Trafik Kazalarından Kaynaklanan Davalar

Av. Erhan GÜNAY

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
5. Baskıya Önsöz 5
4. Baskıya Önsöz 6
3. Baskıya Önsöz 7
2. Baskıya Önsöz 8
Önsöz 9
Birinci Bölüm
BAZI KAVRAMLARIN ANLAMI
I. SORUMLULUK 21
A. Sorumluluk ve Türleri 21
1. Kusur Sorumluluğu 21
2. Olağan Sebep Sorumluluğu 22
3. Tehlike Sorumluluğu 23
II. İŞLETEN 26
A. İşletenin Araştırılması 26
B. İşletenin Sorumluluğu 27
1. İşleten Kimdir? 27
2. İşletenin Kazadaki Sorumluluğunda Kural Nedir? 28
3. Trafik Kazasından Kimler Sorumludur? 30
4. İşletenin Hareket Halinde Olmayan Aracın Verdiği Zarardan Dolayı Sorumluluk Türü 31
5. İşletenin Kazadan Sonra Yardım Edenlere Karşı Sorumluluğu 32
6. İşletenin, Sürücü ve Aracın Kullanılmasına Yardımcı Kişilerin Kusurlarından Dolayı Sorumluluğu 32
7. İşletenin Sorumluktan Kurtulma veya Sorumluluğun Azaltılması 32
III. TRAFİK SİGORTACISININ SORUMLULUĞU 33
IV. KARAYOLU TAŞIMACILIK MALİ SORUMLULUK SİGORTASI 34
Yargıtay Kararları 35
V. TRAFİK KAZALARINDA ZAMANAŞIMI 43
A. Hukuki Süre 45
B. Uzamış Ceza Zamanaşımının Etkisi 46
C. Uygulamalı Sorunlar ve Yanıtlar (Yargıtay Kararları Eşliğinde) 48
1. Ceza Davası Sürerken, Zamanaşımı Dolsa da Hukuk Davası Açılabilir mi? 48
2. Ceza Zamanaşımı İşleten Hakkında da Uygulanacak mıdır? 48
3. Maddi Hasar ve Bedeni Yaralanma Nedeniyle Zamanaşımı Süreleri Farklı mıdır? 50
4. Ek Dava Ceza Zamanaşımı Süresi İçinde mi Açılmalıdır? 52
5. Ceza Davasının Açılmaması veya Davanın Ortadan Kaldırılması, Ceza Zamanaşımının Tazminat Davasında Uygulanmasını Engel Oluşturur mu? 54
6. Trafik Kazası Nedeniyle Suç Oluşturan Fiilden Dolayı Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortacısı Aleyhine Açılacak Maddi Tazminat Davasında Uzamış (Ceza) Zamanaşımı mı Uygulanmalıdır? 55
7. Sigorta Tazminatını Ödeyen Sigortacının Zarara Sebebiyet Veren Aleyhinde Açtığı Davada Zamanaşımı, Sigorta Ettirenin Aynı Şahıs Hakkında Açabileceği Davanın Zamanaşımına mı Tabidir? 57
8. Açıkça Zamanaşımı Definde Bulunmadan, Davanın Uzun Süre Sonra Açıldığından Söz Etmek Zamanaşımı İradesini Göstermek Anlamına Gelir mi? 58
9. Haksız Fiillerle İlgili Olarak Kaç Türlü Zamanaşımı Öngörülmüştür? Asıl Dava ile Saklı Tutulan Miktar Yönünden Zamanaşımını Keser mi? 64
10. Zarar Görenin Tüzel Kişi Olması Halinde Zamanaşımı Ne Zaman İşlemeye Başlar? 65
11. Karayolları Taşıma Sigortasında Zamanaşımı Süreleri Ne Kadardır? 67
12. Küçüğün Sebebiyet Verdiği Ölümlü Trafik Kazasında, Küçüğün Babasına Karşı Açılan Tazminat Davasında Ceza Zamanaşımı mı Uygulanmalıdır? 68
13. Suç Oluşturan Fiil Nedeniyle Açılacak Manevi Tazminat Davasında Ceza Zamanaşımı mı Uygulanmalıdır? 69
14. Tam ya da Eksik Teselsülde Zamanaşımının Borçlulardan Birine Karşı Kesilmesinde Diğerine Karşı da Kesilmiş Olur mu? 69
15. Zamanaşımını İleri Sürmeyene Sirayet Eder mi? 71
Yargıtay Kararları 72
VI. TAZMİNAT HESABI 112
A. Tazminat İndiriminde Sıra 112
B. Beden Gücü Kaybı Nedeniyle Maddi Tazminatta Zarar Hesabı 113
C. Gerçek Zararın Belirlenmesi 115
D. Pasif Devre Zararının Hesaplanışı 116
E. Destekten Yoksun Kalma Zararının Hesabı 116
VII. USUL HÜKÜMLERİ 117
A. Hukuk Davalarında İzlenmesi Gereken Yöntem 117
B. Dava Şartlarının İncelenmesi 118
C. Trafik Kazalarında Görevli Mahkeme 121
D. Trafik Kazalarında Yetkili Mahkeme 125
E. Fazlaya İlişkin İstek Kapsamının Saklı Tutulması ve Islah 128
F. Faiz Talebi 132
G. Ceza–Hukuk Davası İlişkisi 133
Ğ. Davacının Ölümü ve Taraf Değişikliği 137
H. Tarafların Davayı Takip Etmemeleri 138
I. Hakinin Davayı Aydınlatma Ödevi–Somutlaştırma Yükü 140
VIII. TRAFİK KAZALARINDA KUSUR 144
A. Kusurdan Amaç 144
B. Kazada Hangi Hareketler “Kusurlu” Sayılmaktadır? 145
1. Asli Kusur Sayılan Hareketler 145
2. Hız Kurallarını İhlal Eden Kusurlu Haller 146
3. Usulsüz Sollamadan Dolayı Kusurlu Haller 147
4. Yayaların Kusurlu Hareketleri 147
5. Sürücülerin Diğer Kusurlu Hareketleri 147
6. Sürücülerin Kusursuz Sayıldığı Haller 148
C. Ceza ve Hukuk Davaları Yönüyle Kusur Oranı 148
D. Kusurluğu Belirten Bilirkişi Raporları Bağlayıcı Nitelikte midir? 150
E. Uygulamalı Kusur Belirlemesi (Ceza Yönüyle Kural İhlali) Örnekleri 151
F. Kanun Değişiklikleri–Anayasa Mahkemesi İptal Kararı 154
Yargıtay Kararları 158
İkinci Bölüm
MADDİ HASARLI TRAFİK KAZALARINDA SORUMLULUK
I. İLGİLİ MADDE 179
A. Giriş ve Davada Taraflar 179
B. Sorumluluk Türü 181
C. Maddi Zararın Tespiti 182
1. Araç Tamamen Yok Olmuşsa 182
2. Araç Kısmen Hasarlı ise 183
3. Araç Yoksunluk Tazminatı 184
D. Uygulamalı Yargılama Süreci 185
1. Mahkemenin Göz Önüne Alacağı Hususlar 185
Yargıtay Kararları 188
Üçüncü Bölüm
YARALAMALI TRAFİK KAZALARINDA SORUMLULUK
I. İLGİLİ MADDE 207
A. Giriş ve Zararın Tespiti 207
1. Tedavi Giderleri 207
2. Kazanç Kaybı 209
3. Çalışma Gücünün Azalması veya Yitirilmesinden Doğan Kayıplar 210
4. Yaralının Manevi Tazminat İstemi 213
5. Dava Açma Süresi 215
Yargıtay Kararları 218
Dördüncü Bölüm
ÖLÜMLÜ TRAFİK KAZALARINDA SORUMLULUK
(Destekten Yonsun Kalma Tazminatı Davası)
I. İLGİLİ MADDE 257
A. Tanımı–Konusu ve Amacı 257
B. Belirlenmesi 258
C. Destek Türü 259
1. Gerçek Destek 259
2. Farazi Destek 259
D. Bazı Kavramların Anlamı 260
1. Destek İlişkisi 260
2. Destek Niteliği 261
3. Bakım İhtiyacı 262
4. Bakım Gücü 262
E. Yargılamada Araştırılacak Hususlar 262
1. Nüfus Kaydı 262
2. Kusur ve Müterafik Kusur Sorunu 262
3. Ölenin Mesleği, Tahsili v.s. 264
4. Ölenin Geliri, Kazancı, Muhtemel Artma Miktarı 264
5. Yardım Süresi 265
6. Hesaplama Biçimi 267
7. Yargılamada İspat Sorunu 271
8. Bilirkişi Raporu 273
9. Taleple Bağlılık Kuralının Gözetilmesi Gereği 273
10. Müteselsil Ödetme Şekli 273
11. Uygulamadan Örnekler 274
12. Bakiye Ömür Tablosu (PMF: Population Masculine et Feminine) Ölüm Tablosu 276
Yargıtay Kararları 279
Beşinci Bölüm
MANEVİ TAZMİNAT DAVALARI
I. İLGİLİ MADDE 377
A. Hangi Nedenle Manevi Tazminata Hükmedilir? 377
B. Kimler Manevi Tazminat İsteyebilir? 378
C. Kusurun Manevi Tazminata Etkisi Nedir? 379
D. Manevi Tazminatın Takdir Ölçütü Nedir? 379
E. Usul Hukuku Yönüyle Manevi Tazminatın Talep Şekli Nasıldır? 381
F. Manevi Tazminatta Faize Hükmedilebilir mi? 383
G. Manevi Tazminat Davası, Ceza Mahkemesi Hükmünün Kesinleşmesine Kadar Beklemeli midir? 383
Ğ. Uygulamalı Örnekler 386
Yargıtay Kararları 389
Altıncı Bölüm
TRAFİK KAZALARINDA RÜCU DAVASI
I. ARAÇ SAHİBİNİN SÜRÜCÜYE RÜCU ETMESİ 421
A. Sürücünün Tam Kusurlu ya da Kısmi Kusurlu Olması 421
B. Bilinmeyen Teknik Kusurun Varlığı 421
C. Uygun Bir İndirim Yapılması 421
D. Rücuda Zarar Verenler Birbirlerine Karşı Kusurları Oranında Sorumludurlar 421
II. SİGORTACININ RÜCU DAVASI AÇMASI 422
A. Sigortacı, Rücuen Tazminat Davasını Kime Karşı Açabilir? 422
B. Sigortacı Ne Zaman ve Hangi Oranda Talep Edebilir? 423
C. Sertifika, Sürücü Belgesi Yerine Geçer mi? 423
III. İŞLETENİN (ARAÇ SAHİBİ) KENDİ SÜRÜCÜSÜ DIŞINDA OLAYDA KUSURLU OLAN DİĞER KİŞİLERE RÜCU ETMESİ 425
IV. SÜRÜCÜ DIŞINDAKİ KUSURLU KİŞİNİN İŞLETENE RÜCU ETMESİ 425
V. İŞLETENLER ARASINDAKİ RÜCU 426
A. İşletenler Kusurlu ise 426
B. İşletenler Kusursuz ise 426
C. İşletenlerin Birisi Kusurlu Diğeri Kusursuz ise 426
D. İşletenin Birinin Aracıyla Zarar Görenin Hatır Taşıması Halinde ise 426
Yargıtay Kararları 426
Yedinci Bölüm
TRAFİK KAZASINDA SİGORTACIYA KARŞI AÇILACAK DAVA
I. İLGİLİ YASA MADDELERİ 449
II. TRAFİK VE KASKO VE DİĞER SİGORTALARA İLİŞKİN PRATİK BİLGİLER 452
A. Sigorta Sözleşmesinin Tanımı 452
B. Sigorta Sözleşmesiyle Ne Teminat Altına Alınmış Olur? 452
C. Özel Sigorta Türleri 452
D. Zorunlu Karayolu Taşımacılık Mali Sorumluluk Sigortası 452
E. Sigortacıların Sıralı Sorumluluğu 453
F. Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası 454
G. Kasko Sigortası Hangi Tür Sigorta Grubundadır? 455
Ğ. ZMSS İMSS ve Kasko Sigortası Farklı mıdır? 455
H. Kasko Sigortasından Kaynaklanan Davalarda Zamanaşımı 455
I. Kaskoda İhbar Yükümlülüğü–Sigorta Haklarının Zayii 456
J. Kasko Sigortacının Hasar ve Tazminatı Sigortalıya Bildirmesi 456
K. Trafik Sigortacısının Sorumluluğunun Sınırları 456
1. Sigorta Miktarı Yönüyle 456
2. Zarar Görenler Yönüyle 456
3. Zararın Niteliği Yönüyle 457
Yargıtay Kararları 457
Sekizinci Bölüm
TRAFİK KAZALARINDA ÇEKİŞMELER VE ÇÖZÜMLER
(Yargıtay İçtihatları Eşliğinde)
• Kontrolsüz Kavşakta Çarpışma –Ana Yol Tali Yoldan Kavşağa Girme– Kusurun Kimde Olduğu 497
• Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasından Ölen Sürücünün Tam Kusurlu Olduğu Durumda Desteğinden Yoksun Kalanların Tazminat İsteyip İstemeyeceği 497
• Hatır Taşımasında Zararın Paylaştırılması –Müteselsil Sorumluluk– Kusur Oranına Göre Hesaplama 499
• Hatır Taşımasında Sorumluluk Miktarının Hesaplanması 500
• İşletenliğin 3. Kişide Olması Halinde Araç Malikinin Sorumluluğu 501
• Firmaya Katılan Aracın Neden Olduğu Kazadan Dolayı Sorumluluk 503
• Trafik Kazasında “Farazi” İşletenin Sorumluluğu (Motorlu Araçlarla İlgili Mesleki Faaliyette Bulunanlar) 504
• İşletenin Aracın Kullanılmasına Katılan Yardımcı Kişinin Fiilinden Sorumluluğu 506
• Çalınan veya Gasp Edilen Araçların Neden Olduğu Zarardan Sorumluluk 507
• Sorumluluğa İlişkin Anlaşmaların Geçersizliği –Tazminat Miktarının Yetersiz veya Fahiş Olduğu Açıkça Anlaşılan Anlaşma ve Uzlaşmaların İptali İstemi– 509
• Karayolları Trafik Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortasında Sigortacının Sorumluluğu İçin Sigortaladığı Araç Sürücüsünün Kusurunun Aranmayacağı 511
• Zararın Sigorta Teminatı Dışında Kalması İçin Kazanın Yalnızca Alkolün Etkisiyle Meydana Gelmiş Olmasının Gerekip Gerekmeyeceği 511
• Trafik Kazasına Araçtaki İmalat Hatasının Neden Olması–Yapımcının Sorumluluğu 512
• Sorumluluğu Zarar Yönünden Kısıtlayan İlliyet Bağı 513
• Kasko Sigortacısının Sorumluluğu İçin Primin İlk Taksitinin Ödenmesi Gereği 513
• Yoldaki Derin Çukur Sebebiyle Oluşan Kazada Görevli Yargı Yolu 514
• Sigortacının Temerrüt Tarihine Göre Faiz Başlangıcının Başlayacağı 515
Dokuzuncu Bölüm
SORU VE YANITLARIYLA HATIR TAŞIMASINDA SORUMLULUK
Konuya İlişkin Yasal Hükümler 517
1. Hatır Taşıması Nedir? Hatır İlişkisinin Varlığı İçin Hangi Koşullar Gerekir? 517
2. Hatır Taşımasındaki Sorumlulukta Tazminat İndirimi Hangi Gerekçeyle Yapılmaktadır? 519
3. Uygulamada Hatır Taşıması Sayılan Haller Neler Olabilir ya da Olamaz? 519
4. Hatır İndirimi Maddi ve Manevi Tazminattan Yapılmalı mıdır? 520
5. Hatır İndirimi Yargıtay Özel Dairece Ne Oranda Kabul Edilmiştir? 520
6. Hatır Taşımacı Yönündeki Savunma Üzerinde Mahkemece Yeterli İnceleme Yapılmalı mıdır? 521
7. Hatır İçin Taşımadan Dolayı Zarar Tazminatı ZMSS Kapsamı İçinde midir? 521
8. Hatır İndirimi Hangi Araç Yönüyle İşleteni ya da Sürücüsü Hakkında Yapılır? 523
9. Hatır Taşıması Yanında Müterafik Kusur İndirimi Hangi Halde Yapılmalıdır? 523
10. Hatır Taşıması Ne Suretle İspatlanabilir? 526
11. Hatır Taşımasında Zamanaşımının Dayandığı Yasal Hüküm Hangisidir? 526
12. Hatır İçin Taşıyanla, Karşı Araç İşleteninin Müteselsil Sorumlu Olduğu Durumda Hesaplama Yöntemine İlişkin Yargıtay Kararı 526
13. Hatır Taşımasında Sorumluluk Miktarının Hesaplanması ve Paylaştırılmasına İlişkin Örnek 528
Yargıtay Kararları 529
Onuncu Bölüm
EN SON YARGI KARARLARINDA BENİMSENMİŞ YERLEŞİK KURALLAR
1. Kazada Alkollü Olmanın Sigorta Teminatına Etkisi 543
2. Destekten Yoksun Kalma Tazminatından Sorumluluk 544
3. Kazanın Teknik Arızadan Meydana Gelmesinde Araştırılacak Olgular 545
4. Destek Tazminatında Varsayımsal Pay Oranlarının Hesabı 546
5. Trafik kazası dolayısıyla faiz ve temerrüt faiz istemi 547
6. Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasının Sorumluluğu 548
7. Tazminat Hesaplamasında Hatır Taşıması İndirimi 549
8. Desteğin Kusurunun Destekten Yoksun Kalan Davacıya Yansıtılmayacağı 551
9. Maluliyetin Tespiti ve Oranının Belirlenmesinde İlgili Mevzuat 552
10. Destek Tazminatının Saptanması İçin Öncelikle Gerçek Zararın Belirlenmesi Gereği 554
11. ZMSS Limitle Sorumluluk ve Garameten Ödetme İlkesi 556
12. Maluliyet Tespiti, Yeni Durum Gelişmesi ve Zamanaşımı 557
13. İbranamenin İptali İstemi 559
14. Kazalı araçtaki değer kaybı hesaplamasına esas kriterler 563
15. Eşin Evlenme İhtimali Oranı ve Çocukların Destek Sürenin Belirlenmesi 564
16. Destek Payları Esas Alınarak Davacının Kazanacağı Muhtemel Tazminat Tutarının Hesaplanması 565
17. Tarlada Meydana Gelen Kaza–Karayolu Sayılan Yerler 567
Ek Bölüm 569
I. ATK TRAFİK İHTİSAS DAİRESİNİN “KUSUR”A İLİŞKİN RAPOR ÖRNEĞİ 569
II. TRAFİK KAZALARINA İLİŞKİN CEZA KANUNUNDAKİ HÜKÜMLER VE AÇIKLAMALAR 576
• Taksir 576
– Açıklama (Yargıtay Kararları Eşliğinde) 577
1. Taksir/Bilinçli Taksir 577
2. Taksirin Unsurları 579
3. Olası Kast/Bilinçli Taksir 582
4. Cezayı Ortadan Kaldıran Şahsi Sebep 583
• Taksirle Öldürme 583
– Açıklama (Yargıtay Kararları Eşliğinde) 584
1. Görev 584
2. Suçun Faili 584
3. Taksirli Suçu Birden Fazla Kişinin İşlemesi 587
4. Temel Cezanın Belirlenmesinde Ölçüt 588
5. Sürücü Belgesinin Geri Alınması 588
6. Sürücü Belgesinin Geri Alınmasının Uygulanması 589
• Taksirle Yaralama 590
– Açıklama (Yargıtay Kararları Eşliğinde) 591
1. Görev 591
2. Şikayet Şartı 591
3. Temel Cezanın Belirlenmesi ve Cezanın Artırılması 592
III. TRAFİK KAZALARINDA CEZA KEŞFİ 594
1. Keşif Zorunluluğu 594
2. Keşif Yerinde Araştırma 595
3. Bazı Kavramların Anlamı 595
4. Tablolar ve Hesaplamalar 595
Kaynakça 601
Yazarın Yayımlanmış Eserleri 603
Kavram Dizini 613