Türk Ceza Hukuku Temel Bilgiler

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 5
Kısaltmalar 23
Birinci Bölüm
GENEL ESASLAR VE CEZA KANUNUNUN
UYGULAMA ALANI
§1. GİRİŞ 25
I. Ceza Hukukunda Görev 25
II. Ceza Hukukunda Amaç 27
III. Ceza Hukukunun Hukuk Düzeni İçindeki Yeri 27
IV. Ceza Hukukunun Alt Disiplinleri 28
V. Ceza Hukukunun Diğer Bilim Dallarıyla İlişkisi 30
A. Anayasa Hukuku 30
B. İdare Hukuku 30
C. Devletler Hukuku 31
D. Medeni Hukuk 32
E. Kriminoloji ve Diğer Yakın Disiplinler 32
§2. CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI VE YORUM 33
I. Ceza Hukukunun Kaynakları 33
A. Doğrudan Kaynaklar 33
1. Anayasa 33
2. Uluslararası Sözleşmeler 34
3. Kanun 34
a. Türk Ceza Kanunu 34
b. Diğer Kanunlar 35
c. Genel Kanun–Özel Kanun İlişkisi 36
B. Dolayısıyla Kaynaklar 37
II. Yorum 38
A. Genel Olarak 38
B. Yorum Araçları 39
C. Yorum Çeşitleri 40
1. Yapan Organa Göre Yorum çeşitleri 40
2. Niteliğine Göre Yorum Çeşitleri 40
§3. SUÇ–KABAHAT AYRIMI 41
I. Genel Olarak 41
II. Suç İle Kabahat Arasındaki Farklar 42
§4. KANUNİLİK İLKESİ 43
I. Genel Olarak 43
II. Kanunilik İlkesinin Anlamı ve Kapsamı 44
III. Kanunilik İlkesinin Sonuçları 46
A. Örf ve Âdet Hukukuyla Ceza Uygulama Yasağı 46
B. Belirlilik İlkesi 47
C. Kıyas Yasağı 48
D. Geriye Yürüme Yasağı 50
§5. TÜRK CEZA KANUNUNUN UYGULAMA ALANI 50
I. Zaman Bakımından Uygulama Alanı 50
A. Genel Olarak 50
B. Geriye Yürüme Yasağı 52
C. Lehe Kanunun Geriye Yürümesi 53
D. Lehe Kanunun Belirlenmesi 55
E. Süreli veya Geçici Kanunlarda Zaman Bakımından Uygulama 57
F. Suçun İşlendiği Zaman 58
II. Yer Bakımından Uygulama Alanı 60
A. Genel Olarak 60
B. Mülkilik İlkesi 62
1. Ülke Kavramı 62
2. Suçun İşlendiği Yerin Belirlenmesi 64
a. Genel Olarak 64
b. Suçun İşlendiği Yer 64
c. İnternet Suçlarında Suçun İşlendiği Yer 67
3. Türkiye’de Yeniden Yargılama Yapılması 68
C. Şahsilik İlkesi 69
1. Genel Olarak 69
2. Faile Göre Şahsilik İlkesi 70
a. Görev Suçları 70
b. Vatandaş Tarafından İşlenen Suçlar 70
3. Mağdura Göre Şahsilik İlkesi 73
D. Koruma (Gerçeklik) İlkesi 74
1. TCK m. 12/1 Kapsamında Devleti Koruma İlkesi 74
2. 13/1–b Kapsamında Devleti Koruma İlkesi 75
E. İkame Yargı İlkesi 76
F. Evrensellik İlkesi 77
G. Mahsup 79
H. Yabancı Ülkede Verilmiş Mahkûmiyete Bağlı Hak Yoksunlukları 81
I.Yabancı Ülke Kanununun Göz Önünde Bulundurulması 82
III. Kişi Bakımından Uygulama Alanı 83
A. Genel Olarak 83
B. Cumhurbaşkanı 84
C. Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanlar 85
D. Milletvekilleri 87
1. Genel Olarak 87
2. Yasama Sorumsuzluğu 87
3. Yasama Dokunulmazlığı 88
E. Diplomasi Temsilcileri 90
F. Asker Kişiler 93
§6. GERİ VERME 93
I. Genel Olarak 93
II. Şartları 95
A. Fiile İlişkin Şartlar 95
B. Faile İlişkin Şartlar 98
III. Geri Verme Usulü 99
IV. Geri Vermede Özellik Kuralı 101
İkinci Bölüm
SUÇTA SORUMLULUĞUN ESASLARI
§7. SUÇ 103
I. Tanım 103
II. Haksızlık Oluşturan Bir Fiil Olarak Suçun Hukuka Aykırılık ve Kusurla İlişkisi 104
III. Fiilin Sosyal Uygunluğu 105
IV. Suçun Unsurları 106
A. Tipiklik 106
B. Hukuka Aykırılık 108
V. Cezalandırılabilirliğin Diğer Şartları 109
A. Objektif Cezalandırılabilme Şartları 109
B. Şahsi Cezasızlık Sebepleri veya Cezayı Kaldıran Şahsi Sebepler 110
§8. TİPİKLİĞİN MADDİ UNSURLARI 112
I. Maddi Unsurun Fonksiyonları ve Öğeleri 112
A. Fonksiyonları 112
B. Öğeleri 113
II. Fiil (Hareket) 114
A. Genel Olarak 114
B. Hareket Olmayan Hususlar 117
C. Hareketin Tipiklikte Düzenlenişine Göre Suçlar 121
1. Genel Olarak 121
2. Tek Hareketli Suçlar 121
3. Çok Hareketli Suçlar 122
4. Serbest Hareketli Suçlar 122
5. Bağlı Hareketli Suçlar 122
6. Seçimlik Hareketli Suçlar 123
7. Kesintisiz (Mütemadi) Suçlar 123
III. İcrai–İhmali Suçlar 125
A. Genel Olarak 125
B. İhmali Suçların Çeşitleri 127
1. Gerçek İhmali Suçlar 127
2. Gerçek Olmayan İhmali Suçlar 127
a. Genel Olarak 127
b. Belli Bir İcrai Davranışta Bulunma Hususunda Hukuki Yükümlülük 128
aa. Garantörlük 128
bb. Garantörlük Durumları 128
aaa. Maddi Unsur Kapsamında Garantörlük Durumları 128
bbb. Garantörlük Durumunun Hukuki Nedenleri 129
aaaa. Koruma Garantörlüğü 129
bbbb. Gözetim Garantörlüğü 131
C. Beklenebilirlik 134
IV. Netice 135
A. Genel Olarak 135
B. Sırf Hareket Suçları 135
C. Neticeli Suçlar 136
V. Nedensellik Bağı ve Objektif İsnadiyet 136
A. Nedensellik Bağı 136
1. İcrai Şekilde Gerçekleştirilen Neticeli Suçlarda 136
a. Genel Olarak 136
b. Şart Teorisi 137
aa. Şartların Eşitliği Formülü (condicio sine qua non) 138
bb. Kanuna Uygun Şart Formül 138
cc. Formüllere Göre Nedensellik Bağının Kesilmesi 139
2. İhmali Suçlarda Nedensellik Bağı 140
3. Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Nedensellik Bağı 142
4. Somut Tehlike Suçlarında Nedensellik Bağı 142
B. Objektif İsnadiyet 143
1. Genel Olarak 143
2. Fiilin Objektif İsnat Edilebilirliğini Ortadan Kaldıran Nedenler 143
a. İzin Verilen Risk 143
b. Yükümlülüğe Aykırılık İlişkisinin Bulunmaması 144
c. Riskin Artırılması Teorisi 145
d. Neticenin Normun Koruma Amacı Dışında Kalması Nedeniyle Fiilin Objektif İsnad Edilebilirliğinin Ortadan Kalkması 146
e. Riskin Azaltılması Nedeniyle Fiilin Objektif İsnad Edilebilirliğinin Ortadan Kalkması 146
f. Hukuken Önemli Herhangi Bir Tehlikenin Yaratılmaması Nedeniyle Fiilin Objektif İsnad Edilebilirliğinin Kalkması 147
g. İzin Verilmeyen Riskin Gerçekleştirilmesine Rağmen, Neticenin Failin Fiilinin Etkisiyle Gerçekleşmemesi 148
h. Bir Kimsenin İsteyerek Kendini Zarara veya Tehlikeye Sokmasının Etkisi 149
ı. Yabancı Tehlikenin Bilinçli Olarak Üstlenilmesi 150
j. Başka Birinin Sorumluluk Alanına Geçen Neticelerin İsnadiyeti (Yabancı Birinin Sorumluluk Alanına Dâhil Etme) 151
k. Güven İlkesi Nedeniyle Fiilin Objektif İsnad Edilebilirliğinin Kalkması 152
l. Temel Suç Tipinin İçerdiği Tipik Tehlikeliliğin Ağır veya Başka Neticede Gerçekleşmesi 154
VI. Fail 155
A. Genel Suçlar ve Özgü Suçlar 155
B. Bizzat İşlenebilen Suçlar 157
C. Tüzel Kişilerin Fail Olabilmesi Sorunu 157
1. Tüzel Kişilerin Sorumluluğu 157
2. Tüzel Kişilerin Cezalandırılması 158
VII. Mağdur 159
VIII. Konu 161
IX. Nitelikli Unsurlar 163
§9. TİPİKLİĞİN MANEVİ (SÜBJEKTİF) UNSURLARI 165
I. Genel Olarak 165
II. Manevi Unsur Şekilleri 166
A. Kast ve Taksir 166
B. Kanuni Tanımda Yer Alan Diğer Sübjektif Unsurlar 166
III. Kast 168
A. Kastın Tanımı ve Unsurları 168
B. Kastın Konusu 169
C. Kastın Bulunması Gereken Zaman 171
D. Kast Şekilleri 171
1. Doğrudan Kast 171
2. Olası (Muhtemel) Kast 172
E. Kastı Ortadan Kaldıran Hata 175
1. Genel Olarak 175
2. Maddi Unsurlarda Hata (Unsur Yanılgısı) 176
3. Nitelikli Unsurlarda Hata 177
IV. Taksir 178
A. Genel Olarak 178
B. Ceza Hukukunda Taksirin Önemi 179
C. Taksir Şekilleri 181
1. Bilinçli Taksir 182
2. Bilinçsiz Taksir 183
D. Taksirin Unsurları 184
E. Taksirli Suçlarda Kusur 186
F. Taksirli Suçlarda Şahsi Cezasızlık Sebebi veya Cezada İndirim Yapılmasının Gerektiren Şahsi Sebep 187
V. Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlar 188
A. Tanım ve Sorumluluk Şartları 188
B. Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Hata 192
VI. İhmali Suçlarda Manevi Unsur 193
A. Kast 193
B. Taksir 194
§10. HUKUKA AYKIRILIK 194
I. Haksızlığın Unsuru Olarak Hukuka Aykırılık 194
II. Hukuka Uygunluğun Genel Esasları 195
A. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Kaynakları 195
B. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Yapısı 196
III. Hukuka Uygunluk Nedenleri 197
A. Genel Olarak 197
B. Kanun Hükmünün Yerine Getirilmesi 198
C. Meşru Savunma 200
1. Genel Olarak 200
2. Şartları 201
a. Saldırıya İlişkin Şartlar 201
b. Savunmaya İlişkin Şartlar 203
D. İlgilinin Rızası 205
1. Genel Olarak 205
2. Şartları 206
E. Hakkın Kullanılması 208
1. Şartları 208
2. Bazı Hakkın Kullanılması Hukuka Uygunluk Nedenleri 209
a. Haber Verme Hakkı 209
b. İfade Özgürlüğü 210
F. Yükümlülüklerin Çatışması 212
IV. Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Hukuka Aykırılık 213
V. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Aşılması 214
VI. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Maddi Şartlarında Hata 215
§11. KUSURLULUK 217
I. Genel Olarak 217
II. Kusurluluğun Şartları 219
A. Genel Olarak 219
B. Kusur Yeteneği 221
1. Kusur Yeteneği Kavramı 221
2. Kusur Yeteneğinin Bulunması Gereken Zaman 223
C. Kusurluluğu Etkileyen Nedenler 225
1. Yaş Küçüklüğü 225
a. Genel Olarak 225
b. 12 Yaşını Tamamlamamış Çocuklar 226
c. 12–15 Yaş Grubu Çocuklar 227
d. 15–18 Yaş Grubu Çocuklar 230
2. Akıl Hastalığı 231
3. Sağır ve Dilsizlik 233
4. Geçici Nedenler, Alkol veya Uyuşturucu Madde Etkisinde Bulunma 235
5. Zorunluluk Hali 238
a. Genel Olarak 238
b. Şartları 239
6. Hukuka Aykırı ve Fakat Bağlayıcı Emrin Yerine Getirilmesi 242
7. Meşru Savunmada Sınırın Heyecan, Korku veya Telaş Nedeniyle Aşılması 244
8. Cebir ve Şiddet, Korkutma ve Tehdit Etkisiyle İrade Yeteneğinin Etkilenmesi 245
9. Haksız Tahrik 247
a. Genel Olarak 247
b. Şartları 248
D. Haksızlık Bilinci 252
1. Genel Olarak 252
2. Yasak Hatası 253
3. Taksirli Suçlarda Yasak Hatası 256
III. Kusurluluğu Kaldıran veya Azaltan Nedenlerin Maddi Şartlarında Hata 257
§12. TEŞEBBÜS 258
I. Genel Olarak 258
II. Teşebbüsün Şartları 259
A. Genel Olarak 259
B. Suç İşleme Kastının Varlığı 260
C. İcra Hareketlerinin Başlaması 261
D. Hareketin Elverişli Olması 263
E. Elinde Olmayan Nedenlerle Suçun Tamamlanamaması 263
III. Teşebbüste Ceza 265
IV. Özel Durumlar ve Teşebbüs 265
A. İştirak Halinde İşlenen Suçlar ve Teşebbüs 265
B. İhmali Suçlar ve Teşebbüs 266
C. Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlar ve Teşebbüs 267
V. Gönüllü Vazgeçme 268
A. Genel Olarak 268
B. Şartları 269
1. TCK m. 36’nın Şartları 269
2. TCK m. 41’in Şartları 275
C. Sonucu 278
VII. Etkin Pişmanlık 278
§13. İŞTİRAK 279
I. Genel Olarak 279
II. Dolaylı Faillik ve Yan Faillik 281
A. Dolaylı Faillik 281
1. Tanım ve niteliği 281
2. Özgü Suçlarda ve Bizzat İşlenebilen Suçlarda Dolaylı Faillik 281
3. Dolaylı Faillik Durumları 282
4. Dolaylı Failin Hata İçinde Olması 284
5. İhmali Suçlarda Dolaylı Faillik 285
6. Dolaylı Faillikle İlgili Diğer Konular 285
B. Yan Faillik 286
III. Ceza Kanunumuzda Düzenlenen İştirak Şekilleri 287
A. Genel Olarak 287
B. Müşterek Faillik 288
1. Fiilin İcrası Üzerinde Müşterek Hâkimiyet 288
2. Birlikte Suç işleme Kararı 291
3. Özgü Suçlarda Müşterek Faillik 293
4. Müşterek Faillik İle İlgili Diğer Konular 294
C. Şeriklik 295
1. Şeriklerin Cezalandırılmasının Esası ve Sınırlı Bağlılık Kuralı 295
2. Şartları 297
3. Azmettirme 299
4. Yardım Etme 303
D. Nitelikli Unsurların Ortaklara Uygulanması 308
§14. İÇTİMA 309
I. Genel Olarak 309
A. Kavram 309
B. İçtimanın Önemi 310
C. Fiil Tekliği–Fiil Çokluğu 312
1. Fiil Tekliği 312
a. Doğal Anlamda Hareket Tekliği 312
b. Doğal Hareket Tekliği 312
c. Tipik Hareket Tekliği 314
d. İhmali Suçlarda Fiil Tekliği 316
2. Fiil Çokluğu 317
II. İçtima Şekilleri 317
A. Normların İçtimaı 317
B. Zincirleme Suç 319
1. Genel Olarak 319
2. Şartları 319
a. Birden Çok Fiilin Bulunması 320
b. Fiillerin Aynı Suçları Oluşturması 321
c. Suçların Aynı Kişiye Karşı İşlenmesi 323
d. Bir (Aynı) Suç İşleme Kararı 323
3. Zincirleme Suçun Uygulanmayacağı Suçlar 325
4. Zincirleme Suçun Sonuçları 326
C. Fikri İçtima 326
1. Genel Olarak 326
2. Şartları 327
a. Fiil Tekliği 327
b. Birden Fazla Suçun Gerçekleşmesi 328
aa. Genel Olarak 328
bb. Aynı Suçların İşlenmesi 328
cc. Farklı Suçların İşlenmesi 329
3. Sonuçları 331
4. Fikri İçtimada Özel Durumlar 332
Üçüncü Bölüm
YAPTIRIMIN ESASLARI
§15. CEZA HUKUKU YAPTIRIMLARI 335
I. Yaptırım 335
A. Genel Olarak 335
B. Yaptırım Kavramı 335
II. Yaptırım Türleri 336
A. Ceza 336
1. Cezanın nitelikleri 336
2. Cezanın Türleri 337
a. Genel Olarak 337
b. Hapis Cezası 337
aa. Ağırlaştırılmış Müebbet Hapis Cezası 338
bb. Müebbet Hapis Cezası 339
cc. Süreli Hapis Cezası 340
aaa. Kısa Süreli Hapis Cezalarının Seçenek Yaptırımlara Çevrilmesi 341
aaaa. Şartları 341
bbbb. Seçenek Yaptırımlar 343
cccc. Seçenek Yaptırımların Gereklerinin Yerine Getirilmemesi 347
bbb. Hapis Cezasının Özel İnfaz Usulleri 348
dd. Hapis Cezasının Ertelenmesi 349
aaa. Şartları 349
aaaa. İki Yıl veya Daha Az Hapis Cezasına Mahkûm Olmak 349
bbbb. Daha Önce Kasıtlı Bir Suçtan Dolayı Üç Aydan Fazla Hapis Cezasına Mahkûm Edilmemiş Olmak 350
cccc. Yargılama Sürecinde Gösterdiği Pişmanlık Dolayısıyla Tekrar Suç İşlemeyeceği Konusunda Mahkemede Bir Kanaatin Oluşması 350
bbb. Erteleme Kararı 351
ccc. Ertelemenin Sonuçları 352
ee Koşullu Salıverilme 353
aaa. Genel Olarak 353
bbb. Koşullu Salıvermenin Şartları 353
aaaa. Cezanın Belli Bir Bölümünün Çekilmiş Olması 353
bbbb. İyi Halli Olması 359
ccc. Koşullu Salıverme Kararı 360
ddd. Koşullu Salıvermenin Sonuçları 360
ff. Denetimli Serbestlik Tedbiri Uygulanarak Cezanın İnfazı 363
c. Adlî Para Cezası 366
aa. Genel Olarak 366
bb. Adlî Para Cezasının Tespiti 366
cc. Adlî Para Cezasının İnfazı 368
B. Güvenlik Tedbiri 370
1. Genel Özellikleri 370
2. Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakılma 371
a. Ceza Mahkûmiyetinin Kanuni Sonucu Olan Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakılma 371
b. Hak ve Yetkilerden Birinin Kötüye Kullanılması Suretiyle İşlenen Suçlar Dolayısıyla Karar Verilmesi Zorunlu Olan Yasaklılık 375
c. Taksirli Suçlardan Mahkûmiyet Halinde Karar Verilebilen Hak Yoksunluğu 376
3. Müsadere 378
a. Genel Olarak 378
b. Eşya Müsaderesi 378
c. Kazanç Müsaderesi 381
4. Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri 383
5. Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri 384
6. Suçta Tekerrür ve Özel Tehlikeli Suçlular 387
a. Tekerrürün Hukuki Niteliği 387
b. Tekerrürün Şartları 387
aa. Önceden İşlenen Suçtan Dolayı Verilen Hüküm Kesinleştikten Sonra Yeni Bir Suçun İşlenmesi 387
bb. Yeni Bir Suçun İşlenmiş Olması 388
cc. Yeni Suçun Belirli Sürede İşlenmesi 389
c. Tekerrürün Sonuçları 390
d. Özel Tehlikeli Suçlular 392
7. Tüzel Kişiler Hakkında Güvenlik Tedbiri 393
§16. CEZANIN BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ 395
I. Hapis Cezasının Belirlenmesi ve Bireyselleştirilmesi 395
II. Adli Para Cezasının Belirlenmesi ve Bireyselleştirilmesi 400
III. Ceza Sürelerinin Hesaplanması 400
IV. Takdiri İndirim Nedenleri 401
V. Mahsup 401
§17. DAVA VE CEZA İLİŞKİSİNİ DÜŞÜREN SEBEPLER 403
I. Genel Olarak 403
II. Sanığın veya Hükümlünün Ölümü 403
A. Sanığın Ölümü 403
B. Hükümlünün Ölümü 404
III. Af 405
A. Genel Olarak 405
B. Ceza Kanunumuzda Düzenlenen Af Çeşitleri 406
1. Genel Af 406
2. Özel Af 407
IV. Dava ve Ceza Zamanaşımı 408
A. Genel Olarak 408
B. Dava Zamanaşımı 408
1. Dava Zamanaşımı Sürelerinin Uygulanmayacağı Suçlar 409
2. Dava Zamanaşımı Süreleri ve Belirlenmesi 410
3. Dava Zamanaşımı Sürelerinin İşlemeye Başlaması 411
a. Genel Olarak 411
b. Aynı Fiilden Dolayı Yeniden Yargılama Halinde Dava Zamanaşımı Süresinin İşlemeye Başlaması 411
c. Dava Zamanaşımı Sürelerinin İşlemeye Başlaması 412
aa. Tamamlanmış Suçlarda 412
bb. Teşebbüs Halinde Kalmış Suçlarda 412
cc. İştirak Halinde İşlenen Suçlarda 412
dd. Zincirleme Suçlarda 413
ee. Objektif Cezalandırılabilme Şartları İçeren Suçlarda 413
ff. Çocuklara Karşı Belirli Kişiler Tarafından İşlenen Suçlarda 413
gg. Kovuşturma Şartlarına Bağlı Suçlarda 414
hh. Dava Zamanaşımına İlişkin Özel Belirleme İçeren Suçlarda 414
4. Dava Zamanaşımı Süresinin Durması ve Kesilmesi 414
a. Genel Olarak 414
b. Dava Zamanaşımı Süresinin Durması 415
c. Dava Zamanaşımı Süresinin Kesilmesi 416
C. Ceza Zamanaşımı 417
1. Genel Olarak 417
2. Ceza Zamanaşımı Süreleri 418
3. Ceza Zamanaşımı Sürelerinin Başlaması 419
4. Ceza Zamanaşımının Uygulanmayacağı Suçlar 419
5. Ceza Zamanaşımı Süresinin Durması ve Kesilmesi 419
a. Ceza Zamanaşımı Süresinin Durması 419
b. Ceza Zamanaşımı Süresinin Kesilmesi 420
6. Zamanaşımının Hesabı ve Uygulanması 421
V. Şikâyetten Vazgeçme 422
A. Genel Olarak 422
B. Şikâyetten Feragat 423
C. Şikâyetten Vazgeçme 423
Kaynakça 427
Kavramlar Dizini 439