Trafik Kazalarından Kaynaklanan Bedensel Zararlar Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Davaları
Hüseyin TUZTAŞ ( Yargıtay 4. Hukuk Dairesi Üyesi )
İÇİNDEKİLER
TAKDİM. 5
BİRİNCİ KİTAP
BİRİNCİ BÖLÜM
BEDENSEL ZARARLARDAN DOĞAN TAZMİNAT DAVALARI
I) GENEL OLARAK51
A) ZARAR KAVRAMI.55
B) ZARARDAN SORUMLU OLANLAR 56
II) BEDENSELZARARLAR .57
A) TEDAVİ GİDERLERİ 59
1) Sağlık Hizmeti Giderleri60
a) 6111 Sayılı Kanun yürürlüğe girdikten sonra yapılan sağlık
hizmeti giderlerinden sorumluluk .62
b) 6111 Sayılı Kanun Yürürlüğe girmeden önce yapılmış olan
sağlık hizmeti giderlerinden sorumluluk .64
aa) 6111 sayılı kanunun yürürlüğe girmesinden önce
meydana gelen trafik kazalarından kaynaklanan sağlık
hizmeti giderleri kanunun yürürlüğe girmesinden
önce sigortacı tarafından ödenmiş ise SGK’dan rücu
edebilir mi? 65
bb) 6111 sayılı kanunun yürürlüğe girmesinden önce
meydana gelen trafik kazalarından kaynaklanan sağlık
hizmeti giderleri kanunun yürürlüğe girmesinden
sonra sigortacı tarafından ödenmiş ise SGK’dan rücu
edebilir mi? 66
c) 6111 Sayılı Kanun yürürlüğe girmesinden önce sağlık
hizmeti giderleri talepli açılan tazminat davalarında
SGK’nun taraf durumu 68
İçindekiler
8
d) Zorun Mali Sorumluluk Sigortası olmayanlar yönünden
Sorumluluk71
e) Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk
Sigortası Genel Şartlarında Sağlık Hizmeti Teminatı .73
f) Genel Şartlar A.5/b maddesinin KTK’nun 98. maddesi
karşısında ki durumu.75
g) Sağlık hizmeti giderlerinin ispatı .82
2) İyileşme Giderleri.86
a) Sağlık hizmeti aldığı sırada yapılan diğer giderler.86
b) Taburcu olduktan sonra yapılan giderler90
c) İlerde yapılacak giderler91
d) İyileşme giderlerinin ispatı95
B) KAZANÇ KAYBI 97
1) Çalışanlar Yönünden 98
2) Bir İşi Ve Kazancı Bulunmayanlar Yönünden .102
3) Kendi Ev Hizmetlerini Yapan Ev Kadınları Yönünden.103
4) Küçük Yaşta Sakat Bırakılan Çocuklar Yönünden.104
5) Estetik Zararlar Yönünden .106
C) ÇALIŞMA GÜCÜNÜN AZALMASINDAN YA DA YİTİRİLMESİNDEN
DOĞAN KAYIPLAR.108
1) Çalışma Gücünün Azalması (Geçici İşgöremezlik)109
a) Geçici iş göremezlik süresi 109
b) Geçici iş göremezlik zararının tespiti.110
c) Geçici iş göremezlik zararından sorumluluk114
2) Çalışma Gücünün Yitirilmesi (Sürekli İş Göremezlik -Maluliyet)118
D) EKONOMİK GELECEĞİN SARSILMASINDAN DOĞAN ZARARLAR .124
İKİNCİ BÖLÜM
BEDENSEL ZARARLARIN BELİRLENMESİ
I) OLAY İLE ZARAR ARASINDA UYGUN İLLİYET BAĞI
(SEBEP - SONUÇ İLİŞKİSİ). 136
A) SONUCU BİRDEN ÇOK SEBEBİN MEYDANA GETİRMESİ138
1) Birden Çok Sebebin Aynı Zararı Birlikte Meydana Getirmesi 139
a) Ortak illiyet139
b) Yarışan illiyet.141
İçindekiler
9
c) Seçimlik illiyet. 142
2) Birden Çok Sebepten Yalnız Birinin Zararı Doğurması 143
a) Önüne Geçilen İlliyet 144
B) SEBEPLE ZARARLI SONUCUN UYGUN OLMAYIŞI 146
1) Sebeple Zararlı Sonuç Arasında İlliyet Bağının Olmaması. 147
2) İlliyet Bağının Kesilmesi. 148
a) Mücbir Sebep . 149
aa) Mücbir sebebin şartları . 150
aaa) Mücbir sebebi teşkil eden bir olay olmalıdır 150
bbb) Zarar verenin dışında bir olay olmalıdır
(Haricilik) 151
ccc) Bir davranış normunun veya borcun ihlâli . 152
ddd) Mücbir sebep ile zararlı sonuç arasında illiyet
bağı olmalıdır . 152
eee) Kaçınılmazlık. 153
bb) Mücbir sebebin hükümleri 153
b) Zarar Görenin Tam Kusuru . 154
c) Üçüncü Şahsın Kusuru 159
II) BEDENSEL ZARARLARDAN SORUMLULUĞUN TESPİTİ 163
A) KUSUR (SÜRÜCÜNÜN) SORUMLULUĞU 163
1) Kusuru Açıklayan Teoriler . 165
a) Sübjektif Kusur Teorisi 165
b) Objektifleştirilmiş Kusur Teorisi . 167
c) Objektif Kusur Teorisi. 168
2) Kusur ile illiyet bağı arasındaki ilişki 169
3) Kusur ile zarar arasındaki ilişki 171
4) Kusur ile fiil arasındaki ilişki 171
5) Kusurun Unsurları . 172
a) Kusurun Sübjektif Unsuru (Ayırt Etme Gücü). 172
b) Kusurun Objektif Unsuru 173
6) Kusurun Belirlenmesinde Kanuni Düzenlemelerin Etkisi 173
7) Kusurun Dereceleri . 174
a) Kasıt 175
aa) Doğrudan Kasıt 176
bb) Dolaylı Kasıt. 176
b) İhmal 177
aa) Bilinçli İhmal- Bilinçsiz İhmal . 178
İçindekiler
10
bb) Ağır İhmal.178
cc) Orta İhmal179
dd) Hafif İhmal .179
ee) Ağır Kusur- Hafif Kusur.180
8) Mahkemece Kusurun Tespiti .180
a) Kusurun İspat Yükü .180
b) Hukuk Hâkiminin Bağımsızlığı İlkesi 181
c) Kusurun Belirlenmesinde Bilirkişinin Rolü 187
9) Haksız Fiillerden Doğan Borç İlişkilerinde Kusurun Önemi 191
10) Tazminat Miktarının Belirlenmesinde Kusurun Etkisi191
11) Kusursuz Sorumlulukta Kusur (Ek Kusur)194
B) MOTORLU ARAÇ İŞLETENİN SORUMLULUĞU.197
1) İşletenin Sorumluluğun Genel Şartları.198
a) Bir zarar doğmuş olmalıdır198
b) Zarar bir trafik kazasından doğmuş olmalıdır .199
c) Zarara motorlu bir araç sebep olmalıdır. 202
aa) Hareket gücüne sahip olması.202
bb) Kendi itici gücüyle hareket etmesi.202
cc) Motorlu araç karayolunda hareket etmesi 203
d) Zarara motorlu araç sebep olmalıdır ( uygun illiyet bağı).207
2) İşletenin Sorumluluğunun Özel Şartları .208
a) İşleten Sıfatı Olması 208
aa) İşleten kavramı.208
bb) İşleten çeşitleri.210
aaa) Gerçek işleten .210
i) Araç maliki 211
ii) Aracın mülkiyeti muhafaza kaydıyla alıcısı. 212
iii) Aracın uzun süreli kiracısı, ariyet ve rehin
alanı 213
bbb) Farazi işleten .215
i) Motorlu araçla ilgili mesleki faaliyette
bulunan kişiler 215
ii) Yarış düzenleyicileri 217
iii) Motorlu aracı çalan veya gasbeden kişiler. 218
iv) Devlet ve diğer kamu tüzel kişileri . 223
cc) İşletenin Eylemlerinden Sorumlu Olduğu Kişiler224
aaa) Sürücü.225
İçindekiler
11
bbb) Diğer yardımcılar 227
b) Zarara motorlu aracın işletilmesi veya kanunda öngörülen
diğer bir olay sebep olmalıdır. 228
aa) İşletilme halinde olan aracın vermiş olduğu zarardan
sorumluluk 229
aaa) Hareket halindeki araçlarda işletme kavramı. 230
bbb) Duran araçlarda işletme kavramı . 232
bb) İşletilme halinde olmayan aracın vermiş olduğu
zarardan sorumluluk . 232
aaa) Zarar, işletilme halinde olmayan motorlu bir
aracın sebep olduğu trafik kazasından
doğmalıdır 233
bbb) Zarar gören, kazaya, işletenin veya
yardımcılarının kusurunun veya aracın
bozukluğunun sebep olduğunu ispat etmelidir 234
i) Kazaya işletenin veya yardımcılarının
kusuru sebep olmalıdır. 234
ii) Kazaya araçtaki bir bozukluk sebep
olmalıdır. 235
cc) Kazadan sonra yapılan yardım çalışmaları sırasında
doğan zararlardan sorumluluk 237
c) İşleten Sorumluluktan Kurtulduğunu İspat Etmemiş
Olmalıdır. 238
aa) İşleteni Sorumluluktan Kurtaracak Ön Şartlar. 239
bb) İşletenin Sorumluluktan kurtulmasının özel şartları . 240
aaa) Kazanın münhasıran mücbir sebepten ileri
gelmesi . 240
bbb) Kazaya münhasıran zarar görenin ağır
kusurunun neden olması 243
ccc) Kazaya münhasıran üçüncü kişinin ağır
kusurunun neden olması 244
3) Araç İşletenin Sorumluluk Halleri 245
a) İşletenin Tehlike (Kusursuz)Sorumluluğu . 246
b) İşletenin Olağan sebep sorumluluğu:. 248
c) İşletenin Kusur Sorumluluğu 250
d) İşletenin Genel hükümlere Göre Sorumluluğu. 250
C) SİGORTACININ SÖZLEŞMEDEN DOĞAN SORUMLULUĞU 251
İçindekiler
12
1) Sigorta Hukuku Genel Hükümleri 252
a) Tanımlar253
aa) Sigorta253
bb) Sigorta Sözleşmesi .253
cc) Sigorta Şirketi.256
dd) Acente257
ee) Sigorta Ettiren257
ff) Sigortalı 257
gg) Lehtar.258
hh) Zeyilname.258
ıı) Prim260
ii) Sigorta değeri.260
jj) Sigorta bedeli .260
kk) Sigorta süresi .262
ll) Teminat262
mm) Yenileme 263
nn) Sigortacının Sorumluluğu.263
b) Sigorta Sözleşmesinin Feshi Ve Cayma .264
aa) Olağanüstü durumlarda fesih 264
bb) Sigorta priminin artırılmasında fesih264
cc) Kısmi fesih ve cayma264
dd) Tarafların aczi, takibin semeresiz kalması265
ee) Sigortacının iflası265
c) Türk Ticaret Kanununa Göre Zamanaşımı.265
d) Sigortacının Borç Ve Yükümlülükleri.266
aa) Sigortacının sorumluluğunun başlama tarihi .266
bb) Sigortacının aydınlatma yükümlülüğü266
cc) Sigorta poliçesi verme yükümlülüğü267
dd) Giderleri ödeme borcu.268
ee) Tazminat ödeme borcunun doğması .268
aaa) Kısmi tazminat ödemeleri .269
bbb) Sigortacının tazminat borcundan kurtulması269
e) Sigorta Ettirenin Borç Ve Yükümlülükleri271
aa) Prim ödeme borcu .271
aaa) Prim ödeme zamanı 271
bbb) Prim ödeme yeri .272
ccc) Primin indirilmesi272
İçindekiler
13
ddd) Sigorta ettirenin temerrüde düşmesi. 273
bb) Beyan yükümlülüğü. 274
aaa) Sözleşmenin yapılması sırasında ki
yükümlülükler 274
bbb) Teklifin yapılması ile kabulü arasındaki
değişiklikleri beyan yükümlülüğü. 276
ccc) Sözleşme süresi içinde beyan yükümlülüğü. 276
ddd) Riziko gerçekleştiğinde beyan yükümlülüğü 277
cc) Bilgi verme ve araştırma yapılmasına izin verme
yükümlülüğü . 278
dd) Zararı önleme, azaltma ve sigortacının rücu haklarını
koruma yükümlülüğü 278
ee) Sözleşmede öngörülen yükümlülüklerin ihlali halinde
sigortacının fesih hakkı 279
2) Zarar Sigortaları 279
a) Mal Sigortaları 280
aa) Başkası (Üçüncü Kişi) Lehine Sigorta . 280
bb) Üzerinde Sınırlı Ayni Hak Kurulan Eşyanın
Sigortalanması. 283
aaa) Sınırlı ayni hak kurulan eşyayı malikinin kendi
lehine sigorta yaptırması 284
i) Sigorta tazminatının malike
ödenebilmesinin şartları. 285
ii) Rehin Hakkı sahibinin izni olmadan malike
yapılan ödemelerin sonuçları . 288
iii) Malikin prim borcunu ödemede temerrüde
düşmesi 288
iv) Sözleşmenin feshedilmesi veya
sözleşmeden cayılması . 288
v) Bilgi verme yükümlülüğü 289
vi) Malikin sigortacıya tazminat davası hakkı 289
vii) Sınırlı ayni hak kurulan eşyayı malikin rehin
alacaklısı lehine sigorta yaptırması. 291
bbb) Sınırlı ayni hak sahibinin kendi ad ve lehine
rehinli malı sigorta yaptırması 292
cc) Haciz 294
dd) Geçmişe Etkili Sigorta 294
İçindekiler
14
ee) Sigortacının Tazminat Borcu 295
aaa) Eksik sigorta 295
bbb) Aşkın sigorta296
ccc) Takseli sigorta .296
ff) Birden Çok Sigorta .297
aaa) Müşterek sigorta.297
bbb) Çifte sigorta.298
ccc) Kısmi sigorta299
gg) Sigortacının Sigortalanan Menfaati İnceleyebilmesi299
hh) Sigorta Edilen Menfaatin Sahibinin Değişmesi 300
jj) Zarar Gören Mal Ve Zararın Gerçekleştiği Yerde
Değişiklik Yapmama Yükümlülüğü .301
kk) Halefiyet.301
b) Sorumluluk Sigortaları.302
aa) Genel Hükümler.302
aaa) Sözleşmenin konusu ve kapsamı 302
bbb) Hukuki koruma303
ccc) Sigortalının Sigortacıya Bildirim Yükümlülüğü 304
ddd) Sigortacının yardımları304
eee) Sigortalın sorumluluk konusu olaya kasten
neden olması.306
fff) Doğrudan dava hakkı 307
ggg) Sigortacının zarar görenden bilgi alma hakkı 308
hhh) Takas.309
ııı) Halefiyet309
i- Sigortacının zarar görene yapmış olduğu
ödeme sigorta teminatı kapsamında
olmalıdır. 310
ii- Sigortacı halefiyet gereği ödediği miktar
kadar diğer sorumlulara talep ve dava
hakkı vardır. . 311
iii) Zamanaşımı.312
bb) Zorunlu Sorumluluk Sigortaları 312
aaa) Sözleşme yapma zorunluluğu .312
bbb) Zarar görenle ilişkide sigortacının ifa
yükümlülüğü .314
cc) Sorumluluk Sigortalarına Uygulanacak Hükümler .315
İçindekiler
15
3) Trafik Kazalarından Doğan Zararlardan Sigorta Şirketlerinin
Sorumluluğu 317
a) Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk
Sigortası 319
aa) Genel Olarak 319
bb) Sigortanın Sorumluluk Kapsamı 320
cc) Sigorta Kapsamına Giren Teminat Türleri . 327
aaa) Maddi Zararlar Teminatı 328
bbb) Sağlık Giderleri Teminatı . 328
ccc) Sürekli Sakatlık Teminatı 331
ddd) Destekten Yoksun Kalma (Ölüm) Teminatı 334
çç) Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasının Sorumluluk
Alanı 334
dd) Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Teminat Dışında
Kalan Hususlar. 340
aaa) Karayolları Trafik Kanununa göre teminat
dışında kalan hususlar 341
i- İşletenin; KTK uyarınca eylemlerinden
sorumlu tutulduğu kişilere karşı
yöneltebileceği talepler 341
ii- İşletenin; eşinin, usul ve füruunun,
kendisine evlat edinme ilişkisi ile bağlı
olanların ve birlikte yaşadığı kardeşlerinin
mallarına gelen zararlar nedeniyle ileri
sürebilecekleri talepler. 342
iii- İşletenin; KTK uyarınca sorumlu
tutulmadığı şeye gelen zararlara ilişkin
talepler. 344
iv- KTK 105 inci maddesinin üçüncü fıkrasına
göre zorunlu mali sorumluluk sigortasının
teminatı altında yapılacak motorlu araç
yarışlarındaki veya yarış denemelerindeki
kazalardan doğan talepler 345
v- Motorlu araçta taşınan eşyanın uğrayacağı
zararlar. 345
vi- Manevi tazminata ilişkin talepler. 345
İçindekiler
16
vii- Hak sahibinin kendi kusuruna denk gelen
tazminat talepleri. 346
viii- İlgililerin, sigortalının sorumluluk riski
kapsamında olmayan tazminat talepleri 346
ix- Bu bent Anayasa Mahkemesinin
17/7/2020 tarihli ve E.:2019/40;
K.:2020/40 sayılı Kararı ile iptal edilmiştir. 347
x- Destekten yoksun kalan hak sahibinin,
destek şahsının kusuruna denk gelen
tazminat talepleri. 347
xi- Gelir kaybı, kâr kaybı, iş durması ve kira
mahrumiyeti gibi dolaylı zararlar . 348
xii- Hasar sebebiyle trafikten çekme veya
hurdaya çıkarılma işlemi görmüş araçların
değer kaybı tazminatı talepleri 348
xiii- 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle
Mücadele Kanunu kapsamındaki terör
eylemlerinde ve bu eylemlerden doğan
sabotajda kullanılan araçların neden
olduğu ve sigortalının sorumluluk riski
kapsamında olmayan tazminat talepleri ile
aracın terör eylemlerinde kullanıldığını
veya kullanılacağını bilerek binen kişilerin
ve terör ve sabotaj eyleminde yer alan
kişilerin uğradıkları zararlara ilişkin talepler 349
bbb) Genel şartlara göre teminat dışında kalan haller350
ee) Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk
Sigortası Genel Şartları Ve Hukuki Mahiyeti 354
ff) Anayasa Mahkemesi’nin 17/7/2020 tarih, 2019/40
esas, 2020/40 karar sayılı iptal ve itiraz ret sonuçları355
aaa) Anayasa Mahkemesi Kararlarının Bağlayıcılığı356
bbb) Anayasa Mahkemesi’nin Gerekçe Ve
Yorumlarının Bağlayıcı Olup Olmadığı Sorunu 358
i- Mahkeme’nin Gerekçe Ve Yorumlarının
Bağlayıcı Olduğu Görüşü 359
ii- Mahkeme’nin Gerekçe Ve Yorumlarının
Bağlayıcı Olmadığı Görüşü . 360
İçindekiler
17
iii- Anayasa Mahkemesi ile Yargıtay ve
Danıştay Uygulamaları . 363
iv- Değerlendirme ve Sonuç 365
ccc) Anayasa Mahkemesi’nin İptal Kararının Derdest
Dosyalar Açısından Sonuçları . 367
ddd) Anayasa Mahkemesi İptal Kararının Sonuçları. 373
i- İptal Edilen Hükümler. 373
ii- Gerekçe Özeti. 373
iii- İptal Kararının Sonuçları . 374
ia- KTK’un 90. Maddesi yönünden sonuçları 374
ib- KTK’un 92. Maddesi (i) Bendi
yönünden sonuçları. 375
eee) Anayasa Mahkemesi İtiraz Ret Kararlarının
Sonuçları. 376
i- Karayolları Trafik Kanun’un 90. Maddesinin
Birinci Cümlesinde Yer alan “.bu Kanun…”
ve “…öngörülen usul ve esaslara tabidir.”
ibaresi yönünden 376
ia- Ret edilen Hüküm 376
ib- Gerekçe Özeti 376
ic- Ret Kararının Sonuçları 376
ii- Karayolları Trafik Kanun’un 92. Maddesinin
(g) bendinde “Hak sahibinin kendi
kusuruna denk gelen tazminat talepleri”
ibaresi yönünden 377
ia- Ret edilen Hüküm 377
ib- Gerekçe Özeti 377
ic- Ret Kararının Sonuçları 377
iii- Karayolları Trafik Kanun’un 92. Maddesinin
(h) bendinde “İlgililerin, sigortalının
sorumluluk riski kapsamında olmayan
tazminat talepleri” ibaresi yönünden. 378
ia- Ret edilen Hüküm 378
ib- Gerekçe Özeti 378
ic- Ret Kararının Sonuçları 379
İçindekiler
18
iv- Karayolları Trafik Kanun’un 93. Maddesinin
Birinci Fıkrasında Yer Alan “Zorunlu mali
sorumluluk sigortası genel şartları,…”
İbaresi yönünden . 379
ia- Ret Edilen Hüküm 379
ib- Gerekçe Özeti 380
ic- Ret Kararı Sonucu 380
v- Karayolları Trafik Kanun’un 97. Maddesinin
Birinci Cümlesinde ki “Zarar görenin,
zorunlu mali sorumluluk sigortasında
öngörülen sınırlar içinde dava yoluna
gitmeden önce ilgili sigorta kuruluşuna
yazılı başvuruda bulunması gerekir.”
İbaresi Yönünden . 381
ia- Ret Edilen Hüküm 381
ib- Gerekçe Özeti 381
ic- Ret Kararının Sonuçları 383
vi- Karayolları Trafik Kanun’un 99. Maddesinin
Birinci Fıkrasında Yer Alan “.zorunlu mali
sorumluluk sigortası genel şartlarıyla
belirlenen belgeleri,.” İbaresi yönünden 384
ia- Ret Edilen Hüküm 384
ib- Gerekçe Özeti 385
ic- Ret Kararı Sonuçları. 386
fff) Sonuç olarak; 387
gg) Sigorta Kapsamındaki Tazminatların Belirlenmesinde
Usul Ve Esaslar.388
ğğ) Rizikonun Gerçekleşmesi Halinde Sigortalının Sigorta
Ettirenin Yükümlülükleri 396
aaa) Riziko gerçekleştiğinde ihbar yükümlülüğü 396
bbb) Zararı önleme, azaltma ve sigortacının rücu
haklarını koruma yükümlülüğü .397
ccc) Bilgi, belge verme ve sigortacının araştırma
yapmasına izin verme yükümlülüğü .398
ddd) Tazminat talebine ve cezai kovuşturmaya ilişkin
bilgi ve belgeleri verme yükümlülüğü.398
İçindekiler
19
eee) Sigortalının yükümlülüklerini yerine
getirmemesinin sonuçları. 398
hh) Sigortacının Temerrüdü-Tazminat Ve Giderlerin
Ödenmesi 399
ii) Römork Veya Çekilen Araçların Verdiği Zarardan
Sigortacının Sorumluluğu 401
jj) Motorsuz Taşıt Ve Motorlu Bisikletten Sorumluluk 406
kk) Motorlu Araçlarla İlgili Mesleki Faaliyette Bulunanlara
Bırakılan Araçların Vermiş Olduğu Zararlardan
Sorumluluk 409
ll) Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasının Başlangıcı Ve
Sonu 412
mm) Sigortacının Halefiyeti . 412
aaa) Sigortacının zarar görene yapmış olduğu ödeme
sigorta teminatı kapsamında olmalıdır 413
bbb) Sigortacı halefiyet gereği ödediği miktar kadar
diğer sorumlulara talep ve dava hakkı vardır. 414
nn) Zarar Görenlerin Haklarının Saklı Tutulması . 414
oo) Sigortacının Sigotalısına Rücu Hakkı 416
aaa) Zarar Verici Olayın Kast veya Ağır Kusuru
Sonucu Oluşması 419
bbb) Ehliyetsiz Araç Kullanmak. 424
ccc) Alkollü (Uyuşturucu veya Keyif Verici Maddeler
Alarak) Araç Kullanmak 429
ddd) İstiap Haddini Aşmak Ruhsat Olmadan Yolcu
veya Patlayıcı-Parlayıcı Madde Taşımak. 433
eee) Sigorta Ettirenin Rizikonun Gerçekleşmesinden
Sonra Gerekli Yükümlülükleri Yerine
Getirmemesi. 434
fff) Aracın Çalınması veya Gasp Edilmesinde
Sigortalının İhmali 435
ggg) Olay Yerini Terk Etme Ve Kaza Ve Alkol Raporu
Düzenlenme Yükümlülüğüne Aykırı Davranmak 438
öö) Sigorta Ücretinin (Priminin) Ödenmesi . 441
pp) Sözleşme Yapıldığı Sırada Beyan Yükümlülüğü . 444
rr) Sigortalının/Sigorta Ettirenin Sigorta Süresi İçinde
İhbar Yükümlülüğü Ve Sonuçları . 444
İçindekiler
20
ss) Sigortalının Değişmesi445
şş) Tebliğ Ve İhbarlar.449
tt) Sırların Saklı Tutulması.449
uu) Sigortacıya Başvuru Ve Dava Hakkı449
aaa) Genel Olarak .449
bbb) Zarar Görenin Sigortacıya Yazılı Başvuruda
Bulunması .451
ccc) Zarar Görenin Sigortacıya Başvurusunun Hukuki
Niteliği.456
i- Karayolları Trafik Kanunu 97. Maddesinde
ki Dava Şartının Hukuki Niteliği 466
ii- Sigortacıya Yazılı Başvuruda Bulunulmuş
Ancak 15 Günlük Süre Beklenmeden Dava
Açılması Durumu 475
üü) Sigorta Şirketine Karşı Açılan Davalarda Görevli Ve
Yetkili Mahkeme 481
aaa) Yargı Yolu Yönünden İdari Yargı- Adli Yargı
Görev Alanına Giren Davalar.481
bbb) Görevli Mahkeme .489
ccc) Yetkili Mahkeme .494
i- Genel Yetkili Mahkeme 494
ii- Davalının Birden Fazla Olması Hâlinde Yetki 494
iii- Şubeler ve tüzel kişilerle ilgili davalarda
yetki . 495
iv- Sigorta sözleşmelerinden doğan davalarda
yetki . 495
v- Haksız fiilden doğan davalarda yetki 495
vi- KTK. 110/2 maddesi göre yetkili mahkeme . 496
vii- Genel Şartlar C.7 maddesine göre yetkili
mahkeme . 496
viii- Sigorta şirketinin bölge müdürlüklerinin
bulunduğu yer mahkemelerinin yetkisi . 496
ix- Yetki itirazının yapılması 497
vv) Sigortacının Sorumluluğunu Kaldıran Anlaşmalar Ve
Hak Düşürücü Süre.497
yy) Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortacısı Yönünden
Zamanaşımı504
İçindekiler
21
aaa) Zamanaşımı Süreleri. 505
i- İki yıllık Kısa süreli zamanaşımı. 506
ia- Zarar görenin zararı öğrenmesi . 506
ib- Zarar görenin tazminat yükümlüsünü
öğrenmesi 507
ii- On Yıllık Kesin (Mutlak) Süreli Zamanaşımı 508
iii- Ceza zamanaşımı 509
bbb) Zamanaşımının Durması. 512
ccc) Zamanaşımının Kesilmesi . 513
i) Zamanaşımının Kesilme Sebepleri 515
zz) Garameten Zarar Giderim İlkesi 517
b) Zorunlu Karayolu Taşımacılık Mali Sorumluluk Sigortası . 523
aa) 26.04.2016 Tarihine Kadar Olan Dönem. 524
aaa) Meydana gelen zararın öncelikle taşımacının
sorumluluk sigortasından karşılanması 526
i- Zarar görenlerin sadece ZMSS aleyhine
dava açması 531
ia- Taşımacılık mali sorumluluk sigortası
olması durumunda 531
ib- Taşımacılık mali sorumluluk sigortası
olmaması durumunda . 531
ii- ZMSS ile Birlikte ZKTMSS Karşı Dava
açılması. 531
iii- ZKTMSS ile birlikte diğer sorumlular
aleyhine dava açılması . 532
bb) 26.04.2016 Tarihinden Sonraki Dönem 538
aaa) Karayolu Yolcu Taşımalarında Zorunlu Sigorta
yaptırma zorunluluğu ve sigortanın kapsamı. 540
bbb) Yönetmeliğe göre yaptırılması zorunlu olan
sigortalar 541
c) Karayolu Yolcu Taşımacılığı Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza
Sigortası 542
aa) Genel olarak 542
bb) Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortasının Özellikleri. 546
cc) Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortasında Sigortanın
Konusu 547
İçindekiler
22
dd) Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortasında Kazanın
Tanımı 548
ee) Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortasında Kaza
Sayılmayan Haller 549
ff) Sigorta Kapsamına Giren Teminat Türleri549
aaa) Ölüm Teminatı 549
bbb) Sakatlık Teminatı.550
ccc) Tedavi Giderleri Teminatı .554
gg) Koltuk Gerdi Kaza Sigortası Teminat Kapsamı Dışında
Kalan Haller561
hh) Koltuk Ferdi Kaza Sigortası Yaptırmak Zorunda Olan
Taşımacılar.562
ıı) Koltuk Ferdi Kaza Sigortası Teminatının Başlangıcı ve
Sonu .565
ii) Koltuk Ferdi Kaza Sigortasında Zarar Görenlerin
Haklarının Saklı Tutulması ve Sigortacının Sigorta
Ettirene Rücu Hakkı566
jj) Sigortalıların veya Hak Sahiplerinin Başvuru Hakkı ve
Başvuru Süresi568
kk) Rizikonun Gerçekleşmesi Halinde Sigorta Ettiren,
Sigortalılar veya Hak Sahiplerinin Yükümlülükleri .569
ll) Tazminatın Belirlenmesi ve Hakem Bilirkişiye Gidilmesi570
mm) Teminat Türlerinin Birleşmesi573
nn) Tazminatın Ödenmesi ve Sigortacının Temerrüdü.573
oo) Sigortacının Halefiyeti574
öö) Sigorta Ücretinin Ödenmesi ve Sigortacının
Sorumluluğunun Başlaması575
pp) Sigorta Ettirenin Sözleşme Yapılırken Beyan
Yükümlülüğü 577
rr) Sigorta Ettirenin Sigorta Süresi İçinde Beyan
Yükümlülüğü 578
ss) Sigorta Ettirenin Değişmesi579
şş) Tebliğ ve İhbarlar .579
tt) Zaman Aşımı 580
uu) Yetkili Mahkeme 580
d) Motorlu Kara Taşıtları İhtiyari Mali Sorumluluk Sigortası .582
aa) Genel olarak.582
İçindekiler
23
bb) Sigorta Teminatının Kapsamı 582
cc) Ek Sözleşmeyle Teminat Kapsamına Alınabilecek Hal. 582
dd) Teminat Dışındaki Haller. 583
aaa) Sigortalının kendisinin uğrayacağı zararlar 583
bbb) Aracı sevk ve idare edenin, aracı sevk ve idare
ederken uğrayacağı zararlar dolayısıyla ileri
sürülen talepler 583
ccc) İşletenin veya aracı sevk edenin eşinin, usul ve
füruunun (kendisi ile evlat edinme ilişkisi ile
bağlı olanların) ve birlikte yaşadığı kardeşlerinin
uğrayacağı zararlar dolayısıyla ileri sürülen
talepler. 583
ddd) Araç sahibi ile işleteni arasındaki ilişkide araca
gelen zararlar dolayısıyla ileri sürülen talepler 583
eee) Poliçede gösterilen aracın ve bu araç ile taşınan
malların (yolcu bagajı ve benzeri eşya teminat
dahilindedir) veya çekilen şeylerin bozulması
zarar ve ziyaa uğraması yüzünden ileri sürülen
talepler. 584
fff) Çalınan veya gaspedilen aracın sebep olduğu ve
Karayolları Trafik Kanunu'na göre işletenin
sorumlu olmadığı zararlar ile aracın çalındığını
ve/veya gaspedildiğini bilerek binen yolcuların
zarara uğramaları nedeniyle ileri sürülen
talepler. 584
ggg) Sürat yarışlarına iştirak ve yarış güzergahında
yapılan antremanlar sırasında meydana
gelebilecek zarar ve ziyan nedeniyle ileri sürülen
talepler. 585
hhh) Aracın gözetim, onarım, bakım, alım-satım,
araçta değişiklik yapılması amacı ile veya
benzeri bir amaçla faaliyette bulunan
teşebbüslere bırakılmasından sonra aracın
sebep olduğu zararlara ilişkin her türlü talepler 585
ııı) Patlayıcı ve parlayıcı maddeler taşınması (yedek
akaryakıt hariç) sebebiyle meydana gelen zarar
ve ziyanlardan dolayı ileri sürülen talepler 586
İçindekiler
24
iii) 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununda
belirtilen terör eylemlerinde ve bu eylemlerden
doğan sabotajda kullanılan araçların neden
olduğu ve 2918 sayılı Karayolları Trafik
Kanununa göre işletenin sorumlu olmadığı
zararlar ile aracın terör eylemlerinde
kullanıldığını veya kullanılacağını bilerek binen
kişilerin zarara uğramaları nedeniyle ileri
sürecekleri talepler, aracı terör ve buna bağlı
sabotaj eylemlerinde kullanan kişilerin talepleri 586
ee) Tazminatın Azaltılması veya Kaldırılması Sonucunu
Doğuran Haller.586
ff) Sigortacının sigortalıya rücu nedenleri 587
gg) Sigortanın Başlangıcı ve Sonu 588
ğğ) Sigorta Ettirenin Beyan Yükümlülüğü 588
hh) Sigorta Süresi İçinde İhbar Yükümlülüğü ve Sonuçları.589
aaa) Kullanılış Tarzı Değişikliği 589
bbb) İşletenin Değişmesi .590
ıı) Sigorta Priminin Ödenmesi, Sigortacının
Sorumluluğunun Başlaması ve Sigorta Ettirenin
Temerrüdü .591
ii) Zarar Gerçekleşmesinden Sonra Sigorta Ettirenin
Yükümlülükleri .592
jj) Zarar ve Ziyanın Tespiti 593
kk) Zarar ve Tazminatın Sigortacı Tarafından
Ödenmesinin Sonuçları594
ll) Vergi, Resim ve Harçlar594
mm) Tebliğ ve İhbarlar .594
nn) Ticari ve Mesleki Sırların Saklı Tutulması .594
oo) Yetkili Mahkeme 595
öö) Zamanaşımı595
pp) Karayolları Trafik Kanunun İhtiyari Mali Sorumluluk
Sigortasına Uygulanacak Hükümleri 596
aaa) Tazminatın azaltılması veya kaldırılması
sonucunu doğuran haller596
bbb) Doğrudan doğruya talep ve dava hakkı: .597
ccc) Zamanaşımı.598
İçindekiler
25
e) Güvence Hesabı 598
aa) Genel Olarak 598
bb) Güvence Hesabının Sorumluluğunun Doğma Şartları. 600
aaa) Sigortalının tespit edilememesi durumunda
kişiye gelen bedensel zararlar 600
bbb) Rizikonun meydana geldiği tarihte geçerli olan
teminat tutarları dâhilinde sigortasını
yaptırmamış olanların neden olduğu bedensel
zararlar. 602
ccc) Sigorta şirketinin malî bünye zaafiyeti nedeniyle
sürekli olarak bütün branşlarda ruhsatlarının
iptal edilmesi ya da iflası halinde ödemekle
yükümlü olduğu maddî ve bedensel zararlar için 604
ddd) Çalınmış veya gasp edilmiş bir aracın karıştığı
kazada, Karayolları Trafik Kanunu uyarınca
işletenin sorumlu tutulmadığı hallerde, kişiye
gelen bedensel zararlar için . 604
eee) Yeşil Kart Sigortası uygulamaları için faaliyet
gösteren Türkiye Motorlu Taşıt Bürosunca
yapılacak ödemeler için 605
fff) Zorunlu sigorta teminat limitleri ile sigorta
poliçesinde belirtilen teminat arasındaki fark
kadar ödenecek bedensel tazminat tutarları için. 605
cc) Güvence Hesabının Gelirleri Ve Denetimi. 606
aaa) Hesabın gelirleri . 606
dd) Güvence Hesabının Giderleri 606
ee) Güvence Hesabının Rücu Hakkı. 607
aaa) Zorunlu sigorta yaptırmayan veya geçerli
teminat tutarları üzerinden zorunlu sigortaları
yaptırmayan kişilere. 607
bbb) Sorumlunun sonradan belli olması halinde bu
kişilere veya yükümlü sigorta şirketine 608
ccc) Zarardan sorumlu kişilere veya yükümlü sigorta
şirketine . 608
İçindekiler
26
ddd) Güvence Hesabı Yönetmeliğinin 9. maddenin
birinci fıkrasının (ç) bendine göre yapılan
ödemeler çerçevesinde yükümlü sigorta
şirketine 610
eee) Güvence Hesabı Yönetmeliğinin 9. maddenin
ikinci fıkrasına göre yapılan ödemeler nedeniyle
Büroya.610
ff) Zarar Görenlerin Çokluğu.610
hh) Ödemelerin İadesi610
III) GEÇİCİ VE SÜREKLİ İŞ GÜCÜ KAYBININ TESPİTİ 611
A) GENEL OLARAK .611
B) YARGITAY UYGULAMALARINA GÖRE İŞGÜCÜ KAYBI SÜRESİ VE
SÜREKLİ İŞGÜCÜ KAYBI ORANININ TESPİTİ 612
1) Geçici İş Göremezlik Süresi ve Sürekli İş Göremezlik Oranı Adli
Tıp Uzmanı Tarafından Belirlenmelidir613
2) İşgöremezlik Süresi ve Oranı Belirlenirken Kişinin Mesleği,
Yaptığı İşin Özellikleri ve İşini Yaparken Daha Çok Hangi
Organını Kullandığı Dikkate Alınır. .619
3) İş Göremezlik Süresi ve Oranı Kaza Tarihinde Ki Mevzuata
Uygun Olarak Belirlenmelidir.620
C) GEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİK SÜRESİ VE SÜREKLİ İŞ GÖREMEZLİK ORANI
TESPİTİNDE UYGULANACAK MEVZUAT 622
1) Sosyal Sigortalar Sağlık İşlemleri Tüzüğü .622
2) Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit
İşlemleri Yönetmeliği .623
3) Maluliyet Tespiti İşlemleri Yönetmeliği .624
4) Özürlülük Ölçütü Sınıflandırılması ve Özürlülere Verilecek Sağlık
Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik626
5) Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik 629
a) Yönetmeliği amacı.631
b) Yönetmeliğin Kapsamı 631
c) Yönetmeliğin Dayanağı .632
d) Tanımlar632
e) Engellilik Sağlık Kurulunun Teşkili Ve Çalışma Usulü.634
aa) Engellilik Sağlık Kurulun Teşkili 634
aaa) Birden fazla uzmanlık dalını ilgilendiren engel
durumlarının tespitinde:.634
İçindekiler
27
bbb) Tek bir uzmanlık dalını ilgilendiren engel
durumlarının tespitinde: 635
bb) Engellilik Sağlık Kurulunun çalışma usulü 635
f) Yetkili sağlık kurum ve kuruluşları 635
g) Erişkinler İçin Engellilik Sağlık Kurulu Raporunun
Düzenleme Usulü . 636
h) Erişkinler İçin Terör, Kaza ve Yaralanmaya Bağlı Durum
Bildirir Sağlık Kurulu Raporunun düzenlenme usulü 637
ı) Erişkinler İçin Engellilik Sağlık Kurulu Raporu ve Erişkinler
İçin Terör, Kaza ve Yaralanmaya Bağlı Durum Bildirir Sağlık
Kurulu Raporunun düzenleme esasları 638
i) Raporların geçerlilik süresi . 639
j) Raporlara itiraz. 641
k) Atıflar . 642
l) Kazanılmış haklar 642
m) Erişkinler İçin Terör, Kaza ve Yaralanmaya Bağlı Durum
Bildirir Sağlık Kurulu Raporunun ücreti 643
n) Yürürlükten kaldırılan yönetmelik 643
o) Raporların elektronik ortamda düzenlenmesi . 643
ö) Birden fazla hastalığı veya engeli bulunanların engel
oranları. 644
p) Yürürlük 645
r) Yürütme . 645
D) TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN İŞ GÜCÜ KAYIP ORANLARININ
TESPİTİNE İLİŞKİN MEVZUAT VE UYGULAMALARIN ANALİZİ . 645
E) RAPOR HAZIRLANIRKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR 652
1) Raporda Yer Alması Gereken Hususlar . 652
2) Rapor Hazırlanırken Kazanın Neden Olduğu Maluliyet Oranı
Belirlenmelidir. . 654
3) Gelişen-Değişen Durum (Maluliyetin Niteliği ve Kapsamında
Zaman İçinde Değişiklik Olması) . 656
F) BAKICI GİDERİ 658
1) Genel Olarak . 658
2) Bakıcıya İhtiyaç Olup Olmadığının Tespiti. 659
3) Yargıtay Uygulamalarına Göre Bakıcı Giderinin Belirlenmesi ve
Sorumluluk 661
4) Bakıcı Tazminatından Hakkaniyet İndirimi Yapılabilir mi? 662
İçindekiler
28
5) Genel Şartlara Göre Bakıcı Giderlerinden Sorumluluk ve Bakıcı
Giderlerinin Belirlenmesi .669
a) Bakıcı giderlerinden sorumluluk .669
aa) Sağlık gideri teminatı içindeki yer alan bakıcı giderleri
ve belirlenmesi.670
bb) Sakatlık teminatı kapsamında ki bakıcı giderleri ve
hesaplanması .674
6) Yargıtay Uygulamaları İle Genel Şartlar Arasında Bakıcı
Giderinden Sorumluluk ve Bakıcı Giderinin Belirlenmesine
Yönelik Farklar .676
aa) Yargıtay, bakıcı tuttuğunu ispat edip etmediğine
bakılmaksızın bakıcı giderinin belirlenmesinde brüt asgari
ücret esas almıştır.676
bb) Yargıtay, sürekli sakatlık hangi oranda olursa olsun rapor
ile kişinin sürekli başka birinin bakımına ihtiyaç duyduğu
yani bakıcıya ihtiyacı olduğunun rapor ile tespit edilmesi
durumunda bakıcı gideri brüt asgari ücretin tamamı
üzerinden hesaplanacağı esas alınmıştır.677
IV) TAZMİNATA ESAS KAZANCIN TESPİTİ 678
A) FİİLEN BİR İŞİ VE KAZANCI OLANLAR AÇISINDAN .680
1) Bir İş Yerine Bağlı Olarak Bordrolu Çalışanlar Açısından680
2) Bir İş Yerine Bağlı Olmadan Serbest Çalışanlar yada Belirli Bir
Bordro İle Çalışmayanlar Açısından .684
B) FİİLEN BİR İŞİ VE KAZANCI OLMAYANLAR.692
1) Ev Kadınları Yönünden.693
2) Öğrenciler Açısından694
3) 18 Yaşından Küçük Çocuklar Açısından698
C) AKTİF-PASİF DÖNEM TAZMİNATA ESAS KAZANÇLAR .699
D) BİLİNEN DÖNEM BİLİNMEYEN DÖNEM KAZANÇLARI.704
1) Bilinen (İşlemiş) Dönem Kazancı704
2) Bilinmeyen Dönem Kazancı .709
D) GENEL ŞARTLARA GÖRE KAZANCIN BELİRLENMESİ713
1) Genel Şartlara Göre Aktif ve Pasif Dönemin Esasları.714
2) Genel Şartlara Göre Aktif Dönem Gelirinin Belirlenmesi.715
3) Genel Şartlara Göre Pasif Dönem Gelirinin Belirlenmesi.717
4) Askerlik Süresinde Gelirin Belirlenmesi .717
5) Bilinen/İşlemiş Dönem Gelirinin Belirlenmesi .717
İçindekiler
29
6) Bilinmeyen/İşleyecek Dönem Gelirinin Belirlenmesi 718
7) KTK 90. maddesindeki Değişiklik ve Anayasa Mahkemesinin
İptal Kararı sonrası 718
V) MUHTEMEL HAYAT SÜRESİNİN BELİRLENMESİ ZARAR GÖRENİN
YAŞAM SÜRESİ 720
A) PMF (Population Mesculine et Fèminine) 1931 FRANSA HAYAT
TABLOSU 721
B) CSO (Commissioners Standard Ordinary) 1980 ABD HAYAT
TABLOSU 722
C) TRH-2010 (Ulusal Mortalite) HAYAT TABLOSU 723
VI) ASKERLİK SÜRESİNİN TAZMİNATTAN İNDİRİLİP İNDİRİLMEYECEĞİ 728
İKİNCİ KİTAP
BİRİNCİ BÖLÜM
DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNAT DAVALARI
I) GENEL OLARAK733
A) CENAZE GİDERLERİ. 735
B) ÖLÜM HEMEN GERÇEKLEŞMEMİŞSE TEDAVİ GİDERLERİ İLE
ÇALIŞMA GÜCÜNÜN AZALMASINDAN YA DA YİTİRİLMESİNDEN
DOĞAN KAYIPLAR. . 737
C) ÖLENİN DESTEĞİNDEN YOKSUN KALAN KİŞİLERİN BU SEBEPLE
UĞRADIKLARI KAYIPLAR 739
II) DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATININ TANIMI739
III) DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATININ NİTELİĞİ 741
IV) DESTEKTEN YOKSUN KALMA ZARARI VE TAZMİNAT DAVALARININ
ÖZELLİKLERİ.743
A) BAĞIMSIZ BİR TAZMİNAT TALEBİ OLMASI. 745
B) KENDİNE ÖZGÜ BİR TAZMİNAT OLMASI 750
C) MADDÎ TAZMİNAT NİTELİĞİNDE OLMASI 751
D) DESTEK KAYBINDAN DOĞAN ZARARIN YANSIMA YOLUYLA
UĞRANILAN BİR ZARAR OLMASI 753
1) Genel Olarak . 753
2) Yansıma Yoluyla Zarara Uğrayanlar Bakımından Tazminatın
Kapsamı. 755
İçindekiler
30
3) Giderilecek Zarar Bakımından Tazminatın Kapsamı 756
E) DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATININ NAFAKA BORCU
OLMAYIŞI757
F) TAZMİNAT TALEBİNİN HACZEDİLEMEZLİĞİ 760
V) DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATININ ŞARTLARI 760
A) DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATININ GENEL ŞARTLARI .760
1) Bir Fiil (Eylem) Olması761
2) Eylemin Hukuka Aykırılık Olması .762
a) Haklı savunma (Meşru Müdafaa)763
b) Zaruret (zorunluluk) hali .763
c) Kendi Hakkını Koruma.764
d) Zarar görenin rızası .765
e) Üstün nitelikte özel yarar765
f) Üstün nitelikte kamusal yarar.766
g) Kanunun verdiği yetkinin kullanılması 766
3) Hukuka Aykırı Fiilden Bir Zararın Doğması.766
4) Hukuka Aykırı Fiille Zarar Arasında Uygun İlliyet Bağının
Bulunması 769
a) İlliyet Bağını Kesen Sebepler.772
aa) Mücbir sebep .772
aaa) Mücbir sebebin unsurları773
i- Mücbir sebebi teşkil eden bir olay olmalıdır 773
ii- Zarar verenin dışında bir olay olmalıdır
(Haricilik) 775
iii- Bir davranış normunun veya borcun ihlâli : . 775
iv- Mücbir sebep ile zararlı sonuç arasında
illiyet bağı olmalıdır 775
v- Kaçınılmazlık. 776
bbb) Mücbir sebebin sonuçları777
bb) Zarar görenin tam kusuru 778
cc) Üçüncü şahsın kusuru 779
5) Hukuka Aykırı Fiilin Kusurla İşlenmiş Olması .780
B) DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATININ ÖZEL ŞARTLARI782
1) Bir Ölüm Olması.783
2) Ölen Kişinin Destek Olması784
a) Gerçek (Fiili) Destek 787
aa) Eşlerin birbirlerine desteği.788
İçindekiler
31
aaa) Destek Olarak Koca 788
bbb) Destek Olarak Evli Kadın 791
bb) Çocukların anne ve babasına desteği 794
cc) Anne ve babanın çocuklara desteği 796
dd) Kardeşin kardeşe desteği 804
ee) Medeni Nikah Olmaksızın Birlikte Yaşayanların
desteği. 807
b) Farazi Destek 814
aa) Küçük çocuğun anne ve babasına desteği. 814
bb) Nişanlının destek durumu . 817
3) Bakım İlişkisi Olması 823
a) Bakma kavramı. 823
b) Bakım ilişkisinin unsurları. 826
aa) Bakım Fiili (Eylemli), Düzenli ve Sürekli Olacak . 826
bb) Bakım Karşılıksız Olacak 828
cc) Bakım Ekonomik Olacak 828
dd) Destek Bakım Gücüne Sahip Olacak 830
ee) Bakım Ahlâka Aykırı bir Amaç Taşımayacak 834
4) Destek Talep Edenin Bakım İhtiyacı İçinde Bulunması 835
İKİNCİ BÖLÜM
DESTEKTEN YOKSUN KALMA ZARARLARININ
BELİRLENMESİ
I) DESTEKTEN YOKSUN KALMA ZARARININ BELİRLENMESİNDE ESAS
ALINACAK TARİH .845
II) ZARARIN BELİRLENMESİNDE ESAS ALINACAK KAZANÇ 851
A) GENEL OLARAK 851
B) GERÇEK DESTEĞİN KAZANCININ BELİRLENMESİ 855
1) Bir İşyerine Bağlı Olarak Ücretle Çalışanlar Yönünden 855
2) Serbest Çalışanlar Yönünden 859
C) FARAZİ DESTEĞİN KAZANCININ BELİRLENMESİ . 863
D) EV HANIMININ GELİRİNİN TESPİTİ . 866
E) AKTİF- PASİF DÖNEME ESAS GELİRLER 866
F) BİLİNEN DÖNEM BİLİNMEYEN DÖNEME ESAS GELİRLER. 869
1) Bilinen (işlemiş) Dönem Geliri. 869
İçindekiler
32
2) Bilinmeyen (işleyecek)Dönem Geliri871
G) KARAYOLLARI MOTORLU ARAÇLAR ZORUNLU MALİ SORUMLULUK
SİGORTASI GENEL ŞARTLARINA GÖRE DESTEĞİN GELİRİN
BELİRLENMESİ 877
1) Genel Şartlara Göre Aktif Dönemde Destek Şahsının
Hesaplamaya Esas Gelirinin Tespiti .877
2) Genel Şartlara Göre Pasif Dönemde Destek Şahsının
Hesaplamaya Esas Gelirinin Tespiti .880
3) Genel Şartlara Göre İşlemiş (Bilinen) Dönem Gelirinin Tespiti 882
4 ) Genel Şartlara Göre İşleyecek (Bilinmeyen) Dönem Gelirinin
Tespiti 883
III) DESTEKTEN YOKSUN KALANLARIN GELİRDEN ALACAKLARI PAY 884
A) GENEL OLARAK .884
B) DESTEK PAY SİSTEMLERİ.887
1) Federal Mahkemenin Uyguladığı Pay Oranları 887
2) Almanya Uygulaması .887
3) Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Pay Oranları .888
4) Yüzde Esasına Göre Destek Pay Oranı .889
5) SGK’nun esas aldığı pay oranları889
6) Pay Esasına Göre Destek Pay Oranı .894
C) HUKUKUMUZDA KABUL EDİLEN PAY ORANLARI 894
1) Genel Olarak 894
2) Çocuksuz Eşin Payı.900
3) Çocuklarla Birlikte Eşin Payı.901
4) Eş Ve Çocuklar İle Birlikte Anne-Babanın Payı .904
5) Küçük Çocukların Ana-Babalarına Varsayımsal Destekliği .913
6) Kardeşin Kardeşe Destekliğinde Destek Payları.920
IV) DESTEĞİN YARDIMININ DEVAM SÜRESİ (HAYAT TABLOLARI) . 921
A) PMF (Population Mesculine et Fèminine) 1931 FRANSA HAYAT
TABLOSU.926
B) CSO (Commissioners Standard Ordinary) 1980 ABD HAYAT
TABLOSU.928
C) TRH-2010 (Ulusal Mortalite) HAYAT TABLOSU.929
V) DESTEKTEN YOKSUN KALANLARIN BAKIM SÜRELERİ. 936
VI) SORUMLULUĞUN VE SORUMLULARIN TESPİTİ . 945
A) KUSURA DAYALI SORUMLULUK946
İçindekiler
33
1) Genel Olarak . 946
2) Kusur Oranlarının Belirlenmesi . 953
3) Ceza Mahkemesinin Kararının Hukuk Mahkemesine Etkisi 958
B) İŞLETENİN SORUMLULUĞU 962
1) İşleten Sıfatı 963
a) Gerçek işleten 965
aa) Araç maliki: 965
bb) Aracın mülkiyeti muhafaza kaydıyla alıcısı:. 967
cc) Aracın uzun süreli kiracısı, ariyet ve rehin alanı . 968
b) Farazi işleten 970
aa) Motorlu araçla ilgili mesleki faaliyette bulunan kişiler . 971
bb) Yarış düzenleyicileri. 973
cc) Motorlu aracı çalan veya gasp eden kişiler. 975
dd) Devlet ve diğer kamu tüzel kişileri 978
c) İşletenin Eylemlerinden Sorumlu Olduğu Kişiler 979
aa) Sürücü . 980
bb) Aracın kullanılmasına katılan yardımcı kişiler . 982
2) Araç İşletenin Sorumluluk Halleri 983
a) İşletenin Tehlike Sorumluluğu 984
aa) Hareket halindeki araçlarda işletme kavramı 985
bb) Duran araçlarda işletme kavramı. . 986
b) İşletenin Kusur Sorumluğu . 987
aa) Ölüm, işletilme halinde olmayan motorlu bir aracın
sebep olduğu trafik kazasından doğmalıdır 988
bb) Destekten yoksun kalanlar, kazaya, işletenin veya
yardımcılarının kusurunun veya aracın bozukluğunun
sebep olduğunu ispat etmelidir 989
c) Kazadan Sonra Yapılan Yardım Çalışmaları Sırasında Doğan
Zararlardan İşletenin Sorumluluğu. 991
3) Destekten Yoksun Kalma Zararından İşletenin Sorumluluğunun
Şartları. 991
a) Bir ölüm olmalıdır. 992
b) Ölüm bir trafik kazasından doğmuş olmalıdır 992
c) Ölüme motorlu bir araç sebep olmalıdır 994
aa) Hareket gücüne sahip olması 994
bb) Kendi itici gücüyle hareket etmesi 995
cc) Motorlu araç karayolunda hareket etmesi . 995
İçindekiler
34
d) Ölümle motorlu aracın sebebiyet verdiği kaza arasında
uygun illiyet bağı bulunmalıdır999
4) İşletenin Sorumluluktan Kurtulması Veya Sorumluluğun
Azaltılması1002
a) İşleteni sorumluluktan kurtaracak ön şartlar1003
aa) İşleten, kendisinin veya eylemlerinden sorumlu
olduğu kişilerin kusurunun bulunmadığını ispat
zorundadır1003
bb) İşleten, araçtaki bir bozukluğun kazayı etkilemiş
olmadığını ispat zorundadır.1004
b) İşletenin Sorumluluktan kurtulmasının özel şartları .1004
aa) Mücbir Sebep.1005
bb) Zarar Görenin Ağır Kusuru .1006
cc) Üçüncü Kişinin Ağır Kusuru 1007
C- SİGORTACININ SORUMLULUĞU .1008
1) Genel Olarak 1008
a) Sigorta sözleşmesi.1009
aa) Sigortacı .1011
bb) Sigorta Ettiren1011
cc) Sigortalı 1012
dd) Lehtar.1012
ee) Sigorta sözleşmesinin feshi ve cayma 1013
aaa) Olağanüstü durumlarda fesih .1013
bbb) Sigorta priminin artırılmasında fesih.1013
ccc) Kısmi fesih ve cayma.1013
ddd) Tarafların aczi, takibin semeresiz kalması.1014
eee) Sigortacının iflası.1014
b) Zorunlu Sorumluluk Sigortaları Genel Hükümleri .1014
aa) Genel olarak.1014
bb) Sözleşme yapma zorunluluğu 1015
cc) Zarar görenle ilişkide sigortacının ifa yükümlülüğü .1016
2) Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası1017
a) Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Sorumluluk Kapsamı 1018
b) Sigorta Kapsamına Giren Destekten Yoksun Kalma (Ölüm)
Teminatı1023
aa) Ölen desteğin üçüncü kişi olması.1024
İçindekiler
35
bb) Genel Şartlar Ek.3 maddesindeki şartlara göre
belirlenen tazminat olması 1027
aaa) Aktif dönemde . 1028
bbb) Pasif dönem . 1029
ccc) İşlemiş dönem 1029
ddd) İşleyecek dönem 1029
eee) Yeniden evlenme ihtimali. 1030
c) Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasının Sorumluluk Alanı 1031
d) Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Teminat Dışında Kalan
Hususlar . 1038
aa) Karayolları Trafik Kanununa göre teminat dışında
kalan hususlar . 1038
aaa) İşletenin; KTK. uyarınca eylemlerinden sorumlu
tutulduğu kişilere karşı yöneltebileceği talepler 1038
bbb) İşletenin; eşinin, usul ve füruunun, kendisine
evlat edinme ilişkisi ile bağlı olanların ve birlikte
yaşadığı kardeşlerinin mallarına gelen zararlar
nedeniyle ileri sürebilecekleri talepler. 1039
ccc) İşletenin; bu Kanun uyarınca sorumlu
tutulmadığı şeye gelen zararlara ilişkin talepler 1041
ddd) Bu Kanunun 105 inci maddesinin üçüncü
fıkrasına göre zorunlu mali sorumluluk
sigortasının teminatı altında yapılacak motorlu
araç yarışlarındaki veya yarış denemelerindeki
kazalardan doğan talepler 1042
eee) Motorlu araçta taşınan eşyanın uğrayacağı
zararlar. 1043
fff) Manevi tazminata ilişkin talepler. 1043
ggg) Hak sahibinin kendi kusuruna denk gelen
tazminat talepleri. 1043
hhh) İlgililerin, sigortalının sorumluluk riski
kapsamında olmayan tazminat talepleri 1044
ııı) Bu bent Anayasa Mahkemesinin 17/7/2020
tarihli ve E.:2019/40; K.:2020/40 sayılı Kararı ile
iptal edilmiştir. . 1045
iii) Destekten yoksun kalan hak sahibinin, destek
şahsının kusuruna denk gelen tazminat talepleri 1045
İçindekiler
36
jjj) Gelir kaybı, kâr kaybı, iş durması ve kira
mahrumiyeti gibi dolaylı zararlar, .1046
kkk) Hasar sebebiyle trafikten çekme veya hurdaya
çıkarılma işlemi görmüş araçların değer kaybı
tazminatı talepleri,1046
lll) KTK 92. maddesine 19.06.2021 tarihinde
yürürlüğe giren 7327 sayılı kanunun 19.
maddesi ile (m) fıkrası eklenmiştir. Bu fıkraya
göre;1046
bb) Genel Şartlara Göre Teminat Dışında Kalan Haller 1048
cc) Tek taraflı trafik kazalarında işleten veya sürücünün
yüzde yüz kendi kusuru ile ölümüne neden olması
durumunda zorunlu mali sorumluluk sigortasının
sorumluluğu.1053
e) Sigorta Kapsamındaki Destekten Yoksun Kalma Zararlarının
Belirlenmesinde Usul Ve Esaslar.1070
f) Rizikonun Gerçekleşmesi Halinde Sigortalının Sigorta
Ettirenin Yükümlülükleri .1073
aa) Riziko gerçekleştiğinde ihbar yükümlülüğü .1073
bb) Zararı önleme, azaltma ve sigortacının rücu haklarını
koruma yükümlülüğü.1074
cc) Bilgi, belge verme ve sigortacının araştırma
yapmasına izin verme yükümlülüğü 1075
çç) Tazminat talebine ve cezai kovuşturmaya ilişkin bilgi
ve belgeleri verme yükümlülüğü1075
dd) Sigortalının yükümlülüklerini yerine getirmemesinin
sonuçları.1075
g) Sigortacının Temerrüdü-Tazminat Ve Giderlerin Ödenmesi.1076
h) Römork Veya Çekilen Araçların Verdiği Zarardan
sigortacının Sorumluluğu 1080
i) Motorsuz Taşıt Ve Motorlu Bisikletten Sigortacının
Sorumluluğu1084
j) Motorlu Araçlarla İlgili Mesleki Faaliyette Bulunanlara
Bırakılan Araçların Vermiş Olduğu Zararlardan Sigortacının
Sorumluluğu1087
k) Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasının Başlangıcı Ve Sonu1090
l) Sigortacının Halefiyeti.1093
İçindekiler
37
aa) Sigortacının yapmış olduğu ödeme sigorta destekten
yoksun kalma teminatı kapsamında olmalıdır 1093
bb) Sigortacı halefiyet gereği ödediği miktar kadar diğer
sorumlulara talep ve dava hakkı vardır. 1095
m) Zarar Görenlerin Haklarının Saklı Tutulması Ve Sigortacının
Sigortalıya Rücu Hakkı 1095
aa) Zarar Verici Olayın Kast veya Ağır Kusuru Sonucu
Oluşması 1099
bb) Ehliyetsiz Araç Kullanmak 1103
cc) Alkollü (Uyuşturucu veya Keyif Verici Maddeler
Alarak) Araç Kullanmak . 1107
çç) İstiap Haddini Aşmak Ruhsat Olmadan Yolcu veya
Patlayıcı-Parlayıcı Madde Taşımak 1113
dd) Sigorta Ettirenin Rizikonun Gerçekleşmesinden Sonra
Gerekli Yükümlülükleri Yerine Getirmemesi . 1114
ee) Aracın Çalınması veya Gasp Edilmesinde Sigortalının
İhmali 1115
ff) Olay Yerini Terk Etme Ve Kaza Ve Alkol Raporu
Düzenlenme Yükümlülüğüne Aykırı Davranmak. 1117
n) Sigorta Priminin Ödenmesi 1120
o) Sigortalının Sigortacıya Beyan Yükümlülüğü 1122
aa) Sigortalının Sözleşme Yapıldığı Sırada Beyan
Yükümlülüğü . 1122
bb) Sigortalının/Sigorta Ettirenin Sigorta Süresi İçinde
İhbar Yükümlülüğü Ve Sonuçları . 1123
ö) Sigortalının Değişmesi 1124
p) Tebliğ Ve İhbarlar. 1127
r) Zarar Gören Kişilerin Sigortacıya Başvuru Ve Dava Hakkı 1128
aa) Genel olarak 1128
bb) Sigortacıya Karşı Dava Açma Şartları. 1131
aaa) Zarar gören ilgili sigorta kuruluşuna yazılı
başvuruda bulunması. 1131
bbb) Sigorta kuruluşunun başvuru tarihinden itibaren
en geç 15 gün içinde başvuruyu yazılı olarak
cevaplamaması veya verdiği cevap zarar
görenin talebini karşılamaması 1133
İçindekiler
38
ccc) Sigortacıya yazılı başvuruda bulunulmuş ancak
15 günlük süre beklenmeden dava açılması
durumu .1134
s) Sigorta Şirketine Karşı Açılan Davalarda Görevli Ve Yetkili
Mahkeme1138
aa) Yargı Yolu Yönünden İdari Yargı- Adli Yargı Görev
Alanına Giren Davalar 1139
bb) Görevli Mahkeme 1145
cc) Yetkili Mahkeme 1148
aaa) Haksız fiilden doğan davalarda; 1148
bbb) KTK. 110/2 maddesi göre;.1148
ccc) ZMSS Genel Şartlar C.7 maddesine göre; .1149
ddd) Sigorta şirketinin bölge müdürlüklerinin
bulunduğu yer mahkemelerinin yetkisi 1149
ş) Sigortacının Sorumluluğunu Kaldıran Anlaşmalar Ve Hak
Düşürücü Süre.1149
t) Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortacısı Yönünden Zamanaşımı1154
aa) İki yıllık Kısa süreli zamanaşımı 1154
bb) On Yıllık Kesin (Mutlak) Süreli Zamanaşımı1156
cc) Ceza zamanaşımı1156
u) Garameten Zarar Giderim İlkesi1158
3) Zorunlu Karayolu Taşımacılık Mali Sorumluluk Sigortası .1162
4) Karayolu Yolcu Taşımacılığı Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası .1163
a) Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortasının özelliklerini ve diğer
sigortadan farklı yanları 1166
b) Ölüm Teminatı 1167
c) Teminat Kapsamı Dışında Kalan Haller .1169
d) Sigorta Teminatının Başlangıcı ve Sonu 1170
e) Zarar gören yolcunun zararını ödeyen sigortacının sigorta
ettiren taşıyıcıya rücu nedenleri .1171
f) Tazminatın Belirlenmesi ve Hakem Bilirkişiye Gidilmesi.1172
g) Teminat Türlerinin Birleşmesi.1174
h) Tazminatın Ödenmesi ve Sigortacının Temerrüdü1175
ı) Sigortacının Halefiyeti.1175
i) Sigorta Ücretinin Ödenmesi ve Sigortacının
Sorumluluğunun Başlaması.1176
j) Sigorta Ettirenin Sözleşme Yapılırken Beyan Yükümlülüğü.1178
İçindekiler
39
k) Sigorta Ettirenin Sigorta Süresi İçinde Beyan Yükümlülüğü . 1179
m) Zamanaşımı 1180
n) Yetkili Mahkeme 1181
5) Motorlu Kara Taşıtları İhtiyari Mali Sorumluluk Sigortası . 1181
a) Genel olarak . 1181
b) Sigorta Teminatının Kapsamı . 1181
c) Ek Sözleşmeyle Teminat Kapsamına Alınabilecek Hal 1182
d) Teminat Dışındaki Haller 1183
e) Tazminatın Azaltılması veya Kaldırılması Sonucunu Doğuran
Haller 1185
f) Sigortacının sigortalıya rücu nedenleri. 1185
g) Sigortanın Başlangıcı ve Sonu. 1186
ğ) Sigorta Ettirenin Beyan Yükümlülüğü. 1186
h) Sigorta Süresi İçinde İhbar Yükümlülüğü ve Sonuçları . 1187
aa) Kullanılış Tarzı Değişikliği: 1187
bb) İşletenin Değişmesi: 1189
ı) Sigorta Priminin Ödenmesi, Sigortacının Sorumluluğunun
Başlaması ve Sigorta Ettirenin Temerrüdü. 1189
i) Zarar Gerçekleşmesinden Sonra Sigorta Ettirenin
Yükümlülükleri . 1190
j) Zarar ve Ziyanın Tespiti 1191
k) Zarar ve Tazminatın Sigortacı Tarafından Ödenmesinin
Sonuçları. 1192
l) Tebliğ ve İhbarlar 1193
m) Yetkili Mahkeme 1193
n) Zamanaşımı 1193
o) Karayolları Trafik Kanunun İhtiyari Mali Sorumluluk
Sigortasına Uygulanacak Hükümleri. 1194
6) Güvence Hesabı 1194
a) Genel Olarak. 1194
b) Güvence Hesabının Sorumluluğunun Doğma Şartları 1195
aa) Sigortalının tespit edilememesi durumunda kişiye
gelen bedensel zararlar için 1195
bb) Rizikonun meydana geldiği tarihte geçerli olan
teminat tutarları dâhilinde sigortasını yaptırmamış
olanların neden olduğu bedensel zararlar için 1196
İçindekiler
40
cc) Sigorta şirketinin malî bünye zaafiyeti nedeniyle
sürekli olarak bütün branşlarda ruhsatlarının iptal
edilmesi ya da iflası halinde ödemekle yükümlü
olduğu maddî ve bedensel zararlar için .1196
çç) Çalınmış veya gasp edilmiş bir aracın karıştığı kazada,
Karayolları Trafik Kanunu uyarınca işletenin sorumlu
tutulmadığı hallerde, kişiye gelen bedensel zararlar
için1196
dd) Yeşil Kart Sigortası uygulamaları için faaliyet gösteren
Türkiye Motorlu Taşıt Bürosunca yapılacak ödemeler
için1197
c) Güvence Hesabının Rücu Hakkı.1197
aa) Zorunlu sigorta yaptırmayan veya geçerli teminat
tutarları üzerinden zorunlu sigortaları yaptırmayan
kişilere1197
bb) Sorumlunun sonradan belli olması halinde bu kişilere
veya yükümlü sigorta şirketine 1198
cc) Zarardan sorumlu kişilere veya yükümlü sigorta
şirketine .1198
çç) Güvence Hesabı Yönetmeliğinin 9. maddesinin birinci
fıkrasının (ç) bendine göre yapılan ödemeler
çerçevesinde yükümlü sigorta şirketine.1199
dd) Güvence Hesabı Yönetmeliğinin 9. maddenin ikinci
fıkrasına göre yapılan ödemeler nedeniyle Büroya .1199
d) Ödemelerin İadesi.1200
7) Destekten Yoksun Kalma Zararını Azaltan Haller.1200
a) Mirastan Elde Edilecek Menfaatler.1200
b) Yetiştirme Giderleri.1207
c) Hayatta Kalan Eşin Tekrar Evlenme İhtimali .1209
aa) Evlenme ihtimalinin belirlenmesi 1209
bb) Evlenme ihtimalinin belirlenme tarihi1213
8) Tazminattan Yapılacak İndirimler 1217
a) Hakkaniyet İndirimi.1217
b) Hatır Taşıması İndirimi 1230
aa) Genel olarak.1230
bb) Hatır Taşıması İndiriminin Şartları1232
aaa) Taşıma ve kullandırma ücretsiz olmalı1232
İçindekiler
41
bbb) Hatır için taşınan veya kullanan kişinin ölmesi ya
da yaralanması . 1234
ccc) Ölüm veya yaralanma hatır taşıması sırasında
olmalıdır. 1235
cc) Hatır İçin Taşımada Maddi ve Manevi Tazminat
Talepleri 1236
dd) Hatır İçin Taşımada Zamanaşımı . 1236
ee) Hatır Taşımasının İleri Sürülmesi ve İspat Yükü 1237
ff) Hatır İçin Taşınanın Uğradığı Zararların ZMSS Teminat
Kapsamında Olup Olmadığı. 1239
gg) Hatır taşıması indiriminde hakimin taktir yetkisi 1248
hh) Hatır İndiriminin diğer sorumlulara etkisi . 1251
c) Müterafik (Ortak) Kusur İndirimi 1252
aa) Genel Olarak 1252
bb) Müterafik ( Ortak) Kusurda İndirim Sebepleri. 1258
aaa) Zarar göreninzararı doğuran fiile razı olması . 1259
bbb) Zarar görenin zararın doğmasında ya da
artmasında etkili olması . 1261
ccc) Zarar gören tazminat yükümlüsünün durumunu
ağırlaştırmış olması 1263
ddd) Tazminatın Ödenmesi Zarar Verenin Mali
Durumunu Kötüleştirilmesi 1265
i- Zarar sorumlusunun hafif kusurlu olması. 1266
ii- Belirlenen tazminatı ödemekle zarar veren
yoksulluğa düşecek olması . 1267
iii- Hakkaniyetin indirimi gerektirmesi 1268
cc) Müterafik Kusur İndirimi Oranı . 1272
dd) Müterafik Kusurun İleri Sürülüşü 1274
9) Zarar Görenlere Yapılan Ödemelerin Tazminattan Mahsubu. 1275
a) Sosyal Güvenlik Kurumunca Yapılan Ödeme Ve Bağlanan
Gelirlerin Tazminattan İndirilmesi 1275
aa) Genel olarak 1275
bb) İşverenin sorumluluğunun kapsamı 1279
aaa) İç tavan. 1279
bbb) Dış tavan. 1279
cc) İşverenin 5510 sayılı Kanun 23. maddesi açısından
sorumluluğu 1283
İçindekiler
42
dd) Üçüncü kişinin sorumluluğu.1284
ee) İlk peşin sermaye değerindeki artış veya eksilmenin
rücu hakkı üzerindeki etkisi .1288
aaa) Sigortalıya ve hak sahibine bağlanan gelirin
kesilmesi durumu1288
bbb) Sigortalının iş göremezlik derecesinde artmanın
veya azalması durumu 1289
ccc) Farklı sigorta kollarına ait gelir ve aylıkların
birleşmesi durumu1290
ff) Rücu edilemeyecek ödemeler1294
b) Emekli Sandığınca Yapılan Ödemeler1299
c) Özel Sigorta Ödemeleri .1304
aa) Can Sigortaları1304
bb) Sorumluluk Sigortaları .1305
d) İfa Amacını Taşıyan Ödemeler 1307
aa) Genel olarak.1307
bb) İfa amacını taşıyan ödemelerin güncellenip
güncellenmeyeceği konusunda farklı görüşler1309
cc) Ödemelerin güncellenmesi konusunda görüşümüz.1313
e) Alacaklının Borçlulardan Birini İbrası Veya Alacağından
Feragat Etmesi Diğer Müteselsil Borçlulara Etkisi.1318
aa) Genel olarak.1318
bb) Türk Borçlar Kanunu 168/2 Maddesinin uygulanma
şartları1319
aaa) zarar görenin sorumlulardan birini tam ibra
etmesi .1320
bbb) Zarar görenin sorumlulardan biri hakkındaki
feragati1326
cc) Zarar görenlerin sorumlulardan biri ile yaptığı ibra
sözleşmesinin diğer sorumlulara etkisi 1327
aaa) Zarar görenin sigortacıyı ibra etmesinin
sonuçları1327
bbb) Zarar görenin sürücüyü ibra etmesinin sonuçları .1330
ccc) Zarar görenin işleteni ibra etmesinin sonuçları 1332
10) Hüküm Altına Alınan Tazminatlarda İndirim ve Mahsuplarda
Sıralama .1333
a) Tazminatın Hesaplanmasına Etki Eden İndirimler.1335
İçindekiler
43
aa) Hatır taşıması indirimi. 1335
bb) Müterafik (ortak) kusur indirimi . 1336
b) Hesaplanan tazminattan mahsup edilmesi gereken
ödemeler 1339
c) İndirim ve ödemelerin mahsubunda sıra . 1339
aa) Hatır taşıması ve müterafik kusur indirimi önce daha
sonra ödemeler mahsup edilmesi durumunda
tazminat hesabı. 1348
bb) Önce ödemeler mahsup edilip daha sonra hatır
taşıması ve müterafik kusur indirimi yapılması
durumunda tazminat hesabı. 1349
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
BEDENSEL ZARARLARDAN KAYNAKLANAN
MANEVİ TAZMİNAT
I) GENEL OLARAK1351
II) MANEVİ TAZMİNATIN FONKSİYONU .1351
A) TATMİN GÖRÜŞÜ. 1352
B) ÖNLEYİCİ /CAYDIRICI (CEZALANDIRMA) AMACI 1353
C) TELAFİ GÖRÜŞÜ . 1354
D) CAYDIRICILIK GÖRÜŞÜ. 1356
E) YARGITAY’CA KABUL EDİLEN GÖRÜŞ. 1357
III) MANEVİ TAZMİNATIN BELİRLENMESİ1360
A) BEDENSEL ZARAR HUKUKA AYKIRI BİR EYLEM SONUCU OLMALIDIR 1361
B) OLAYIN ÖZELLİKLERİ GÖZ ÖNÜNDE TUTULARAK MANEVİ TAZMİNAT
BELRLENMESİ. 1362
1) Hukuka Aykırı Fiil İle Zarar Arasında Uygun İlliyet Bağı. 1363
2) Beden Bütünlüğü İhlalinin Derecesi, Oranı ve Ağırlığı 1364
3) Zarar Görenin ve Zarar Verenin Kusur Durumu 1365
4) Zarar Görenin ve Zarar Verinin Ekonomik ve Sosyal Durumu. 1367
5) Paranın Satın Alma Gücü 1367
IV) ZARAR GÖRENİN YAKINLARININ MANEVİ TAZMİNAT TALEPLERİ.1369
V) MANEVİ TAZMİNAT KISMİ VEYA BELİRSİZ ALACAK DAVASI OLARAK
TALEP EDİLEBİLİRMİ?.1373
İçindekiler
44
A) MANEVİ TAZMİNAT BELİRSİZ ALACAK DAVASI OLARAK AÇILABİLİR
Mİ? .1373
1) Manevi Tazminat Davasının Belirsiz Alacak Davası Olarak
Açılabileceği Görüşü 1376
2) Manevi Tazminat Davası Belirsiz Alacak Davası Olarak Açılamaz
Görüşü .1377
B) MANEVİ TAZMİNAT KISMİ ALACAK DAVASI OLARAK AÇILABİLİR Mİ?1378
1) Manevi Tazminat Davasının Kısmi Dava Olarak Açılabileceği
Görüşü .1380
2) Manevi Tazminat Davasının Kısmi Dava Olarak Açılamayacağı
Görüşü .1382
C) YARGITAYIN GÖRÜŞÜ.1383
VI) DAVA DİLEKÇESİNDE TALEP EDİLMEYEN MANEVİ TAZMİNATIN ISLAH
YOLU İLE SONRADAN TALEP EDİLMESİ 1388
ÜÇÜNCÜ KİTAP
BİRİNCİ BÖLÜM
BEDENSEL ZARARLARDAN DOĞAN DAVALARDA
YARGILAMA USULÜ
I) GENEL OLARAK . 1393
II) DAVANIN AÇILMASI VE DİLEKÇELERİN KARŞILIKLI VERİLMESİ . 1394
A) DAVANIN AÇILMASI1394
1) Genel Olarak 1394
2) Dava Dilekçesinde Bulunması Gereken Hususlar 1400
3) Harç ve Yargılama Gider Avansının Ödenmesi 1404
a) Başvurma, Peşin Karar ve İlam Harcı 1405
b) Yargılama Gider Avansı .1407
B) DAVA AÇILMASI İLE BİRLİKTE İNCELENMESİ GEREKEN DAVA
ŞARTLARI 1417
1) Yargı Yolunun Caiz Olması .1418
a) Genel Olarak .1418
aa) İşleteni veya sahibi Devlet ve diğer kamu kuruluşları
olan araçların sebebiyet verdiği zararların giderilmesi
için açılan tazminat davaları.1435
İçindekiler
45
bb) Karayolları Trafik Kanunu'nun dan doğan sorumluluk
davaları 1436
cc) Hemzemin Geçitlerde olan kazalar . 1439
b) Değerlendirme ve Sonuç 1439
2) Mahkemenin Görevli Olması 1445
a) Asliye Hukuk Mahkemelerinin Görevine Giren Talepler 1447
b) Asliye Ticaret Mahkemelerinin Görevine Giren Talepler . 1451
aa) Mutlak Ticari Davalar: . 1454
bb) Nispi Ticari Davalar 1455
c) Tüketici Mahkemesinin Görevine Giren Talepler. 1459
d) İş mahkemesinin görev alanına giren talepler . 1466
3) Mahkemenin Yetkili Bulunması 1475
a) Genel Olarak. 1475
b) Yetkili Mahkemeler 1476
aa) Genel Yetkili Mahkeme . 1476
bb) Davalının Birden Fazla Olması Hâlinde Yetki. 1476
cc) Bir Yerde Geçici Olarak Oturanlara Karşı Açılacak
Davalarda Yetki . 1481
dd) Türkiye’de Yerleşim Yerinin Bulunmaması Hâlinde
Yetki 1481
ee) Şubeler ve tüzel kişilerle ilgili davalarda yetki. 1481
ff) Sigorta sözleşmelerinden doğan davalarda yetki 1481
gg) Haksız fiilden doğan davalarda yetki. 1482
hh) Karayolları Trafik Kanuna göre yetkili mahkeme 1482
ii) Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarına
göre yetkili mahkeme 1483
jj) Sigorta şirketinin bölge müdürlüklerinin bulunduğu
yer mahkemesinin yetkisi 1483
c) Yetki Ve Yetkiye İtirazın İncelenmesi 1484
aa) Yetki itirazının geçerliliğinin şartları: . 1485
aaa) Davalı kendisine dava dilekçesinin tebliği
edildiği tarihten itibaren iki haftalık süre içinde
cevap dilekçesi ile yetki itirazında bulunmuş
olmalıdır. 1485
bbb) Davalı yetki itirazında yetkili mahkemeyi de
göstermek zorundadır 1485
İçindekiler
46
ccc) Davalının yetkili olarak gösterdiği mahkeme
kanunda gösterilen yetkili bir mahkeme
olmalıdır1485
d) Görevsizlik Veya Yetkisizlik Kararı Üzerine Yapılacak
İşlemler .1486
C) ÖZEL KANUNLARDA YER ALAN DAVA ŞARTLARI.1488
1) Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortacısına Yazılı Başvuru Şartı.1488
a) Zarar görenin sigorta şirketine yazılı başvuruda bulunması .1489
b) Sigortacının yazılı başvuruya 15 gün içinde hiç cevap
vermemiş olması.1494
c) Sigortacı yazılı başvuruya cevap vermiş ancak zarar görenin
talebini tam karşılamamış olması nedeniyle uyuşmazlık
çıkmış olması.1495
d) Sigortacıya Başvuru Zorunluluğunun Dava Şartları
Açısından Değerlendirilmesi .1496
2) Dava Şartı Olarak Arabuluculuk .1506
3) Zarar Görenlerin Hem Sigortacıya Hem de Arabulucuya
Başvurması Zorunlu mudur?1508
D) DAVA ŞARTLARININ İNCELENMESİ .1511
E) TENSİP 1514
F) CEVAP DİLEKÇESİNİN VERİLMESİ1517
1) Cevap Dilekçesini Verme Süresi.1517
2) Süresinde Cevap Dilekçesi Verilmemesinin Sonuçları .1518
3) Cevap Dilekçesinin İçeriği 1522
4) Cevap Dilekçesinde Eksiklik Bulunması1523
5) Cevaba Cevap ve İkinci Cevap Dilekçesi.1524
G) DAVANIN GERİ ALINMASI.1525
H) TARAFTA İRADİ DEĞİŞİKLİK.1526
İ) DELİLLERİN GÖSTERİLMESİ VE SUNULMASI .1530
1) Genel Olarak 1530
2) Somutlaştırma Yükü ve Delillerin Gösterilmesi .1531
3) Tarafların Delil Bildirme Zamanı 1532
a) Davacının delillerini bildirme süresi1537
b) Davalının delillerini bildirme süresi.1538
c) Tarafların dilekçelerinde gösterdikleri delilleri sunmaları
için son bir süre verilmesi .1539
4) Sonradan Delil Gösterilmesi 1541
İçindekiler
47
a) Bir delilin sonradan ileri sürülmesi yargılamayı geciktirme
amacı taşımaması gerekir. . 1541
b) Sonradan gösterilen delilin süresinde ileri sürülememesi
ilgili tarafın kusurundan kaynaklanmaması gerekir. 1542
c) Sonradan delil gösterilmesine mahkemece izin verilmiş
olmalıdır. 1542
5) Delil Bildirmenin İstisnai Durumları 1544
a) Tarafların iddia ve savunmasını genişletmesi veya
değiştirmesi kapsamında delil bildirme . 1544
b) Tarafların ıslah yoluyla delil bildirmesi. 1547
c) Karşı tarafın açık izni ile iddia ve savunmanın genişletilmesi
veya değiştirilmesi 1549
III) ÖN İNCELEME 1550
IV) TAHKİKAT 1552
V) TALEP EDİLECEK FAİZ TÜRÜ VE BAŞLANGIÇ TARİHİ 1554
İKİNCİ BÖLÜM
ZAMANAŞIMI
I) GENEL OLARAK1559
A) ZAMANAŞIMI İLKELERİ. 1561
B) ZAMANAŞIMININ HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE İLE FARKLARI 1562
II) TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN TAZMİNAT DAVALARINDA
ZAMANAŞIMI 1563
A) İKİ YILLIK KISA SÜRELİ ZAMANAŞIMI 1564
1) Zarar Görenin Zararı Öğrenmesi . 1564
2) Zarar Görenin Tazminat Yükümlüsünü Öğrenmesi. 1569
B) ON YILLIK KESİN (MUTLAK) SÜRELİ ZAMANAŞIMI . 1572
C) CEZA ZAMANAŞIMI 1573
1) Ceza Zamanaşımı Süresinin Uygulanması Şartları. 1579
a) Haksız Fiilin Aynı Zamanda Suç Teşkil Etmesi. 1579
b) Fiil İçin Ceza Kanunlarının Öngördüğü Zamanaşımı Süresi
KTK. 109. Maddesinde Düzenlenen Sürelerden Daha Uzun
Olmalıdır. 1583
III) TAZMİNAT SORUMLULARIN BİRBİRLERİNE RÜCU ZAMANAŞIMI1585
İçindekiler
48
IV) ZAMANAŞIMININ DURMASI . 1587
A) TÜRK BORÇLAR KANUNU’NDA DÜZENLENEN DURMA NEDENLERİ .1588
1) Velayet Süresince, Çocukların Ana Ve Babalarından Olan
Alacakları İçin.1588
2) Vesayet Süresince, Vesayet Altında Bulunanların Vasiden veya
Vesayet İşlemleri Sebebiyle Devletten Olan Alacakları İçin .1589
3) Evlilik Devam Ettiği Sürece, Eşlerin Diğerinden Olan Alacakları
İçin .1590
4) Hizmet İlişkisi Süresince, Ev Hizmetlilerinin Onları
Çalıştıranlardan Olan Alacakları İçin. .1591
5) Borçlu, Alacak Üzerinde İntifa Hakkına Sahip Olduğu Sürece1592
6) Alacağı, Türk Mahkemelerinde İleri Sürme İmkânının
Bulunmadığı Sürece.1593
7) Alacaklı ve Borçlu Sıfatının Aynı Kişide Birleşmesinde,
Birleşmenin İleride Geçmişe Etkili Olarak Ortadan Kalkması
Durumunda, Bu Durumun Ortaya Çıkmasına Kadar Geçecek
Sürece 1594
B) DİĞER KANUNLARDA DÜZENLENEN DURMA NEDENLERİ 1594
1) Terekenin Resmi Defterinin tutulması.1594
2) Alacak Hakkının Taşınmaz Rehni ile Güvence Altına Alınması.1594
3) İflasın Açılması, Konkordato Kesin Mühlet Verilmesi ve Sermaye
Şirketleri ve Kooperatiflerin Uzlaşma Yoluyla Yeniden
Yapılandırılması .1595
4) Banka Borçlarının Yüklenilmesi veya Alacaklarının Devralınması1596
C) ZAMANAŞIMI DURMASININ SONUÇLARI .1597
V) ZAMANAŞIMININ KESİLMESİ 1598
A) ZAMANAŞIMININ KESİLME SEBEPLERİ .1599
1) Borçlunun Fiillerinden Kaynaklanan Kesilme Sebepleri.1600
2) Alacaklının Eylemlerinden Kaynaklanan Zamanaşımının Kesilme
Sebepleri1602
a) Alacaklının Mahkemede Dava Açması veya Def’i Yoluyla
Alacağını İleri Sürmesi.1603
b) Alacaklının Hakem Huzurunda Dava Açması veya Def’i
Yoluyla Alacağını İleri Sürmesi 1608
c) Alacaklının İcra Takibinde Bulunması1610
d) Alacaklının İflas Masasına Başvurması1611
İçindekiler
49
3) Adli Makamlarda Gerçekleştirilen Fiillerinden Kaynaklanan
Kesilme Sebepleri 1612
B) ZAMANAŞIMI KESİLMESİNİN SONUÇLARI 1613
1) Zamanaşımı Kesildikten Sonra İşlemeye Başlayacak Yeni Süre
Yönünden 1613
2) Zamanaşımı Kesilmesinin Diğer Şahıslara Etkisi 1617
a) Müteselsil borçlular yönünden 1617
b) Bölünemeyen Borçlar Yönünden . 1619
c) Kefiller Yönünden. 1619
d) Tazminat Yükümlüsü ve Sigortacı Yönünden . 1620
VI) DAVANIN USUL YÖNÜNDEN REDDEDİLMESİ HALİNDE EK SÜRE.1621
VII) ZAMANAŞIMININ SONUÇLARI .1622
A) ASIL ALACAK BAKIMINDAN ZAMANAŞIMININ SONUÇLARI . 1622
B) ASIL ALACAĞA BAĞLI ALACAKLAR BAKIMINDAN ZAMANAŞIMININ
SONUÇLARI 1623
VIII) ZAMANAŞIMI DEF’İNİN İLERİ SÜRÜLMESİ1624
IX) ZAMANAŞIMI DEF'İNİN İLERİ SÜRÜLÜŞ ZAMANI .1625
A) AÇILAN DAVADA ZAMANAŞIMI DEF’İNİN İLERİ SÜRÜLMESİ 1625
1) Süresinden Sonra Verilen Cevap Dilekçesi İle Zamanaşımı
Def’inde Bulunulması 1628
2) Islah Dilekçesi İle Zamanaşımı İtirazında Bulunulması 1631
a) Süresinde Cevap Dilekçesi Verilmesi Durumunda Islah İle
Zamanaşımı Def’i 1631
b) Cevap dilekçesi verilmemesi durumunda ıslah ile
zamanaşımı def’i 1634
B) ZAMANAŞIMI DEF’İNİN İCRA TAKİBİNDE İLERİ SÜRÜLEBİLECEĞİ AN 1636
C) ZAMANAŞIMI DEF’İNİN İFLAS YOLU İLE TAKİPTE İLERİ
SÜRÜLEBİLECEĞİ AN 1637
X) ZAMANAŞIMINDAN FERAGAT .1638
XI) SORUMLULUĞA İLİŞKİN ANLAŞMALAR VE HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE .1640
KAYNAKÇA .1649
