Türk Hukuk MuhakemesindeDavanın Açılmasının Usul Hukukuna İlişkin Sonuçlar
TÜRK HUKUK MUHAKEMESİNDE DAVANIN AÇILMASININ USUL HUKUKUNA İLİKŞKİN SONUÇLARI
Arş. Gör. Emre KIYAK
- Çekişmesiz Yargı – Çekişmeli Yargı
- Dava Açma Usulü
- Davanın Açılmamış Sayılmasının Davanın Açılmasının Sonuçlarına Etkisi
- Tahkim Yargılaması Açısından Değerlendirilmesi
- İdari Yargıda Açılan Davalar Açısından Değerlendirilmesi
- Ceza Yargısı Açısından Değerlendirilmesi
İçindekiler
Önsöz 7
Teşekkürler
Kısaltmalar 17
Birinci Bölüm DAVA
I ÇEKİŞMESİZ YARGI VE ÇEKİŞMELİ YARGI 23
1.1. Genel Olarak 23
1.2. Çekişmesiz Yargı 24
1.3. Çekişmeli Yargı 24
1.2.1. Dava Kavramı 25
1.2.2. Dava Hakkı 26
1.3.1. Genel Olarak 26
1.3.2. Dava Hakkının Hukukî Niteliği 26
1.2.3. Dava Türleri 28
1.3.2.1. Genel Olarak 28
1.3.2.2. Mahkemeden İstenen Hukukî Korumaya Göre Dava Türleri 29
ba Eda Davaları 31
bb Tespit Davaları 32
bc Belirsiz Alacak ve Tespit Davaları 33
bd Înşaî Davalar 37
be Topluluk Davaları 38
II DAVA AÇMA USULÜ 39
1.3.2.1.1. Genel Olarak 39
1.3.2.1.2. Yazılı Yargılama Usulünde Dava Açma Usulü 40
1.3.2.1.6. Dava Dilekçesi 40
1.4.3. Genel Olarak 40
1.4.4. Dava Dilekçesinin İçeriği 41
1.3.2.1.7. Dava Dilekçesinin Mahkemeye Verilmesi 42
1.3.2.1.3. Basit Yargılama Usulünde Dava Açma Usulü 43
1.4.3.1. Dava Dilekçesi Vermek Suretiyle Dava Açılması 43
1.4.3.2. Dava Dilekçesi Formu Doldurmak Suretiyle Dava Açılması 43
2.2.1.1. Genel Olarak 43
2.2.1.2. Dava Dilekçesi Formunun Mahkemeye Verilmesi 44
D Davanın Açılma Zamanı 44
§* Genel Olarak 44
2 Davanın Açılma Zamanına İlişkin Ana Kural ve İstisnalar 45
1.1. Ana Kural 45
1.2. İstisnalar 46
ba) Harca Tâbi Davalarda Davanın Açılma Zamanına İlişkin İstisna 46
bb) Harca Tâbi Olmayan Davalarda Davanın Açılma Zamanına İlişkin İstisna 47
III DAVANIN AÇILMASININ SONUÇLARI 47
1.2.1. Genel Olarak 47
1.2.2. Davanın Açılmasının Maddi Hukuka ilişkin Sonuçları 50
1.3.1. Zamanaşımının Kesilmesi ve Hak Düşürücü Sürenin Korunması 50
1.3.2.1. Zamanaşımının Kesilmesi 51
1.3.2.2. Hak Düşürücü Sürenin Korunması 58
1.3.2. Bazı Şahıs Varlığı Haklarının Malvarlığı Hakkına Dönüşmesi 60
1.3.3. İyiniyetin Ortadan Kalkması 62
1.3.4. Davalının Temerrüde Düşmesi 65
1.2.3. Davanın Açılmasının Usul Hukukuna ilişkin Sonuçları 67
İkinci Bölüm DAVANIN AÇILMASININ USUL HUKUKUNA İLİŞKİN SONUÇLARI
L GENEL OLARAK 69
I DAVANIN AÇILMASININ USUL HUKUKUNA İLİŞKİN SONUÇLARININ
SMIHANDIRILMASI 70
1.3.2.1.1. Genel Olarak 70
1.3.2.1.2. Davanın Açılmasının Usul Hukuka İlişkin Temel Sonucu Olarak Taraflarla Mahkeme Arasında Usul İlişkisinin Ortaya Çıkması 74
1.3.2.1.6. Genel Olarak 74
1.3.2.1.7. Taraflarla Mahkeme Arasındaki Usul İlişkisinin Getirdiği Yükümlülükler 77
1.4.3. Mahkemeye İlişkin Yükümlülükler 78
aa) Mahkemenin Davayı İnceleme ve Karar Verme Yükümlülüğünün Doğması 78
aaa) Mahkemenin Davayı inceleme Yükümlülüğü 79
aab) Mahkemenin Karar Verme Yükümlülüğü 82
1.4.4. Taraflara İlişkin Yükümlülükler 83
ba) Dürüstlük Kuralına Uygun Hareket Etme Yükümlülüğü 84
bb) Doğruyu Söyleme ve Gerçeği Açıklama Yükümlülüğü 89
bc) Gider Avansı Yatırmanın Davacı için Bir Yükümlülük Olup Olmadığı Sorunu 92
bd) HMK m 84 gereğince Teminat Göstermenin Davacı İçin Bir Yükümlülük Olup Olmadığı Sorunu 92
be) Mahkemenin Davetine Uymanın Taraflar İçin Bir Yükümlülük Olup Olmadığı
Sorunu 93
C Davanın Açılmasının Usul Hukukuna İlişkin Yükümlülük Arz Etmeyen
Sonuçları 94
1.1. Genel Olarak 94
1.2. Mahkemenin Görev ve Yetkisinin Sabitleşmesi 94
1.2.1. Mahkemenin Görevinin Sabitleşmesi 94
aa) Genel Kural 94
ab) istisnalar 96
1.2.2. Mahkemenin Yetkisinin Sabitleşmesi 97
ba) Genel Kurat 97
bb) Taşınmazın Aynından Doğan Davalarda İstisnai Durum 98
1.3. Dava Şartlarının Davanın Açıldığı Tarihe Göre Belirlenmesi 101
1.3.1. Genel Olarak 101
1.3.2. Mahkemeye İlişkin Dava Şartlarının Davanın Açıldığı Tarihe Göre Belirlenmesi 103
1.3.3. Taraflara İlişkin Dava Şartlarının Davanın Açıldığı Tarihe Göre Belirlenmesi 106
1.3.4. Dava Konusuna İlişkin Dava Şartlarının Davanın Açıldığı Tarihe Göre
Belirlenmesi 113
1.4. Davanın Açıldığı Tarihteki Duruma Göre Karara Bağlanması 114
1.3.2.1. Genel Olarak 114
1.3.2.2. Davanın Açıldığı Tarihte Mevcut Olan Hakların Karara Konu Edilebilmesi 114
1.3.2.3. Davanın Açılmasından Önce Gerçekleşen Vakıaların Hükme Esas Alınabilmesi 117
1.3.2.4. Dava Devam Ederken Dava Konusunda Kendiliğinden Meydana Gelen Artışların Karara Esas Alınamaması 118
1.5. İhtiyati Haczin ve İhtiyati Tedbirin Korunması 118
1.3.2.1.1. Genel Olarak 118
1.3.2.1.2. İhtiyatı Haczin Korunması 119
ba) ihtiyati Haciz Kavramı ve İhtiyati Haczin Amacı 119
bb) ihtiyati Haczi Tamamlayan Merasim Olarak Dava Açılması 121
bc) Dava Türleri Bakımından İhtiyati Haczin Korunması 121
bca) İhtiyati Haczin Korunmasını Sağlayan Dava Türleri 121
bcaa) Eda Davası 121
bcab) Tespit Davası 122
bcac) Belirsiz Alacak Davası 123
bcb) İhtiyati Haczin Korunmasını Sağlamayan Dava Türleri 123
bcba) Inşaî Dava 123
bcbb) Topluluk Davası 124
bcc) Davanın Açılmasıyla Başlayan Korumanın Devam Edeceği Sûre 124
1.3.2.1.3. İhtiyati Tedbirin Korunması 125
ca) İhtiyati Tedbir Kavramı ve İhtiyati Tedbirin Amaa 125
cb) İhtiyati Tedbiri Tamamlayan Merasını Olarak Oma Açtaas 126
1.3.2.1.6. Davanın Açılmasıyla Başlayan Korumaran Devam fcanccft Süre 127
1.6. Davayı Geri Alma Yasağının Başlaması 128
1.1. Genel Olarak 128
1.2. Davanın Açılmasının Usul Hukukuna İlişkin Bir Sonucu Olarak Davayı Geri Alma Yasağı 130
1.2.1. İddiayı Genişletme ve Değiştirme Yasağının Başlaması 131
1.3.1. Genel Olarak 131
1.3.2. İddiayı Genişletme ve Değiştirme Sayılan Haller 133
ba) Dava Sebebinin Genişletilmesi ve Değiştirilmesi 133
bb) Talep Sonucunun Genişletilmesi ve Değiştirilmesi 135
1.3.3. İddiayı Genişletme ve Değiştirme Sayılmayan Haller 136
ca) Hukukî Sebeplerin Genişletilmesi ve Değiştirilmesi 136
cb) Talep Sonucunun Daraltılması 137
1.3.2.1. Herkesçe Bilinen ve Meşhur Vakıaların ileri Sürülmesi 138
cd) Asıl Vakıalara Zımnen Dâhil Olan veya Bunların Delili Niteliğindeki Vakıaların
ileri Sürülmesi 138
1.3.4. İddiayı Genişletme ve Değiştirmenin Yasak Olmadığı Haller 139
da) Talep Edilenden Başka Bir Şeye de Hüküm Verilebilen Haller 139
db) Kendiliğinden Araştırma ilkesinin Uygulandığı Davalar 141
dc) Belirsiz Alacak Davası 142
1.3.5. İddiayı Genişletme ve Değiştirme Yasağının İstisnaları 143
ea) Islah 143
eb) Karşı Tarafın Açık Muvafakati 144
1.3.6. İddiayı Genişletme ve Değiştirme Yasağının Başlama Anı 145
fa) Genel Olarak 145
fb) Yazılı Yargılama Usulünde İddiayı Genişletme ve Değiştirme Yasağının Başlama Anı 145
fba) HUMK Yürürlükte İken Açılan Davalarda İddiayı Genişletme ve Değiştirme
Yasağının Başlama Anı 145
fbb) HMK Yürürlüğe Girdikten Sonra Açılan Davalarda İddiayı Genişletme ve
Değiştirme Yasağının Başlama Anı 146
fc) Basit Yargılama Usulünde İddiayı Genişletme ve Değiştirme Yasağının Başlama Anı 147
1.2.2. Derdestliğin Ortaya Çıkması 147
1.3.2.1.1. Genel Olarak 147
1.3.2.1.2. Hukukî Niteliği 152
1.3.2.1.3. Derdestliğin Başlaması ve Sona Ermesine İlişkin Haller 153
III DAVANIN AÇILMAMIŞ SAYILMASININ DAVANIN AÇILMASININ
SONUÇLARINA ETKİLERİ 155
1.3.2.1.6. Genel Olarak 155
1.3.2.1.7. Davanın Açılmamış Sayılmasına Yol Açan Haller 156
1.3.2.1.8. Davanın Açılmamış Sayılmasının Dava Açılmasının Maddi Hukuka İlişkin Sonuçlarına Etkileri 156
1.4.3. Davanın Açılmasıyla Kesilen Zamanaşımının Hükümsüz Hale Gelmesi 156
1.4.4. Davanın Açılmasıyla Korunan Hak Düşürücü Sürenin Hükümsüz Hale Gelmesi 157
1.4.5. Davanın Açılmasıyla Davalının İyiniyetinin Ortadan Kalkması Sonucuna Etkisi 158
1.1. Davanın Açılmasıyla Davalının Mütemerrit Olması Sonucuna Etkisi 159
1.2. Davanın Açılmasıyla Bazı Şahıs Varlığı Haklarının Malvarlığı Haklarına
Dönüşmesi Sonucuna Etkisi 160
1.2.1. Davanın Açılmamış Sayılmasının Dava Açılmasının Usul Hukukuna İlişkin Sonuçlarına Etkileri 160
1.3.1. Mahkemenin Davayı İnceleme ve Karar Verme Yükümlülüğünün Sona Ermesi 160
1.3.2. Mahkemenin Görev ve Yetkisinin Sabitleşmesi Sonucunun Ortadan Kalkması 161
1.3.3. Davanın Derdest Olmaktan Çıkması 161
1.3.4. Davayı Geri Alma Yasağının Sona Ermesi 162
1.3.5. Basit Yargılama Usulünde İddiayı Genişletme ve Değiştirme Yasağının
Hükümsüz Hale Gelmesi 162
1.3.6. Dava Açılmasından Önce Alınan İhtiyati Haciz ve İhtiyati Tedbir Kararlarına
Etkisi : 163
1.3.7. Dava ve Dava Şartları Hususunda Yapılan Değerlendirmelerin Hükümsüz Hale Gelmesi 163
1.3.8. Talep Sonucunun İleri Sürülmemiş Sayılması 164
Üçüncü Bölüm DAVANIN AÇILMASININ USUL HUKUKUNA İLİŞKİN SONUÇLARININ BAZI ÖZEL DURUMLAR AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
I DAVANIN AÇILMASININ USUL HUKUKUNA İLİŞKİN SONUÇLARININ TAHKİM YARGILAMASI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ 165
1.3.2.1. Genel Olarak 165
1.3.2.2. Davanın Açılmasının Usul Hukukuna İlişkin Sonuçlarının Değerlendirilmesi 167
1.3.2.1.1. Taraflarla Hakem Arasındaki Usul İlişkisinin Getirdiği Yükümlülüklerin Değerlendirilmesi 167
1.3.2.1.2. Davanın Açılmasının Usul Hukukuna İlişkin Yükümlülük Arz Etmeyen Sonuçlarının Değerlendirilmesi 169
1.3.2.1.6. DAVANIN AÇILMASININ USUL HUKUKUNA İLİŞKİN SONUÇLARININ İDARİ YARGIDA AÇILAN DAVALAR AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ 172
1.4.3. Genel Olarak 172
1.4.4. Davanın Açılmasının Usul Hukukuna İlişkin Sonuçiannııı Değerlendirilmesi 172
1.4.3.1. Taraflarla İdare Mahkemesi Arasındaki Usul İlişkisinin Getirdiği Yükümlülüklerin Değerlendirilmesi 172
1.4.3.2. Davanın Açılmasının Usul Hukukuna İlişkin Yûkûnüûk An Etmeyen Sonuçlarının Değerlendirilmesi 173
1.3.2.1.7. DAVANIN AÇILMASININ USUL HUKUKUNA İÜŞÖİ SOMJÇLMMM CEZA YARGISI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMİŞ 175
1.1. Genel Olarak 175
1.2. Davanın Açılmasının Usul Hukukuna ilişkin Sonuçlarının Değerlendirilmesi 177
1.2.1. Taraflarla Ceza Mahkemesi Arasındaki Usul ilişkisinin Getirdiği Yükümlülüklerin Değerlendirilmesi 177
1.2.2. Davanın Açılmasının Usul Hukukuna İlişkin Yükümlülük Arz Etmeyen Sonuçlarının Değerlendirilmesi 178
SONUÇ,; 181
Kaynakça 185
Kavramlar Dizini 197
