Türk Anayasa Hukuku
Basım Tarihi
2022-02
Sayfa Sayısı
589
Kapak Türü
Karton
Kağıt Türü
1.Hamur
Basım Yeri
Ankara
Stok Kodu
9786050510966
Boyut
16x24
Baskı
2
Ayhan Döner
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ ..................................................................................................................... 7
İÇİNDEKİLER ........................................................................................................ 9
BİRİNCİ BÖLÜM
TÜRK ANAYASAL GELİŞMELERİ
I. OSMANLI DÖNEMİ ANAYASAL GELİŞMELERİ .............................. 29
A. SENED-İ İTTİFAK................................................................................. 29
1. Sened-i İttifakın Hükümleri............................................................. 30
a) Merkezin Lehine Olan Hükümler ............................................ 31
b) Ayanların Lehine Olan Hükümler............................................ 31
c) Genel olarak Halkın Lehine Olan Hükümler ........................... 32
2. Sened-i İttifakın Niteliği ve Önemi.................................................. 32
3. Sened-i İttifakın Uygulanması ......................................................... 33
B. TANZİMAT FERMANI......................................................................... 33
1. Tanzimat Fermanının Hükümleri..................................................... 34
a) Devlet İktidarının Kullanımı ve Sınırlanmasına İlişkin İlke
ve Kurallar ............................................................................... 34
b) Temel Hak ve Hürriyetlere İlişkin İlke ve Kurallar ................. 35
2. Tanzimat Fermanının Niteliği ve Önemi ......................................... 36
C. ISLAHAT FERMANI............................................................................. 37
D. BİRİNCİ MEŞRUTİYET DÖNEMİ VE 1876 KANUN-U ESASİ........ 39
1. Hazırlanışı ve Niteliği...................................................................... 40
2. Kanun-u Esasinin Kurduğu Anayasal Düzen................................... 40
a) Temel İlkeler............................................................................ 40
b) Temel Hak ve Hürriyetler ........................................................ 41
c) Devletin Temel Organları ........................................................ 41
(1) Yasama Organı ................................................................. 41
(2) Yürütme Organı................................................................ 42
(3) Yargı Organı..................................................................... 44
E. İKİNCİ MEŞRUTİYET DÖNEMİ: 1909 DEĞİŞİKLİKLERİ............... 44
1. Temel Hak ve Hürriyetlere İlişkin Değişiklikler ............................. 46
2. Yasama Organına İlişkin Değişiklikler............................................ 46
3. Yürütme Organına İlişkin Değişiklikler .......................................... 47
10 İçindekiler
II. CUMHURİYET DÖNEMİ ANAYASAL GELİŞMELERİ......................48
A. 1921 ANAYASASI (1921 TEŞKİLAT-I ESASİYE KANUNU) ...........48
1. 1921 Anayasasını Hazırlayan Tarihsel ve Anayasal Gelişmeler ......48
2. 1921 Anayasasının Hazırlanması .....................................................50
3. 1921 Anayasası’nın Özellikleri ........................................................50
4. Saltanatın Kaldırılması ve Cumhuriyetin İlanı.................................52
5. Halifeliğin Kaldırılması....................................................................54
B. 1924 ANAYASASI (1924 TEŞKİLAT-I ESASİYE KANUNU) ...........54
1. 1924 Anayasasının Genel Esasları ...................................................55
2. Devletin Temel Organları.................................................................55
a) Yasama Organı .........................................................................55
b) Yürütme Organı........................................................................56
c) Yargı Organı.............................................................................58
3. 1924 Anayasasının Öngördüğü Hükümet Sistemi............................59
4. 1924 Anayasasında Temel Hak ve Özgürlükler ...............................60
5. Anayasanın Üstünlüğü ve Katılığı....................................................62
6. 1924 Anayasasının Uygulanması .....................................................62
C. 1961 ANAYASASI .................................................................................64
1. 1960 Darbesi ve 1961 Anayasasının Hazırlanışı ..............................64
2. 1961 Anayasanın Temel Özellikleri ve Bağlayıcılığı.......................65
3. 1961 Anayasasının Genel Esasları ...................................................66
4. Temel Hak ve Hürriyetler.................................................................66
5. Devletin Temel Organları.................................................................67
a) Yasama Organı .........................................................................67
b) Yürütme Organı........................................................................68
c) Yargı Organı.............................................................................69
6. 1971-1973 Anayasa Değişiklikleri ...................................................69
a) Yürütmenin Güçlendirilmesine Yönelik Değişiklikler .............70
b) Temel Hak ve Hürriyetlere Yönelik Değişiklikler....................70
c) Yargı Organına Yönelik Değişiklikler......................................70
D. 1982 ANAYASASININ YAPIM SÜRECİ VE TEMEL
ÖZELLİKLERİ .......................................................................................71
1. 1982 Anayasasının Hazırlanışı ve Kabulü........................................71
2. 1982 Anayasasının Temel Özellikleri ..............................................72
İKİNCİ BÖLÜM
DEVLETİN TEMEL NİTELİKLERİ
I. CUMHURİYETÇİLİK İLKESİ..................................................................78
II. ÜNİTER DEVLET İLKESİ.........................................................................80
İçindekiler 11
A. GENEL OLARAK DEVLETİN YÜRÜTME ORGANI VE İDARİ
YAPISI.................................................................................................... 82
B. DEVLETİN ÜNİTER YAPISI VE ANAYASANIN 3. MADDESİ....... 83
1. Ülkenin Bölünmez Bütünlüğü İlkesi ............................................... 84
2. Milletin Bölünmez Bütünlüğü İlkesi ............................................... 84
III. İNSAN HAKLARINA SAYGILI DEVLET .............................................. 85
A. İNSAN HAKLARINA SAYGILI DEVLETİN GEREKLERİ ............... 86
1. Tanıma............................................................................................. 86
2. Uygulanmasını Sağlama .................................................................. 87
3. Koruma ............................................................................................ 87
4. Tazmin Etme.................................................................................... 88
B. İNSAN HAKLARINA SAYGILI DEVLET HUSUSUNDA BAZI
TARTIŞMALAR .................................................................................... 88
1. İnsan Haklarına Dayalı-İnsan Haklarına Saygılı Tartışması............ 88
2. Toplumun Huzuru, Milli Dayanışma ve Adalet Anlayışı-İnsan
Haklarına Saygı İlişkisine Yönelik Tartışma................................... 89
IV. ATATÜRK MİLLİYETÇİLİĞİNE BAĞLI DEVLET ............................ 90
V. BAŞLANGIÇTA BELİRTİLEN TEMEL İLKELERE DAYALI
DEVLET....................................................................................................... 93
VI. DEMOKRATİK DEVLET.......................................................................... 97
1. Etkin Siyasi Makamlar Seçimle İşbaşına Gelmelidir..................... 100
2. Seçimler Serbest Olmalıdır............................................................ 100
3. Seçimler Düzenli Aralıklarla Tekrarlanmalıdır ............................. 101
4. Siyasi Çoğulculuk ve Çok Partili Siyasi Hayat Olmalı.................. 101
5. Muhalefetin İktidar Olma Şansı Mevcut Olmalıdır ....................... 103
6. Temel Hak ve Hürriyetler Tanınmış ve Güvence Altına Alınmış
Olmalı ............................................................................................ 103
VII. LAİK DEVLET.......................................................................................... 104
A. DİN HÜRRİYETİ................................................................................. 106
1. İnanç Hürriyeti............................................................................... 106
2. İbadet Hürriyeti.............................................................................. 108
B. DİN VE DEVLET İŞLERİNİN AYRILIĞI.......................................... 110
1. Din ve Devlet Kurumlarının Birbirinden Ayrılığı ......................... 110
a) Genel Olarak .......................................................................... 110
b) Anayasa Mahkemesinin Kararlarında Din ve Devlet
İşlerinin Ayrılığı..................................................................... 111
2. Devletin Bütün Dinler Karşısında Tarafsızlığı .............................. 112
a) Devletin Resmi Bir Dini Olmamalıdır ................................... 113
b) Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Eğitimi .................................... 115
3. Devletin Hukuki Düzeninin Din Kurallarına Dayanmaması ......... 118
12 İçindekiler
VIII. SOSYAL DEVLET .....................................................................................120
A. GENEL OLARAK ................................................................................120
B. SOSYAL DEVLETİN HÜRRİYET ANLAYIŞI ..................................122
C. SOSYAL DEVLET KAVRAMININ ANAYASALARDA
DÜZENLENİŞİ.....................................................................................123
D. SOSYAL DEVLETİ GERÇEKLEŞTİRMEYE YÖNELİK
HUKUKİ USULLER.............................................................................124
1. Herkese İnsan Onuruna Yaraşır Asgari Bir Hayat Seviyesi
Sağlamak ........................................................................................124
a) Genel Olarak...........................................................................124
b) Sosyal Haklar..........................................................................125
(1) Çalışma Hakkı.................................................................125
(2) Adil Ücret Hakkı.............................................................126
(3) Sosyal Güvenlik Hakkı....................................................126
(4) Sağlık Hakkı....................................................................127
(5) Konut Hakkı....................................................................128
(6) Eğitim Hakkı ...................................................................129
c) Sosyal Hakların Sınırı.............................................................129
2. Gelir ve Servet Eşitsizliklerinin Azaltılmasına Yönelik
Tedbirler.........................................................................................131
a) Vergilendirme.........................................................................131
b) Kamulaştırma..........................................................................132
c) Devletleştirme.........................................................................133
d) Planlama .................................................................................134
3. Sosyal Devlet, Fırsat Eşitliği ve Özel Olarak Korunması
Gereken Kişiler ..............................................................................135
IX. HUKUK DEVLETİ ....................................................................................136
A. GENEL OLARAK ................................................................................136
B. HUKUK DEVLETİNİN ŞARTLARI (GEREKLERİ)..........................139
1. Devletin Hukuka Bağlılığı İlkesi....................................................139
a) Yasama Organının Hukuka Bağlılığı ve Yargısal Denetimi...140
b) Yürütme Organının ve Onun Uzantısı İdarenin Hukuka
Bağlılığı ve Yargısal Denetimi ...............................................141
c) Yargı Organının Hukuka Bağlılığı ve Yargısal Denetimi.......144
2. Yargının Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı ............................................145
3. Hukuki Güvenlik İlkesi ..................................................................146
a) Hukuki Belirlilik.....................................................................147
b) Hukuki İstikrar ve Öngörülebilirlik ........................................148
c) Geçmişe Etki Yasağı ve Kazanılmış Haklara Saygı ...............149
İçindekiler 13
d) İdarenin Mali Sorumluluğu.................................................... 151
e) Temel Hak ve Hürriyetler Tanınması ve Güvence Altına
Alınması................................................................................. 152
(1) Temel Hak ve Hürriyetlerin Korunması ......................... 152
(2) Hak Arama Hürriyeti...................................................... 153
(3) Kanuni Hakim Güvencesi............................................... 153
(4) Suç ve Cezalara İlişkin İlke ve Esaslar........................... 154
X. EŞİTLİK İLKESİ ...................................................................................... 155
A. EŞİTLİK İLKESİNİN MUHATABI .................................................... 156
B. MUTLAK VE NİSPİ EŞİTLİK ............................................................ 156
C. POZİTİF AYRIMCILIK....................................................................... 159
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TEMEL HAK VE HÜRRİYETLER
I. TEMEL KAVRAMLAR ........................................................................... 161
A. HAK VE HÜRRİYET (ÖZGÜRLÜK) KAVRAMLARI ..................... 161
1. Hürriyet (Özgürlük)....................................................................... 162
2. Hak ................................................................................................ 163
3. Hak ve Özgürlük Arasındaki Farklar............................................. 164
B. DİĞER KAVRAMLAR........................................................................ 166
1. İnsan Hakları.................................................................................. 166
2. Kamu Hürriyetleri.......................................................................... 166
3. Temel Hak ve Hürriyetler (Temel Haklar) .................................... 166
4. Anayasal Haklar............................................................................. 167
II. TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERİN SINIFLANDIRILMASI.......... 167
A. JELLİNEK’İN SINIFLANDIRMASI................................................... 167
1. Negatif Statü Hakları ..................................................................... 168
2. Pozitif Statü Hakları ...................................................................... 168
3. Aktif Statü Hakları......................................................................... 169
B. TARİHİ GELİŞİM SÜRECİ AÇISINDAN SINIFLANDIRMA.......... 169
1. Birinci Kuşak Haklar ..................................................................... 170
2. İkinci Kuşak Haklar....................................................................... 170
3. Üçüncü Kuşak Haklar.................................................................... 171
C. 1982 ANAYASASININ TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERİ
SINIFLANDIRMASI............................................................................ 171
1. Kişinin Hakları ve Ödevleri........................................................... 171
2. Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler........................................ 173
3. Siyasi Haklar ve Ödevler ............................................................... 174
14 İçindekiler
III. 1982 ANAYASASININ TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERE
YAKLAŞIMI...............................................................................................175
A. TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERİN NİTELİĞİ
KONUSUNDAKİ YAKLAŞIMI ..........................................................175
1. 1982 Anayasasının Temel Hak ve Hürriyet Anlayışı .....................175
2. 1982 Anayasasında Hak-Ödev İlişkisi ...........................................176
B. İNSAN HAKLARINA DAYALI-İNSAN HAKLARINA SAYGILI ...177
C. TOPLUMUN HUZURU, MİLLİ DAYANIŞMA VE ADALET
ANLAYIŞI İÇİNDE İBARESİ İLE İNSAN HAKLARINA
SAYGILI DEVLET ARASINDAKİ İLİŞKİ.........................................178
D. 1982 ANAYASASINDA HÜRRİYET-OTORİTE DENGESİ .............178
IV. TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERİN SINIRLANDIRILMASI..........179
A. OLAĞAN DÖNEMLERDE TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERİN
SINIRLANDIRILMASI........................................................................180
1. Sınırlama Kanunla Olmalıdır .........................................................181
2. Sınırlama Anayasanın İlgili Maddesinde Belirtilen Sebeplere
Dayanmalıdır..................................................................................182
3. Sınırlama Anayasanın Sözüne ve Ruhuna Uygun Olmalıdır..........184
4. Sınırlama Demokratik Toplum Düzeninin Gereklerine Aykırı
Olmamalıdır ...................................................................................184
5. Sınırlama Laik Cumhuriyetin Gereklerine Aykırı Olmamalıdır.....185
6. Sınırlama Temel Hak ve Hürriyetlerin Özüne Dokunmamalıdır....185
7. Sınırlama Ölçülülük İlkesine Uygun Olmalıdır..............................186
B. OLAĞANÜSTÜ HAL DÖNEMLERİNDE TEMEL HAK VE
HÜRRİYETLERİN SINIRLANDIRILMASI: TEMEL HAK VE
HÜRRİYETLERİN KULLANILMASININ DURDURULMASI ........187
1. Savaş, Seferberlik veya Olağanüstü Hallerden Biri Var
Olmalıdır ........................................................................................188
2. Milletlerarası Hukuktan Doğan Yükümlülükler İhlal
Edilmemelidir.................................................................................190
3. Ölçülülük İlkesine Uygun Hareket Edilmelidir..............................190
4. 15. Maddenin 2. Fıkrasında Düzenlenen Hak ve İlkelerden
Oluşan Çekirdek Alana Dokunmamalıdır ......................................191
C. YABANCILARIN TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERİNİN
SINIRLANMASI...................................................................................192
V. TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERİN KÖTÜYE
KULLANILMAMASI................................................................................194
VI. TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERİN ÖZNELERİ ..............................197
A. HERKES................................................................................................198
B. VATANDAŞLAR .................................................................................200
İçindekiler 15
C. BELLİ KATEGORİLER ...................................................................... 201
D. YABANCILAR .................................................................................... 202
VII. TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERİN KORUNMASI ......................... 202
A. ULUSAL ALANDA KORUMA .......................................................... 203
1. Yargı Dışı Yollar ........................................................................... 203
a) Siyasi Başvuru Yolları ........................................................... 203
(1) Teşrii Başvuru Yolu........................................................ 204
(2) Cumhurbaşkanlığına Başvuru Yolu (CİMER)................ 205
b) İdari Başvuru Yolları ............................................................. 206
c) Bağımsız Kurumlara Başvuru Yolları.................................... 208
d) Kamu Denetçiliği Kurumuna Başvuru................................... 209
(1) Kuruluşu ve Bağımsızlığı ............................................... 209
(2) Görev ve Yetkileri .......................................................... 210
(3) Başvuru ve Usulü ........................................................... 210
(4) Başvuruların İncelenme ve Araştırılması ....................... 211
(5) Kararları ve Bağlayıcılığı ............................................... 211
e) Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu .............................. 212
(1) Kuruluşu ve Bağımsızlığı ............................................... 212
(2) Görev ve Yetkileri .......................................................... 213
(3) Başvuru ve Usulü ........................................................... 214
(4) Başvuru Üzerine veya Resen İhlallerin İncelenmesi ...... 214
(5) Kararları ve Bağlayıcılığı ............................................... 215
2. Yargısal Başvuru Yolları ............................................................... 215
B. ULUSLARARASI ALANDA KORUMA............................................ 217
1. Birleşmiş Milletler Düzeyinde İnsan Haklarının Korunması......... 218
2. Avrupa Konseyi Düzeyinde İnsan Haklarının Korunması............. 219
a) Sözleşmenin Kapsamı ve İçeriği............................................ 219
b) Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Birimleri ..................... 220
(1) Tek Hakimin Yetkileri.................................................... 220
(2) Komitelerin Yetkileri...................................................... 220
(3) Dairelerin Yetkileri......................................................... 221
c) Mahkemeye Başvuru Usulleri................................................ 222
d) Bireysel Başvuruların İncelenmesi......................................... 222
(1) Kabul Edilebilirlik İncelemesi........................................ 222
(2) Esas Bakımından İnceleme............................................. 223
e) Büyük Daireye İtiraz.............................................................. 224
f) AİHM Kararları ve Yargılamanın Yenilenmesi..................... 225
16 İçindekiler
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
YASAMA ORGANI: TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ
I. DEVLETİN TEMEL TEŞKİLAT YAPISI: CUMHURİYETİN
TEMEL ORGANLARI..............................................................................227
A. YASAMA ORGANI .............................................................................227
B. YÜRÜTME ORGANI...........................................................................228
C. YARGI ORGANI ..................................................................................228
II. YASAMA ORGANI: TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ ............229
A. TBMM’NİN YAPISI VE KURULUŞU................................................229
1. TBMM’nin Yapısı..........................................................................229
2. Milletvekili Sayısı ..........................................................................229
B. MİLLETVEKİLLERİNİN SEÇİMİ ......................................................230
1. Seçimlerin Başlangıcı.....................................................................230
a) Genel Seçimler........................................................................230
(1) TBMM’nin Seçim Döneminin Sona Ermesi ...................231
(2) TBMM’nin Erken Seçim Kararı Alması .........................231
(3) TBMM Seçimlerinin Cumhurbaşkanınca Yenilenmesi
(Fesih) .............................................................................233
(4) Cumhurbaşkanlığı Makamının Boşalması ......................233
b) Ara Seçimler ...........................................................................234
c) Seçimlerin Ertelenmesi (Geriye Bırakılması).........................236
2. Seçim Çevreleri ..............................................................................236
3. 1982 Anayasasının Seçimlere İlişkin Temel İlkeleri......................237
a) Demokratik Seçim İlkeleri......................................................238
(1) Seçimlerin Serbestliği .....................................................238
(2) Genel Oy .........................................................................239
(a) Genel Olarak............................................................239
(b) Seçmen Olabilmenin Şartları...................................240
i) Vatandaşlık ......................................................240
ii) Yaş ...................................................................240
iii) Kısıtlı Olmamak...............................................241
iv) Kamu Hizmetlerinden Yasaklı Olmamak ........241
v) Seçmen Kütüğüne Kayıtlı Olmak ....................242
vi) Seçim Günü Oy Kullanamayacaklar................243
(3) Eşit Oy İlkesi...................................................................244
(4) Gizli Oy...........................................................................244
(5) Tek dereceli-İki Dereceli Seçim......................................245
(6) Açık Sayım ve Döküm ....................................................246
İçindekiler 17
(7) Bireysel Oy İlkesi ........................................................... 247
(8) Seçimlerin Yargı Organlarının Yönetim ve
Denetiminde Yapılması .................................................. 247
b) Temsilde Adalet ve Yönetimde İstikrar İlkeleri..................... 248
c) Seçim Kanunlarında Yapılan Değişikliklerin Bir Yıl İçinde
Yapılacak Seçimlerde Uygulanmaması İlkesi........................ 250
4. Milletvekili Seçilme Yeterliliği ..................................................... 251
a) Türk Vatandaşı Olmak ........................................................... 253
b) 18 Yaşını Doldurmuş Olmak ................................................. 253
c) En Az İlkokul Mezunu Olmak ............................................... 254
d) Kısıtlı Olmamak..................................................................... 254
e) Askerlikle İlişiği Olmamak .................................................... 255
f) Kamu Hizmetlerinden Yasaklı Olmamak .............................. 256
g) Taksirli Suçlar Hariç Toplam Bir Yıl veya Daha Fazla
Hapis ile Ağır Hapis Cezasına Hüküm Giymemiş Olmak ..... 256
h) Anayasanın 76. Maddesinde Sayılan Belirli Suçlardan
Hüküm Giymemiş Olmak ...................................................... 257
5. Memnu (Yasaklanmış) Hakların İadesi Meselesi .......................... 258
6. Seçimlerde Adaylık ....................................................................... 259
a) Bağımsız Adaylık................................................................... 260
b) Siyasi Parti Adaylığı .............................................................. 262
(1) Merkez Yoklaması.......................................................... 262
(2) Teşkilat Yoklaması......................................................... 263
(3) Ön Seçim ........................................................................ 263
c) Kamu Görevlilerinin Seçimlerde Adaylığı............................. 266
d) Kamu Görevlilerinin Seçimden Sonra Göreve Dönmesi ....... 269
7. Adayların İncelenmesi ve Adaylara Karşı İtiraz............................ 269
a) Resen İnceleme ...................................................................... 270
b) İtiraz Üzerine İnceleme.......................................................... 270
8. Siyasi Partilerin Seçime Katılabilme ve Aday Gösterebilme
Şartları ........................................................................................... 271
9. Milletvekili Seçim Sistemi............................................................. 273
a) Genel Olarak Seçim Sistemleri .............................................. 273
b) Türk Milletvekili Seçim Sistemi ............................................ 275
(1) Genel Baraj ve Hesaplanması......................................... 276
(2) d’Hondt Usulüne Göre Milletvekilliklerinin
Dağıtılması ..................................................................... 277
(3) Siyasi Parti Listelerinden Seçilenlerin Tespiti................ 282
(a) Bloke Liste Usulü ................................................... 282
18 İçindekiler
(b) Tercihli Oy Usulü....................................................283
(c) Karma Liste Usulü...................................................283
(d) 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanununun
Benimsemiş Olduğu Usul........................................284
10. Milletvekili Seçilenlere Seçildiklerine Dair Tutanak Verilmesi.....285
11. Seçimlere İtiraz ve İtiraz Neticesinde Seçimin veya Tutanağın
İptali ...............................................................................................285
C. TBMM ÜYELERİNİN HUKUKİ STATÜSÜ ......................................287
1. Milletvekilliği Sıfatının Kazanılması .............................................287
2. Milletin Temsili..............................................................................288
3. Milletvekili Andı ve Milletvekillerinin Andiçmesi ........................289
4. Milletvekilliği ile Bağdaşmayan İşler.............................................291
5. Parlamenter Muafiyetler.................................................................293
a) Yasama Sorumsuzluğu ...........................................................294
(1) Yasama Sorumsuzluğunun Amacı ..................................294
(2) Yasama Sorumsuzluğunun Kapsamı...............................294
(3) Yasama Sorumsuzluğunun Niteliği.................................297
(4) Meclis Dışında Tekrar.....................................................298
b) Yasama Dokunulmazlığı ........................................................299
(1) Yasama Dokunulmazlığının Amacı ................................299
(2) Yasama Dokunulmazlığının Kapsamı.............................300
(a) Cezanın Ertelenmesi................................................300
(b) Kovuşturma Yasağı .................................................301
(c) Ağır Cezayı Gerektiren Suçüstü Hali ......................302
(d) 14. Madde Kapsamındaki Suçlar.............................303
(3) Yasama Dokunulmazlığının Sona Ermesi.......................304
(a) Üyeliğin Sona Ermesi İle Sona Erme ......................304
(b) Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılması İle
Sona Erme ...............................................................305
i) Dokunulmazlığın Kaldırılması Usulü ..............305
ii) Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılması
Kararlarının Yargısal Denetimi........................308
iii) Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılmasının
Sonuçları ..........................................................310
(4) Yasama Dokunulmazlığının Niteliği...............................312
6. Milletvekilliğinin Sona Ermesi.......................................................312
a) Üyeliğin Düşmesi Sebebiyle Sona Erme Halleri ....................313
(1) İstifa ................................................................................313
(2) Kesin Hüküm Giyme.......................................................313
İçindekiler 19
(3) Kısıtlanma....................................................................... 314
(4) Milletvekilliğiyle Bağdaşmayan Bir Görev veya
Hizmeti Sürdürmekte Israr Etme .................................... 315
(5) Devamsızlık.................................................................... 315
b) Diğer Sona Erme Halleri........................................................ 316
(1) TBMM Seçimleri............................................................ 316
(2) Cumhurbaşkanı Seçilme ................................................. 317
(3) Cumhurbaşkanı Yardımcısı veya Bakan Olarak
Atanma ........................................................................... 318
(4) Ölüm, Ölüm Karinesi ve Gaiplik.................................... 318
c) Üyeliğinin Düşmesi Kararlarının Yargısal Denetimi............. 318
7. Milletvekillerinin Mali Statüsü...................................................... 319
BEŞİNCİ BÖLÜM
TBMM’NİN TEŞKİLAT YAPISI VE ÇALIŞMA DÜZENİ
I. İÇTÜZÜK................................................................................................... 321
II. TBMM’NİN TEŞKİLAT YAPISI (İÇ YAPISI)...................................... 324
A. BAŞKANLIK DİVANI ........................................................................ 324
1. Başkanlık Divanının Kuruluşu....................................................... 324
2. Meclis Başkanı .............................................................................. 325
B. SİYASİ PARTİ GRUPLARI ................................................................ 327
C. DANIŞMA KURULU .......................................................................... 329
D. MECLİS KOMİSYONLARI ................................................................ 330
1. Daimi Komisyonlar ....................................................................... 330
2. Geçici Komisyonlar....................................................................... 332
III. TBMM’NİN ÇALIŞMA DÜZENİ............................................................ 333
A. TBMM’NİN TOPLANMASI VE TATİLİ ........................................... 333
1. Yasama Dönemi............................................................................. 333
2. Yasama Yılı ................................................................................... 333
3. Birleşim ......................................................................................... 333
4. Oturum........................................................................................... 334
5. Toplanma....................................................................................... 334
6. Tatil................................................................................................ 334
7. Ara Verme ..................................................................................... 334
8. Tatilde veya Ara Vermede Toplantı (Olağanüstü Toplantı) .......... 335
B. TBMM’NİN TOPLANTI VE KARAR YETER SAYISI..................... 335
1. Toplantı Yeter Sayısı ..................................................................... 336
2. Karar Yeter Sayısı.......................................................................... 336
20 İçindekiler
C. TBMM’NİN OYLAMA USULLERİ....................................................338
1. İşaretle Oylama ..............................................................................338
2. Açık Oylama ..................................................................................339
3. Gizli Oylama ..................................................................................339
D. MECLİS GÖRÜŞMELERİ ...................................................................340
ALTINCI BÖLÜM
TBMM’NİN GÖREV VE YETKİLERİ
I. KANUN KOYMAK....................................................................................344
A. KANUNLARIN TEKLİFİ.....................................................................344
B. KANUN TEKLİFLERİNİN GÖRÜŞÜLMESİ.....................................346
C. KANUNLARIN YAYIMI VE CUMHURBAŞKANININ GERİ
GÖNDERME YETKİSİ ........................................................................348
D. KANUNLARIN YÜRÜRLÜĞE GİRMESİ..........................................350
II. HÜKÜMETİ DENETLEMEK: TBMM’NİN BİLGİ EDİNME VE
DENETİM YETKİSİ VE ARAÇLARI.....................................................350
A. YAZILI SORU ......................................................................................352
B. GENEL GÖRÜŞME..............................................................................353
C. MECLİS ARAŞTIRMASI.....................................................................354
D. MECLİS SORUŞTURMASI.................................................................356
III. BÜTÇE VE KESİN HESAP KANUN TEKLİFLERİNİ
GÖRÜŞMEK VE KABUL ETMEK .........................................................361
A. BÜTÇE KANUNU................................................................................362
B. KESİN HESAP KANUNU....................................................................365
IV. PARA BASILMASINA KARAR VERMEK............................................366
V. SAVAŞ İLANINA KARAR VERMEK ....................................................366
VI. MİLLETLERARASI ANDLAŞMALARIN ONAYLANMASINI
UYGUN BULMAK.....................................................................................368
A. MİLLETLERARASI ANDLAŞMALARIN ONAYLANMASININ
UYGUN BULUNMASI ........................................................................369
B. MİLLETLERARASI ANDLAŞMALARIN ONAYLANMASI,
YAYIMI VE YÜRÜRLÜĞÜ ................................................................371
C. MİLLETLERARASI ANLAŞMALARIN TÜRK
HUKUKUNDAKİ HİYERARŞİK YERİ..............................................372
D. MİLLETLERARASI ANDLAŞMALARIN YARGISAL
DENETİMİ............................................................................................373
VII. GENEL VE ÖZEL AF İLANINA KARAR VERMEK...........................376
VIII. TBMM’NİN DİĞER GÖREV VE YETKİLERİ .....................................378
İçindekiler 21
YEDİNCİ BÖLÜM
YÜRÜTME ORGANI VE HÜKÜMET SİSTEMLERİ
I. YÜRÜTME ORGANI................................................................................ 381
A. MONİST (TEKÇİ) YÜRÜTME ........................................................... 381
B. DÜALİST (İKİCİ) YÜRÜTME............................................................ 382
II. HÜKÜMET SİSTEMLERİ....................................................................... 382
A. PARLAMENTER SİSTEM.................................................................. 384
B. BAŞKANLIK SİSTEMİ....................................................................... 386
C. YARI-BAŞKANLIK SİSTEMİ............................................................ 388
D. 2017 ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ SONRASI TÜRK HÜKÜMET
SİSTEMİ............................................................................................... 390
SEKİZİNCİ BÖLÜM
YÜRÜTME ORGANI: CUMHURBAŞKANI
I. CUMHURBAŞKANININ SEÇİMİ .......................................................... 393
A. GENEL OLARAK................................................................................ 393
B. SEÇİMLERİN BAŞLANGICI.............................................................. 394
1. TBMM ve Cumhurbaşkanının Seçim Döneminin Sona Ermesi .... 394
2. TBMM’nin Erken Seçim Kararı Alması........................................ 394
3. TBMM Seçimlerinin Cumhurbaşkanınca Yenilenmesi
(Fesih)............................................................................................ 395
4. Cumhurbaşkanlığı Makamının Boşalması..................................... 395
C. CUMHURBAŞKANI SEÇİLEBİLME YETERLİLİĞİ ....................... 396
D. ADAY GÖSTERİLME......................................................................... 397
E. ADAYLARIN İNCELENMESİ VE ADAYLARA KARŞI İTİRAZ... 398
F. CUMHURBAŞKANININ SEÇİM USULÜ......................................... 398
G. CUMHURBAŞKANININ GÖREV SÜRESİ VE İKİ DEFADAN
FAZLA SEÇİLME YASAĞI................................................................ 399
II. CUMHURBAŞKANLIĞI SIFATININ KAZANILMASI VE
GÖREVE BAŞLAMA ............................................................................... 401
III. CUMHURBAŞKANININ TARAFSIZLIĞI VE PARTİSİYLE
İLİŞKİSİ..................................................................................................... 402
IV. CUMHURBAŞKANININ GÖREVİNİN SONA ERMESİ..................... 403
A. BEŞ YILLIK GÖREV SÜRESİNİN DOLMASI ................................. 403
B. CUMHURBAŞKANI VEYA TBMM’CE SEÇİMLERİN
YENİLENMESİNE KARAR VERİLMESİ ......................................... 404
C. CUMHURBAŞKANLIĞI MAKAMININ BOŞALMASI.................... 404
1. Cumhurbaşkanını Ölümü............................................................... 405
22 İçindekiler
2. Cumhurbaşkanının Çekilmesi (İstifası)..........................................405
3. Cumhurbaşkanının Sağlığının Bozulması ......................................406
4. Cumhurbaşkanının Yüce Divanda Seçilmeye Engel Bir Suçtan
Mahkum Olması.............................................................................407
V. CUMHURBAŞKANININ GÖREV VE YETKİLERİ.............................407
A. DEVLET BAŞKANLIĞI SIFATINDAN KAYNAKLANAN
TEMEL GÖREV VE YETKİLERİ .......................................................408
1. Devleti ve Türk Milletinin Birliğini Temsil ...................................408
2. Anayasanın Uygulanmasını, Devlet Organlarının Düzenli ve
Uyumlu Çalışmasını Temin Etme ..................................................409
B. HÜKÜMET BAŞKANLIĞI (YÜRÜTME ORGANI)
SIFATINDAN KAYNAKLANAN TEMEL GÖREV VE YETKİSİ:
ÜLKENİN GENEL SİYASETİNİ BELİRLEYEREK İCRA
ETMEK (HÜKÜMET ETMEK) ...........................................................409
C. CUMHURBAŞKANININ DİĞER GÖREV VE YETKİLERİ .............410
VI. CUMHURBAŞKANININ SORUMLULUĞU..........................................412
A. SİYASİ SORUMLULUK......................................................................412
B. CEZAİ SORUMLULUK.......................................................................414
C. HUKUKİ SORUMLULUK...................................................................416
1. Göreviyle İlgili Hukuki Sorumluluğu.............................................416
2. Kişisel Eylem ve İşlemleriyle İlgili Hukuki Sorumluluğu .............417
VII. CUMHURBAŞKANINA VEKALET .......................................................417
VIII. CUMHURBAŞKANI YARDIMCILARI VE BAKANLAR ...................418
A. CUMHURBAŞKANI YARDIMCILARI VE BAKANLARIN
ATANMA VE GÖREVE BAŞLAMA USULÜ....................................419
B. CUMHURBAŞKANI YARDIMCILARI VE BAKANLARIN
GÖREV VE YETKİLERİ .....................................................................419
C. CUMHURBAŞKANI YARDIMCILARI VE BAKANLARIN
SORUMLULUKLARI ..........................................................................421
1. Siyasi Sorumluluk ..........................................................................421
2. Cezai Sorumluluk...........................................................................422
a) Göreviyle İlgili Suçları Sebebiyle Cezai Sorumlulukları........422
b) Kişisel Suçları Sebebiyle Cezai Sorumlulukları .....................423
3. Hukuki Sorumluluk ........................................................................423
a) Göreviyle İlgili Hukuki Sorumlulukları..................................424
b) Kişisel Eylem ve İşlemleriyle İlgili Hukuki
Sorumlulukları........................................................................424
D. CUMHURBAŞKANI YARDIMCILARI VE BAKANLARIN
GÖREVLERİNİN SONA ERMESİ ......................................................425
İçindekiler 23
DOKUZUNCU BÖLÜM
YÜRÜTME ORGANININ DÜZENLEYİCİ İŞLEMLERİ
I. GENEL OLARAK ..................................................................................... 427
II. CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMELERİ .................................... 427
A. OLAĞAN CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMELERİ................ 427
1. Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinde Yetki .................................. 428
2. Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Konusu ............................... 428
a) Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle Düzenleme
Yapılamayacak Konular......................................................... 429
(1) Yürütme Yetkisine İlişkin Olmayan Konularda
Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi Çıkarılamaz................. 429
(2) Kişi hakları ve Ödevleri ile Siyasi Haklar ve Ödevler
Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle Düzenlenemez........ 429
(3) Anayasada Münhasıran Kanunla Düzenlenmesi
Öngörülen Konularda Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi
Çıkarılamaz..................................................................... 430
(4) Kanunda Açıkça Düzenlenen Konularda
Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi Çıkarılamaz................. 431
b) Münhasıran Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle
Düzenlenebilecek Konular: Mahfuz Alan.............................. 432
c) Kanunla veya Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle
Düzenlenebilecek Konular: Ortak Alan ................................. 434
3. Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinde Şekil ve Usul...................... 434
4. Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Türk Normlar
Hiyerarşisindeki Yeri..................................................................... 434
5. Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Yargısal Denetimi............... 435
B. OLAĞANÜSTÜ HAL CUMHURBAŞKANLIĞI
KARARNAMELERİ............................................................................ 436
1. Olağanüstü Hal Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinde Yetki......... 438
2. Olağanüstü Hal Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinde Şekil ve
Usul................................................................................................ 438
3. Olağanüstü Hal Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinde Konu......... 441
4. Olağanüstü Hal Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Denetimi ... 444
a) Olağanüstü Hal Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin
Yargısal Denetimi .................................................................. 445
b) Olağanüstü Hal Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin
Siyasi Denetimi...................................................................... 446
5. TBMM Tarafından Onaylanan Olağanüstü Hal
Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Anayasa Mahkemesi
Tarafından Denetlenmesi............................................................... 447
24 İçindekiler
6. Olağanüstü Hal Cumhurbaşkanlığı Kararnameleriyle Alakalı
Bazı Tartışmalar .............................................................................449
a) Olağanüstü Hal Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri ile
Kanunlarda Değişiklik Yapılamayacağı Görüşü.....................449
b) Olağanüstü Hal Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Süre
Bakımından Sınırlı Olduğu Görüşü ........................................451
c) Olağanüstü Hal Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Yer
Bakımından Sınırlı Olduğu Görüşü ........................................453
III. YÖNETMELİKLER ..................................................................................455
IV. DİĞER DÜZENLEYİCİ İŞLEMLER ......................................................456
ONUNCU BÖLÜM
OLAĞANÜSTÜ HAL YÖNETİM USULÜ
I. GENEL OLARAK......................................................................................459
II. OLAĞANÜSTÜ HAL İLANI....................................................................460
A. OLAĞANÜSTÜ HAL İLAN SEBEPLERİ...........................................460
B. OLAĞANÜSTÜ HAL İLANINDA YETKİ .........................................461
C. OLAĞANÜSTÜ HAL İLANINDA ŞEKİL VE USUL ........................461
III. OLAĞANÜSTÜ HAL İLANININ HUKUKİ SONUÇLARI ..................462
A. VATANDAŞLAR İÇİN PARA MAL VE ÇALIŞMA
YÜKÜMLÜLÜKLERİ GETİRİLEBİLİR.............................................462
B. TEMEL HAK VE HÜRRİYETLER KISMEN VEYA TAMAMEN
DURDURULABİLİR............................................................................463
C. OLAĞANÜSTÜ HAL CUMHURBAŞKANLIĞI
KARARNAMESİ ÇIKARILABİLİR....................................................464
D. OLAĞANÜSTÜ HALE ÖZEL YÖNETİM USULÜ
UYGULANIR .......................................................................................464
IV. OLAĞANÜSTÜ HALİN SONA ERMESİ ...............................................465
V. OLAĞANÜSTÜ HAL YÖNETİMİNİN YARGISAL DENETİMİ........466
A. OLAĞANÜSTÜ HAL İLANI İŞLEMİNİN YARGISAL
DENETİMİ............................................................................................466
1. Olağanüstü Hal İlanına Dair Cumhurbaşkanı Kararının Yargısal
Denetimi.........................................................................................466
2. Cumhurbaşkanının Olağanüstü Hal İlanına İlişkin Kararının
Onaylanmasına Dair TBMM Kararının Yargısal Denetimi ...........467
B. OLAĞANÜSTÜ HAL YETKİLERİNİ KULLANAN
MAKAMLARIN YAPTIKLARI İDARİ İŞLEMLER
ÜZERİNDEKİ YARGISAL DENETİM ...............................................468
İçindekiler 25
ON BİRİNCİ BÖLÜM
YARGI ORGANI
I. YARGI FONKSİYONU ............................................................................ 469
II. YARGIYA İLİŞKİN TEMEL ANAYASAL İLKELER......................... 471
A. KANUNİ HAKİM İLKESİ................................................................... 472
B. YARGININ TARAFSIZLIĞI VE BAĞIMSIZLIĞI İLKESİ............... 473
1. Genel Olarak.................................................................................. 473
2. Hakimlerin (Mahkemelerin) Tarafsızlığı İlkesi ............................. 474
3. Hakimlerin (Mahkemelerin) Bağımsızlığı İlkesi ........................... 474
a) Yasama Organına Karşı Bağımsızlık ..................................... 475
b) Yürütme Organına Karşı Bağımsızlık.................................... 475
c) Yargı Organına Karşı Bağımsızlık......................................... 476
d) Çevreye Karşı Bağımsızlık .................................................... 476
C. HAKİMLİK TEMİNATI ...................................................................... 477
III. HÂKİMLER SAVCILAR KURULU....................................................... 481
A. HÂKİMLER VE SAVCILAR KURULUNUN KURULUŞU.............. 482
B. HÂKİMLER VE SAVCILAR KURULUNUN GÖREV VE
YETKİLERİ.......................................................................................... 484
C. HÂKİMLER VE SAVCILAR KURULU KARARLARININ
YARGISAL DENETİMİ ...................................................................... 485
IV. TÜRK YARGI TEŞKİLATI VE YÜKSEK MAHKEMELER.............. 486
A. ANAYASA MAHKEMESİ.................................................................. 487
B. YARGITAY..............................................................
Yorumlar
Yorum yaz
Bu kitaba henüz yorum yapılmamış.
