Tüketici İşlemlerinde Sorumsuzluk Kayıtları

Nesibe Nur KIZILKAN

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ. 7

İÇİNDEKİLER  9

KISALTMALAR . 13

GİRİŞ . 15

BİRİNCİ BÖLÜM

TÜKETİCİ İŞLEMİ VE SORUMSUZLUK KAYITLARI KAVRAMI

TÜKETİCİ İŞLEMİ KAVRAMI 17

Genel Olarak 17

Tüketici İşleminin Unsurları. 18

2.1. Hukuki İşlemin Bir Tarafının Tüketici Olması  18

2.1.1. Genel Olarak  18

2.1.2. Gerçek Kişiler Bakımından 20

2.1.3. Tüzel Kişiler Bakımından  22

2.2. Tüketici İşleminin Diğer Tarafının Ticari veya Mesleki Amaçla

Hareket Etmesi . 29

2.3. Tüketici İşleminin Konusu Olarak Tüketici ve Diğer Taraf

Arasındaki Her Türlü Sözleşme ve Hukuki İşlem . 29

SORUMSUZLUK KAYITLARI KAVRAMI. 30

Genel Olarak 30

Tek Tarafın Beyanına Dayanan Sorumsuzluk Kayıtları 31

İki Tarafın Beyanını İçeren Sorumsuzluk Kayıtları: Sorumsuzluk

Anlaşması  33

3.1. Genel Olarak . 33

3.2. Sorumsuzluk Anlaşmasının Genel Özellikleri  35

3.2.1. Sözleşme Niteliği Taşıması . 35

3.2.1.1. Genel Olarak . 35

3.2.1.2. Sorumsuzluk Anlaşmasının Zımni İrade Beyanıyla

Kurulması ve Özel Olarak Susma Hali . 37

3.2.2. Tasarruf İşlemi Olması 39

3.2.3. Şekle Tabi Olmaması  41

3.2.4. Zararın Doğumundan Önce Yapılması 44

3.2.5. Borçlunun Sorumluluğunu Sınırlandırması  45

3.3. Sorumsuzluk Anlaşmalarının Benzer Hukuki Müesseselerden Farkı  45

3.3.1. Genel Olarak  45

3.3.2. İbra ve Sulh Anlaşmasından Farkı  46

10 İçindekiler

3.4. Üçüncü Kişi Yararına Sözleşmede Yer Alan Sorumsuzluk Kayıtları  47

3.5. Sorumsuzluk Kayıtlarının Üçüncü Kişilere Etkisi 48

Uygulamada Sıkça Rastlanan Sorumsuzluk Kayıtları 50

4.1. Taşıyıcıların Vermiş Olduğu Biletlerdeki Sorumsuzluk Kayıtları  50

4.2. Saklayanın Vermiş Olduğu Makbuzdaki Sorumsuzluk Kayıtları. 51

4.3. Sözlü Yapılan Anlaşmadan Sonra Gönderilen Teyit Mektubunda

Yer Alan Sorumsuzluk Kayıtları 52

4.4. Danışma ve Bilgi Verme Bürolarının Verdiği Bilgilerde Yer Alan

Sorumsuzluk Kayıtları ile İnternet, Gazete ve Dergilerde Yer Alan

Sorumsuzluk Kayıtları  54

4.5. İlanen Sorumsuzluk Kayıtları . 56

4.6. Özel Olarak Saklama Sözleşmesinde İlanen Sorumsuzluk Kayıtları. 58

İKİNCİ BÖLÜM

SORUMSUZLUK ANLAŞMALARININ TÜRLERİ, SINIRLARI, DÜZENLENİŞİ

VE STANDART SÖZLEŞMELERDE YER ALAN SORUMSUZLUK KAYITLARI

SORUMSUZLUK ANLAŞMALARININ TÜRLERİ.61

Genel Olarak 61

Sorumluluğu Sınırlandırmanın Kapsamına Göre Sorumsuzluk

Anlaşmaları  61

2.1. Sorumluluğu Tamamen Kaldıran Sorumsuzluk Anlaşmaları 61

2.2. Sorumluluğu Sınırlandıran Sorumsuzluk Anlaşmaları 62

Sorumluluğun Kaynağına Göre Sorumsuzluk Anlaşmaları. 64

3.1. Sözleşme Dışı Sorumluluğu Sınırlandıran Sorumsuzluk Anlaşmaları. 64

3.2. Sözleşme Sorumluluğunu Sınırlandıran Sorumsuzluk Anlaşmaları . 66

3.3. Sözleşme Dışı Sorumluluk (Haksız Fiil Sorumluluğu) ile Sözleşme

Sorumluluğunun Yarışması Halinde Sorumsuzluk Anlaşmalarının

Durumu . 67

SORUMSUZLUK ANLAŞMALARININ SINIRLARI 68

Sorumsuzluk Anlaşmalarının Sözleşmelerin Genel Geçerlilik Şartlarına

Göre Sınırları 68

Sorumsuzluk Anlaşmalarının TBK m. 115 – 116 Çerçevesinde Sınırları . 72

2.1. Borçlunun Kendi Davranışından Doğan Sorumluluğuna İlişkin

Sorumsuzluk Anlaşmaları  72

2.1.1. Genel Olarak . 72

2.1.2. Hizmet Sözleşmesinden Kaynaklanan Borçlar Bakımından

Sorumsuzluk Anlaşmaları . 76

2.1.3. Kanun ya da Yetkili Makamın İzniyle Yürütülebilen

Uzmanlığı Gerektiren Bir Hizmet, Meslek veya Sanata İlişkin

Sorumsuzluk Anlaşmaları . 79

İçindekiler 11

2.2. Borçlunun Yardımcı Kişilerin Fiillerinden Doğan Sorumluluğuna

İlişkin Sorumsuzluk Anlaşmaları 82

2.2.1. Genel Olarak  82

2.2.2. Hizmet Sözleşmesinden Kaynaklanan Borçlar Bakımından

Sorumsuzluk Anlaşmaları . 85

2.2.3. Kanun veya Yetkili Makamın İzniyle Yürütülebilen

Uzmanlığı Gerektiren Bir Hizmet, Meslek veya Sanata İlişkin

Sorumsuzluk Anlaşmaları . 86

III. SORUMSUZLUK ANLAŞMALARINA İLİŞKİN ÖZEL DÜZENLEMELER 88

Genel Olarak 88

Zapttan Doğan Sorumluluğa İlişkin Sorumsuzluk Anlaşmaları 88

Ayıptan Doğan Sorumluluğa İlişkin Sorumsuzluk Anlaşmaları 89

Kira Sözleşmelerine İlişkin Sorumsuzluk Anlaşmaları 91

KTK’den Doğan Sorumluluğa İlişkin Sorumsuzluk Anlaşmaları 92

Hatır İçin Taşımada Sorumsuzluk Anlaşmaları 93

Paket Tur Sözleşmelerine İlişkin Sorumsuzluk Anlaşmaları. 94

STANDART SÖZLEŞMELERDE YER ALAN SORUMSUZLUK KAYITLARI 96

Genel Olarak 96

Adi İşlerde Sorumsuzluk Kayıtları 97

2.1. Genel Olarak . 97

2.2. Genel İşlem Şartlarında Sorumsuzluk Kayıtları . 98

2.2.1. Genel Olarak  98

2.2.2. Genel İşlem Şartlarının Unsurları . 103

2.2.2.1. Önceden Tek Yanlı Olarak Belirlenmesi 103

2.2.2.2. Çok Sayıda Sözleşme İçin Önceden Hazırlanan

Genel ve Soyut Nitelikte Olması . 104

2.2.2.3. Müzakere Edilmemesi  105

2.2.3. Genel İşlem Şartı Niteliğindeki Sorumsuzluk Kayıtlarının

Yargısal Denetimi . 107

2.2.3.1. Genel İşlem Şartı Niteliğindeki Sorumsuzluk

Kayıtlarının Yürürlük Denetimi . 108

2.2.3.2. Genel İşlem Şartı Niteliğindeki Sorumsuzluk

Kayıtlarının Yorum Denetimi  114

2.2.3.3. Genel İşlem Şartı Niteliğindeki Sorumsuzluk

Kayıtlarının İçerik Denetimi  117

Ticari İşlerde Sorumsuzluk Kayıtları. 124

Tüketici İşlemlerinde Sorumsuzluk Kayıtları 127

12 İçindekiler

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

TÜKETİCİ İŞLEMLERİNDE YER ALAN SORUMSUZLUK KAYITLARININ

HÜKÜM VE SONUÇLARI

TÜKETİCİ İŞLEMİ NİTELİĞİNDEKİ BİREYSEL SÖZLEŞMELERDE YER ALAN

SORUMSUZLUK KAYITLARININ GEÇERLİLİĞİ129

Genel Olarak 129

Tüketici İşlemi Niteliğindeki Bireysel Sözleşmelerde Yer Alan

Sorumsuzluk Kayıtlarının Hükümsüzlüğü Halinde Sözleşme Boşluğunun

Doldurulması . 131

TÜKETİCİ İŞLEMİ NİTELİĞİNDEKİ STANDART SÖZLEŞMELERDE YER ALAN

SORUMSUZLUK KAYITLARININ GEÇERLİLİĞİ134

Genel Olarak 134

Haksız Şart Kavramına İlişkin Genel Bilgiler . 135

Haksız Şartın Unsurları. 140

3.1. Genel Olarak 140

3.2. Sözleşme Hükümlerinin Tüketici ile Müzakere Edilmemesi  141

3.3. Sözleşme Hükümlerinin Dürüstlük Kuralına Aykırı Olacak Şekilde

Tüketici Aleyhine Dengesizlik Oluşturması 144

Haksız Şartların Denetimi. 145

4.1. Genel Olarak 145

4.2. Haksız Şartların İdari Denetimi  146

4.3. Haksız Şartların Yargısal Denetimi. 148

4.3.1. Genel Olarak . 148

4.3.2. Haksız Şart Teşkil Eden Sorumsuzluk Kayıtlarının Yürürlük

Denetimi . 149

4.3.3. Haksız Şart Teşkil Eden Sorumsuzluk Kayıtlarının Yorum

Denetimi . 153

4.3.4. Haksız Şart Teşkil Eden Sorumsuzluk Kayıtlarının İçerik

Denetimi . 157

Haksız Şart Teşkil Eden Sorumsuzluk Kayıtlarının Hukuki Sonuçları 166

5.1. Kısmi Hükümsüzlük . 166

5.1.1. Genel Olarak . 166

5.1.2. Tüketici Sözleşmelerindeki Haksız Şartlar Hakkında

Yönetmelik’te Sayılan Haksız Şart Örnekleri Bakımından . 171

5.2. Haksız Şart Teşkil Eden Sorumsuzluk Kayıtlarının Kısmi

Hükümsüzlüğü Halinde Sözleşme Boşluğunun Doldurulması 176

III. ÖZEL OLARAK TÜKETİCİ İŞLEMLERİNDE AYIPTAN DOĞAN SORUMLULUĞA

İLİŞKİN SORUMSUZLUK KAYITLARININ GEÇERLİLİĞİ 179

SONUÇ.181

KAYNAKÇA.187