Tüketicinin Korunması Hukuku

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Yedinci Basıya Önsöz 5
Altıncı Basıya Önsöz 7
Beşinci Basıya Önsöz 9
Dördüncü Basıya Önsöz 11
Önsöz 13
Kısaltmalar 29
Giriş 31
Birinci Bölüm
TÜKETİCİNİN KORUNMASININ TEMELLERİ
§1. TÜKETİCİNİN KORUNMASI KAVRAMININ ANA NİTELİKLERİ 33
I. Genel Olarak 33
II. Sözleşmenin Güçsüz Tarafı Olarak Tüketici 34
A. Ekonomik Olarak Güçsüz Sözleşme Tarafı 35
B. Zihinsel Etkinlik Açısından Güçsüz Sözleşme Tarafı 38
C. Psikolojik Açıdan Güçsüz Sözleşme Tarafı 40
III. Yasal Düzenlemeler Aracılığıyla Güçsüzün Korunması 42
IV. Piyasa Ekonomisi Açısından Tüketici 42
A. Tüketici Tarafından Yönlendirilen Klasik Piyasa Ekonomisi Modeli 42
1. Homo Economicus Olarak Tüketici 43
2. Serbest Rekabet Piyasasında Üreticinin Rolü 43
3. Serbest Rekabet Piyasasında Tam Rekabetin Gerçekleşmesi 44
4. Serbest Rekabet Piyasasının Diğer Koşullarının Gerçekleşmesi 44
B. Klasik Serbest Rekabet Piyasası Modelinin Amaca Ulaşamaması 44
C. Serbest Rekabet Düzeninde Model ve Gerçeklik Arasındaki Uyumsuzluğun Sonucu Olarak Tüketici Politikası 46
1. Serbest Rekabet Modeline Dayanan Tüketici Politikası 46
a. Tüketici Politikasının Araçları 46
aa. Yasa Koyucu Tarafından Koruma 47
bb. Rekabet Politikası 47
b. Tüketicinin Bilgilendirilmesi 47
c. Tüketicinin Eğitimi 48
2. Tüketici Politikasının Uygulayıcısı 48
V. Yasal Düzenlemeler Aracılığıyla Tüketicinin Korunması 48
VI. Tüketicinin Korunması Hukukunun Diğer Hukuk Dalları İle İlişkisi 49
VII. Tüketicinin Temel Haklarının Varlığının Kabul Edilmesi 51
A. Genel Olarak 51
B. Tüketicinin Temel Hakları 51
1. Genel Olarak 51
a. Temel Gereksinimlerin Karşılanması Hakkı 51
b. Sağlık ve Güvenliğinin Korunması Hakkı 51
c. Ekonomik Çıkarlarının Korunması Hakkı 52
d. Bilgilendirilme Hakkı 52
e. Eğitilme Hakkı 52
f. Zararlarının Tazmin Edilmesi Hakkı 53
g. Temsil Edilme Hakkı 53
h. Sağlıklı Bir Çevrede Yaşama Hakkı 54
2. TKHK ve Temel Tüketici Hakları 54
BİRİNCİ BÖLÜM SORULARI 56
İkinci Bölüm
TÜKETİCİNİN KORUNMASI HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI OLARAK TÜKETİCİ VE TÜKETİCİ İŞLEMİ
§2. TÜKETİCİ VE TÜKETİCİ İŞLEMİ KAVRAMLARININ AÇIKLANMASI 57
I. Genel Olarak 57
II. Mevzuatta Tüketici ve Tüketici Sözleşmeleri Kavramlarının Tanımlanması 59
III. Tüketici İşlemi ve Tüketici Sözleşmesi Kavramlarının Belirlenmesi 62
A. Genel Olarak 62
B. Öğretide ve Mahkeme Kararlarında Tüketici Sözleşmeleri Kavramının Tanımlanması 63
C. Tüketici Sözleşmelerinin Ayırıcı Özellikleri 66
1. Tüketici Sözleşmesinde Tüketiciye İvaz Karşılığı Bir Mal ya da Hizmet Sunulması Amaçlanmalıdır 66
2. Sözleşmenin Çeşidi ve Niteliği Belirleyici Değildir 67
3. Bir Mal veya Hizmetin Mesleki–Ticari Bir Amaç Dışında Kullanılması ya da Talep Edilmesi Gereklidir 68
İKİNCİ BÖLÜM SORULARI 72
Üçüncü Bölüm
SÖZLEŞME ÖNCESİ AŞAMADA TÜKETİCİNİN KORUNMASI VE SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ
§3. TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDA KANUNLA GETİRİLEN DÜZENLEMELER 73
§4. TÜKETİCİ İŞLEMLERİNDE UYGULANACAK TEMEL İLKELER 75
I. TEMEL İLKE: Tüketicinin Bilgilendirilmesi İlkesi 75
II. TEMEL İLKE: Sözleşme Koşullarının Tüketici Aleyhine Değiştirilme Yasağı 75
III. TEMEL İLKE: Tüketiciye Ek Külfet Getirme Yasağı 76
IV. TEMEL İLKE: İşlemlerin Yazılılığı ve İspat Yükünün Düzenleyene Ait Olması İlkesi 77
V. TEMEL İLKE: Sadece Nama Yazılı Kıymetli Evrakın Düzenlenebileceği İlkesi 78
VI. TEMEL İLKE: Tüketici Borçlarında Adi Kefalet, Tüketici Alacaklarında Müteselsil Kefalet İlkesi 79
VII. TEMEL İLKE: Tüketici Aleyhine Bileşik Faiz Yasağı 80
VIII. TEMEL İLKE: Katılım Bankalarını Kapsama İlkesi 81
§5. SÖZLEŞME ÖNCESİ AŞAMADA TÜKETİCİNİN KORUNMASINA YÖNELİK ÖNLEMLER 82
I. Genel Olarak 82
II. Sözleşme Özgürlüğü (Akit Serbestisi) İlkesi ve Bu İlkenin Tüketicinin Korunması Amacıyla Sınırlandırılması 86
III. Sergilenen Malın Satışından Kaçınılamayacağına İlişkin Düzenleme 88
IV. Ismarlanmamış Mal veya Hizmetlere İlişkin Düzenleme 90
V. Genel İşlem Koşulları ve Haksız Şartlar Alanında Tüketicinin Korunması 92
A. Genel İşlem Koşulları ve Haksız Şart 94
1. Genel İşlem Koşulları Kavramı 94
2. Genel İşlem Koşulları ile Sözleşme Özgürlüğü ve Sözleşme Adaleti İlkeleri Arasındaki İlişki 96
a. Genel İşlem Koşullarının Denetlenmesi 97
b. Genel İşlem Koşullarının Bireysel Sözleşmeye Dâhil Olması 99
c. Genel İşlem Koşullarının Yorumlanması 102
d. Sözleşme Koşullarının Tek Taraflı Değiştirilmesini Sağlayacak Koşulların Yasak Olması 103
e. Dürüstlük Kurallarına Aykırı Koşulların Geçersizliği 104
B. Haksız Şart Örnekleri 105
1. Genel Olarak 105
2. Yönetmelikte Belirtilen Haksız Şart Örnekleri 105
VI. Piramit Satış Sistemleri 108
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM SORULARI 109
Dördüncü Bölüm
AYIPLI İFA, ÜRÜN GÜVENLİĞİ VE YİYECEK TAKLİDİ ÜRÜNLERDEN SORUMLULUK
§6. AYIPLI İFAYA KARŞI TÜKETİCİNİN KORUNMASI 111
I. Ayıba Karşı Tekeffül (Nitelik Yönünden Kötü İfadan Sorumluluk) 112
A. Genel Olarak 112
B. Satım Sözleşmesinde Ayıba Karşı Tekeffül 112
1. Tanım 113
a. Genel Olarak 113
b. Satıcının Ayıba Karşı Tekeffül Borcuna İlişkin Olarak Öğretide Yapılan Tanımlar 114
2. Ayıp Türleri 116
a. Maddi Ayıp 116
b. Hukuki Ayıp 117
c. Ekonomik Ayıp 118
3. Satıcının Ayıba Karşı Tekeffül Borcunun Hukukî Niteliği 118
4. Satıcının Ayıba Karşı Tekeffül Borcunun Maddi ve Biçimsel Koşulları 120
a. İfa 120
b. Satılanın Ayıplı Olması 121
aa. “Zikir ve Vaat” Olunan Niteliklerde Ayıp Yönünden 121
bb. Bulunması Gerekli Niteliklerde Ayıp Yönünden 121
c. Biçimsel Koşullar 122
aa. Alıcının Malı Muayene (Yoklama) Külfeti 123
bb. Alıcının Ayıbı İhbar Külfeti 123
C. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun Ayıpla İlgili Düzenlemesi 124
1. Yeni Düzenlemede “Nitelik” Kavramının Somutlaştırılması 124
2. Satıcının Ayıptan Doğan Sorumluluğunun Sınırlandırılması 125
3. Ayıp Dolayısıyla Tüketiciye Tanınan Hakların Kullanılması 127
a. İspat Yükü 127
b. Tüketicinin Seçimlik Hakları 128
aa. Genel Olarak 128
i. Tüketicinin Malı Geri Vererek Ödediği Bedeli İsteme Hakkı (Sözleşmeden Dönme) 129
ii. Tüketicinin Ayıbın Neden Olduğu Değer Kaybının Bedelden İndirilmesini İsteme Hakkı (Bedelde İndirim) 129
iii. Tüketicinin Malı Geri Vererek Değiştirilmesini İsteme Hakkı (Malın Ayıpsız Misli ile Değiştirilmesi) 131
iv. Tüketicinin Ayıplı Malın Ücretsiz Olarak Onarılmasını İsteme Hakkı (Ücretsiz Onarım) 133
bb. Seçimlik Hakların Kullanılma Zamanı 135
c. Tazminat İsteme Hakkı 135
4. Ayıplı Olduğu Bilinen Mallardan Doğan Sorumluluğun Kapsamı 137
II. TKHK ile TBK’dan Doğan Hakların Yarışması 138
A. Yanılma ve Aldatma Hükümleri 138
B. Kötü İfa (Borcu Gereği Gibi İfa Etmeme) 138
C. Miktar Eksiklikleri 139
III. Ayıplı Hizmet 140
A. Ayıplı Hizmet Tanımı 140
B. Ayıplı Hizmetten Sorumluluk 141
C. Ayıplı Hizmet Halinde Tüketicinin Sahibi Olduğu Seçimlik Haklar 142
D. Ayıplı Hizmetten Sorumlulukta Zamanaşımı 144
§7. YİYECEK TAKLİDİ ÜRÜNLERDE TÜKETİCİNİN KORUNMASI 144
§8. YAPIMCININ ÜRÜN GÜVENLİĞİNDEN DOĞAN SORUMLULUĞU 146
I. Genel Olarak 146
II. Yapımcının Sorumluluğuna İlişkin Uygulanması Gereken Hükümler 147
III. Yapımcı ve Yapımcı Gibi Sorumlu Tutulan Kişilerin Belirlenmesi 152
IV. Ürün ve Güvenli Ürün Kavramları 154
V. Ayıplı (Bozuk) Ürün Kavramı 155
A. Yapım Hataları 157
B. Fabrikasyon Hataları 158
C. Yönerge Hataları (Uyarma, Aydınlatma ve Kullanım Talimatlarında Eksiklik) 158
D. Ürünü İzleme ve Gözetleme Hataları 159
E. Bilim ve Tekniğin Gelişimi Sonucu Saptanan Bozukluklar 159
VI. Zarar 160
VII. İlliyet Bağı 161
VIII. Yapımcının Sorumluluğunun Ortadan Kalkması 162
IX. Yapımcının Diğer Zararlardan Sorumluluğu 163
X. Zamanaşımı 165
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM SORULARI 166
Beşinci Bölüm
TKHK’DA ÖZEL OLARAK DÜZENLENEN
TÜKETİCİ SÖZLEŞMELERİ
§9. TAKSİTLE SATIŞ SÖZLEŞMELERİ 169
I. Genel Olarak 169
II. Taksitle Satış Sözleşmesinin Tanımı ve İçeriği 170
A. Bedele İlişkin Unsur 172
B. Şekle İlişkin Unsur 173
III. Taksitle Satış Sözleşmesinin Hukuki Niteliği 174
IV. Taksitle Satış Sözleşmesinin Kurulması ve Hükümleri 175
A. Sözleşmenin Tarafları ve Tarafların Ehliyeti 175
B. Sözleşmenin Konusu 176
C. Sözleşmenin Şekli ve İçeriği 177
V. Taksitlerin Kambiyo Senetlerine Bağlanmış Olması Hususu 181
VI. Tüketicinin Taksitle Satış Sözleşmesinden Cayma Hakkı (Tüketicinin Geri Alma Hakkı) 183
VII. Muacceliyet Kaydı ve Tüketicinin Temerrüdü 186
A. Genel Olarak 186
B. Erken Ödeme 190
C. Diğer Hususlar 192
§10. TÜKETİCİ KREDİSİ SÖZLEŞMELERİ 192
I. Genel Olarak 192
II. Tüketici Kredisi Sözleşmelerinin Tanımı ve Konusu 193
III. Sözleşmenin Tarafları ve Şekli 193
IV. Kredi Verenin Tüketiciyi Sözleşme Öncesi Bilgilendirme Yükümlülüğü 194
V. Tüketicinin Cayma (Geri Alma) Hakkı 195
VI. Faiz Oranı 196
VII. Sözleşmede Değişiklik Yapılması ve Erken Ödeme 196
VIII. Tüketicinin Taksitleri Ödemede Temerrüde Düşmesi 198
IX. Tüketici Kredilerinde Sigorta Yaptırılması 200
X. Bağlı Krediler 200
XI. Tüketici Kredisi Sözleşmelerinde Güvence İle İlgili Diğer Düzenlemeler 204
§11. KREDİ KARTLARI 205
I. Genel Olarak 205
II. Kredi Kartı Sözleşmesinin Şekli ve Zorunlu İçeriği 206
III. Kredi Kartlarında Üyelik Aidatı 208
§12. KONUT FİNANSMANI SÖZLEŞMESİ 209
I. Genel Olarak 209
II. Tanım 210
III. Konut Finansman Sözleşmesi Olarak Kabul Edilen Sözleşmeler 211
A. Konut Edinmeye Yönelik Finansal Kiralama Sözleşmesi 211
B. Konut Edinmeye Yönelik Konut Kredisi Sözleşmesi 212
C. Genel Amaçlı İpotekli Krediler 212
D. Yeniden Yapılandırma 212
E. Konut Finansman Sözleşmelerinde Tüketicinin Korunması 213
1. Konut Finansmanı Sözleşmesinin Kurulması Aşamasında Tüketicinin Korunması 213
a. Sözleşme Öncesi Bilgi Formu 213
b. Sözleşmenin Şekli 213
2. Konut Finansmanı Sözleşmesi Kurulduktan Sonra Tüketicinin Korunması 214
a. Temerrüt 214
b. Faiz Oranı 216
c. Erken Ödeme 217
d. Sigorta Yaptırılması 218
3. Bağlı Kredilerde Tüketicinin Korunması 219
§13. ÖN ÖDEMELİ KONUT SATIŞ SÖZLEŞMELERİ 221
I. Genel Olarak 221
II. Şekil Şartı 223
A. Teminat 224
B. Cayma Hakkı 225
C. Konutun Teslimi 228
D. Sözleşmeden Dönme 228
E. Diğer Hususlar 230
BEŞİNCİ BÖLÜM SORULARI 231
Altıncı Bölüm
DİĞER TÜKETİCİ SÖZLEŞMELERİ
§14. İŞYERİ DIŞINDA KURULAN SÖZLEŞMELER 233
I. İşyeri Dışında Kurulan Sözleşmelerde (Kapı Önü İşlemlerinde) Tüketicinin Korunması 233
II. İş Yeri Dışında Kurulan Sözleşmelerle İlgili Düzenlemenin Uygulama Alanı 235
III. İş Yeri Dışında Kurulan Sözleşmenin Özellikleri 237
A. Tüketicinin Sözleşme Öncesi Bilgilendirilmesi Gereği 237
B. Satıcı ve Sağlayıcının Yetkili Olması 237
C. Sözleşmenin Şekli 238
D. Sözleşmenin Zorunlu İçeriği 239
E. Cayma (Geri Alma) Hakkı 241
§15. DOĞRUDAN SATIŞ SİSTEMİNDE TÜKETİCİNİN KORUNMASI 243
I. Genel Olarak 243
II. Doğrudan Satışa İlişkin Temel İlke ve Esaslar 243
§16. MESAFELİ SÖZLEŞMELER 244
I. Genel Olarak 244
II. Mesafeli Sözleşme Kavramı 245
A. Tüketiciyi Bilgilendirme Zorunluluğu 247
B. Ön Bilgilendirme Yöntemi 249
C. Ön Bilgilerin Teyidi 249
III. Mesafeli Satışların İfası 250
IV. Zarardan Sorumluluk 251
V. İlave Ödemeler 251
VI. Bilgilerin Saklanması ve İspat Yükümlülüğü 251
VII. Cayma Hakkı 252
VIII. Mal ve Hizmet Satışına İnternet Üzerinden Aracılık Edenlerin Sorumlulukları 254
§17. FİNANSAL HİZMETLERE İLİŞKİN MESAFELİ SÖZLEŞMELER 254
I. Finansal Hizmet ve Finansal Hizmetlere İlişkin Mesafeli Satış Kavramları 254
II. Tüketicinin Bilgilendirilmesi Zorunluluğu 255
III. Sözleşme Bilgilerinin Tüketiciye Sunulması Sorumluluğu 257
IV. Yazılı Belge Talebi ve Hizmet Alma Vasıtasının Değiştirilmesi İmkânı 258
V. Cayma Hakkı 258
VI. Sözleşmenin Uzaktan İletişim Vasıtasıyla Sonlandırılması İmkânı 260
§18. DEVRE TATİL VE UZUN SÜRELİ TATİL HİZMETİ SÖZLEŞMELERİ 261
I. Devre Tatil Sözleşmeleri Kavramı 261
II. Sözleşmeye Konu Olan Hakkın Niteliği 261
III. Uzun Süreli Tatil Hizmeti Sözleşmesi Kavramı 262
IV. Tüketicilere Ön Bilgilendirme Formu Verilmesini Gerektiren Haller 262
V. Sözleşme Tarihinin Tüketici Tarafından Atılmasının Sağlanması Sorumluluğu 265
VI. Cayma Hakkı 265
VII. Bağlı Kredi Olması Halinde Cayma Hakkının Etkisi 266
§19. PAKET TUR SÖZLEŞMELERİ 267
I. Sözleşmenin Tanımı ve İçeriği 267
II. Paket Tur Sözleşmesinin Esaslı Unsurlarında Değişiklik 269
III. Haklı Sebeple Sözleşmede Fiyat Değişikliği 271
III. İfasına Başlandıktan Sonra Ortaya Çıkan Sözleşmeye Aykırılıklar 272
IV. Sözleşmenin Devri ve Sözleşmenin Feshi 274
A. Sözleşmenin Devri 274
B. Sözleşmenin Feshi 275
§20. ABONELİK SÖZLEŞMELERİ 276
I. Genel Olarak 276
II. Abonelik Sözleşmelerinin Kurulması ve Uzatılması 277
III. Taahhütlü Abonelik 280
IV. Abonelik Sözleşmelerinin Feshi 281
§21. SÜRELİ YAYIN KURULUŞLARINCA DÜZENLENEN PROMOSYON UYGULAMALARI 283
ALTINCI BÖLÜM SORULARI 286
Yedinci Bölüm
TÜKETİCİNİN BİLGİLENDİRİLMESİ VE
MENFAATLERİNİN KORUNMASI
§22. FİYAT ETİKETİ 289
§23. TANITMA VE KULLANMA KILAVUZU 291
§24. GARANTİ BELGESİ 293
I. Ücretsiz Onarım İsteme Hakkı 296
II. Tüketicinin Sahip Olduğu Diğer Seçimlik Haklar 296
§25. İHTİYARİ GARANTİ 298
§26. SATIŞ SONRASI HİZMETLER 298
§27. TÜKETİCİNİN BİLİNÇLENDİRİLMESİ 303
§28. TÜKETİCİ ÖDÜLLERİ 303
§29. TİCARİ REKLAM 303
I. Genel Olarak 303
A. Aldatıcı Reklam 306
B. Diğer Kanun Hükümleriyle Koruma 308
C. Karşılaştırmalı Reklam 309
II. Haksız Ticari Uygulamalar 313
YEDİNCİ BÖLÜM SORULARI 317
Sekizinci Bölüm
TÜKETİCİ KURULLARI
§30. TÜKETİCİ KONSEYİ 319
§31. REKLAM KONSEYİ 320
§32. REKLAM KURULU 323
SEKİZİNCİ BÖLÜM SORULARI 325
Dokuzuncu Bölüm
TÜKETİCİ UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMÜ
§33. TÜKETİCİ HAKEM HEYETİ 327
I. Kuruluşu ve Görev Alanı 327
II. Tüketici Hakem Heyetlerine Başvuru 329
III. Karar ve Karara İtiraz 334
A. Kararın Niteliği 334
B. Kararın Tebliği ve Yerine Getirilmesi 335
C. Karara İtiraz 335
IV. Tüketici Hakem Heyetlerinde Bilirkişilik 336
§34. TÜKETİCİ MAHKEMELERİ 338
I. Genel Olarak 338
II. Tüketici Uyuşmazlıklarında Dava Şartı Olarak Arabuluculuk 340
A. Genel Olarak 340
B. Dava Şartı Arabuluculuğun Tüketici İşlemleri İle Tüketiciye Yönelik Uygulamalarda Uygulanması 343
III. Tüketici Mahkemelerinin İşleyişi 345
§35. TEST, MUAYENE VE ANALİZLER 346
§36. ÜRETİMİN VEYA SATIŞIN DURDURULMASI VE MALIN TOPLATILMASI 347
§37. DENETİM 348
§38. TÜKETİCİ ÜRÜNÜ VE HİZMET DENETİMİ 348
§39. CEZA HÜKÜMLERİ 349
§40. CEZALARDA YETKİ VE İTİRAZ 351
DOKUZUNCU BÖLÜM SORULARI 353
Onuncu Bölüm
DİLEKÇE ÖRNEKLERİ
I. Tüketici Hakem Heyetine Başvuru Dilekçesi 357
II. Tüketici Mahkemesine Başvuru Formu 358
III. Tüketici Hakem Heyeti Kararına Karşı Tüketici Mahkemesine İtiraz Dilekçesi 360
IV. Kapıdan satış sözleşmesi için cayma bildirimi formu 362
V. Mesafeli Satış Sözleşmesi İçin Cayma Bildirimi Formu 363
VI. Devre Tatil Sözleşmesi İçin Cayma Bildirimi Formu 364
VII. Tüketici Mahkemesine Kararına Karşı Temyiz Başvurusu Dilekçesi 365
VIII. Klonlanmış Cep Telefonu İçin Tüketici Hakem Heyetine Başvuru Dilekçesi 367
IX. Şikâyette Taksit Ödeme Emrine Karşı Tüketici Mahkemesine Tedbir Talepli Başvuru Formu 368
EK–1: YARGITAY HUKUK GENEL KURULU KARARLARI 371
EK–2: YARGITAY DAİRE KARARLARI 385
EK–3: DANIŞTAY KARARI 405
TEST SORULARI 417
Kaynakça 431
Kavramlar Dizini 441