İçindekiler Önsöz 5 Teşekkür 9 Kısaltmalar 15 Giriş 17 Birinci Bölüm İSNAT YETENEĞİ VE AKIL HASTALIĞI I. İSNAT YETENEĞİ KAVRAMI VE ESASI 21 A. İsnat Yeteneği Kavramı 21 1. Genel Olarak 21 2. Anlama Yeteneği 23 3. İsteme Yeteneği 24 B. İsnat Yeteneğinin Esası 25 1. Genel Olarak 25 2. İrade Özgürlüğünü Esas Alan Teoriler 26 3. Determinist Teoriler 29 4. Diğer Teoriler 30 a. Normallik 31 b. Kişiliğe Uygunluk 31 c. Korkabilme 32 d. Sorumluluğa İlişkin Ortak Anlayış 33 C. İsnat Yeteneğinin Bulunması Gereken Zaman 34 1. Genel Olarak 34 2. Sebebinde Serbest Hareketler 35 a. Genel Olarak 35 b. Sorumluluğun Esası ve Türü 36 c. Cezalandırılmamasına İlişkin Görüşler 40 II. İSNAT YETENEĞİNİN SUÇ GENEL TEORİSİNDEKİ YERİ 41 A. İsnat Yeteneği ve Suç İlişkisi 41 B. İsnat Yeteneği ve Kusurluluk İlişkisi 41 1. Kusurluluk Kavramına İlişkin Temel Anlayışlar 41 2. Kusurluluğun Ön Şartı Olarak İsnat Yeteneği 43 3. Kusurluluğun Unsuru Olarak İsnat Yeteneği 44 4. Kusurluluktan Bağımsız Bir Kavram Olarak İsnat Yeteneği 45 5. Fiil Üzerinde Hata ve İsnat Yeteneği 46 III. AKIL HASTALIĞI KAVRAMI VE AKIL HASTALIKLARININ SINIFLANDIRILMASI VE TÜRK CEZA HUKUKU UYGULAMASINDA SIKÇA KARŞILAŞILAN AKIL HASTALIKLARI 47 A. Akıl Hastalığı Kavramı 47 B. Akıl Hastalıklarının Sınıflandırılması ve Uygulamada Sıkça Karşılaşılan Akıl Hastalıkları 49 1. Genel Olarak 49 2. Nörogelişimsel Bozukluklar 51 3. Şizofreni veya Diğer Birincil Psikotik Bozukluklar 54 4. Katatoni (Donakalım) 57 5. Duygudurum Bozuklukları 57 6. Kaygı veya Korkuya İlişkin Bozukluklar 59 7. Obsesif Kompulsif ve İlişkili Diğer Bozukluklar 61 8. Spesifik Olarak Stresle İlişkili (Stres Merkezli) Bozukluklar 62 9. Dissosiyatif Bozukluklar 62 10. Madde Kullanımına ve Bağımlılık Davranışına İlişkin Bozukluklar 63 11. Dürtü Kontrol Bozuklukları 63 12. Yıkıcı Davranış Bozuklukları ve Asosyal Bozukluklar 64 13. Kişilik Bozuklukları 65 14. Yapay Bozukluklar (Düzmece Hastalık) 66 15. Nörobilişsel Bozukluklar 66 16. Hamilelik, Doğum ve Doğum Sonrası (Lohusalık) Dönemle İlişkili Ruhsal ve Davranışsal Bozukluklar 68 17. Sinir Sistemi Bozuklukları 69 IV. AKIL HASTALIĞI OLUP OLMADIĞI TARTIŞMALI DURUMLAR 69 A. İhtiras 69 B. Canavarca His 70 C. Psikopati 71 D. Hipnotik Telkinler 73 E. Uykuya/Uyanmaya İlişkin Bozukluklar 74 F. Parafilik Bozukluklar 75 G. Premenstrüel Sendrom 77 V. AKIL HASTALIĞININ CEZA SORUMLULUĞU ÜZERİNDEKİ ETKİSİ 79 A. Akıl Hastalığının Ceza Sorumluluğu Üzerindeki Etkisine Dair Sistemler 79 1. Biyolojik Sistem 79 2. Psikolojik Sistem 79 3. Karma Sistem 80 B. Akıl Hastalığının Ceza Hukukuyla İlişkisinin Tarihsel Süreci 80 1. Genel Olarak 80 2. Roma Hukuku 81 3. Cermen Hukuku 82 4. Kilise Hukuku 83 5. Orta Çağ Dönemi 83 6. 18. Yüzyıl Sonrası Ceza Hukuku 83 İkinci Bölüm TÜRK CEZA KANUNUNDA AKIL HASTALIĞINA İLİŞKİN DÜZENLEMELER I. 765 SAYILI TÜRK CEZA KANUNU ÖNCESİNDE VE DÖNEMİNDE AKIL HASTALIĞI 85 A. 765 Sayılı Türk Ceza Kanunu Öncesi Dönem 85 B. 765 Sayılı Türk Ceza Kanunu Dönemi 85 II. 5237 SAYILI TÜRK CEZA KANUNU’NDA AKIL HASTALIĞI 88 A. İsnat Yeteneğini Kaldıran Bir Neden Olarak Akıl Hastalığı (TCK m. 32/1) 88 1. Genel Olarak 88 2. Akıl Hastalığının Varlığı 89 3. Akıl Hastalığının Suçun İşlendiği Anda Bulunması 90 4. Fiilin Hukuki Anlam ve Sonuçlarını Algılayamama veya Fiille İlgili Davranışları Yönlendirme Yeteneğinde Önemli Ölçüde Azalma 91 5. Nedensellik Bağı 92 B. İsnat Yeteneğini Azaltan Bir Neden Olarak Akıl Hastalığı (TCK m. 32/2) 93 C. Yargılama Sırasında Ortaya Çıkan Akıl Hastalığı 94 D. Suçun Akıl Hastalığı Olan Kişiye Karşı İşlenmesi 95 III. GÜVENLİK TEDBİRLERİ 97 A. Güvenlik Tedbirlerinin Ortaya Çıkışı 97 B. Güvenlik Tedbirlerinin Amacı ve Hukuki Niteliği 98 C. Güvenlik Tedbirlerinin Tanımı ve Uygulanma Şartları 100 IV. 5237 SAYILI TÜRK CEZA KANUNU’NDA YER ALAN AKIL HASTALARINA İLİŞKİN GÜVENLİK TEDBİRLERİ 101 A. Genel Olarak 101 B. İsnat Yeteneği Bulunmayan Akıl Hastalarına İlişkin Güvenlik Tedbirleri 102 1. Tedavi Tedbiri (TCK m. 57/1) 102 2. Yüksek Güvenlikli Sağlık Kurumu 104 3. Yüksek Güvenlikli Sağlık Kurumundan Serbest Bırakma (TCK m. 57/2) 105 4. Tıbbi Kontrol ve Takip (TCK m. 57/3) 106 5. Tıbbi Kontrol ve Takibin Şekli (TCK m. 57/4) 107 6. Yeniden Tedbir Uygulanması (TCK m. 57/5) 107 C. İsnat Yeteneği Azalmış Akıl Hastalarına İlişkin Güvenlik Tedbirleri 108 Üçüncü Bölüm TOPLUMA YENİDEN KAZANDIRMA VE AKIL SAĞLIĞI MAHKEMELERİ I. AKIL HASTALARININ TOPLUMA YENİDEN KAZANDIRILMASI 111 A. Türk Hukukundaki Düzenlemeler Çerçevesinde Topluma Yeniden Kazandırma Kavramı 111 B. Topluma Yeniden Kazandırmada Akıl Hastalığı Olan Kişilerin Durumu 116 C. Türkiye’de Akıl Hastalığı Olan Suç İşlemiş Kişilerin Topluma Yeniden Kazandırılmasına İlişkin Çalışmalar 121 II. AKIL SAĞLIĞI MAHKEMELERİ (ALTERNATİF BİR MODEL) 126 A. Akıl Sağlığı Mahkemeleri 126 1. Tarihçe ve Ortaya Çıkış Nedenleri 126 2. Amaç ve Tanım 129 3. Katılımcılar ve Genel İşleyiş 131 4. Ceza Sistemi Üzerindeki Etkileri 138 B. Brooklyn Akıl Sağlığı Mahkemesi Yapısı Çerçevesinde Akıl Sağlığı Mahkemelerinin Türkiye’de Uygulanabilirliği 140 1. Genel Olarak 140 2. Mahkeme Ekibi 141 3. İtham Anlaşması 143 4. Kabul Edilen Suç Tipleri 145 5. Kabul Edilen Akıl Hastalıkları 146 6. Tedavi Süresinin Belirlenmesi ve Tedavi Sırasında Barınma Hizmetleri 147 Sonuç 149 Kaynakça 155 Kavram Dizini 173
