Türk Ceza Hukukunda Cezanın Belirlenmesi ve Bireyselleştirilmesi

İkinci Baskıya Önsöz 

Sunuş 

Önsöz 

Kısaltmalar 

GİRİŞ 

I. GENEL OLARAK 

II. CEZA KAVRAMI 

III. CEZANIN NİTELİKLERİ 

A. Cezanın Kanuniliği 

B. Cezanın İnsan Onuruna Uygun Olması 

C. Cezanın Şahsiliği 

D. Eşitlik İlkesine Uygun Olması 

E. Cezanın Bölünebilir Nitelikte Olması 

F. Cezanın Telafi Edilebilir Olması 

G. Cezanın Suçun Ağırlığıyla Orantılı ve Etkili Olması 

H. Cezanın Devlete Mümkün Olduğunca Az Yük Getirmesi 

I. Cezanın Yargı Organları Tarafından Verilebilmesi 

İ. Cezanın Son Çare (Ultima Ratio) Niteliği 

IV. CEZANIN AMACI 

A. Genel Olarak 

B. Mutlak Teoriler 

1. Kefaret Teorisi 

2. Adalet Teorisi 

C. Nispi Teoriler 

1. Özel Önleme Teorisi 

2. Genel Önleme Teorisi 

D. Karma Teoriler 

E. Cezanın Amaçlarının Cezanın Belirlenmesine Etkisi 

V. CEZANIN TÜRLERİ 

A. Genel Olarak 

B. Hukuki Nitelikleri Bakımından Cezalar 

1. Asli Ceza 

2. Ek Ceza 

C. Yöneldikleri Değerler Bakımından Cezalar 

1. Ölüm Cezası 

2. Özgürlüğü Bağlayıcı Cezalar 

a. Genel Olarak 

b. Ağırlaştırılmış Müebbet Hapis Cezası 

c. Müebbet Hapis Cezası 

d. Süreli Hapis Cezası 

e. Kısa Süreli Hapis Cezası 

3. Malvarlığına Yönelik Cezalar 

a. Genel Olarak 

b. Klasik Para Cezası Sistemi 

c. Gün Para Cezası Sistemi 

I. GENEL OLARAK 

II. TÜRK CEZA HUKUKUNDA CEZANIN BELİRLENMESİNİN TARİHÇESİ 

A. İslamiyet Öncesi Türklerde Cezanın Belirlenmesi 

B. İslam ve Osmanlı Hukukunda Cezanın Belirlenmesi 

C. Cumhuriyet Döneminde (5237 Sayılı TCK Öncesi Dönem) Cezanın Belirlenmesi 

III. CEZANIN BELİRLENMESİNDE İLKELER 

A. Kanunilik İlkesi 

B. Kusur İlkesi 

C. Gerekçe Gösterilmesi 

D. Çifte Değerlendirme Yasağı 

E. Eşitlik İlkesi 

F. Orantılılık 

G. Takdir Yetkisi 

H. Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi 

IV. ÇEŞİTLİ ÜLKE KANUNLARINDA CEZANIN SOMUT BELİRLENMESİNE İLİŞKİN DÜZENLEMELER 

A. Genel Olarak 

B. Amerika Birleşik Devletleri 

C. Almanya 

D. İngiltere 

E. Avusturya 

V. CEZANIN BELİRLENMESİ TÜRLERİ 

A. Cezanın Soyut Belirlenmesi 

1. Genel Olarak 

2. Cezanın Soyut Genel Belirlenmesi 

3. Cezanın Soyut Özel Belirlenmesi 

a. Genel Olarak 

b. Sabit Cezalar 

c. Seçenekli Cezalar 

d. Birlikte Cezalar 

e. Alt ve Üst Sınırlı Cezalar 

B. Cezanın Somut Belirlenmesi (TCK m. 61) 

1. Genel Olarak 

2. Cezanın Belirlenmesine İlişkin Teoriler 

a. Hareket Alanı Teorisi (Spielraumtheorie)– Kusur Çerçevesi Teorisi (Schuldrahmentheorie) 

aa. Mükerrir Suçluların Küçük Suçlarının Cezalandırılması 

bb. Hafifletici Bir Etken Olarak Cumhuriyet Savcısının Suistimali 

b. Basamak Değeri (Statü) Teorisi (Stellenwerttheorie) 

c. Nokta Cezası Teorisi (Punktstrafentheorie) 

3. Somut Cezanın Tespiti 

a. Genel Olarak 

b. Ceza Türünün Saptanması 

aa. Genel Olarak 

bb. Tekerrür Durumunda Hapis Cezasını Seçme Zorunluluğu 

c. Temel Cezanın Belirlenmesi 

aa. Genel Olarak 

bb. Suçun Maddi Unsurlarına İlişkin Kriterler 

aaa. Suçun İşleniş Biçimi 

bbb. Suçun İşlenmesinde Kullanılan Araç 

ccc. Suçun İşlendiği Zaman ve Yer 

ddd. Suçun Konusunun Önem ve Değeri 

eee. Meydana Gelen Zarar veya Tehlikenin Ağırlığı 

cc. Suçun Manevi Unsurlarına İlişkin Kriterler 

aaa. Failin Kasta veya Taksire Dayalı Kusurunun Ağırlığı 

bbb. Failin Güttüğü Amaç ve Saik 

d. Olası Kast ve Bilinçli Taksirin Etkisi 

e. Suça Etki Eden Nitelikli Hallerin Etkisi 

aa. Genel Olarak 

bb. Önce Artırım Sonra İndirim Nedenlerinin Uygulanması 

cc. Birden Fazla Artırım (veya İndirim) Nedeninin Birlikte Bulunması 

f. Sonuç Cezanın Belirlenmesi 

aa. Genel Olarak 

bb. Teşebbüs 

cc. İştirak 

dd. Zincirleme Suç 

ee. Haksız Tahrik 

ff. Yaş Küçüklüğü 

gg. Akıl Hastalığı 

hh. Cezada İndirim Yapılmasını Gerektiren Şahsi Sebepler 

C. Seri Muhakeme Usulünde Cezanın Belirlenmesi (CMK m. 250) 

1. Genel Olarak 

2. Seri Muhakeme Usulünün Uygulanması İçin Gereken Şartlar 

3. Seri Muhakeme Usulünün Uygulanma Şekli 

4. Talepname ve Hüküm 

5. Talepnamenin Reddi, İadesi ve Seri Muhakeme Usulünün Uygulanamayacağı Haller 

6. Seri Muhakeme Usulü Hakkında Değerlendirme 

D. Basit Yargılama Usulünde Cezanın Belirlenmesi (CMK m. 251) 

1. Genel Olarak 

2. Basit Yargılama Usulünün Uygulama Koşulları 

3. Basit Yargılama Usulünün Uygulanamayacağı Haller 

4. Değerlendirme 

I. GENEL OLARAK 

II. TAKDİRİ İNDİRİM NEDENLERİ 

A. Genel Olarak 

B. TCK m. 62/2’de Sayılan Takdiri İndirim Nedenleri 

1. Failin Geçmişi 

2. Failin Sosyal İlişkileri 

3. Failin Fiilden Sonraki Davranışları 

C. Takdiri İndirim Nedeninin Uygulanması 

III. KISA SÜRELİ HAPİS CEZASININ SEÇENEK YAPTIRIMLARA ÇEVRİLMESİ 

A. Kavram 

B. Koşulları 

C. Takdir Yetkisi 

D. Seçenek Yaptırımlar 

1. Adli Para Cezasına Çevrilme (TCK m. 50/1–a) 

2. Mağdurun veya Kamunun Uğradığı Zararın Aynen İade, Suçtan Önceki Hale Getirme veya Tazmin Suretiyle, Tamamen Giderilmesi (TCK m. 50/1–b) 

3. En Az İki Yıl Süreyle, Bir Meslek veya Sanat Edinmeyi Sağlamak Amacıyla, Gerektiğinde Barınma İmkanı Da Bulunan Bir Eğitim Kurumuna Devam Etme (TCK m. 50/1–c) 

4. Mahkum Olunan Cezanın Yarısından Bir Katına Kadar Süreyle, Belirli Yerlere Gitmekten veya Belirli Etkinlikleri Yapmaktan Yasaklanma (TCK m. 50/1–d) 

5. Sağladığı Hak ve Yetkiler Kötüye Kullanılmak Suretiyle veya Gerektirdiği Dikkat ve Özen Yükümlülüğüne Aykırı Davranılarak Suç İşlenmiş Olması Durumunda; Mahkûm Olunan Cezanın Yarısından Bir Katına Kadar Süreyle, İlgili Ehliyet ve Ruhsat Belgelerinin Geri Alınmasına, Belli Bir Meslek ve Sanatı Yapmaktan Yasaklanma (TCK m. 50/1–e) 

6. Mahkum Olunan Cezanın Yarısından Bir Katına Kadar Süreyle ve Gönüllü Olmak Koşuluyla Kamuya Yararlı Bir İşte Çalıştırılma (TCK m. 50/1–f) 

E. Seçenek Yaptırıma Çevirmenin Sonuçları 

F. Seçenek Yaptırımın Yerine Getirilmemesi 

IV. HAPİS CEZASININ ERTELENMESİ 

A. Genel Olarak 

B. Ertelemenin Amacı 

C. Ertelemenin Şartları 

1. Sanık Hakkında Hükmolunan Sonuç Cezanın İki Yıl veya Daha Az Süreli Hapis Cezası Olması 

2. Sanığın Daha Önceden kasıtlı Bir Suçtan Dolayı Üç Aydan Fazla Hapis Cezasına Mahkum Edilmemiş Olması 

3. Mahkemede Sanığın Bir Daha Suç İşlemeyeceği Konusunda Kanaat Oluşması 

D. Zararın Tazmini Şartıyla Erteleme 

E. Erteleme Kararı 

F. Denetim Süresi 

H. Ertelemenin Düşmesi 

I. Ertelemenin Sonuçları 

I. CEZALARIN HESAPLANMASINDA GEÇERLİ İLKELER 

A. Cezanın Alt ve Üst Sınırını Aşma Yasağı 

B. Seçenek Cezalardan Adli Para Cezasını Seçme Durumunda Sınırlara Uyma Zorunluluğu 

C. Küçükler ve Yaşlılar İçin Kısa Süreli Hapis Cezasını Sonuç Ceza Olarak Belirleme Yasağı 

II. HAPİS CEZASININ HESABI 

A. Genel Olarak 

B. Gün Olarak Belirlenmiş Hapis Cezasının Hesaplanması 

C. Ay Olarak Belirlenmiş Hapis Cezasının Hesaplanması 

D. Yıl Olarak Belirlenmiş Hapis Cezasının Hesaplanması 

E. Hapis Cezasının Hesabında Uygulanacak artırım Oranlarının Hesaplanması 

F. Hapis Cezalarının İçtimaı 

1. Cezaların İçtimaı Sistemleri 

a. Erime Sistemi 

b. Cezaların Artırılması Sistemi 

c. Cezaların Toplanması Sistemi 

2. 765 sayılı TCK ve 5237 sayılı TCK Döneminde Uygulanan Cezaların İçtimaı Kurallarının Uygulanma Şekli 

III. ADLİ PARA CEZASININ BELİRLENMESİ (HESABI) 

A. Genel Olarak 

B. Adli Para Cezasının Kanunda Düzenlenme Şekilleri 

1. Suç Karşılığında Sadece Adli Para Cezasının Öngörüldüğü Durumlarda Adli Para Cezasının Belirlenmesi ve Bireyselleştirilmesi 

2. Hapis Cezasının Alternatifi Olan Adli Para Cezasının Belirlenmesi ve Bireyselleştirilmesi 

3. Hapis Cezası ile Birlikte Uygulanacak Adli Para Cezasının Belirlenmesi ve Bireyselleştirilmesi 

C. Tam Gün Sayısının Belirlenmesi 

D. Artırım ve İndirimlerin Uygulanması Suretiyle Sonuç Cezanın Gün Olarak Belirlenmesi 

E. Bir Günün Parasal Karşılığının Tespit Edilmesi 

F. Sonuç Adli Para Cezasının Belirlenmesi 

G. Kısa ve Gerekçeli Kararda Gün Sayısı ve Para Miktarının Gösterilmesi Zorunluluğu 

H. Mehil veya Taksitlendirme 

I. Adli Para Cezasının Hapis Cezasına Çevrilmesi 

IV. MAHSUP (TCK m. 63) 

A. Genel Olarak 

B. Mahsubun Mahiyetine İlişkin Sistemler 

C. Mahsubun Hukuki Niteliği 

D. Mahsubun Koşulları ve Uygulanması 

1. Genel Olarak 

2. Şahsi Hürriyeti Sınırlama Sonucu Doğuran Tüm Haller Kavramı 

3. Bir Ceza Mahkumiyetinin Varlığı 

4. Mahsubun Hangi Suç Nedeniyle Verilecek Mahkumiyetten Yapılacağı Hususu 

5. Mahsubun Uygulanma Usulü 

6. Yurtdışında Geçen Sürenin Mahsubu 

SONUÇ 

Kaynakça 

Kavram Dizini