanamayacağı Suçlar 678
bc. Süre 680
c. Tekerrürün Sonuçları 680
ca. Cezanın Mükerrirlere Özgü İnfaz Rejimine Göre Çektirilmesi 681
cb. Cezanın İnfazından Sonra Denetimli Serbestlik 681
H. Tüzel Kişiler Hakkında Güvenlik tedbirleri 683
1. Faaliyet İzninin İptali 683
2. Müsadere 684
I. Sınır Dışı Edilme 684
Beşinci Bölüm
CEZALARIN BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ
§ 1 CEZANIN BELİRLENMESİ 685
I. Genel Olarak 685
II. Ceza Türünün Seçimi 686
III. Ceza Miktarının Hesaplanması 686
A. Ölçü Birimi 686
B. Cezanın Yukarı ve Aşağı Sınırı Aşamaması 686
IV. Cezaların Arttırılıp Eksiltilmesi 687
V. Suça Tesir Eden Sebeplerin Bulunması 687
A. Suça Tesir Eden Sebepler Kavramı 687
B. Suça Tesir Eden Sebeplerin Özellikleri 687
C. Suça Tesir Eden Sebeplerin Gruplandırılması 688
1. Ağırlatıcı–Hafifletici 688
2. Genel–Özel 688
3. Fiili–Şahsi 688
4. Kanuni–Takdiri 689
D. Suça Tesir Eden Sebeplerin Bulunması Halinde Cezanın Hesabı (TCK m. 61) 690
1. Genel Olarak 690
2. Temel Cezanın Belirlenmesindeki Kriterler 691
a. Suçun İşleniş Biçimi 692
b. Suçun İşlenmesinde Kullanılan Araç 692
c. Suçun İşlendiği Zaman ve Yer 692
d. Suç Konusunun Önem ve Değeri 693
e. Zararın veya Tehlikenin Ağırlığı 693
f. Kastın veya Taksirin Yoğunluğu 693
g. Failin Güttüğü Amaç ve Saiki 693
3. Ağırlatıcı ve Hafifletici Nedenler Varsa 694
4. TİZHaYAŞaT 694
5. Cezanın Genel Sınırı Aşıp Aşamayacağı 695
§ 2 KİŞİSEL CEZASIZLIK NEDENLERİ VE CEZAYI KALDIRAN KİŞİSEL NEDENLER 695
I. Genel Olarak 695
II. Kişisel Cezasızlık Nedenleri 695
III. Cezayı Kaldıran Kişisel Nedenler 697
§ 3 TUTUKLULUĞUN İNDİRİMİ(MAHSUBU) 697
I. Genel Olarak 697
II. Tutukluluk Kavramının Anlamı 697
III. İndirim İşleminin Yapılması 697
§ 4 CEZALARIN TOPLANMASI (İÇTİMAI) 700
I. Genel Olarak 700
II. Cezaların Toplanması (İçtimaı) Konusunda Sistemler 701
A. Erime Sistemi 701
B. Hukuki İçtima Sistemi 701
C. Toplama Sistemi 701
III. Cezaların Toplanmasının Şartları ve Uygulanması 701
A. Cezaların Toplanmasının Şartları 701
1. Birden Fazla Suçun İşlenmiş Olması 702
2. Birden Fazla Suç İçin Tek veya Birden Fazla Kararla Mahkûm Edilmiş Olmak 702
B. Cezaların Toplanmasının Uygulanması 702
1. Aynı Hükümle Mahkûmiyet Halinde 702
2. Ayrı Hükümlerle Mahkûmiyetler Halinde 702
Altıncı Bölüm
CEZALAR SİSTEMİNİ TAMAMLAYAN KURUMLAR
§ 1 GENEL OLARAK 705
§ 2 KAMU DAVASININ AÇILMASININ ERTELENMESİ 706
I. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Kavramı 706
II. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesinin Şartları 707
A. Suça İlişkin Şart 707
B. Suçluya İlişkin Şart 707
C. Yükümlülüklerin Yerine Getirilmesine İlişkin Şart 707
III. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Kararının Uygulanması 708
IV. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesinin Sonuçları 708
V. Erteleme Süresi ve Erteleme Kararının Düşmesi 708
A. Erteleme Süresi 708
B. Erteleme Kararının Düşmesi 708
§ 3 HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI 708
I. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kavramı 708
II. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Şartları 710
A. Yargılama Sonunda Belirlenen Cezaya İlişkin 710
B. Suçluya İlişkin 710
C. Yükümlülüklerin Yerine Getirilmesine İlişkin 711
III. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Uygulanması 711
IV. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Sonuçları 712
A. Denetim Süresine Tâbi Tutulma 712
B. Davanın Düşmesi Kararı 712
V. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının Düşmesi 712
§ 4 ERTELEME (TECİL) 712
I. Erteleme Kavramı 712
II. Hukuki Esası ve Amacı 713
III. Ertelemenin Şartları 714
A. Hükümlülüğe İlişkin 715
1. Hükmedilen Cezanın Türüne İlişkin 715
2. İşlenen Suçun Niteliğine İlişkin 715
B. Suçluya İlişkin 716
1. Objektif Şart 716
2. Sübjektif Şart 717
C. Hâkim Tarafından Belirlenebilen 717
IV. Erteleme Kararının Uygulanması 718
V. Erteleme Kararının Sonuçları 719
A. Cezaî Sonuçlar 719
B. Hukukî Sonuçlar 720
VI. Erteleme ile İlgili Sorunlar 720
A. Birden Çok Hapis Cezasına Mahkumiyet Halinde Erteleme 720
B. Hapis Cezası ve Adli Para Cezasına Birlikte Hükmedilmesi 721
C. Ertelemenin Bölünmezliği 721
VII. Ertelemede Denetim Süresi, Erteleme Kararının Düşmesi ve Sonuçları 721
A. Ertelemede Denetim Süresi 721
B. Erteleme Kararının Düşmesi 722
C. Erteleme Kararının Düşmesinin Sonuçları 723
§ 5 KOŞULLU (ŞARTLA) SALIVERİLME 723
I. Genel Olarak 723
II. Hukuki Esası 724
III. Amacı 725
IV. Koşullu Salıverilmenin Şartları 725
A. Cezaya İlişkin (Cezanın Bir Kısmının İnfaz Edilmesi) 726
1. Adi Suçlar 726
a. Genel Olarak 726
b. Müebbet Hapis Cezasında 728
2. Terör Suçları 730
3. Örgüt Suçları 731
4. Mükerrirler 731
5. Tutuklulukta Geçen Süre 732
6. Koşullu Salıverilmenin Uygulanamayacağı Durumlar 733
B. Hükümlüye İlişkin (İyi Hal) 735
C. Yükümlülüklere Uyulmasına İlişkin 736
V. Koşullu Salıverilme Kararının Verilmesi ve Sonuçları 737
A. Koşullu Salıverilme Kararının Verilmesi 737
1. Kararı Verecek Merci 737
2. Kararın Verilmesi 738
B. Koşullu Salıverilmede Uygulanacak Rejim 738
1. Genel Olarak 738
2. Denetimli Serbestlik 740
C. Koşullu Salıverilmenin Sonuçları 741
VI. Koşullu Salıverilmenin Geri Alınması (Düşmesi) 741
A. Geri Alma Nedenleri 741
B. Kararı Verecek Merci 742
C. Sonuçları 743
§ 6 ÖNÖDEME 744
I. Önödeme Kavramı 744
II. Önödemenin Şartları 744
A. Suçun Niteliğine ve Cezanın Türüne İlişkin Şart 745
1. Suçun Niteliğine İlişkin Şart 745
2. Cezanın Türüne İlişkin Şart 746
a. Adlî Para Cezası 746
b. Hapis Cezası 746
c. Adlî Para Cezası ve/veya Hapis Cezası 746
d. Cezanın Miktarına Bağlı Olmayan Bazı Suçlar 746
B. Soruşturma Giderlerine İlişkin Şart 747
C. Usule İlişkin Şart 747
1. Savcı Tarafından 747
2. Mahkeme Tarafından 748
III. Önödemenin Sonuçları 748
Yedinci Bölüm
CEZA İLİŞKİSİNİN DÜŞMESİ
§ 1 GENEL OLARAK 751
§ 2 ÖLÜM 751
I. Genel Olarak 751
II. Sanığın Ölümü 752
III. Hükümlünün Ölümü 752
§ 3 AF 753
I. Genel Olarak 753
II. Affın Suç Politikası Yönü, Afta Sebep ve Amaç (Justa Causa–Haklı Amaç) 754
A. Affın Suç Politikası Yönü 754
B. Afta Sebep ve Amaç (Justa Causa–Haklı Amaç) 754
III. Affın Nedeni Bakımından Çeşitleri 755
A. Bir Dönemi Kapatan Af 756
B. Yatıştırma ya da Toplumsal Barış Affı 756
C. Hükmü Düzeltici Af 756
IV. Affın Çeşitleri 756
A. Genel Af 756
B. Özel Af 757
C. Cumhurbaşkanınca Af 758
V. Türkiye’de Af Uygulamaları 758
A. Af Kanunları 758
B. Dolaylı Af Kanunları 759
§ 4 ŞİKAYETTEN VAZGEÇME 761
I. Şikâyetten Vazgeçme Kavramı ve Şikâyet Hakkından Feragat 761
A. Şikâyetten Vazgeçme Kavramı 761
B. Şikâyet Hakkından Feragat 762
II. Şikâyetten Vazgeçmenin Hukuki Niteliği, Konusu, Şekilleri, Zamanı ve Kabulü 762
A. Vazgeçmenin Hukuki Niteliği 762
B. Vazgeçmenin Konusu 763
C. Vazgeçmenin Şekilleri 763
D. Vazgeçmenin Zamanı 764
E. Vazgeçmenin Kabulü 765
III. Şikâyetten Vazgeçmenin Sonucu 765
§ 5 ZAMANAŞIMI 766
I. Kavram, Tarihçe, Hukuki Esası ve Hukuki Niteliği 766
A. Kavram 766
B. Tarihçe 766
C. Hukuki Esası 768
1. Manevi Ceza Görüşü 768
2. Uslanma Görüşü 768
3. Unutma Görüşü 768
4. Delillerin Kaybolması Görüşü 768
5. Psikolojik Değişme Görüşü 769
6. Sosyal Yarar Görüşü 769
7. Karma Görüş 769
D. Hukuki Niteliği 769
1. Zamanaşımını Muhakeme Hukukuna Ait Bir Kurum Olarak Kabul Eden Görüş 769
2. Zamanaşımını Maddi Ceza Hukukuna Ait Bir Kurum Olarak Kabul Eden Görüş 769
3. Zamanaşımını Karma Bir Kurum Olarak Kabul Eden Görüş 770
4. Baskın Görüş 770
II. Dava Zamanaşımı 770
A. Dava Zamanaşımı Kavramı 770
B. Dava Zamanaşımına Ait Sürelerin Hesaplanması 771
1. Süreler 771
2. Sürelerin Hesaplanması 771
a. Genel Olarak 771
b. İki Tür Cezayı Gerektiren Suçlarda 772
c. Yeniden Yargılamayı Gerektiren Hallerde 773
C. Dava Zamanaşımı Süresinin Başlangıcı 775
1. Genel Olarak 775
2. Başlangıç Günü 776
D. Dava Zamanaşımı Engelleri 777
1. Dava Zamanaşımının Durması 777
a. Kavram 777
b. Durma Nedenleri 777
ba. Dava Açılmasının İzin Alınmasına Bağlı Olması 778
bb. Dava Açılmasının Karar Alınmasına Bağlı Olması 778
bc. Bekletici Sorun Sayma 779
bd. Kaçaklık Kararı Verilmesi 780
be. Bankacılık Kanunu (m. 165) 780
bf. Askeri Mahkemeler Kuruluş ve Yargılama Usulü Hakkında Kanun (m. 20) 781
bg. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi (CMK m. 171) 781
bh. Hükmün Açıklanmasının Ertelenmesi (CMK m. 231) 781
bı. Uzlaştırma (CMK m. 253) 781
c. Durmanın Sonuçları 782
2. Dava Zamanaşımının Kesilmesi 782
a. Kavram 782
b. Kesilme Nedenleri 782
ba. Şüpheli veya Sanıklardan Birinin Savcı Huzurunda İfadesinin Alınması veya Sorguya Çekilmesi 782
bb. Şüpheli veya Sanıklardan Biri Hakkında Tutuklama Kararının Verilmesi 783
bc. Suçla İlgili Olarak İddianame Düzenlenmesi 784
bd. Sanıklardan Bir Kısmı Hakkında da Olsa, Mahkûmiyet Kararı Verilmesi 784
c. Dava Zamanaşımını Kesen Nedenlerle İlgili Bazı Tartışmalar 784
d. Dava Zamanaşımının Kesilmesinin Sonuçları 784
E. Dava Zamanaşımının Sonuçları 786
F. Dava Zamanaşımı ile Şikâyetin Karşılaştırılması 786
III. Ceza Zamanaşımı 787
A. Ceza Zamanaşımı Kavramı 787
B. Ceza Zamanaşımı Süresinin Belirlenmesi 788
1. Genel Olarak 788
2. TCK’da Süreler 788
C. Ceza Zamanaşımı Süresinin Başlangıcı 789
1. Hükmün Kesinleştiği Tarih 789
2. İnfazın Kesildiği Tarih 789
D. Ceza Zamanaşımı Engelleri 790
1. Ceza Zamanaşımının Durması 790
a. Kavram 790
b. Durma Nedenleri 790
ba. Milletvekilliği Sıfatının Kazanılması 790
bb. CGTİK m. 118’de Gösterilen Bazı Suçlar Bakımından Hükümlünün Asker Olması 791
bc. Hükümlünün Bir Başka Cezadan Dolayı Ceza İnfaz Kurumunda Bulunması 791
bd. Cezanın İnfazının Ertelenmesi veya Durdurulması 791
c. Durmanın Sonuçları 791
2. Ceza Zamanaşımının Kesilmesi 792
a. Kavram 792
b. Kesilme Nedenleri 792
ba. İlamın İnfazına İlişkin İşlemlerin Yapılması 792
bb. Hükümlünün Yakalanması 793
bc. İki Yıldan Fazla Hapis Cezasını Gerektiren Kasıtlı Bir Suç İşlenmesi 794
c. Kesilmenin Sonuçları 794
E. Ceza Zamanaşımının Sonuçları 795
§ 6 MEMNU HAKLARIN İADESİ VE ADLÎ SİCİLDEKİ BİLGİLERİN SİLİNMESİ 795
I. Memnu Hakların İadesi 795
II. Adlî Sicildeki Bilgilerin Silinmesi 797
A. Adli Sicile Kaydedilecek Bilgiler 797
B. Adli Sicil ve Arşiv Bilgilerinin Kullanılması 799
C. Adli Sicil Bilgilerinin Silinmesi 800
D. Adlî Sicil Bilgilerinin Silinmesi Usulü 803
Kaynakça 805
Mevzuat Dizini 821
Kavramlar Dizini 835