Mehmet Beyhan SEÇKİN ( Yargıtay Cumhuriyet Savcısı )
İÇİNDEKİLER TAKDİM 7 ÖNSÖZ 9 İÇİNDEKİLER 11 KISALTMALAR LİSTESİ 17 GİRİŞ 19 BİRİNCİ BÖLÜM KAVRAMSAL TARTIŞMALAR VE GELENEKSEL TEORİLER IŞIĞINDA SUÇ VE CEZA I. SUÇ OLGUSUNUN SOSYOLOJİK AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ 23 A. Suç Kavramı ve Kavramın Disiplinlerarası Değerlendirilmesi 26 B. Suç Olgusunun Tarihsel Gelişimi ve Geleneksel Sosyolojik Suç Teorilerinin Ortaya Çıkışı 31 C. Geleneksel Sosyolojik Suç Teorileri 36 1. Alt Kültür Teorileri 39 a. Sosyal Düzensizlik Teorisi. 40 b. Gerilim Teorisi 41 c. Ayırıcı Fırsat Teorisi 43 2. Sosyal Süreç Teorileri 44 a. Sosyal Kontrol Teorisi 45 b. Sosyal Öğrenme Teorisi 46 c. Etiketleme (Damgalama) Teorisi. 47 3. Çatışma Teorileri 49 II. CEZA ADALET SİSTEMLERİNDE MODELLER VE MAĞDURUN KONUMU 51 A. Ceza Kavramı 54 B. Geleneksel Ceza Modeli 58 1. Klasik Okul 58 a. Cezanın Devlet Tarafından Belirlenmesi 61 b. Cezanın, Açık ve Anlaşılır Olması 62 c. Orantılılık 63
d. Eşitlik 64 e. Cezaların Hemen İnfaz Edilmesi (İvedilik) 66 2. Pozitivist Okul (İtalyan Okulu) 67 3. Cezalandırıcı Modelde Mağdurun Konumu 69 C. Onarıcı Adalet Modeli 72 1. Onarıcı Adalet Kavramının Ortaya Çıkışı ve Tanımı 73 2. Onarıcı Adalet Modelinin Temel Prensipleri 75 a. Onarma 76 b. Katılım. 77 c. Esneklik 78 d. Toplumun Rol Dönüşümü 79 3. Onarıcı Adalet Modelinin Amaçları ve Eleştiriler 79 4. Onarıcı Modelde Mağdurun Konumu 81 İKİNCİ BÖLÜM MAĞDUR KAVRAMI VE MAĞDUR HAKLARI I. MAĞDUR KAVRAMI VE VİKTİMOLOJİNİN DOĞUŞU 85 A. Sapmış Davranışlar ve Suç Mağduru 87 B. Şiddet Mağduru 94 C. Medeni Hukukta Mağdur 95 D. Viktimoloji 98 II. MAĞDUR HAKLARININ TARİHSEL GELİŞİMİ 100 A. İlkel Dönemde Mağdur Hakları 101 1. Öç Alma 101 2. Kısas 102 3. Diyet 103 4. Gönüllü Sürgünlük (Hicret) 103 B. Eski Devletlerde Mağdur Hakları 104 1. Mezopotamya ve Anadolu Medeniyetlerinde Mağdur Hakları 104 a. Sümerler 105 b. Akadlar 106 c. Babiller 107 d. Hititler 109 2. Türk ve İslam Medeniyetlerinde Mağdur Hakları. 111
a. Eski Türk Devletleri 111 b. İslam Devletleri 114 3. Roma Medeniyeti'nde Mağdur Hakları 115 C. Modern Ceza Hukukunda Mağdur Hakları 117 III. SUÇ MAĞDURUNUN BENZER KAVRAMLAR İLE KARŞILAŞTIRILMASI 120 A. Suçtan Zarar Gören 121 B. Malen Sorumlu (Hak Talep Eden) 123 C. Şikâyetçi (Müşteki) 125 D. Katılan (Müdahil) 126 E. Tanık (Şahit) 129 IV. ULUSLARARASI BELGELERDE VE KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA MAĞDUR HAKLARI 131 A. Uluslararası Belgelerde ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde Mağdur Hakları 131 B. Karşılaştırmalı Hukukta Mağdur Hakları 138 1. Amerika Birleşik Devletleri 139 2. İtalya 139 3. İngiltere 140 4. Almanya 141 5. Fransa 142 6. Avusturya 144 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TÜRK CEZA ADALET SİSTEMİNDE ONARICI ADALET VE MAĞDUR HAKLARI I. GENEL OLARAK 145 II. 1 HAZİRAN 2005 ÖNCESİ DÜZENLEMELER 148 A. Şahsi Hak Davası. 149 B. Ceza Mahkûmiyetinin Tecili 152 C. Davaya Müdahale 154 D. 647 Sayılı Cezaların İnfazı Hakkında Kanun'da Yapılan Diğer Düzenlemeler 156 E. 765 Sayılı Türk Ceza Kanunu'nda Yapılan Diğer Düzenlemeler 157
III. 1 HAZİRAN 2005 SONRASI DÜZENLEMELER 159 A. 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nda Mağdur Hakları 160 1. Soruşturma Evresindeki Hakları 161 a. Delillerin Toplanmasını İsteme Hakkı 161 b. Belge Örneği İsteme Hakkı 163 c. Avukat Görevlendirilmesini İsteme Hakkı 164 d. Soruşturma Belgelerini, Elkonulan ve Muhafazaya Alınan Eşyayı İnceletme Hakkı 167 e. Cumhuriyet Savcısının Kovuşturmaya Yer Olmadığına İlişkin Kararına İtiraz Hakkı 168 2. Kovuşturma Evresindeki Hakları 170 a. Duruşmadan Haberdar Edilme Hakkı 170 b. Kamu Davasına Katılma Hakkı 175 c. Tutanak ve Belgelerden Örnek İsteme Hakkı 179 d. Tanıkların Davetini İsteme Hakkı 180 e. Avukat Yardımından Yararlanma Hakkı 181 f. Kanun Yollarına Başvurma Hakkı 184 3. Bilgilendirilme (Aydınlanma) Hakkı 186 B. Uzlaştırma 190 1. Türk Ceza Hukuku'nda Uzlaştırma Müessesesi 192 2. Uzlaştırmanın Koşulları 194 a. Mağdurun veya Suçtan Zarar Görenin, Gerçek veya Özel Hukuk Tüzel Kişisi Olması 195 b. Failin İşlediği Suçun Uzlaştırma Kapsamında Bulunması 196 c. Kamu Davası Açılması İçin Yeterli Suç Şüphesinin Varlığı 200 d. Uzlaştırmanın Tarafların Özgür İradeleriyle Gerçekleşmesi (Gönüllülük Esası) 202 e. Fail ile Mağdurun Uzlaştıkları Edimin Yerine Getirilmesi 204 3. Uzlaştırmanın Hukuki Niteliği ve Sonuçları 206 C. Adli Kontrol 208 D. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi 211 E. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması 215 1. Genel Olarak 215 2. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Müessesesinde Mağdurun Zararının Giderilmesi 219 3. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının Verilmesi ve Hukuki Sonuçları 222
F. Hapis Cezasının Ertelenmesi 225 1. Genel Olarak 227 2. Ertelemenin, Mağdurun Zararının Giderilmesi Koşuluna Bağlanması 228 3. Ertelemenin Hukuki Sonuçları 231 G. Kısa Süreli Hürriyeti Bağlayıcı Cezanın Seçenek Yaptırıma veya Tedbire Çevrilmesi 233 1. Genel Olarak 234 2. Onarıcı Adalet Tedbiri Olarak Mağdurun Uğradığı Zararın Giderilmesi 238 H. Etkin Pişmanlık 242 1. Malvarlığına Karşı İşlenen Suçlarda Etkin Pişmanlık 245 2. Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçunda Etkin Pişmanlık 250 3. İftira Suçunda Etkin Pişmanlık 252 4. Yalan Tanıklık Suçunda Etkin Pişmanlık 255 İ. İnfaz Hukuku'nda Mağdur Hakları 257 J. Diğer Kanunlardaki Mağdur Hakları 260 1. 5395 Sayılı Çocuk Koruma Kanunu 261 2. 5726 Sayılı Tanık Koruma Kanunu 263 3. 5187 Sayılı Basın Kanunu 264 4. 6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun 265 5. 5402 Sayılı Denetimli Serbestlik Hizmetleri Kanunu 269 6. 5411 Sayılı Bankacılık Kanunu 270 7. 3713 Sayılı Terörle Mücadele Kanunu 272 8. 5233 Sayılı Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkındaki Kanun 274 SONUÇ 279 KAYNAKÇA 285 KAVRAMLARA GÖRE ARAMA CETVELİ 299
