TTK, HGB ve CMR Bakımından Karada Eşya Taşımalarında Taşıyıcının Genel Sorumluluktan Kurtulma Sebepleri

Dr. Öğr. Üyesi Sinan MİSİLİ

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ7

İÇİNDEKİLER9

KISALTMALAR.15

GİRİŞ.17

BİRİNCİ BÖLÜM

SORUMLULUKTAN KURTULMA SEBEPLERİNE GİRİŞ

TAŞIYICININ SORUMLULUĞUNU HAFİFLETEN VEYA KALDIRAN SÖZLEŞME

HÜKÜMLERİNİN GEÇERLİLİĞİ.25

TAŞIMA HUKUKUNDA SORUMLULUK VE SORUMLULUKTAN KURTULMA

SEBEPLERİ HAKKINDA GENEL AÇIKLAMALAR .30

III. İSPATVENEDENSELLİK BAĞIHAKKINDADEĞERLENDİRMELER46

GİRİŞ .46

TTK VE CMR BAKIMINDAN İSPATA İLİŞKİN GENEL VE ÖZEL

SORUMLULUKTAN KURTULMA SEBEPLERİ ARASINDAKİ FARKLILIKLAR50

ZARARIN PAYLAŞTIRILMASI58

GENEL OLARAK .58

ALMAN ÖĞRETİSİ VE ALMAN FEDERAL MAHKEMESİ UYGULAMASINA GÖRE

HGB § 435 (TTK M. 886) KURALINA GİREN HALLERDE ZARARIN

PAYLAŞTIRILMASI .71

Genel Olarak .71

Eşyanın Değeri İle İlgili Olaylar76

Değerin Bildirilmesinin İhmal Edilmesi 76

Olağandışı Yüksek Değerde Eşya Bildiriminin Yapılmaması /

Olağandışı Yüksek Zarar Rizikosunun Bildirilmemesi .82

UYGULAMADA ZARARIN PAYLAŞTIRILMASI93

Taşıma ve Teslim Engeli Halinde .94

Taşıma Engelleri.94

Teslim Engelleri96

Taşıma ve Teslim Engeli Durumunda Tarafların Hakları ve Borçları 97

Yükleme ve Boşaltma İşlemleri ve Bu İşlemlere Nezaret Bakımından 101

Genel Olarak 101

Taşıma Güvenliği103

Taşıyıcının Taşıma Güvenliğine İlişkin Göndereni Uyarma

Yükümlüğü ve Müterafik Kusur Hali 114

10 İçindekiler

Taşıyıcı ve Adamlarının Yardımları.119

Taşıyıcı Sürücüsünün Müdahalesi121

İşletme Güvenliği.121

Ambalajin Yetersiz Olması 129

Anlaşılan Güzergâhı Takip Etmemek 133

TTK m. 878/4 ve CMR m. 18/4 Uyarınca Zararın Paylaştırılması 133

Aktarma Yasağına Aykırı Davranış 134

Çeşitli Olaylar135

Gönderenin / Gönderilenin Davranışı Veya Talimatı Nedeniyle Zararın

Paylaştırılmasına Gidilebilen Olaylar 135

TAŞIMA İŞİNDE YARDIMCI KAVRAMI .151

TAŞIYICININ YARDIMCILARI 151

Giriş.151

Borçlar Hukuku Bakımından .153

Giriş .153

TBK M. 66 Hükmü153

TBK M. 116 Hükmü154

Taşıma Hukuku Bakımından .155

Giriş .155

Taşıyıcının Kendi Adamları - Müstahdemleri .155

Taşımanın Yerine Getirilmesi için Taşıyıcının (Hizmetlerinden)

Yararlandığı Kişiler .158

(1) Alt Taşıcı, Fiili Taşıyıcı ve Ardışık Taşıyıcı.160

(a) Alt Taşıyıcı160

(b) Fiili Taşıyıcı.162

(c) Fiili Taşıyıcının Sorumluluğu 165

(d) Ardışık (Müteakip) Taşıyıcı 167

Giriş 167

Ardışık Taşıma Şartları169

iii. Sorumluluk ve Dava170

İKİNCİ BÖLÜM

GENEL SORUMLULUKTAN KURTULMA SEBEPLERİ

GENEL AÇIKLAMALAR 173

TAŞIYICININ (EN YÜKSEK ÖZENİ GÖSTERMESİNE RAĞMEN) KAÇINAMAYACAĞI

VE SONUÇLARINI ÖNLEYEMEYECEĞİ SEBEPLER .176

HÜKÜMLER.176

GENEL OLARAK.177

İçindekiler 11

NEDENSELLİK BAĞI VE İSPAT YÜKÜ 180

ALMAN HUKUKUNDA FARKLI YORUMLAR183

EN YÜKSEK ÖZEN KAVRAMI185

Genel Olarak .185

Alman Hukuku.188

Alman Hukuku’nda İdeal Taşıyıcı Kavramı 193

Çok Dikkatli ve Basiretli Tacir Kavramı 195

Türk Hukuku196

CMNI İle Karşılaştırmalı Değerlendirme203

En Yüksek Özen Borcu Kapsamında Ekonomik Yönden Beklenilmezlik

Kavramı .204

TAŞIYICININ KAÇINAMAYACAĞI VE SONUÇLARINI ÖNLEYEMEYECEĞİ OLAY

KAVRAMI 210

Genel Olarak .210

Mücbir Sebep mi?.212

SOMUT OLAYA GÖRE DEĞERLENDİRME.226

SOMUT OLAY GRUPLARI.245

Trafik Durumları245

Karayolu Durumu254

İklimsel Durumlar / Hava Şartları255

Islaklık Zararı (Nässeschäden, Wetness Damage) .257

Grev ve İş Uyuşmazlıkları 259

Taşıma Aracı Şöförünün Sağlık Durumu261

Güzergâh Durumu.262

Yangın / Kundaklama 263

Patlak / Ateş Alan Lastik271

Hırsızlık, Silahlı / Silahsız Soygun ve Gasp Durumları 275

Gecikme 287

Resmi Görevlilerin Etkisi .288

Devletlerin Hükümranlık - Egemenlik Haklarına Dayalı Aldığı Önlemler

(Hoheitliche Massnahmen).288

Yanlış Kimseye - Hatalı Teslim.289

Eşyanın Kayıp Sebebinin Açık Olmadığı Haller – Taşıyıcının Taşıma

Organizasyonunun Ağır Kusurlu Olduğu Haller.293

Taşıma Aracının Donanımı ve Niteliğinin Seçimi.299

III. TAŞIYICININ ARAÇ ARIZASINA VE ARACI KİRALADIĞI KİŞİLERİN VEYA

ÇALIŞANLARIN KUSURUNA DAYANARAK SORUMLULUKTAN KURTULAMAMASI.301

TTK VE CMR BAKIMINDAN301

HGB BAKIMINDAN 310

12 İçindekiler

TTK MADDE 875/2 VE CMR MADDE 17/2 UYARINCA DİĞER GENEL

SORUMLULUKTAN KURTULMA SEBEPLERİ 314

GİRİŞ .314

GÖNDEREN / GÖNDERİLENİN DAVRANIŞI (KUSURU) SORUMLULUKTAN

KURTULMA SEBEBİ .319

Genel Olarak.319

CMR Bakımından “Talep Sahibinin Hukuka Aykırı Davranışı Veya

İhmali” İfadesinin Yorumu 320

CIM bakımından .321

Görüşümüz .322

CMR Bakımından Talep Sahibinin Kusuru.324

CMR Bakımından “Talep Sahibi” İfadesinin Yorumu 328

Giriş .328

Alman Hukuku Bakımından .328

İngiliz Hukuku Bakımından 335

Türk Hukuku Bakımından 336

TTK ve HGB Bakımından 339

CIM Bakımından 340

Taşıma Sözleşmesinin Tam Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme Özelliği340

Eşyaya Tasarruf Hakkı Sahibi .343

Davranış / Kusur Kavramı .350

Genel Olarak350

Gönderenin Eşya Hakkında Tam ve Doğru Bilgi Verme

Yükümlülüğü355

(1) Genel Olarak.355

(2) Taşınması Yasak Eşya (Verbotsgut) 359

(3) Eşyanın Ağırlığının Yanlış Bildirilmesi367

(4) Eşyanın Özellikleri Hakkında Bilgilendirmenin Eksik Yapılması

veya Hiç Yapılmaması .369

(5) Bildirimin Şekli376

(6) Varılan Sonuçlar .377

(7) EDI Süreci .384

(8) Değerli Eşya Nakliye Sistemi.387

TTK ve HGB Bakımından Gönderenin Davranışı Kavramı389

Eşyanın Hiç Ambalajlanmaması veya Yetersiz Ambalajlanması391

Gönderenin Görev ve Sorumluluğu .391

Genel Olarak392

Taşıyıcının Kontrolü .394

Hangi Nitelikte Eşyalar?.404

İçindekiler 13

Tespit ve Çeşitli Haller407

İspat Yükü 412

Müterafik Etki 415

İlliyet Bağının Ortadan Kalkması 418

ı. Diğer Gönderilerin Yetersiz Ambalajlanması Dolayısı İle Taşıyıcının

Sorumluluğu.419

Alman Hukuku Bakımından Sosyal Bakımından Yetersiz / Kabul

Edilebilir Olmayan Davranışlar Kavramı422

Somut Olaylar Bakımında Gönderenin Davranışı Kavramı ve

Değerlendirilmesi426

Taşıyıcının Büyük Organizasyonel Eksiklikleri - Kusurları (groben

Organisationsmängeln / Organisationsverschuldens) 435

Gönderenin Davranışı / Kusuru Hakkında Somut Olaylar .442

TTK m. 878/1.b, CMR m. 17/4,b, TTK m. 878/1.c, CMR m. 17/4.c, TTK

878/1.b, CMR m. 17/4.e normları ile TTK m. 875/2, CMR m. 17/2

Normlarının Somut Olayda Çakışması ve Düşünceler.447

Gönderen - Gönderilen Davranışı / Kusuru Hakkında Özellik Arzeden

Bazı Hususlar.453

Gönderilenin Eşyayı Teslim Almayı Reddetmesi ve Sonuçları.460

Gönderen – Gönderilenin Davranışı ve Bu Konuda Riziko Alanı

İlkesinin Uygulanabilirliği 464

GÖNDEREN VE GÖNDERİLEN TARAFINDAN VERİLEN TALİMAT

SORUMLULUKTAN KURTULMA SEBEBİ.467

Giriş.467

Talep Sahibi Kavramı.468

Sorumluluk ve İlliyet Bağı472

Talimatların Nitelendirilmesi ve Talimatlara Uyma.475

Somut Örnekler.480

Talimatın Verilmesinde Taşıyıcının Kusurunun Rolü .481

Talimata Dayanarak Taşıyıcının Sorumluluktan Kurtulması482

Talimatın Bağlayıcı Niteliği490

Teslim Engeli Nedeniyle Alınan Talimatlar498

Talimatların Şekle Tabi Olup Olmadığı Meselesi.500

Taşıyıcının Verilmesine Kusuruyla Sebep Olduğu Talimatlara Dayanıp

Dayanamayacağı Meselesi503

Özel Talimatlar505

EŞYANIN ÖZEL AYIBI SORUMLULUKTAN KURTULMA SEBEBİ .506

Kavram506

şyanın Özel Ayıbı Kavramı ile Eşyanın Doğal Niteliği Kavramının

Karşılaştırılması .513

14 İçindekiler

mbalaj / Konteyner Hakkında Düşünceler 523

Önceden Yeterince Soğutulmadan Gönderen Tarafından Taşıyıcıya

Teslim Edilen Bazı Eşyalar Hakkında Tartışma 525

Önceden Yeterince Soğutulmadan Gönderen Tarafından Taşıyıcıya

Teslim Edilen Bazı Eşyalar Bakımından İspat Meselesi .531

Taşıyıcının Bilgisinin Etkisi.535

Taşıma Senedinin İspat ve Karine Fonksiyonu ve Bu Hususların Eşyanın

Özel Ayıbı Sorumluluktan Kurtulma Sebebine Etkisi 541

Soğutmalı Taşımalarda Taşıyıcının Göstermesi Gereken Özenin

Derecesi551

Yetersiz Ambalajlama Nedeniyle Zarar Halinde Eşyanın Özel Ayıbı

Sebebine Dayanılabilir mi? .551

Eşyanın Doğal Niteliği .553

SONUÇ . 561

KAYNAKÇA . 607