İÇİNDEKİLER İçindekiler İkinci Basıya Önsöz 7 Önsöz 9 Kısaltmalar 21 Birinci Bölüm GENEL KISIM § I. BİR SOSYOLOJİK OLGU OLARAK TRAFİK 23 § II. CEZA HUKUKUNUN KARAYOLLARI TRAFİĞİNDEKİ ROLÜ 24 § III. KRİMİNOLOJİK YÖNDEN TRAFİK SUÇLULUĞU 25 I. Genel Olarak Suçluluğu Açıklayan Teoriler 25 II. Karayolu Trafiğinde İşlenen Suçların Nedenleri 28 A. Kasten İşlenen Suçlar 28 B. Taksirle İşlenen Suçlar ve Kabahatler 29 C. Trafik Güvenliği Sistemi 32 § IV. TRAFİK CEZA HUKUKUNDA KULLANILAN KAVRAMLAR 33 I. Karayoluna İlişkin Olanlar 33 II. Araçlara İlişkin Olanlar 35 III. Trafiğe Katılan Kişilere İlişkin Olanlar 38 IV. Karayolu Çevresine İlişkin Olanlar 39 V. Karayolundaki Eylemlere İlişkin Olanlar 39 VI. Taşımaya İlişkin Olanlar 40 VII. Trafik İşaretlerine İlişkin Olanlar 40 VIII. Belgelere İlişkin Olanlar 41 § V. TRAFİK CEZA HUKUKU KAYNAKLARI 41 I. 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu (KTK) 41 II. Karayolları Trafik Yönetmeliği 42 III. Türk Ceza Kanunu 43 IV. Kabahatler Kanunu 43 İkinci Bölüm CEZA GENEL HUKUKUNA İLİŞKİN SORUNLAR § I. TRAFİKTE İŞLENEN SUÇLARDA NEDENSELLİK BAĞLANTISI SORUNU 45 I. Nedensellik Bağlantısı 45 A. Genel Olarak 45 B. Şart Teorisi (Şartların Eşitliği Teorisi) 45 C. Uygun Sebep Teorisi 46 D. Değerlendirme 48 II. Objektif İsnadiyet Teorisi 49 A. Genel Olarak 49 B. Objektif İsnadiyet Kriterleri 50 1. Genel Olarak 50 2. Riskin Hukuken Önemli Derecede Yükseltilmiş Olması 51 3. Neticenin Normun Koruma Alanı Dışında Gerçekleşmiş Olması 52 4. Yükümlülüğe Aykırılık İlişkisinde Eksiklik Bulunmaması 53 5. Neticeye Failin Hükmedebilir Olması (Hükmedebilirlik) 54 a. Atipik Nedensel Gelişmenin Söz Konusu Olması 55 b. Mağdur veya Üçüncü Kişinin Neticeye Neden Olması 56 aa. Genel Olarak 56 bb. Mağdurun veya Mağdurdaki Hastalıkların Neticeye Neden Olması 57 cc. Üçüncü Kişinin Hareketinin Neticeye Neden Olması 61 aaa. Üçüncü Kişinin Kasıtlı Hareketi 62 bbb. Üçüncü Kişinin Taksirli Hareketi 62 dd. Değerlendirme 63 aaa. Mağdurun Hareketi Bakımından 63 bbb. Üçüncü Kişinin Hareketi Bakımından 65 § II. SUÇLARIN İÇTİMAI SORUNU 68 I. Giriş 68 II. Yargıtay Uygulaması 68 III. Görüşümüz 70 § III. TRAFİKTE İŞLENEN SUÇLARDA CEZANIN BELİRLENMESİ SORUNU 74 I. Genel Olarak 74 II. Karayolları Trafik Kanunu’na Göre Trafik Kazalarında Sürücü Kusurlarının Tespiti ve Asli Kusur Sayılan Haller 77 Üçüncü Bölüm CEZA ÖZEL HUKUKU TRAFİKTE İŞLENEN SUÇLAR § I. KORUNAN HUKUKİ DEĞERE ETKİSİNE GÖRE SUÇLAR 81 I. Tehlike Suçu 81 A. Soyut Tehlike Suçu 81 B. Somut Tehlike Suçu 83 II. Zarar Suçu 84 III. Karma Nitelikli Tehlike Suçları 85 § II. TRAFİK GÜVENLİĞİNİ TEHLİKEYE SOKMA SUÇU (m.179) 86 I. Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokma Suçuna İlişkin Kanuni Düzenleme 86 II. Maddede Yer Alan Suçların Unsurları 86 A. Ulaşımı Düzenleyen İşaretlere ve Teknik İşletim Sistemine Müdahale 86 1. Suçla Korunan Hukuki Değer 86 2. Tipe Uygunluk Unsuru 87 a. Maddi Unsurlar 87 aa. Fail ve Mağdur 87 bb. Suçun Konusu 87 cc. Eylem 88 aaa. Hareket 88 bbb. Netice 89 ccc. Nedensellik Bağlantısı ve Objektif İsnadiyet 90 b. Manevi Unsur 90 3. Hukuka Aykırılık Unsuru 90 4. Suçun Özel Görünüş Şekilleri 90 a. Teşebbüs 90 b. İştirak 91 c. İçtima 91 5. Yaptırım ve Muhakeme 91 B. Ulaşım Araçlarını Tehlikeli Olabilecek Şekilde Sevk Etme 92 1. Suçla Korunan Hukuki Değer 92 2. Tipe Uygunluk Unsuru 92 a. Maddi Unsurlar 92 aa. Fail ve Mağdur 92 bb. Suçun Konusu 92 cc. Eylem 93 aaa. Hareket 93 bbb. Netice 94 b. Manevi Unsur 95 3. Hukuka Aykırılık 96 4. Suçun Özel Görünüş Şekilleri 96 a. Teşebbüs 96 b. İştirak 96 c. İçtima 96 5. Yaptırım ve Muhakeme 97 C. Alkol ve Uyuşturucu Madde Etkisi Altında Araç Sevk Etme Suçu 97 1. Suçla Korunan Hukuki Değer 97 2. Tipe Uygunluk Unsuru 97 a. Maddi Unsurlar 97 aa. Fail ve Mağdur 97 bb. Suçun Konusu 97 cc. Eylem 98 aaa. Hareket 98 bbb. Netice 100 b. Manevi Unsur 100 3. Hukuka Aykırılık Unsuru 101 4. Suçun Özel Görünüş Şekilleri 101 a. Teşebbüs 101 b. İştirak 101 c. İçtima 101 5. Yaptırım ve Muhakeme 101 § III. TRAFİK GÜVENLİĞİNİ TAKSİRLE TEHLİKEYE SOKMA SUÇU (TCK m. 180) 102 I. Genel Olarak 102 II. Suçun Unsurları 102 A. Fail ve Mağdur 102 B. Tipe Uygunluk Unsuru 103 1. Maddi Unsurlar 103 a. Taksirli Suçta Hareket: Objektif Özen Yükümlülüğünün İhlali 103 b. Tehlike Neticesi 104 2. Manevi Unsur: Neticenin Sübjektif Olarak Öngörülebilir Olması 105 3. Suçun Özel Görünüş Şekilleri 105 a. Teşebbüs 105 b. İştirak 106 c. İçtima 106 § IV. KASTEN ÖLDÜRME VE YARALAMA SUÇLARI 106 § V. TAKSİRLE ÖLDÜRME SUÇU (TCK m. 85) 106 I. Suçla Korunan Hukukî Değer 106 II. Tipe Uygunluk Unsuru 107 A. Maddî Unsur 107 1. Fail 107 2. Mağdur 108 3. Suçun Konusu 108 4. Eylem (Hareket– Netice– Nedensellik Bağlantısı) 108 a. Taksirli Suçlarda Hareket: Objektif Özen Yükümlülüğü İhlali 108 aa. Genel Olarak 108 bb. Objektif Özen Yükümlülüğünü Sınırlandıran Bir Unsur Olarak Güven İlkesi 110 b. Netice 113 c. Nedensellik Bağlantısı– Objektif İsnadiyet 113 B. Manevî Unsur 113 1. Manevî Unsur İçerisinde Taksir 113 2. Basit Taksir– Bilinçli Taksir Ayrımı 115 3. Taksirin Tespiti 115 a. Hızlı Araç Kullanımı ve Hız Yarışına İlişkin Örnekler 115 aa. Alman Federal Yüksek Mahkemesi’nin “Berlin’deki Hız Yarışı” Kararı 115 bb. İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi’nin “Gelfingen’deki Hız Yarışı” Kararı 118 cc. Yargıtay’ın Hız Yarışı Kararı 120 b. Alkollü Araç Kullanımına İlişkin Örnekler 123 c. Hızlı– Alkollü ve Sürücü Belgesi Olmaksızın Araç Kullanımına İlişkin Örnekler 125 d. Hızlı Alkollü ve Makas Olarak Tabir Edilen Şekilde Araç Kullanma Örneği 127 e. Karayolundaki Kontrol Yükümlülüğünü İhlal Eden Personele İlişkin Örnekler 130 f. Yayaların Gerçekleştirdiği Eylemlere İlişkin Örnekler 131 g. Diğer Özen Yükümlülüğü İhlallerine İlişkin Örnekler 132 III. Hukuka Aykırılık Unsuru 133 A. Genel Olarak 133 B. İlgilinin Rızası ve Mağdurun Kendisini Tehlikeye Soktuğu Haller 133 IV. Kusurluluk 135 A. Genel Olarak 135 B. Kusur Yeteneği ve Sebebinde Serbest Hareket Kuramı (ALIC) 136 C. Mazeret Sebepleri 136 V. Cezayı Kaldıran Şahsî Sebep (TCK m. 22/ 6) 138 A. Hukuki Niteliğinin Tespiti Sorunu 138 B. Fail ile Mağdur Arasında Ailevî Bir Bağın Bulunmadığı Durumlar 140 C. Uygulamada Ortaya Çıkan Sorunlar 140 VI. Suçun Özel Görünüş Şekilleri 143 A. Teşebbüs 143 B. İştirak 143 C. İçtima 144 VII. Yaptırım 145 A. Uygulanacak Ceza 145 B. Uygulanacak Güvenlik Tedbiri 146 § VI. TAKSİRLE YARALAMA SUÇU (TCK m. 89) 147 I. Suçla Korunan Hukukî Değer 147 II. Tipe Uygunluk Unsuru 147 A. Maddî Unsur 147 1. Fail– Mağdur 147 2. Suçun Konusu 147 3. Eylem (Hareket– Netice– Nedensellik Bağlantısı) 147 a. Taksirli Suçlarda Hareket: Objektif Özen Yükümlülüğü İhlali 147 b. Netice 149 c. Nedensellik Bağlantısı– Objektif İsnadiyet 151 d. Nitelikli Haller 151 aa. Genel Olarak 151 bb. TCK m. 89/ 2’deki Nitelikli Haller 152 cc. TCK m. 89/ 3’teki Nitelikli Haller 154 dd. TCK m. 89/ 4’teki Nitelikli Hal 155 B. Manevî Unsur 156 III. Hukuka Aykırılık Unsuru 159 IV. Kusurluluk 161 V. Cezayı Kaldıran Şahsî Sebep (TCK m. 22/ 6) 161 VI. İçtima 161 VII. Yaptırım 162 A. Uygulanacak Ceza ve Güvenlik Tedbiri 162 B. Cezanın Belirlenmesi 164 1. Genel Olarak 164 2. Nitelikli Haller Bakımından 165 § VII. İHMAL SURETİYLE KASTEN ÖLDÜRME SUÇU (TCK m. 83) 166 I. Suçla Korunan Hukukî Değer 166 II. Tipe Uygunluk Unsuru 166 A. Maddî Unsur 166 1. Fail– Mağdur 166 2. Eylem (Hareket– Netice– Nedensellik Bağlantısı) 167 a. Hareket: Kişinin Yükümlü Olduğu İcraî Davranışı Yerine Getirmemiş Olması 167 b. Netice 171 c. Nedensellik Bağlantısı– Objektif İsnadiyet 171 B. Manevî Unsur 171 1. İhmalî Hareketin Ölüm Neticesine Yönelik Kasten Gerçekleştirilmiş Olması Gerekir 171 2. Failin Gerçekleştirmekle Yükümlü Olduğu Yardım Mağdurun Ölümüne Engel Olmaya Elverişli Olmalıdır 173 III. Hukuka Aykırılık Unsuru 175 IV. Kusurluluk 177 V. Suçun Özel Görünüş Şekilleri 177 A. Teşebbüs 177 B. İştirak 179 C. İçtima 179 § VIII. YARDIM VEYA BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜ İHLAL SUÇU (TCK m. 98) 180 § IX. RESMİ BELGENİN DÜZENLENMESİNDE YALAN BEYAN SUÇU (TCK m. 206) 183 § X. BAŞKASINA AİT KİMLİK VEYA KİMLİK BİLGİLERİNİN KULLANILMASI SUÇU (TCK m. 268) 187 § XI. İZİNSİZ PARK ÜCRETİ ALMA VEYA TALEP ETME SUÇU (KTK m. 79/ 2) 189 I. Suçla Korunan Hukukî Değer 189 II. Tipe Uygunluk Unsuru 190 A. Maddî Unsur 190 1. Fail–Mağdur 190 2. Eylem (Hareket– Netice– Nedensellik Bağlantısı) 191 a. Genel Olarak 191 b. Karayolu Üzerinde Bulunan Park Yerlerindeki Araçlar 191 c. Yetkili İdare Tarafından Verilen İzin Olmadan Park Ücreti Almak 192 aa. Yetkili İdare Tarafından Verilen İzin 192 bb. Park Ücretinin Alınması 193 cc. Park Ücretinin Mağdur Tarafından Herhangi Bir Zorlama Olmadan Gönüllü Olarak Verilmiş Olmasının Önemsizliği 194 d. Yetkili İdare Tarafından Verilen İzin Olmadan Park Ücreti Almaya Teşebbüs Etmek 194 B. Manevî Unsur 195 III. Hukuka Aykırılık Unsuru 195 IV. Kusurluluk 196 V. Suçun Özel Görünüş Şekilleri 197 A. Teşebbüs 197 B. İştirak 197 C. İçtima 198 VI. Yaptırım 200 Dördüncü Bölüm KABAHATLER HUKUKU § I. GİRİŞ 201 § II. İDARİ PARA CEZASI 201 I. İdari Para Cezası ve Adli Para Cezası Ayrımı 201 II. Kusur ve Cezaların Şahsiliği Prensiplerinin İdari Para Cezası Sorumluluğuna Etkisi 204 III. Kabahatlerde Manevî Unsur 206 IV. İdari Para Cezalarının Ödenmesi 209 V. İdari Para Cezalarında Zamanaşımı 210 VI. Şirket Araçlarına Trafik Cezası Uygulanması 210 VII. Trafik Cezası Uygulanmasında “Kişiye Özgü” Uygulamalar 210 § III. SÜRÜCÜ BELGESİNİN GERİ ALINMASI 212 § IV. TRAFİKTE İŞLENEN KABAHATLERDEN BAZILARI 215 I. Alkollü ve Uyuşturucu Madde Etkisinde Araç Kullanma 215 II. Trafik Kazalarına Karışanlar İle İlgili Kabahatler 217 III. Sürücü Belgesi Olmaksızın Araç Kullanımı 219 IV. HIZ SINIRININ AŞILMASI 220 § V. TESCİL PLAKASINA GÖRE TUTANAK DÜZENLENMESİ (KTK m.116) 223 § VI. CEZA PUANI UYGULAMASI 225 § VII. TRAFİKTE İŞLENEN KABAHATLERDE İÇTİMA 225 § VIII. İDARİ YAPTIRIM KARARLARINA KARŞI BAŞVURULACAK KANUNYOLLARI 227 I. Adli Yargı Kolunda Başvurulacak Kanunyolları 227 A. Sulh Ceza Hakimliğine Başvuru (Kabahatler Kanunu m. 27) 227 1. Genel Olarak 227 2. Başvurunun İncelenmesi 228 3. Başvuru Üzerine Verilecek Kararlar 229 B. İtiraz (Kabahatler Kanunu m. 29) 230 II. İdarî Yargı Kolunda Başvurulacak Kanunyolu 231 III. Adlî Yargı İle İdarî Yargı Arasında Ortaya Çıkan Görev Uyuşmazlığı 232 IV. Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Yolu 233 Beşinci Bölüm TRAFİKTE İŞLENEN SUÇLARA İLİŞKİN CEZA MUHAKEMESİ § I. SORUŞTURMA EVRESİ 237 I. Delillerin Toplanması 237 A. Olay Yeri İnceleme 237 B. Alkol ve Uyuşturucu Maddenin Tespiti 239 C. Trafikte Önleme Araması 240 II. Deliller 243 A. Görüntü Kaydeden Cihazlardan Elde Edilen Kayıtlar 243 1. Hakim Tarafından Görüntülerin İncelenmesi 243 2. Kayıtların Hukuki Dayanağı Sorunu 244 3. Görüntülerin Delil Değeri 246 B. Trafik Kaza Tespit Tutanağı 249 1. Düzenlenmesi 249 2. Delil Değeri 251 3. İtiraz 252 III. Trafik Bilirkişiliği 253 IV. Trafik Suçlarında Tutuklama Tedbiri 256 V. Seri Muhakeme Usulü 256 A. Genel Olarak 256 B. Bilgilendirme ve Teklif aşaması: 258 C. Yaptırımın Belirlenmesi 258 D. Yaptırımın Bireyselleştirilmesi 259 E. Hüküm Aşaması 259 F. Kanun yolu: İtiraz 260 § II. KOVUŞTURMA EVRESİ 260 I. Yetkili Mahkemenin Belirlenmesi 260 II. İspat Sorunu 261 A. Kuşkudan Sanık Yararlanır İlkesi 261 B. Nedensellik Bağlantısının İspatı 263 III. Ceza Mahkemesinin Hükmünün Özel Hukuk Yargılamasına Etkisi 265 IV. Elkoyma ve Müsadere 266 A. Elkoyma 266 B. Göçmen Kaçakçılığı Suçunda Kullanılan Taşıtlar 267 C. Müsadere 268 D. Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda Yer Alan Suçlarda Kullanılan Taşıtların Müsaderesi 273 Altıncı Bölüm TRAFİK CEZA HUKUKUNUN GELECEĞİ: SÜRÜCÜSÜZ ARAÇLAR § I. KAVRAM 275 § II. SÜRÜCÜSÜZ ARAÇLAR VE CEZAİ SORUMLULUK 278 I. Genel Olarak 278 II. Aracın (Robotun) Kendisinin Cezai Sorumluluğu 279 A. Cezai Sorumluluğun Genel Gereklilikleri 279 B. Kast ve Taksirin Alternatifleri 282 III. Aracın Sahibinin veya İşleticisinin Cezai Sorumluluğu 283 IV. Üretici Firmanın, Sahibinin veya Çalışanlarının Cezai Sorumluluğu 286 § III. DEĞERLENDİRME 289 Kaynakça 291 Kavramlar Dizini 302
