Themis Borçlar Hukuku Genel Hükümler

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz v
Giriş xxix
1. Bölüm
GENEL BİLGİLER
I. BORÇLAR HUKUKU’NA EGEMEN OLAN TEMEL İLKELER 1
A) İrade Özerkliği (Serbestîsi) İlkesi 1
B) Dürüstlük İlkesi 2
C) Kusur İlkesi 2
D) İvazlılık İlkesi 2
E) Üçüncü Kişi Aleyhine Borç Kurulamaması İlkesi 2
F) Rızaîlik İlkesi 2
G) Nispilik İlkesi 3
II. BORÇ İLİŞKİSİ VE BORÇ KAVRAMLARI İLE BORÇ İLİŞKİSİNİN UNSURLARI 4
A) Borç İlişkisi ve Borç Kavramları 4
1. Borç İlişkisi Kavramı 4
2. Borç Kavramı 4
B) Borç İlişkisinin Unsurları 5
1. Geniş Anlamda Borç İlişkisinin Unsurları 5
a) Sözleşmenin Tarafları 5
b) Yükümlülükler ve Haklar 5
aa) Edim Yükümlülükleri ve Diğer Yükümler 5
aaa) Edim Yükümlülükleri 5
i. Aslî Edim Yükümlülükleri 5
ii. Yan Edim Yükümlülükleri 6
iii. Talî Edim Yükümlülükleri 6
iv. Fer’i Edim Yükümlülükleri 6
bbb) Yan Yükümler 6
bb) Geniş Anlamda Borç İlişkisinden Doğan Haklar 7
aaa) Geniş Anlamda Borç İlişkisinden Doğan Birincil Haklar 7
bbb) Geniş Anlamda Borç İlişkisinden Doğan İkincil Haklar (Düzenleme Hakları) 7
i. Yenilik Doğuran Haklar 8
ii. Borç İlişkisinden Doğan Def’iler 8
2. Dar Anlamda Borç İlişkisinin Unsurları 10
a) Genel Olarak 10
b) Alacaklı 10
aa) Genel Olarak 10
bb) Alacaklının Borç İlişkisinden Doğan Hakları 11
c) Borçlu 11
d) Dar Anlamda Borcun Konusu: Edim 11
aa) Verme–Yapma–Yapmama Edimi Ayrımı 11
bb) Ani–Dönemli–Sürekli Edim Ayrımı 11
cc) Bölünebilir–Bölünemez Edim Ayrımı 12
dd) Maddi–Şahsi Edim Ayrımı 12
III. BORÇ VE SORUMLULUK 12
IV. EKSİK BORÇLAR 14
2. Bölüm
BORCUN KAYNAKLARI
1. Kısım
SÖZLEŞME
I. SÖZLEŞMENİN HUKUKİ NİTELİĞİ: HUKUKİ İŞLEM 16
A) Genel Olarak 16
B) Unsurları 17
C) Türleri 17
1. Özel Hukukun Farklı Alanlarına İlişkin Olmalarına Göre 17
2. Etkilerini Sağlararasında veya Ölümden Sonra Meydana Getirmelerine Göre 18
3. Malvarlığı Üzerinde Yaptıkları Etkiye Göre 18
4. Sebebe Bağlı Olup Olmamalarına Göre 19
5. Kazandırıcı Olup Olmamasına Göre 20
6. Sebebin Gösterilmiş Olup Olmamasına Göre 20
7. Taraf Sayısına Göre 21
II. SÖZLEŞMENİN MEYDANA GELMESİ 23
A) Genel Olarak 23
B) Öneri (İcap) 24
1. Kavram ve Unsurları 24
2. Önerinin Hükmü: Önerinin Bağlayıcılığı 24
a) Genel Olarak Öneriyle Bağlılık 24
b) Önerinin Geri Alınması (Öneriden Dönme) 25
c) Ölüm veya Ehliyetin Kaybının Önerenin Öneriyle Bağlılığına Etkisi 26
C) Kabul 26
1. Kavram ve Unsurları 26
2. Kabulün Geri Alınması (Kabulden Dönme) 27
3. Kabul Beyanının Yapılış Tarzı ve Susmanın Kabul Anlamına Gelip Gelmediği 27
D) Sözleşmenin Tamamlandığı ve Hüküm İfade Ettiği An 28
1. Genel Olarak 28
2. Hazırlar (Karşı Karşıya Bulunan Şahıslar) Arasında Sözleşme 28
3. Hazır Olmayan (Uzakta Bulunan Şahıslar, Gaipler) Arasında 28
4. Açık Bir Kabul Beyanına Gerek Olmayan Hallerde 29
III. SÖZLEŞMENİN GEÇERLİLİK ŞARTLARI 29
A) Uyulmaması Halinde Sözleşmenin Kesin Hükümsüzlüğüne Neden Olan Geçerlilik Şartları 29
1. Tarafların Hukuki İşlem Ehliyetine Sahip Olması 29
2. Sözleşmenin Emredici Hükümlere, Genel Ahlaka, Kişilik Haklarına, Kamu Düzenine Aykırı Olmaması ve Sözleşmenin Konusunun İmkânsız Olmaması 32
a) Genel Olarak 32
b) Emredici Hükümlere Aykırılık 32
c) Ahlaka Aykırılık 33
d) Kişilik Haklarına Aykırılık 34
e) Kamu Düzenine Aykırılık 34
f) Sözleşmenin Konusunun Başlangıçtan İtibaren İmkânsız Olması 34
3. Sözleşmenin Muvazaalı Olmaması 35
a) Genel Olarak 35
b) Tanım 35
c) Türleri 35
aa) Genel Olarak Muvazaanın Türleri 35
bb) Mutlak Muvazaa ve Nispi Muvazaa Kavramları 36
d) Sözleşmenin Niteliğinde Muvazaanın Hüküm ve Sonuçları 36
e) Bedel Muvazaası ve Hükmü 38
aa) Bedel Muvazaası Kavramı 38
bb) Bedel Muvazaasının Hükmü 38
f) Muvazaanın İspatı 38
g) Muvazaada Üçüncü Kişilerin Korunması 39
h) Muvazaanın İnançlı İşlemden Farkı 39
4. Belli Bir Geçerlilik Şekli Öngörülmüşse Sözleşmenin Bu Şekle Uyularak Yapılmış Olması 40
a) Genel Olarak 40
b) Kanuni Şekil 40
aa) Kanuni Şekle Tabi Tutmanın Sebepleri 41
bb) Kanuni Şeklin Türleri 41
aaa) Yazılı Şekil 41
i. Yazılı Şeklin Unsurları 42
ii. Beyaza İmza 43
iii. Yazılı Şekle Tabi İşlemin Değiştirilmesi 44
bbb) Resmi Şekil 44
cc) Tahvil (Çevirme) 45
c) İradi Şekil 46
d) Şekle Uyulmamasının Sonuçları 46
aa) Kesin Hükümsüzlük Görüşü ve Diğer Görüşler 46
bb) Şekle Aykırılığın İleri Sürülmesinde Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı 47
5. Genel İşlem Koşullarına Getirilen Sınırlara Uyulmuş Olması 48
a) Genel Olarak 48
b) Genel İşlem Koşulu Kavramı ve Unsurları 48
c) Genel İşlem Koşulu Olarak Nitelendirilmenin Sonuçları 49
aa) Yazılmamış Sayılma 49
bb) Kesin Hükümsüzlük 49
cc) Dayatılan Tarafın Lehine Yorumlanma 50
B) Uyulmaması Halinde Sözleşmenin İptalle Sakat Olmasına Neden Olan Geçerlilik Şartları 50
1. İrade Beyanlarının Sağlıklı Olması 50
a) Genel Olarak 50
b) Yanılma (Hata) 51
aa) Esaslı Yanılma Halleri 51
bb) Yanılmada Karşı Tarafın İyiniyetinin Rolü 54
cc) Esaslı Yanılmanın Sonuçları 54
aaa) İptal Hakkı 54
bbb) İptal Hakkının İleri Sürülmesinde Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı 55
ccc) Tazminat 55
c) Aldatma (Hile) 56
aa) Şartları 56
bb) Aldatmanın Sonuçları 57
aaa) İptal Hakkı 57
bbb) Tazminat 58
d) Korkutma 58
aa) Şartları 59
bb) Korkutmanın Sonuçları 60
aaa) İptal Hakkı 60
bbb) Tazminat 60
i. Korkutulanın Talep Edeceği Tazminat 60
ii. Korkutulanın Ödemekle Yükümlü Tutulabileceği Tazminat 61
2. Aşırı Yararlanmanın Bulunmaması 62
a) Genel Olarak 62
b) Şartları 62
c) Aşırı Yararlanmanın Sonuçları 64
aa) Sömürülenin Sahip Olduğu Haklar 64
bb) Tazminat 64
C) Bazı Sözleşmeler Bakımından Sözleşmenin Hüküm İfade Etmesi İçin Tamamlayıcı Unsurlar 65
IV. SÖZLEŞMENİN GEÇERSİZLİĞİ 67
A) Genel Olarak Geçersizlik Kavramı ve Sözleşmenin Yokluğundan Farkı 67
B) Kesin Hükümsüzlük Yaptırımı 68
1. Genel Olarak 68
2. Kesin Hükümsüzlük Yaptırımının Özellikleri 68
3. Kesin Hükümsüzlüğün İleri Sürülmesinin Hakkın Kötüye Kullanılması Teşkil Etmesi 69
C) İptal Yaptırımı 69
1. Genel Olarak 69
2. İptal Yaptırımının Özellikleri 70
3. İptal Hakkının Hakkın Kötüye Kullanılması Teşkil Etmesi 70
4. Kesin Hükümsüzlük Yaptırımı İle İptal Yaptırımı Arasındaki Farklar ve Bu Yaptırımların Ortak Özellikleri 70
D) Eksiklik (Noksanlık) 71
E) Kısmi Geçersizlik 72
V. SÖZLEŞMENİN YORUMLANMASI, TAMAMLANMASI VE SÖZLEŞMEDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASI 72
A) Genel Olarak 72
B) Sözleşmenin Yorumlanması 72
1. Genel Olarak 72
2. Sözleşmenin Yorumlanmasında Teoriler 73
3. Sözleşmelerin Yorumlanmasında Başvurulacak Kurallar 74
4. İrade İle Beyan Arasında Uygunsuzluk Bulunması Durumu 74
C) Sözleşmenin Tamamlanması 75
D) Sözleşmede Değişiklik Yapılması (Sözleşmenin Uyarlanması) 76
VI. SÖZLEŞME YAPMA ZORUNLULUĞU 78
A) Genel Olarak 78
B) Kanundan Doğan Sözleşme Yapma Zorunluluğu 78
1. Kanundan Doğan Sözleşme Yapma Zorunluluğunun Bulunduğu Başlıca Haller 78
2. Hukuki Sonuçları 78
C) Dürüstlük Kuralından Doğan Sözleşme Yapma Zorunluluğu 79
1. Dürüstlük Kuralından Doğan Sözleşme Yapma Zorunluluğunun Bulunduğu Hal 79
2. Hukuki Sonuçları 79
D) Sözleşme Yapma Vaadinden Doğan Sözleşme Yapma Zorunluluğu 79
1. Sözleşme Yapma Vaadi Kavramı ve Özellikleri 79
2. Hukuki Sonuçları 80
VII. İLAN YOLU İLE ÖDÜL SÖZÜ VERME 81
A) Genel Olarak 81
B) İlân Yolu İle Ödül Sözü Vermenin Türleri 82
1. İlân Yolu ile Ödül Vaadi 82
2. Ödüllü Yarışma 83
C) İlân Yoluyla Ödül Sözü Vermeden Dönme 83
VIII. BORCUN (KAZANDIRMANIN) SEBEBİ VE SEBEBİ GÖSTERİLMEKSİZİN YAZILI BORÇ KABULLENMESİ 84
A) Borcun (Kazandırmanın) Sebebi 84
B) Sebebi Gösterilmeden Yazılı Borç Kabullenmesi (İkrarı) 84
IX. TEMSİL 86
A) Genel Olarak 86
B) Temsilin Unsurları ve Özellikleri 88
1. Unsurları 88
2. Özellikleri 89
C) Temsil İlişkisinin Kurulması ve Benzer Hukuki İlişkilerden Farkı 90
1. Kurulması 90
2. Benzer Hukuki İlişkilerden Farkı 92
a) Genel Olarak 92
b) Vekâletten Farkı 93
3. Acentelikten Farkı 94
D) Temsil Yetkisinin Kapsamı 95
1. Genel Olarak 95
2. Yetkinin Kapsamına İlişkin Çeşitli Ayrımlar 95
a) Genel Yetki – Sınırlı Yetki – Özel Yetki Ayrımı 95
b) Aktif Yetki – Pasif Yetki Ayrımı 96
c) Tek Başına Yetki – Müteselsil Yetki – Birlikte Yetki Ayrımı 96
3. Temsilcinin Kendi Kendisiyle İşlem Yapması ve Çifte Temsil 97
a) Temsilcinin Kendi Kendisiyle İşlem Yapması 97
b) Çifte Temsil 98
E) Temsilcinin Yetkisini Kötüye Kullanması 99
F) Temsil Yetkisinin Sona Ermesi 99
1. Temsil Yetkisini Sona Erdiren Sebepler 99
2. Temsil Yetkisinin Sona Ermesinde İyiniyetli Üçüncü Kişilerin Korunması 101
a) Temsilcinin Yetkinin Sona Erdiğini Bilmiyor Olması Halinde 101
b) Temsilcinin Yetkinin Sona Erdiğini Biliyor Olması Halinde 102
aa) Temsil Yetkisinin, Temsil Edilen Tarafından Geri Alma Beyanıyla Sona Erdirildiği Durumlarda 102
bb) Temsil Yetkisinin Kendiliğinden Sona Erdiği Durumlarda 103
3. Yetkisiz Temsil 104
a) Genel Olarak 104
b) Sonuçları 105
aa) Genel Olarak 105
bb) Yetkisiz Olarak Temsil Edilenin Yapılan İşleme Açık veya Örtülü Olarak İcazet Vermesi Durumunda 105
cc) Yetkisiz Olarak Temsil Edilenin Yapılan İşleme İcazet Vermeyi Reddetmesi veya Verilen Sürede Susarak İcazet Vermeyi Reddetmiş Sayılması Durumunda 106
2. Kısım
HAKSIZ FİİLLER
I. KUSURA DAYANAN SORUMLULUK 107
A) Genel Olarak 107
B) Kusura Dayanan Sorumluluğun Şartları 107
1. Fiil 107
2. Fiilin Hukuka Aykırı Olması 108
a) Hukuka Aykırılık Kavramı 108
b) Hukuka Uygunluk Sebepleri 108
aa) Genel Olarak 108
bb) Zarar Görenin Rızası 109
cc) Kamu Hukukuna Dayanan Yetki 110
dd) Özel Hukuka Dayanan Yetki 110
ee) Üstün Nitelikli Kamu Yararı 110
ff) Üstün Nitelikli Özel Yarar 110
gg) Haklı Savunma 111
hh) Zorunluluk Hali 112
ii) Hakkını Korumak İçin Kuvvet Kullanma 113
3. Zarar 113
a) Genel Olarak 113
b) Türleri 114
aa) Malvarlığı Zararı – Şahısvarlığı Zararı 114
bb) Maddi Zarar – Manevi Zarar 114
cc) Doğrudan Zarar – Dolaylı Zarar 114
dd) Yansıma Zarar 115
ee) Mevcut Zarar – Müstakbel Zarar – Muhtemel Zarar 115
ff) Fiili Zarar – Yoksun Kalınan Kâr 115
gg) Normatif Zarar 115
4. Nedensellik Bağı 116
a) Genel Olarak 116
b) Nedensellik Bağına İlişkin Teoriler 116
c) Birden Çok Sebebin Varlığında Nedensellik Bağı 117
aa) Ortak Nedensellik (Ortak İlliyet) 117
bb) Yarışan Nedensellik (Yarışan İlliyet) 117
cc) Alternatif (Seçimlik) Nedensellik (İlliyet) 117
dd) Önüne Geçilen (Farazi) Nedensellik (İlliyet) 118
d) Nedensellik Bağının Kesilmesi 118
5. Kusur 119
a) Genel Olarak 119
b) Kusurun Çeşitleri 119
c) Kusur Ehliyeti 120
aa) Genel Olarak 120
bb) Ayırt Etme Gücünden Yoksun Kişilerin Hakkaniyet Sorumluluğu 120
cc) Geçici Olarak Ayırt Etme Gücünü Kaybedenlerin Verdikleri Zararlar Bakımından Durum 121
C) Ahlâka Aykırı Fiillerden Sorumluluk 122
II. KUSURA DAYANMAYAN SORUMLULUK 122
A) Genel Olarak 122
B) Kusura Dayanamayan Sorumluluğun Dayandığı Esas 123
C) Kusura Dayanmayan Sorumlulukta Ek (Munzam) Kusur 124
D) Kusura Dayanmayan Sorumluluk Halleri 125
1. Genel Olarak 125
2. Adam Çalıştıranın Sorumluluğu 125
a) Genel Olarak 125
b) Sorumluluğun Uygulama Alanı 126
c) Sorumluluğun Şartları 126
d) Rücu Hakkı 128
3. Ev Başkanının Sorumluluğu 128
a) Genel Olarak 128
b) Sorumluluğun Uygulama Alanı 129
c) Sorumluluğun Şartları 129
d) Rücu Hakkı 131
4. Hayvan İdare Edenlerin Sorumluluğu 131
a) Genel Olarak 131
b) Sorumluluğun Uygulama Alanı 132
c) Sorumluluğun Şartları 132
d) Rücu Hakkı 133
e) İdare Edilen Hayvanın Bir Taşınmaza Zarar Vermesi Durumunda Taşınmaz Zilyedine Tanınan Haklar ve Yükümlülükler 133
5. Araç İşletenin Sorumluluğu 134
a) Genel Olarak 134
b) İşletilme Halindeki Motorlu Aracın Sebep Olduğu Zarardan Sorumluluk 134
aa) Yasal Düzenleme 134
bb) Sorumluluğun Dayandığı Esas ve Sorumluluğun Uygulama Alanı 135
cc) Sorumluluğun Şartları ve Rücu Hakkı 136
dd) Sorumlu Kişi 137
c) İşletilme Halinde Olmayan Motorlu Aracın Sebep Olduğu Zarardan Sorumluluk 138
d) Gerçekleşen Trafik Kazasında Zarar Görenlere Yardım Edenlerin Uğradıkları Zararlardan Sorumluluk 139
e) Birden Fazla Motorlu Aracın Katıldığı Kazalarda Araç İşletenlerin Birbirlerine Karşı Sorumlulukları 139
f) Çalıntı veya Gasp Edilmiş Bir Aracın Neden Olduğu Zararlardan Sorumluluk 140
g) Sorumsuzluk Anlaşması 140
h) Zamanaşımı 141
6. Yapı Malikinin Sorumluluğu 141
a) Genel Olarak 141
b) Sorumluluğun Uygulama Alanı 141
c) Sorumluluğun Şartları 142
d) Sorumlu Kişi 143
e) Rücu Hakkı 144
f) Bina veya Yapı Eserinin Arz Ettiği Tehlikeyi Bertaraf Etme Yükümlülüğü 145
7. Taşınmaz Malikinin Sorumluluğu 145
a) Genel Olarak 145
b) Uygulama Alanı 146
c) Tazminat Sorumluluğunun Şartları ve Rücu Hakkı 146
d) Tehlikenin Bertaraf Edilmesi Talebi 147
8. Devletin Tapu Sicilinin Hukuka Aykırı Olarak Tutulmasından Doğan Sorumluluğu 148
a) Genel Olarak 148
b) Sorumluluğun Uygulama Alanı 148
c) Sorumluluğun Şartları 149
d) Rücu Hakkı 149
III. MADDİ ZARARIN TAZMİNİ 150
A) Zararın Belirlenmesi 150
1. Genel Olarak 150
2. Yararların Denkleştirilmesi (Mahsubu) 150
3. Bedensel Zarar ve Ölüm Halinde Maddi Tazminatın Kapsamı 151
a) Genel Olarak 151
b) Bedensel Zarar Halinde 152
c) Ölüm Halinde 153
B) Tazminatın Belirlenmesi 154
1. Genel Olarak 154
2. Tazminatın Şekli 155
3. Tazminatın Miktarının Belirlenmesi 155
a) Genel Olarak 155
b) İndirim Sebepleri 156
aa) Failin Hafif Kusurlu Olması 156
bb) Zarar Görenin Rızası 156
cc) Zarar Görenin Birlikte (Ortak, Müterafik) Kusuru 156
dd) Failin Yoksulluğa Düşecek Olması 157
ee) Diğer İndirim Sebepleri 157
C) Haksız Rekabet Halinde Maddi Zararın Tazmini 157
D) Maddi Tazminat Davası 158
1. Davanın Tarafları 158
a) Davacı 158
b) Davalı 158
2. Yetkili ve Görevli Mahkeme 158
3. Zamanaşımı 159
a) Zarar Görenin Açacağı Davada Zamanaşımı 159
aa) Genel Olarak 159
bb) Faile Karşı 159
cc) Kusursuz Sorumlu Kişiye Karşı 160
b) Rücu Davasında Zamanaşımı 160
c) Daimi Def’i 160
4. Tazminat Hükmünün Değiştirilmesi ve Geçici Ödemeler 161
a) Tazminat Hükmünün Değiştirilmesi 161
b) Geçici Ödemeler 161
IV. MANEVİ ZARARIN TAZMİNİ 161
A) Genel Olarak 161
B) Şartları 162
1. Genel Olarak 162
2. Bir Kimsenin Kişilik Haklarına Yönelik Hukuka Aykırı Bir Saldırı Bulunmalıdır 162
3. Bu Saldırı Neticesinde Manevi Zarar Doğmuş Olmalıdır 162
4. Sorumlu Kişinin Sorumluluğuna Neden Olan Kusuru veya Kusuru Olmasa da Sorumlu Olmasına Neden Olan Bir Kusursuz Sorumluluk Normu Bulunmalıdır 162
C) Manevi Tazminat Davası 163
1. Taraflar 163
a) Davacı 163
b) Davalı 164
2. Yetkili ve Görevli Mahkeme ile Zamanaşımı 164
3. Tazminat Hükmünün Değiştirilmesi 164
V. CEZA HÂKİMİNİN KARARININ HUKUK DAVASINA ETKİSİ 164
VI. BİRDEN ÇOK SORUMLULUK SEBEBİ VEYA BİRDEN ÇOK SORUMLU BULUNMASI 164
A) Bir Kişi Bakımından Birden Çok Sorumluluk Sebebinin Bulunması 164
1. Bir Davranışın Hem Borca Aykırı Davranış Hem de Haksız Fiil Oluşturması 164
2. Bir Kişinin Kusura Dayanmayan Sorumlulukta Kusurunun Bulunması 165
3. Bir Kişinin Birden Fazla Kusura Dayanmayan Sorumluluk Hükmü Çerçevesinde Sorumlu Olması 165
B) Bir Zarardan Birden Çok Kişinin Sorumluluğu 166
3. Kısım
SEBEPSİZ ZENGİNLEŞMEDEN
DOĞAN BORÇLAR
I. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME KAVRAMI, İŞLEVİ VE TEMEL ÖZELLİKLERİ 167
II. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞMENİN ŞARTLARI 167
A) Genel Olarak 167
B) Zenginleşme 168
C) Fakirleşme 168
D) Nedensellik Bağı 169
E) Haklı Sebebin Bulunmaması 169
1. Genel Olarak 169
2. İfa Yoluyla Zenginleşmeler 169
a) Genel Olarak 169
b) İfa Sebebinin Hiç Bulunmaması 169
c) İfa Sebebinin Geçersiz Olması 170
d) İfa Sebebinin Gerçekleşmemiş Olması 170
e) İfa Sebebinin Sona Ermesi (Ortadan Kalkması) 171
3. İfa Dışı Zenginleşmeler 171
III. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME TALEBİNİN ÇEŞİTLİ TALEPLER KARŞISINDAKİ DURUMU VE SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME TALEBİNİN İLERİ SÜRÜLEMEYECEĞİ HALLER 172
A) Sebepsiz Zenginleşme Talebinin Çeşitli Talepler Karşısındaki Durumu 172
1. Genel Olarak 172
2. Sebepsiz Zenginleşme Talebini Bertaraf Eden Talepler 172
a) İstihkak Davasına İlişkin Talep 172
b) Zilyetlik Davalarına İlişkin Talepler 172
c) Gerçek Vekâletsiz İş Görme Talebi 172
d) Sözleşmeye Dayanan Talep 173
3. Sebepsiz Zenginleşme Talebiyle Yarışan Talepler 173
a) Haksız Fiilden Doğan Talep 173
b) Gerçek Olmayan (Caiz Olmayan) Vekâletsiz İş Görmeden Doğan Talep 173
B) Sebepsiz Zenginleşme Talebinin (veya Başka Bir Talebin) Bulunmadığı Durumlar 174
1. Genel Olarak 174
2. Hukuka veya Ahlâka Aykırı Amaç Güdülerek Verilen Şeyler 174
3. Eksik Borcun İfasında 174
4. Borç Olmayan Şeyin Borçlu Olunmadığı Bilinerek İfasında 174
IV. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞMEDE İADE BORCU 175
A) Genel Olarak 175
B) İade Borcunun Kapsamı 176
1. Sebepsiz Zenginleşenin İyiniyetli Olması Halinde 176
2. Sebepsiz Zenginleşenin Kötüniyetli Olması Halinde 176
3. Zenginleşenin İade Sırasında İleri Sürebileceği Talepler 177
IV. ZAMANAŞIMI 178
3. Bölüm
BORÇ İLİŞKİSİNİN HÜKÜMLERİ
1. Kısım
BORCUN İFASI
I. İFANIN HUKUKÎ NİTELİĞİ, İFADA FİİL EHLİYETİ VE TASARRUF YETKİSİ, İFANIN UNSURLARI 179
A) Genel Olarak 179
B) İfanın Hukukî Niteliği 179
C) İfada Fiil Ehliyeti ve Tasarruf Yetkisi 181
1. İfada Fiil Ehliyeti 181
2. İfada Tasarruf Yetkisi 181
D) İfanın Unsurları 182
1. Genel Olarak 182
2. İfanın Tarafları 183
a) Borcu İfa Edecek Kişi ve Üçüncü Kişinin İfası 183
aa) Genel Olarak 183
bb) Borcun Üçüncü Kişi Tarafından İfa Edilmesinin Sonuçları 183
aaa) Genel Kural: Borcun Sona Ermesi ve Rücu 183
bbb) İstisna: Borcun Sona Ermemesi ve Üçüncü Kişinin Alacaklıya Halef Olması 183
b) Borcun İfa Edileceği Kişi ve Üçüncü Kişiye İfa 184
3. İfanın Konusu 185
II. ÇEŞİTLİ EDİMLERİN İFASI 186
A) Bölünebilir Edimlerde İfa (Kısmî İfa) 186
B) Bölünemeyen Edimlerin İfası 187
C) Çeşit (Cins) ve Parça Borçlarında İfa 188
1. Çeşit Borcu – Parça Borcu Ayrımı ve Mislî Eşya – Gayrımislî Eşya Ayrımı ile İlişkisi 188
2. Çeşit Borçlarında ve Parça Borçlarında İfa 188
a) Çeşit Borçlarında İfa 188
b) Parça Borçlarında İfa 189
3. Sınırlı Çeşit Borcu Kavramı ve Bu Borçların İfası 189
D) Seçimlik Borçlarda İfa 189
E) Para Borçlarında İfa 190
1. Genel Olarak 190
2. Mevzuat Hükümleri Çerçevesinde Yasal Olduğu Durumlar Bakımından Yabancı Para Borçlarında İfa 190
a) Genel Kural ve İstisnası 190
b) Yabancı Para Borcunun Vadesinde Ödenmemesi 191
3. Para Borçlarında Faiz 191
4. Para Borçlarında Mahsup 193
a) Genel Olarak 193
b) Tek Bir Borcun Bulunduğu Hallerde Mahsup 193
c) Birden Fazla Borcun Bulunduğu Hallerde Mahsup 194
5. Para Borçlarında Ödemenin İspatı 194
III. İFA YERİ VE İFA ZAMANI 195
A) İfa Yeri 195
B) İfa Zamanı 195
1. Genel Olarak 195
2. İfa Zamanının Belirlenmesi 196
a) Muaccel Borç – Müeccel Borç 196
b) Özel Olarak Vadeye Bağlı Borçlar 196
aa) Genel Olarak 196
bb) Vadeye Bağlı Borçlarda Sürenin Hesaplanması 197
3. Zamanından Önce İfa 198
IV. KARŞILIKLI (TAM İKİ TARAFA) BORÇ YÜKLEYEN SÖZLEŞMELERDE İFA 198
A) Genel Olarak 198
B) Aynı Anda İfa Kuralı ve Ödemezlik Def’i 198
C) Bir Tarafın Ödeme Güçsüzlüğü Halinde Diğer Tarafın Def’i ve Fesih Hakkı 199
V. ALACAKLI TEMERRÜDÜ VE BORCUN İFASINI ENGELLEYEN ALACAKLIYA İLİŞKİN DİĞER SEBEPLER 200
A) Alacaklı Temerrüdü 200
1. Genel Olarak 200
2. Şartları 200
3. Sonuçları 201
a) Borçtan Kurtulma İmkânı 201
aa) Genel Olarak 201
bb) Verme Borçlarında Borçtan Kurtulma İmkânı 201
aaa) Malı Tevdi Hakkı 201
i. Genel Olarak 201
ii. Tevdi Yeri 201
iii. Tevdiyle Borcun Sona Ermesi ve İstisnası 202
iv. Tevdinin İfadan Farkı 202
bbb) Malı Sattırarak Bedeli Tevdi Hakkı 202
i. Genel Olarak 202
ii. Tevdiye Elverişsizlik 203
iii. Malı Sattırarak Bedelin Tevdiinde Usûl 203
cc) Yapma Borçlarında Borçtan Kurtulma İmkânı 203
b) Diğer İmkânlar 203
B) Borcun İfasını Engelleyen Alacaklıya İlişkin Diğer Sebepler 205
2. Kısım
BORCUN İFA EDİLMEMESİ
(BORCA AYKIRI DAVRANIŞ)
I. GENEL OLARAK 206
II. BORCA AYKIRI DAVRANIŞ İLE CULPA IN CONTRAHENDO ARASINDAKİ İLİŞKİ 207
III. İFA DAVASI VE CEBRİ İCRA 208
A) Genel Olarak 208
B) Verme Tipi Borçlarda İfa Davası ve Cebri İcra 208
C) Yapma ve Yapmama Tipi Borçlarda İfa Davası ve Cebri İcra 208
IV. BORCA AYKIRI DAVRANIŞIN TÜRLERİ VE HÜKÜMLERİ 208
A) Kusurlu İmkânsızlık ve Hükümleri 208
1. Kavram 208
2. Hükümleri 209
B) Borcun Gereği Gibi İfa Edilmemesi (Kötü İfa) ve Hükümleri 209
1. Kavram 209
2. Hükümleri 209
C) Temerrüt ve Hükümleri 210
1. Kavram 210
2. Şartları 210
3. Hükümleri (Hukukî Sonuçları) 212
a) Genel Olarak 212
b) Temerrüdün Genel Sonuçları 213
aa) Gecikme Tazminatı 213
bb) Beklenmedik Hâlden (Kazadan) Sorumluluk (Beklenmedik Hâl Nedeniyle Ortaya Çıkan Zararları Tazmin Sorumluluğu) 214
c) Temerrüdün Para Borçlarına Özgü Sonuçları 214
aa) Temerrüt Faizi 214
bb) Aşkın (Ek, Munzam) Zarar 216
d) Temerrüdün Tam İki Tarafa Borç Yükleyen (Synallagmatik) Sözleşmelerdeki Sonuçları 217
aa) Genel Olarak 217
bb) Alacaklının Sahip Olduğu Haklar 217
cc) Hakların Kullanılması 218
aaa) Genel Olarak 218
bbb) Seçimlik Hakların Kullanılmasına İlişkin Genel Özellik 218
ccc) Süre (Mehil) Verilmesine ilişkin Özellikler ve Süre Verilmesi Gerekmeyen Haller 219
ddd) Seçimlik Hakların Kullanılmasında Zararın İspatı 220
eee) Seçimlik Hakların Kullanılmasında Kusurun Rolü 220
4. Sona Ermesi 221
5. Kısmî Temerrüt ve Hukukî Sonuçları 222
V. BORCA AYKIRI DAVRANIŞTA ZARAR VE ZARARIN HESAPLANMASI 222
A) Borca Aykırı Davranışta Zarar Kavramı 222
B) Zararın Hesaplanması 223
1. Genel Olarak 223
2. Aynen İfadan Vazgeçerek Müspet Zararın Tazmininin Talep Edilmesi Halinde Zararın Hesaplanması 223
a) Genel Olarak 223
b) Temerrüde Düşülen Edimin Alacaklısı Kendi Edimini İfa Etmişse 223
c) Temerrüde Düşülen Edimin Alacaklısı Kendi Edimini İfa Etmemişse 224
3. Sözleşmeden Dönme ve Menfî Zararın Tazminin Talep Edilmesi Halinde Zararın Hesaplanması 225
C) Borca Aykırı Davranışta Tazminatın Kapsamının ve Şeklinin Belirlenmesi 225
VI. SORUMSUZLUK ANLAŞMASI 226
A) Kavram 226
B) Borçlunun Sorumluluğa Neden Olabilecek Davranışı Gerçekleştiren Kişiye Göre Sorumsuzluk Anlaşmasının Türleri ve Bu Türlere Göre Anlaşmanın Geçerliliği 227
1. Genel Olarak 227
2. Borçlunun Kendi Borca Aykırı Davranışından Sorumlu Olmayacağına İlişkin Sorumsuzluk Anlaşması ve Geçerliliği 227
3. Borçlunun Alacaklıya Karşı Yardımcı Kişinin Verdiği Zarardan Sorumlu Olmayacağına İlişkin Sorumsuzluk Anlaşması ve Geçerliliği 228
VII. BORÇLUNUN İFA YARDIMCILARININ FİİLİNDEN (EYLEMLERİNDEN/BORCA AYKIRI DAVRANIŞINDAN) SORUMLULUĞU 229
A) Genel Olarak 229
B) Sorumluluğun Şartları 229
C) Borçlunun İfa Yardımcılarının Eylemlerinden Sorumluluğunun Adam Çalıştıranın Sorumluluğuyla Karşılaştırılması 230
1. Genel Olarak 230
2. Farkları 231
3. Borçlunun Yanında Çalışan Kişinin Borcun İfası veya Borçtan Doğan Hakkın Kullanılmasında Alacaklıya Zarar Vermesi Durumu 232
3. Kısım
BORÇLARIN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE ETKİSİ
I. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN FİİLİNİ ÜSTLENME (ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN FİİLİNİ TAAHHÜT) 233
A) Kavram 233
B) Hükümleri 233
C) Üçüncü Kişinin Edimini Taahhüt ile Kefalet Arasındaki Farklar 234
II. ÜÇÜNCÜ KİŞİ YARARINA (LEHİNE) SÖZLEŞME 234
A) Genel Olarak 234
B) Üçüncü Kişi Yararına Sözleşmenin Türleri ve Hükümleri 235
1. Türleri 235
2. Hükümleri 235
a) Tam Üçüncü Kişi Yararına Sözleşmenin Hükümleri 235
b) Eksik Üçüncü Kişi Yararına Sözleşmenin Hükümleri 236
C) Çalışana Gerçekleştirilecek Zararlara İlişkin Sorumluluk Sigortalarında Durum 236
4. Bölüm
BORCUN VE BORÇ İLİŞKİSİNİN
SONA ERMESİ VE ZAMANAŞIMI
1. Kısım
BORCUN VE BORÇ İLİŞKİSİNİN
SONA ERMESİ
I. BORCUN VE BORÇ İLİŞKİSİNİN SONA ERMESİ KAVRAMLARI 237
II. BORÇ İLİŞKİSİNİ SONA ERDİREN SEBEPLER 238
A) Genel Olarak 238
B) İkâle (Bozma Sözleşmesi) 238
C) Fesih 239
D) Sözleşmeden Dönme 239
E) Özel Olarak Aşırı İfa Güçlüğüne Dayanan Dönme veya Fesih 239
1. Genel Olarak 239
2. Şartları 240
3. Hükümleri 240
F) İptal 241
G) Borç İlişkisinin Yenilenmesi 241
III. BORCU SONA ERDİREN SEBEPLER 241
A) Genel Olarak 241
B) İbra 242
1. Kavram 242
2. Özellikleri 242
3. Kurulması ve Şekli 243
a) Kurulması 243
b) Şekli 243
C) Birleşme (Alacaklı ve Borçlu Sıfatlarının Birleşmesi) 244
1. Kavram 244
2. Hükümleri 244
D) Yenileme 244
1. Kavram 244
2. Şartları 245
3. Türleri 245
4. Cari Hesap Sözleşmesinde Durum 246
5. Yenilemenin Sonuçları 246
E) İfa İmkânsızlığı 246
1. Kavram 246
2. Hükümleri 247
a) Borcun Tamamına İlişkin Kusursuz İfa İmkânsızlığının Hükümleri 247
b) Kısmî İfa İmkânsızlığının Hükümleri (Borcun Bir Kısmına İlişkin Kusursuz İfa İmkânsızlığının Hükümleri) 247
F) Takas (Ödeşme) 247
1. Kavram 247
2. Şartları 248
a) Genel Olarak 248
b) Karşılıklı Borçluluk 248
aa) Temel Kural 248
bb) Özel Durumlar 248
aaa) Karşılıklı Borçluluk Bulunmadığından Takasın Mümkün Olmadığı Bazı Özel Durumlar 248
bbb) Karşılıklı Borçluluk Bulunmamasına Rağmen Takasın Mümkün Olduğu İstisnai Hâl 249
c) Borçlarda Özdeşlik 249
d) Takası İleri Sürecek Olanın Alacağının Muaccel Olması 249
aa) Temel Kural 249
bb) Bazı Özel Durumlarda Takas 249
aaa) Karşılıklı Borçlardan Birinin Eksik Borç Olması Durumu 249
bbb) Karşılıklı Borçlardan Birinin Müeccel Olması Durumu 250
ccc) Karşılıklı Borçlardan Birinin Zamanaşımına Uğramış Olması Durumu 250
i. Duruma İlişkin Temel Kural 250
ii. Zamanaşımında Uğramış Borçlarda Özel Durum 250
3. Ancak Karşı Tarafın Rızasıyla Takas Edilebilecek Borçlar 251
4. Takasın Sonuçları 251
2. Kısım
ZAMANAŞIMI
I. ZAMANAŞIMI KAVRAMI 252
A) Genel Olarak 252
B) Hak Düşürücü Süreden Farkı 252
II. ZAMANAŞIMINA UĞRAMIŞ BORCUN ÖZELLİKLERİ 253
III. REHİNLE TEMİN EDİLEN ALACAKLARDA ZAMANAŞIMI 253
IV. ZAMANAŞIMI SÜRELERİ, ZAMANAŞIMI SÜRESİNİN BAŞLANGICI VE ZAMANAŞIMININ HESAPLANMASI 254
A) Zamanaşımı Süreleri 254
B) Zamanaşımı Süresinin Başlangıcı 255
C) Zamanaşımının Hesaplanması 255
V. ZAMANAŞIMININ DURMASI VE KESİLMESİ 255
A) Genel Olarak 255
B) Zamanaşımının Durması 256
C) Zamanaşımının Kesilmesi 257
1. Genel Olarak 257
2. Zamanaşımını Kesen Haller 257
a) Zamanaşımının Borçlunun Bir Fiiliyle Kesilmesi 257
b) Zamanaşımının Alacaklının Bir Fiiliyle Kesilmesi 257
c) Zamanaşımının Yargılama veya Takibe İlişkin Bir İşlemle veya Yargıcın Kararıyla Kesilmesi 258
3. Zamanaşımının Kesilmesinin Hükümleri 258
a) Zamanaşımının Kesilmeden Sonra İşleyecek Yeni Süre Bakımından 258
b) Zamanaşımının Kesilmesinin Borçlu Dışında Kalan Diğer Kişilere Etkisi Bakımından 258
VI. ZAMANAŞIMI SÜRELERİNİN KESİNLİĞİ 258
VII. ZAMANAŞIMINDAN VAZGEÇME 259
VIII. ZAMANAŞIMININ DOLMASININ HÜKÜMLERİ 259
5. Bölüm
BORÇ İLİŞKİSİNDE ÖZEL DURUMLAR
1. Kısım
TESELSÜL
(MÜTESELSİL BORÇLULUK VE MÜTESELSİL ALACAKLILIK)
I. GENEL OLARAK 261
II. BORÇLULAR ARASINDA TESELSÜL (MÜTESELSİL BORÇLULUK) 261
A) Genel Olarak 261
B) Özellikleri 263
C) Müteselsil Borçlulukta İlişkiler 263
1. Dış İlişki (Alacaklı ile Müteselsil Borçlular Arasındaki İlişki) 263
a) Müteselsil Borçlulardan Her Birinin Borcun Tamamı Ödeninceye Kadar Alacaklıya Karşı Sorumlu Olması 263
b) Müteselsil Borçlulardan Birinin Kişisel Eylemiyle Diğerlerinin Durumunu Ağırlaştıramaması 263
c) Def’i ve İtirazlar 264
aa) Ortak Def’i ve İtirazlar 264
bb) Kişisel Def’i ve İtirazlar 264
2. İç İlişki (Müteselsil Borçlular Arasındaki İç İlişki) 264
a) Rücu Hakkı 264
b) Alacaklının Haklarına Halef Olma 265
III. ALACAKLILAR ARASINDA TESELSÜL (MÜTESELSİL ALACAKLILIK) 265
A) Genel Olarak 265
B) Hükümleri 266
2. Kısım
KOŞULA (ŞARTA) BAĞLI BORÇLAR
I. GENEL OLARAK 267
II. KOŞULUN TÜRLERİ, KOŞULA BAĞLANAMAYAN İŞLEMLER, YASAK KOŞULLAR VE ANLAMSIZ VEYA RAHATSIZ EDİCİ KOŞULLAR 267
A) Koşulun Türleri 267
1. Geciktirici Koşul – Bozucu Koşul 267
2. Tesadüfi Koşul – İradi Koşul – Karma Koşul 267
3. Olumlu (Müspet) Koşul – Olumsuz (Menfî) Koşul 268
B) Koşula Bağlanamayan İşlemler 268
C) Yasak Koşullar 268
D) Anlamsız veya Rahatsız Edici Koşullar 268
III. GECİKTİRİCİ KOŞUL 269
A) Genel Olarak 269
B) Geciktirici Koşulun Hüküm ve Sonuçları 269
IV. BOZUCU KOŞUL 270
3. Kısım
BAĞLANMA PARASI,
CAYMA PARASI, CEZA KOŞULU
I. BAĞLANMA PARASI (PEY AKÇESİ) 271
II. CAYMA PARASI (CAYMA AKÇESİ) 271
III. CEZA KOŞULU 271
A) Genel Olarak 271
B) Ceza ile İfa Arasındaki İlişki 272
1. Genel Olarak 272
2. Seçimlik Ceza Koşulu ile İfaya Eklenen Ceza Koşulu 272
3. Dönme veya Fesih Cezası Bulunduğunun Kanıtlanması İmkânı 272
a) Genel Olarak Dönme veya Fesih Cezası ve Bu Cezanın Ceza Koşulu ile Cayma Parasından Farkı 272
aa) Genel Olarak Dönme veya Fesih Cezası 272
bb) Dönme/Fesih Cezasının Ceza Koşulu ile Cayma Parasından Farkı 273
b) Borçlunun Cezanın Dönme/Fesih Cezası Olduğunu Kanıtlayabilme İmkânı 273
C) Ceza ile Zarar Arasındaki İlişki 273
D) Cezanın Miktarı ve İndirilmesi 274
4. Kısım
DAR VE GENİŞ ANLAMDA
BORÇ İLİŞKİSİNDE TARAF DEĞİŞİKLİKLERİ
I. DAR ANLAMDA BORÇ İLİŞKİSİNDE TARAF DEĞİŞİKLİĞİ 275
A) Alacağın Devri 275
1. Genel Olarak 275
2. Alacağın Devri Kavramı, Devrin Hukukî Niteliği ve Devrin Kaynağı 276
a) Alacağın Devri Kavramı 276
b) Alacağın Devrinin Hukukî Niteliği 276
c) Alacağın Devrinin Kaynağı 277
3. Alacağın Devrinin Geçerlilik Şartları 278
4. Alacağın Devrinin Hükümleri ve Devredenin Devralana Karşı Sorumluluğu (Garanti Sorumluluğu) 279
a) Alacağın Devrinin Hükümleri 279
b) Alacağı Devredenin Devralana Karşı Sorumluluğu 279
aa) Çeşitli Durumlarda Sorumluluk 279
bb) Sorumluluğun Kapsamı 280
5. Alacağın Devrinde Borçlunun Savunma İmkânları 280
a) Genel Olarak 280
b) Alacağın Devri İşleminden Doğan Def’i ve İtirazlar 280
c) Borçlu ile Alacaklı Arasındaki Sözleşmeden Doğan Def’i ve İtirazlar 281
d) Borçlunun Önceki Alacaklının Şahsına Karşı Sahip Olduğu Def’iler 281
B) Borcun Nakli (Borcun Üstlenilmesi) 281
1. Genel Olarak 281
2. İç Yüklenme Sözleşmesi ile Borcun Üçüncü Kişi Tarafından İfasından Farkı 281
a) İç Yüklenme Sözleşmesinden Farklı 281
b) Borcun Üçüncü Kişi Tarafından İfasından Farkı 282
3. Borcun Nakli Sözleşmesinin Kurulması 282
a) Genel Olarak 282
b) Üstlenen ve Alacaklının Karşılıklı İrade Beyanlarıyla Kurulması 283
aa) Borcu Üstlenenin Süreli Olarak Öneride Bulunması Durumunda 283
bb) Borcu Üstlenenin Süresi Olarak Öneride Bulunması Durumunda 283
c) İç Yüklenme Sözleşmesinin Borçlu Tarafından Bildirilmesi Üzerine Alacaklının Bu Bildirime Rıza Göstermesiyle Kurulması 284
4. Borcun Nakli Sözleşmesinin Hükümleri 284
5. Borcun Naklinde Borcu Üstlenen Kişinin Savunma İmkânları 284
6. Borcun Naklinde Alacaklının Rızasının Aranmadığı Özel Durumlar 285
a) Bir Malvarlığının veya İşletmenin Aktif ve Pasifleri ile Devri 285
b) İşletmelerin Birleşmesi 286
C) Borca Katılma 286
II. GENİŞ ANLAMDA BORÇ İLİŞKİSİNDE TARAF DEĞİŞİKLİĞİ 286
A) Genel Olarak 286
B) Sözleşmenin Devri 286
C) Sözleşmeye Katılma 287
Genel Kaynakça 289