Türk Hukukunda Gemi İpoteği

Muhammet Haluk NİTELİK

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Ön Söz ve Teşekkür 5
Kısaltmalar 13
Giriş 15
Birinci Bölüm
GEMİ İPOTEĞİ KAVRAMI
I. GEMİ İPOTEĞİNİN TARİHİ SÜREÇ İÇERİSİNDEKİ GELİŞİMİ 19
A. İpotek Kavramı 19
B. Deniz Ödüncü Sözleşmesi ve Gemi İpoteği 20
II. GEMİ İPOTEĞİNE UYGULANACAK HÜKÜMLER 22
A. Gemi İpoteğine İlişkin Ulusal Mevzuat 22
1. Ülkemizde Gemi İpoteğine İlişkin Mevzuatın Tarihi Gelişimi 22
2. Ülkemizde Gemi İpoteğine İlişkin Yürürlükteki Mevzuat 23
B. Gemi İpoteğine İlişkin Uluslararası Anlaşmalar 24
III. GEMİ İPOTEĞİNİN TANIMI 25
IV. GEMİ İPOTEĞİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ 26
A. Teminat İpoteği Niteliğinde Olması 26
B. Sicilli Bir Rehin Türü Niteliğinde Olması 26
C. Alacağa Bağlı Fer’i Bir Hak Niteliğinde Olması 27
V. GEMİ İPOTEĞİNİN KONUSU 29
A. Gemi Kavramı 29
1. Geminin Tanımı 29
2. Geminin Unsurları 29
a. Araç 30
b. Aracın Pek Küçük Olmaması 30
c. Suda Hareket Etmesini Gerektiren Bir Amaca Tahsis Edilmiş Olması 31
d. Yüzme Özelliğine Sahip Olması 32
B. Sicile Kayıtlı Gemi Kavramı 32
1. Genel Olarak 32
2. Milli Gemi Sicili (MGS) 33
3. Türk Uluslararası Gemi Sicili (TUGS) 34
4. Yapı Halindeki Gemilere Özgü Sicil (YHGS) 35
VI. GEMİ İPOTEĞİNİN BENZER KAVRAMLARDAN FARKI 36
A. Gemi İpoteğinin Teslime Bağlı Taşınır Rehninden Farkı 36
B. Gemi İpoteğinin Taşınmaz İpoteğinden Farkı 38
İkinci Bölüm
GEMİ İPOTEĞİNİN KURULMASI
I. GEMİ İPOTEĞİ SÖZLEŞMESİ 41
A. Genel Olarak 41
B. Sözleşmenin Hukuki Niteliği 41
C. Sözleşmenin Tarafları 43
D. Sözleşmenin Şekli 44
II. GEMİ İPOTEĞİNİN TESCİLİ 45
A. Tescil Talebi 46
1. Tescil Talebinin Hukuki Niteliği 46
2. Tescil Talebinde Bulunmaya Yetkili Olan Kişiler 47
3. Tescil Talebinin Şekli 48
B. Tescil 48
1. Tescilin Hukuki Niteliği 49
2. Tescilin İçeriği 49
a. Alacaklının Kimliği 50
b. Alacağın Tutarı 51
c. Alacağın Faiz Oranı 51
d. İkincil Edimler 52
e. İpoteğin Derecesi 52
f. Tebligat Adresi 52
C. Tescilin Yapılacağı Yer 53
D. Tescilin Hükümleri 53
1. Tescilin Sicil Kayıtlarının Geçerliliği Açısından Hükümleri 53
2. Tescilin Zamanaşımı Açısından Hükümleri 55
3. Tescilin İhtiyati Haciz Açısından Hükümleri 56
Üçüncü Bölüm
GEMİ İPOTEĞİNDE TEMİNATIN KAPSAMI VE İPOTEĞİN DERECESİ
I. GEMİ İPOTEĞİNDE TEMİNATIN KAPSAMI 57
A. Teminatın Konusu Yönünden Kapsamı 57
1. Üzerinde İpotek Kurulmuş Gemi ve Gemi Payı 57
2. Geminin Bütünleyici Parçaları ve Eklentileri 58
a. Bütünleyici Parçalar 58
b. Eklentiler 61
3. Gemi Kira Bedeli 63
4. Kamulaştırma Bedeli ve Tazminat Alacakları 65
5. Sigorta Tazminatı 66
a. Genel Olarak 66
b. Sigortalı ile Sigortacı Arasındaki İlişki 69
c. İpotek Alacaklısı ile Sigortacı Arasındaki İlişki 70
aa. Genel Olarak 70
bb. İpoteğin Sigortacıya Bildirilmesi Durumunda 72
aaa. Sigorta Priminin Zamanında Ödenmemesi 73
bbb. Sigorta Sözleşmesinin Süresinden Önce Sona Ermesi veya Sona Erecek Olması 74
ccc. Sigorta Sözleşmesinin Kapsamının Daraltılması 75
ddd. Sigorta Sözleşmesinin Geçersiz Olması 76
d. Sigorta Tazminatının Ödeneceği Kişi 76
aa. Genel Kural 76
bb. İstisnalar 77
aaa. Birinci Durum 77
bbb. İkinci Durum 77
ccc. Üçüncü Durum 78
e. İpoteğin Ödeme Yapan Sigortacıya Geçmesi 79
B. Teminatın Alacak Yönünden Kapsamı 80
1. Anapara 80
2. Takip Giderleri 82
3. Gecikme Faizi 82
4. Sözleşmesel Faiz 83
5. Alacaklının İpotekli Geminin Korunması İçin Yaptığı Masraflar 84
6. Sigorta Primleri ve Sigortacıya Yapılan Diğer Ödemeler 85
7. İkincil Edimler 86
II. GEMİ İPOTEĞİNİN DERECESİ 86
A. Genel Olarak 86
B. Sıra Cetveli 88
Dördüncü Bölüm
GEMİ İPOTEĞİNİN HÜKÜMLERİ
I. GEMİ İPOTEĞİNDE ALACAĞIN MUACCEL OLMASINDAN ÖNCEKİ HÜKÜMLER 89
A. İpotek Alacaklısının Hakları 89
1. İpotek Alacaklısının Gemi Maliki Aleyhine Sahip Olduğu Haklar 90
a. Gemi veya Tesisatının Kötüleşmesi Durumu 90
b. Gemi veya Tesisatının Kötüleşmesinden Kaygı Duyulması Durumu 94
2. İpotek Alacaklısının Üçüncü Kişiler Aleyhine Sahip Olduğu Haklar 96
B. İpotekli Geminin Malikinin Hakları 96
1. Malikin Def’ide Bulunma Hakkı 96
2. Malikin Alacağın Muacceliyeti İçin Bildirimde Bulunma Hakkı 98
II. GEMİ İPOTEĞİNDE ALACAĞIN MUACCEL OLMASINDAN SONRAKİ HÜKÜMLER 99
A. Alacaklının Geminin Paraya Çevrilmesini İsteme Hakkı 99
1. Lex Commissoria Yasağı 100
2. Cebri İcra Seçenekleri 102
a. İhtiyati Haciz Talebi 102
b. Vaktinden Evvel Satış Talebi 102
c. Pazarlık Suretiyle Satış 103
d. İpoteğin Paraya Çevrilmesi Yoluyla Takip 103
e. İflas Yoluyla Takip 103
B. Gemi Malikinin Borcu Ödeme Hakkı 103
C. Gemi Malikinin Belgelerin Verilmesini İstem Hakkı 104
Beşinci Bölüm
GEMİ İPOTEĞİNİN DEVRİ, DEĞİŞTİRİLMESİ VE ÖZEL TÜRLERİ
I. GEMİ İPOTEĞİNİN DEVRİ 105
A. İpoteğin Alacakla Birlikte Devredilmesi İlkesi ve İstisnaları 105
B. İpoteğin Devrinin Şekli 107
C. İpoteğin Devrinde Def’iler ve İtirazlar 108
II. GEMİ İPOTEĞİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ 109
A. İpoteğin İçeriğinin Değiştirilmesi 109
B. İpoteğin Derecesinin Değiştirilmesi 110
C. İpotekli Alacağın Değiştirilmesi 111
III. GEMİ İPOTEĞİNİN ÖZEL TÜRLERİ 111
A. Birlikte Gemi İpoteği 112
1. Genel Olarak 112
2. Birlikte Gemi İpoteğinin Hukuki Niteliği 112
3. Birlikte Gemi İpoteğinin Kurulması 113
4. Birlikte Gemi İpoteğinin Hükümleri 114
5. Birlikte Gemi İpoteğinin Sona Ermesi 115
B. Üst Sınır İpoteği 116
1. Genel Olarak 116
2. Üst Sınır İpoteğinin Hükümleri 117
3. Üst Sınır İpoteğinin Devri 119
C. Kıymetli Evraka Bağlı Alacak İpoteği 119
1. Genel Olarak 119
2. Kıymetli Evraka Bağlı Alacak İpoteğinin Kurulması 121
D. Yabancı Para İpoteği 122
1. Genel Olarak 122
2. Yabancı Para İpoteğinin Hükümleri 122
E. Sabit Değerli Gemi İpoteği 123
Altıncı Bölüm
GEMİ İPOTEĞİNİN SONA ERMESİ
I. GEMİ İPOTEĞİNİ SONA ERDİREN GENEL SEBEPLER 125
A. Alacakla Birlikte İpoteğin Sona Ermesi Sonucunu Doğuran Sepeler 125
1. Alacağın Sona Ermesi 125
2. Alacaklı ve Malik Sıfatlarının Birleşmesi 127
3. Alacaklının Gemi Malikine Karşı Sahip Olduğu İstem Hakkının Zamanaşımına Uğraması 128
B. Sadece İpoteğin Sona Ermesi Sonucunu Doğuran Sepeler 129
1. Tarafların Anlaşması 129
2. Alacaklının İpotekten Feragati 129
3. İpoteğin Süresinin Dolması 130
II. GEMİ İPOTEĞİNİ SONA ERDİREN DENİZ TİCARETİ HUKUKU’NA ÖZGÜ SEBEPLER 130
A. Kamusal Tasarruflar (Zabt ve Müsadere) 131
B. Geminin Cebri Satışı 131
C. Geminin Sicilden Terkini 132
1. Geminin Kurtarılamayacak Şekilde Batması 132
2. Geminin Tamir Kabul Etmez Hale Gelmesi 133
3. Geminin Türk Bayrağını Çekme Hakkını Kaybetmesi 134
4. Geminin Var Olmadığına veya Denizcilikte Kullanılamayacak Duruma Geldiğine Kanaat Getirilmiş Olması 135
5. Malikin Talebiyle Geminin Sicilden Terkini 135
D. Mahkemece İpoteğin Düşmesine Karar Verilmesi 135
Yedinci Bölüm
YAPI HALİNDEKİ GEMİLER ÜZERİNDE İPOTEK (YAPI İPOTEĞİ)
I. GENEL OLARAK 139
II. YAPI İPOTEĞİNE UYGULANACAK HÜKÜMLER 140
III. YAPI İPOTEĞİNİN KONUSU 140
IV. YAPI İPOTEĞİNİN KURULMASI 143
A. Yapı İpoteğinin Kurulmasının Şartları 143
B. Yapı İpoteğinin Tescili 144
V. YAPI İPOTEĞİNİN KAPSAMI 144
VI. YAPI TAMAMLANDIĞINDA İPOTEĞİN DERECESİ 145
Sekizinci Bölüm
TERSANE SAHİBİNİN İPOTEK HAKKI (TERSANECİ İPOTEĞİ)
I. GENEL OLARAK 147
II. TERSANECİ İPOTEĞİNE UYGULANACAK HÜKÜMLER 149
III. TERSANECİ İPOTEĞİNİN KONUSU 149
IV. TERSANECİ İPOTEĞİNİN KURULMASI 151
A. Tersaneci İpoteğinin Kurulmasının Şartları 151
B. Tersaneci İpoteğinin Tescili 153
V. TERSANECİ İPOTEĞİNİN KAPSAMI 155
VI. TERSANECİ İPOTEĞİNİN SIRASI 155
Sonuç 159
Kaynakça 165
Kavramlar Dizini 171